ΑΓΩΓΕΣ ΕΙΔΙΚΟΥ ΕΝΟΧΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

Ερμηνεία - Υποδείγματα
Κυκλοφορεί σύντομα

Συνδυάστε Βιβλίο (έντυπο) + e-book και κερδίστε 42€

Δωρεάν μεταφορικά σε όλη την Ελλάδα για αγορές άνω των 30€

Πληρώστε σε έως άτοκες δόσεις των /μήνα με πιστωτική κάρτα.

Σε απόθεμα

Τιμή: 102,00 €

Επιλογές

Βιβλίο (έντυπο) + 120,00 €

e-book + 102,00 €

* Απαιτούμενα πεδία

Ποσότητα

Κωδικός Προϊόντος: 21151

Συγγραφείς: Αγγέλη Μ. - Δ., Βαρσάνης Κ., Γαρφέ Α., Γκατζηρούλης Α., Γκίκας Ν., Κατσογιάννου Χ., Λάμπου Φ., Μάνθος Α., Μαργαρίτης Ε., Μιχαλακάκου Σ., Μόσχος Π., Νικολόπουλος Π. - Α., Πανίτσας Γ., Παπαδούλη Β. , Πραγιάννη Ε., Ράμμου Μ., Τσιαφούτης Β., Τσιβόλας Θ., Χαλκιαδάκη Μ.
Επιμέλεια: Κοσμίδης Τ.

Έκδοση: 2η 2025
Σχήμα: 17x24
Βιβλιοδεσία: Σκληρόδετη
Σελίδες: 1312
ISBN: 978-618-08-0590-1

Στη δεύτερη έκδοση του έργου «Αγωγές Ειδικού Ενοχικού Δικαίου» έχει λάβει χώρα επανεπεξεργασία της ύλης, με σκοπό αφενός μεν την αναθεώρηση των αναπτύξεων αφετέρου δε τη διεύρυνση και εμβάθυνση αυτών, όπου αυτό κρίθηκε σκόπιμο. Στο επίκεντρο της επανεπεξεργασίας αυτής βρίσκεται η ενδυνάμωση της πρακτικής χρησιμότητας του έργου. Στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ άλλων, τίθενται στη διάθεση του αναγνώστη επιπλέον υποδείγματα, αλλά και επισημαίνονται, στο σώμα του κειμένου, ουσιώδη σημεία, τα οποία λόγω της σημασίας τους χρήζουν ειδικής προσοχής. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται, δίπλα στην ενημέρωση και ενίσχυση της βιβλιογραφικής τεκμηρίωσης των αναλύσεων, στην αξιοποίηση των νεώτερων νομολογιακών εξελίξεων.

Η ύλη διαρθρώνεται σε 22 ενότητες, οι οποίες καλύπτουν όλες τις ουσιώδεις θεματικές του Ειδικού Ενοχικού Δικαίου. Ειδικότερα το παρόν έργο πραγματεύεται τα εξής:

• Δωρεά, Πώληση, Μίσθωση πράγματος, Σύμβαση έργου,

• Μεσιτεία, Προκήρυξη, Εντολή, Διοίκηση αλλοτρίων, Κοινωνία δικαιώματος,

• Δάνειο, Χρησιδάνειο, Σύμβαση παρακαταθήκης,

• Ευθύνη των ξενοδόχων, Ισόβια πρόσοδος, Παίγνιο – Στοίχημα,

• Εγγύηση, Συμβιβασμός, Αφηρημένη υπόσχεση ή αναγνώριση χρέους,

• Έκταξη, Αδικαιολόγητος πλουτισμός, Καταδολίευση δανειστών,

• Αδικοπραξίες: αγωγές αποζημίωσης λόγω ανήθικης πρόκλησης βλάβης, λόγω αναληθών δυσφημιστικών διαδόσεων, λόγω αδικοπραξίας του προστηθέντος, λόγω αδικοπραξίας του εποπτευόμενου, λόγω πτώσης κτίσματος ή άλλου έργου, κατά κατόχου ζώου, λόγω καταστροφής ή βλάβης πράγματος, λόγω παράνομης αφαίρεσης πράγματος, λόγω θανάτωσης προσώπου, λόγω βλάβης του σώματος ή της υγείας, λόγω ηθικής βλάβης, λόγω ψυχικής οδύνης, εύλογη αποζημίωση, ευθύνη περισσότερων προσώπων.

Οι «Αγωγές Ειδικού Ενοχικού Δικαίου» περιλαμβάνουν 87 υποδείγματα, ενημερωμένα με τις πιο πρόσφατες τροποποιήσεις του ΑΚ, ΚΠολΔ και ειδικών αστκών νόμων, όπως στην ψηφιακή πώληση ή στις μισθώσεις. Είναι απαραίτητο βοήθημα για κάθε νομικό.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΩΝ

ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΒΑΣΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ

[1] ΔΩΡΕΑ
(άρθρα 496-512 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 2

Ι. Αγωγή παράδοσης του δωρηθέντος στον δωρεοδόχο 2

Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 2

1. Η έννοια της δωρεάς 2

2. Η αναγκαία διάκριση μεταξύ υποσχετικής δωρεάς και δωρεάς άμεσης εκπλήρωσης 4

Β. Οι δυνατότητες του δωρεοδόχου για εκπλήρωση της δωρεάς από τον δωρητή 5

Γ. Η αγωγή του δωρεοδόχου σε καταδίκη δήλωσης βούλησης του δωρητή 6

1. Τα στοιχεία της αγωγής 6

2. Το αίτημα της αγωγής 7

Δ. Δικονομικά ζητήματα 7

1. Διάδικοι 7

2. Αρμοδιότητα 7

3. Διαδικασία 7

Ε. Η άμυνα του εναγομένου 8

ΣΤ. Δικαστικό ένσημο 8

ΙΙ. Αγωγή αποζημίωσης λόγω μη εκπλήρωσης της σύμβασης δωρεάς
ή πλημμελούς εκπλήρωσης (ελαττώματα στο δωρηθέν) 8

Α. Οι περιπτώσεις μη εκπλήρωσης της δωρεάς από τον δωρητή 8

Β. Η αγωγή για νομικά και πραγματικά ελαττώματα του δωρηθέντος 9

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 9

2. Οι αξιώσεις του δωρεοδόχου για ελαττώματα του δωρηθέντος 10

3. Τα στοιχεία της αγωγής 11

4. Το αίτημα της αγωγής 11

Γ. Δικονομικά ζητήματα 11

1. Διάδικοι 11

2. Αρμοδιότητα 11

3. Διαδικασία 12

Δ. Η άμυνα του εναγομένου 12

ΙΙΙ. Αγωγή για εκτέλεση του τρόπου 13

Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 13

1. Η έννοια του «τρόπου» στη δωρεά 13

2. Το περιεχόμενο του τρόπου κατά τη νομολογία 14

Β. Η αγωγή για εκτέλεση του τρόπου - Τα στοιχεία της αγωγής 17

Γ. Δικονομικά ζητήματα 18

1. Διάδικοι 18

2. Αρμοδιότητα 19

3. Διαδικασία 19

Δ. Άμυνα εναγομένου 19

Ε. Λοιπά δικαιώματα 21

IV. Αγωγή για ανάκληση της δωρεάς 22

A. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 22

1. Η έννοια της ανάκλησης της δωρεάς 22

2. Οι τρόποι ανάκλησης της δωρεάς 23

3. Η ανάκληση της δωρεάς αιτία θανάτου 24

4. Η δωρεά από ηθικό καθήκον 25

B. Οι αγωγές ανάκλησης της δωρεάς 26

1. Γενικές παρατηρήσεις 26

2. Τα στοιχεία της αγωγής 29

3. Το αίτημα της αγωγής 34

Γ. Δικονομικά ζητήματα 35

1. Διάδικοι 35

2. Αρμοδιότητα 36

3. Διαδικασία 37

4. Η φύση της αγωγής 37

5. Αντικειμενική σώρευση αγωγών 39

6. Απόδειξη 40

Δ. Άμυνα εναγομένου 40

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή παράδοσης του δωρηθέντος στον δωρεοδόχo 47

2. Αγωγή αποζημίωσης λόγω μη εκπλήρωσης της σύμβασης δωρεάς
ή πλημμελούς εκπλήρωσης (ελαττώματα στο δωρηθέν) 49

3. Αγωγή για εκτέλεση του τρόπου 53

4. Αγωγή για ανάκληση της δωρεάς λόγω αχαριστίας 57

[2] ΠΩΛΗΣΗ
(άρθρα 513-573 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 61

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 62

Ι. Αγωγή αγοραστή κατά πωλητή για παράδοση του πράγματος 63

Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 63

1. Η υποχρέωση του πωλητή για μεταβίβαση της κυριότητας του πωληθέντος 63

2. Η υποχρέωση του πωλητή για παράδοση του πωληθέντος πράγματος 64

3. Τα δικαιώματα του αγοραστή κατά της άρνησης του πωλητή
να μεταβιβάσει το πράγμα 67

B. Η αγωγή καταβολής του τιμήματος 69

1. Τα στοιχεία της αγωγής 69

2. Το αίτημα της αγωγής 69

Γ. Δικονομικά ζητήματα 69

1. Διάδικοι 69

2. Αρμοδιότητα 69

3. Διαδικασία 70

ΙΙ. Αγωγή του πωλητή για καταβολή του τιμήματος 70

A. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 70

1. Η υποχρέωση του αγοραστή για καταβολή του τιμήματος 70

2. Ο τρόπος καταβολής του τιμήματος 71

B. Η αγωγή καταβολής του τιμήματος 73

1. Τα στοιχεία της αγωγής 73

2. Το αίτημα της αγωγής 74

Γ. Δικονομικά ζητήματα 74

1. Διάδικοι 74

2. Αρμοδιότητα 75

3. Διαδικασία 75

4. Άμυνα εναγομένου 76

III. Αγωγή για νομικά ελαττώματα 77

Α. Εισαγωγικά 77

Β. Η αγωγή του αγοραστή για νομικά ελαττώματα του πράγματος 81

1. Γενικά 81

2. Τα δικαιώματα του αγοραστή 82

Γ. Τα στοιχεία της αγωγής 84

Δ. Το αίτημα της αγωγής 85

Ε. Διάδικοι 86

ΣΤ. Δικονομικά ζητήματα 86

1. Αρμοδιότητα 86

2. Διαδικασία 87

3. Απόδειξη 87

Ζ. Άμυνα εναγομένου 87

IV. Αγωγές για πραγματικά ελαττώματα και έλλειψη συμφωνημένων ιδιοτήτων 89

Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 89

1. Η μη ανταπόκριση του πράγματος στη σύμβαση 89

2. Η έννοια της ανταπόκρισης του πράγματος στη σύμβαση 92

3. Ο κρίσιμος χρόνος για τη μη ανταπόκριση του πράγματος στη σύμβαση 107

4. Τα δικαιώματα του αγοραστή 107

5. Παραγραφή 110

Β. Γενικά στοιχεία των αγωγών για μη ανταπόκριση του πράγματος στη σύμβαση 111

Γ. Η αγωγή για διόρθωση ή αντικατάσταση του πράγματος 114

1. Γενικές παρατηρήσεις 114

2. Τα στοιχεία της αγωγής 117

3. Το αίτημα της αγωγής 117

4. Διάδικοι 117

5. Αρμοδιότητα 118

6. Διαδικασία 118

7. Απόδειξη 118

8. Άμυνα εναγομένου 119

Δ. Η αγωγή για μείωση του τιμήματος και υπαναχώρηση 122

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 122

2. Η αγωγή για μείωση του τιμήματος 123

3. Τα στοιχεία της αγωγής 127

4. Το αίτημα της αγωγής 128

5. Διάδικοι 129

6. Δικονομικά ζητήματα 129

7. Απόδειξη 130

8. Άμυνα εναγομένου 130

Ε. Η αγωγή για υπαναχώρηση από την πώληση 131

1. Γενικές παρατηρήσεις 131

2. Αποτελέσματα της υπαναχώρησης 133

3. Άμυνα εναγομένου 134

4. Δικονομικά ζητήματα 135

ΣΤ. Η αγωγή για αποζημίωση 136

1. Γενικές παρατηρήσεις 136

2. Δικονομικά ζητήματα 138

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή αγοραστή κατά πωλητή για μεταβίβαση κυριότητας και παράδοση
του πράγματος 143

2. Αγωγή του πωλητή για καταβολή του τιμήματος 146

3. Αγωγή για νομικά ελαττώματα 149

4. Αγωγή για μη ανταπόκριση του πράγματος στη σύμβαση 153

5. Αγωγή μείωσης τιμήματος. Έλλειψη ανταπόκρισης στη σύμβαση πράγματος
με ψηφιακά στοιχεία 157

[3] ΜΙΣΘΩΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ
(άρθρα 574-618 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 163

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 163

I. Γενικά 164

Α. Έννοια 164

Β. Νομική φύση 164

Γ. Νομοθετικό πλαίσιο 165

Δ. Διάκριση από άλλες συμβάσεις 166

1. Μικτή σύμβαση 166

2. Περιπτωσιολογία 166

Ε. Ιδιαίτερες μορφές μισθώσεων 169

1. Μίσθωση κατοικίας-οικογενειακής στέγης 169

2. Επαγγελματική μίσθωση 170

3. Μίσθωση ακινήτου Δημοσίου και ΝΠΔΔ 173

4. Χρηματοδοτική μίσθωση (Leasing) 173

5. Χρονομεριστική μίσθωση (Time-sharing) 175

6. Χρονομεριστική μίσθωση υπό προειδοποίηση (allotment) 175

ΙΙ. Η σύμβαση μίσθωσης 176

Α. Στοιχεία της μίσθωσης 176

1. Μίσθιο 176

2. Μίσθωμα 178

3. Συμφωνία παραχώρησης χρήσης 186

Β. Κατάρτιση της σύμβασης 187

1. Τύπος 187

2. Ελαττωματικότητα 189

Γ. Συμβαλλόμενα μέρη 191

1. Γενικά 191

2. Συνεκμίσθωση 192

3. Συμμίσθωση 193

4. Διπλομίσθωση 194

Δ. Έναρξη - Διάρκεια - Λήξη μίσθωσης 194

1. Έναρξη 194

2. Διάρκεια 195

3. Λήξη 196

Ε. Διαδοχή - Υπομίσθωση 205

1. Ειδική και καθολική διαδοχή 205

2. Εκποίηση μισθίου 207

3. Υπομίσθωση 211

III. Υποχρεώσεις και δικαιώματα των μερών 213

Α. Υποχρεώσεις από την κατάρτιση της σύμβασης 213

1. Υποχρεώσεις εκμισθωτή 213

2. Υποχρεώσεις μισθωτή 218

Β. Δικαιώματα από την ανώμαλη εξέλιξη της σύμβασης 223

1. Δικαιώματα εκμισθωτή 223

2. Δικαιώματα μισθωτή 233

IV. Δικονομικά 243

Α. Διαδικασία μισθωτικών υποθέσεων 243

1. Γενικά 243

2. Αποδεικτική διαδικασία 244

3. Δεδικασμένο 245

Β. Αρμοδιότητα - Διεθνής δικαιοδοσία 246

Γ. Νομιμοποίηση 247

Δ. Διαμεσολάβηση 248

Ε. Δικαστικό ένσημο 249

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή απόδοσης του μισθίου (άρθρο 597 ΑΚ) 253

2. Αναπροσαρμογή μισθώματος (μείωση) 255

3. Αγωγή αποζημίωσης χρήσης μισθίου (άρθρο 601 ΑΚ) 266

4. Αποζημίωση για φθορές (κακή χρήση) 268

5. Απόδοση μισθωμάτων λόγω εγκατάλειψης μισθίου 277

6. Καταγγελία οικογενειακής στέγης 279

7. Καταγγελία 66 ΕισΝΚΠολΔ 281

8. Πραγματικό ελάττωμα 284

9. Εξώδικη δήλωση για την είσπραξη οφειλομένων μισθωμάτων 288

10. Αίτηση για την έκδοση διαταγής απόδοσης χρήσης μισθίου ακινήτου
και καταβολής μισθωμάτων 290

11. Διαταγή απόδοσης χρήσης μισθίου και καταβολής μισθωμάτων 293

12. Ανακοπή κατά διαταγής απόδοσης χρήσης μισθίου 296

13. Αίτηση αναστολής κατά διαταγής απόδοσης χρήσης μισθίου 299

[4] ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΟΥ
(άρθρα 681-702 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 301

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 301

Ι. Αγωγές Εργολάβου 302

Α. Αγωγή καταβολής εργολαβικής αμοιβής 302

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 302

2. Στοιχεία της αγωγής 306

3. Δικονομικά ζητήματα 309

4. Άμυνα εναγομένου 311

Β. Αγωγή καταβολής αμοιβής ή/και αποζημίωσης λόγω καταστροφής
ή χειροτέρευσης του έργου από ελάττωμα της χορηγηθείσης από τον
εργοδότη ύλης ή εξαιτίας των οδηγιών του εργοδότη (699 ΑΚ) 313

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 313

2. Στοιχεία της αγωγής 315

3. Δικονομικά ζητήματα 316

4. Άμυνα εναγομένου 316

Γ. Αγωγή καταβολής αμοιβής κατόπιν καταγγελίας από τον εργοδότη (700 ΑΚ) 316

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 316

2. Στοιχεία της αγωγής 318

3. Δικονομικά ζητήματα 319

4. Άμυνα εναγομένου 319

ΙΙ. Αγωγές Εργοδότη 322

Α. Αγωγή αποζημίωσης λόγω υπερημερίας εργολάβου 322

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 322

2. Στοιχεία της αγωγής 326

3. Δικονομικά ζητήματα 327

4. Άμυνα εναγομένου 328

Β. Αγωγή μείωσης της εργολαβικής αμοιβής λόγω ελαττωμάτων του έργου 329

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 329

2. Στοιχεία της αγωγής 332

3. Δικονομικά ζητήματα 333

4. Άμυνα εναγομένου 334

Γ. Αγωγή αποζημίωσης λόγω ελλείψεων του έργου από υπαιτιότητα του εργολάβου 335

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 335

2. Στοιχεία της αγωγής 337

3. Δικονομικά ζητήματα - Διαδικασία και αρμοδιότητα 338

4. Άμυνα εναγομένου 338

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

Ι. Αγωγές Εργολάβου

1. Αγωγή καταβολής εργολαβικής αμοιβής 343

2. Αγωγή αποζημίωσης λόγω χειροτέρευσης του έργου από ελάττωμα
της ύλης ή/και λόγω του τρόπου εκτέλεσης 346

3. Αγωγή καταβολής εργολαβικής αμοιβής κατόπιν καταγγελίας από τον εργοδότη 349

ΙΙ. Αγωγές Εργοδότη

4. Αγωγή αποζημίωσης λόγω υπερημερίας του εργολάβου 351

5. Αγωγή μείωσης της εργολαβικής αμοιβής λόγω ελαττωμάτων του έργου 354

6. Αγωγή αποζημίωσης λόγω ελλείψεων του έργου από υπαιτιότητα του εργολάβου 357

[5] ΜΕΣΙΤΕΙΑ
(άρθρα 703-708 ΑΚ, 197 επ. Ν 4072/2012)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 359

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 359

Ι. Εισαγωγικά 359

ΙΙ. Γενικά περί σύμβασης μεσιτείας 360

ΙΙΙ. Ιδίως η μεσιτεία συμβάσεων ακινήτων 360

Α. Γενικά 360

Β. Προϋποθέσεις άσκησης του επαγγέλματος 361

Γ. Η σύμβαση μεσιτείας ακινήτων 362

1. Τυπικές προϋποθέσεις 362

2. Αποκλειστική ή όχι μεσιτεία 364

IV. Αξίωση επί της μεσιτικής αμοιβής και η σχετική αγωγή 366

A. Γενικά 366

1. Ο γενικός κανόνας 366

2. Ιδίως υπόδειξη ή διαμεσολάβηση 367

3. Αιτιώδης συμβολή του μεσίτη στην κατάρτιση της σύμβασης 369

4. Το κατ’ αρχάς επιτρεπτό της «διπλομεσιτείας» 371

Β. Ιδίως επί της μεσιτείας ακινήτων 372

Γ. Αξίωση επί του ΦΠΑ 373

V. Δικονομικά 373

Α. Ενάγων - Εναγόμενος 373

Β. Διαδικασία - Αρμόδιο δικαστήριο 373

Γ. Ιστορική Βάση της αγωγής 373

Δ. Άμυνα του εναγομένου - ενστάσεις 374

1. Άρνηση 374

2. Ενστάσεις 374

Ε. Ειδικό προαπαιτούμενο της συζήτησης 375

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ

1. Αγωγή για καταβολή μεσιτικής αμοιβής 379

[6] ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ
(άρθρα 709-712 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 383

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 383

I. Έννοια και νομική φύση 383

Α. Έννοια 383

1. Γενικά γνωρίσματα της προκήρυξης 384

2. Ειδικότερα η προκήρυξη επάθλου 385

Β. Νομική φύση 387

ΙΙ. Αμοιβή 389

Α. Περιεχόμενο της αμοιβής 389

Β. Προϋποθέσεις καταβολής της αμοιβής 390

1. Εγκυρότητα της προκήρυξης 390

2. Δημοσιοποίηση της προκήρυξης 391

3. Εκτέλεση πράξης ή επίτευξη αποτελέσματος 392

4. Το στοιχείο της γνώσης ή μη της προκήρυξης 392

Γ. Εκτέλεση από περισσότερους 393

1. Αυτοτελής εκτέλεση 393

2. Συνεκτέλεση 394

ΙΙI. Ευθύνη των μερών 395

Α. Ευθύνη του προκηρύξαντα 395

Β. Ευθύνη του δικαιούχου της αμοιβής 395

IV. Λήξη της προκήρυξης 395

Α. Γενικά 395

Β. Ανάκληση προκήρυξης 396

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή καταβολής προκηρυχθείσας αμοιβής (1) 401

2. Αγωγή καταβολής προκηρυχθείσας αμοιβής (2) 406

[7] ΕΝΤΟΛΗ
(άρθρα 713-729 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 409

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 410

I. Η έννοια της σύμβασης εντολής 410

ΙΙ. Η νομική φύση της σύμβασης εντολής 412

III. Διάκριση από συγγενείς έννοιες 414

Α. Από την πληρεξουσιότητα 414

Β. Από τη διοίκηση αλλοτρίων 415

Γ. Από τη σύμβαση έργου, τη σύμβαση παροχής ανεξάρτητων υπηρεσιών
και τη σύμβαση εργασίας 415

Δ. Από τη συμβουλή ή σύσταση κατά την ΑΚ 729 415

Ε. Από τη σχέση φιλοφρόνησης 416

ΙV. Υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων μερών 416

Α. Η κύρια συμβατική υποχρέωση του εντολοδόχου 416

1. Η διεκπεραίωση της υπόθεσης 416

2. Η υποχρέωση αυτοπρόσωπης διεκπεραίωσης της υπόθεσης 417

3. Η υποχρέωση τήρησης των οδηγιών και των ορίων της εντολής 418

Β. Οι παρεπόμενες υποχρεώσεις του εντολοδόχου 420

1. Η υποχρέωση πληροφόρησης και λογοδοσίας 420

2. Η υποχρέωση απόδοσης ληφθέντων ή αποκτηθέντων 422

3. Υποχρέωση απόδοσης τόκου 424

Γ. Υποχρεώσεις εντολέα 424

1. Η υποχρέωση προκαταβολής δαπανών 425

2. Η υποχρέωση απόδοσης δαπανών 425

3. Η υποχρέωση ανόρθωσης ζημιών 426

Δ. Η ευθύνη του εντολοδόχου 427

V. Λύση της σύμβασης εντολής 427

Α. Ανάκληση 427

Β. Καταγγελία 429

Γ. Άλλοι λόγοι λύσης της σύμβασης εντολής κατά την ΑΚ 726 430

Δ. Ευθύνη για τη διεξαγωγή της υπόθεσης μετά τη λύσης της εντολής 432

VI. Αγωγές εντολέα κατά εντολοδόχου 433

A. Αγωγή απόδοσης ληφθέντων και αποκτηθέντων 433

1. Ιστορική βάση, διάδικοι και αίτημα της αγωγής 433

2. Βάρος απόδειξης και άμυνα του εναγομένου 433

3. Αρμοδιότητα, διαδικασία 434

B. Αγωγή λογοδοσίας 434

1. Ιστορική βάση, διάδικοι και αίτημα της αγωγής 434

2. Βάρος απόδειξης και άμυνα του εναγομένου 435

3. Αρμοδιότητα, διαδικασία 435

Γ. Αγωγή αποζημίωσης λόγω ενδοσυμβατικής ευθύνης 436

1. Ιστορική βάση, διάδικοι και αίτημα της αγωγής 436

2. Βάρος απόδειξης και άμυνα του εναγομένου 436

3. Αρμοδιότητα, διαδικασία 437

VIΙ. Αγωγή εντολοδόχου κατά εντολέα 437

Α. Ιστορική βάση, διάδικοι και αίτημα της αγωγής 437

Β. Βάρος απόδειξης και άμυνα του εναγομένου 438

Γ. Αρμοδιότητα, διαδικασία 438

VIΙI. Πλαγιαστική αγωγή τρίτου κατά του εντολέα 439

Α. Ιστορική βάση, διάδικοι και αίτημα της αγωγής 439

Β. Βάρος απόδειξης και άμυνα του εναγομένου 439

Γ. Αρμοδιότητα, διαδικασία 440

IΧ. Αγωγή εντολέα κατά υποκατάστατου 440

Α. Ιστορική βάση, διάδικοι και αίτημα της αγωγής 440

Β. Βάρος απόδειξης και άμυνα του εναγομένου 440

Γ. Αρμοδιότητα, διαδικασία 441

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή απόδοσης ληφθέντων και αποκτηθέντων εντολοδόχου κατά εντολέα 445

2. Αγωγή λογοδοσίας εντολέα κατά εντολοδόχου 448

3. Αγωγή αποζημίωσης εντολέα κατά εντολοδόχου-ανεπίτρεπτη υποκατάσταση 451

4. Αγωγή αποζημίωσης εντολοδόχου κατά εντολέα 454

5. Αγωγή αποζημίωσης εντολέα κατά υποκατάστατου 456

[8] ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΛΛΟΤΡΙΩΝ
(άρθρα 730-740 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 459

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 459

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 460

Α. Έννοια διοίκησης αλλοτρίων 460

Β. Είδη διοίκησης αλλοτρίων 460

ΙΙ. Η θεμιτή γνήσια διοίκηση αλλοτρίων 461

Α. Έννοια 461

Β. Έναρξη και λήξη 463

Γ. Η έννοια της «διοίκησης» 463

1. Γενικά 463

2. Διοίκηση προς το συμφέρον του κυρίου 463

3. Διοίκηση κατά την πραγματική θέληση του κυρίου 464

4. Διοίκηση κατά την εικαζόμενη θέληση του κυρίου 465

5. Η επικουρικότητα του συμφέροντος 465

6. Διοίκηση αντίθετη στα χρηστά ήθη και το νόμο 465

Δ. Υποχρεώσεις διοικητή 466

1. Αναγγελία διοίκησης 466

2. Υποχρέωση λογοδοσίας 466

3. Λοιπές υποχρεώσεις 467

Ε. Δικαιώματα διοικητή 467

ΣΤ. Ευθύνη διοικητή 469

Ζ. Παραγραφή 471

ΙΙΙ. Μη γνήσια διοίκηση αλλοτρίων 471

IV. Ιδιοτελή κατά πλάνη διοίκηση 472

V. Δικονομικές παρατηρήσεις 473

Α. Γενικά 473

Β. Αρμοδιότητα - Διαδικασία - Ορισμένο - Αίτημα 473

Γ. Περιεχόμενο αγωγής 476

1. Αγωγή του κυρίου της υπόθεσης 476

2. Αγωγή του διοικητή αλλοτρίων 476

Δ. Άμυνα εναγομένου 477

Ε. Βάρος απόδειξης 478

ΣΤ. Αναιρετική κρίση 479

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή του διοικητή κατά του κυρίου της υπόθεσης 483

2. Αγωγή του κυρίου της υπόθεσης κατά του διοικητή 486

[9] ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ
(άρθρα 785-805 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 489

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 489

Ι. Έννοια και νομική φύση 489

ΙΙ. Αντικείμενο της κοινωνίας 490

ΙΙΙ. Τρόποι σύστασης της κοινωνίας 491

ΙV. Ιδιαίτερες μορφές κοινωνίας 491

V. Δικαιώματα και υποχρεώσεις των κοινωνών 492

Α. Δικαιώματα του κοινωνού 492

Β. Υποχρεώσεις του κοινωνού 497

VI. Διοίκηση του κοινού 498

VΙI. Ευθύνη του κοινωνού 503

VIII. Λύση της κοινωνίας 503

Α. Τρόποι λύσης της κοινωνίας 503

Β. Δικαιώματα τρίτων επί του κοινού μετά τη λύση της κοινωνίας 508

IX. Δικονομικά ζητήματα 509

Α. Αγωγή απόδοσης καρπών ή ωφελημάτων εξαιτίας αποκλειστικής
χρήσης του κοινού 509

1. Διάδικοι, ιστορική βάση και αίτημα της αγωγής 509

2. Βάρος απόδειξης και άμυνα του εναγομένου 509

3. Αρμοδιότητα, διαδικασία 510

Β. Αγωγή διοίκησης του κοινού 510

1. Διάδικοι, ιστορική βάση και αίτημα της αγωγής 510

2. Βάρος απόδειξης και άμυνα του εναγομένου 511

3. Αρμοδιότητα, διαδικασία 511

Γ. Αγωγή διανομής 511

1. Διάδικοι, ιστορική βάση και αίτημα της αγωγής 511

2. Λοιπές προϋποθέσεις παραδεκτού αγωγής διανομής 514

3. Βάρος απόδειξης και άμυνα εναγομένου 515

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή ρύθμισης διοίκησης του κοινού από το δικαστήριο κατ’ άρ. 790 ΑΚ 519

2. Αγωγή απόδοσης καρπών λόγω αποκλειστικής χρήσης του κοινού 521

3. Αγωγή διανομής κοινού ακινήτου με αυτούσια διανομή ή πλειστηριασμό 523

[10] ΔΑΝΕΙΟ
(άρθρα 806-809 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 525

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 525

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 525

Α. Έννοια και είδη δανείου 525

Β. Νομική φύση 528

Γ. Ουσιώδη στοιχεία της σύμβασης δανείου 529

1. Αντικαταστατά πράγματα 529

2. Μεταβίβαση της κυριότητας του δανείσματος 530

3. Συμφωνία απόδοσης του δανείου 530

4. Σκοπός χρησιμοποίησης του δανείσματος 531

Δ. Τύπος 531

Ε. Υποχρεώσεις των συμβαλλόμενων μερών 532

ΣΤ. Καθορισμός τόκων 532

Ζ. Λήξη της σύμβασης δανείου 532

Η. Πρόωρη εξόφληση του δανείου 533

Θ. Παραγραφή 534

ΙΙ. Υπερημερία δανειολήπτη 534

ΙΙΙ. Η ρύθμιση της ΑΚ 809 535

ΙV. Δικονομικές παρατηρήσεις 536

Α. Αρμοδιότητα - Διαδικασία - Νομιμοποίηση - Αίτημα 536

Β. Περιεχόμενο αγωγής απόδοσης δανείου 537

Γ. Ορισμένο αγωγής 537

Δ. Βάρος απόδειξης 538

Ε. Άμυνα του εναγομένου 539

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή απόδοσης δανείου α΄ 543

2. Αγωγή απόδοσης δανείου β΄ 545

[11] ΧΡΗΣΙΔΑΝΕΙΟ
(άρθρα 810-821 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 547

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 547

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 547

Α. Έννοια - Ρύθμιση 547

Β. Διάκριση από συγγενείς έννοιες 549

Γ. Νομική φύση 549

Δ. Ουσιώδη στοιχεία της σύμβασης 549

Ε. Τύπος 550

ΣΤ. Υποχρεώσεις των μερών 550

Ζ. Ευθύνη του χρήστη 551

Η. Λήξη του χρησιδανείου 552

Θ. Χρησικτησία 553

Ι. Παραγραφή 554

ΙΙ. Προστασία του χρήστη 555

Α. Έναντι του χρησαμένου 555

Β. Έναντι του τρίτου 559

ΙΙΙ. Δικονομικές παρατηρήσεις 560

Α. Αρμοδιότητα - Νομιμοποίηση - Αίτημα 560

Β. Ορισμένο αγωγής απόδοσης του χρησιδανείου 560

Γ. Άμυνα εναγομένου 561

Δ. Ασφαλιστικά μέτρα 561

Ε. Δεδικασμένο 561

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Ιδιωτικό συμφωνητικό χρησιδανείου 565

2. Αγωγή απόδοσης του χρησιδανεισθέντος πράγματος 567

[12] ΣΥΜΒΑΣΗ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗΣ
(άρθρα 822-833 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 569

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 570

Ι. Έννοια και περιεχόμενο 570

ΙΙ. Ουσιώδη στοιχεία 570

ΙΙΙ. Νομική φύση 571

IV. Κυριότερες μορφές παρακαταθήκης 572

V. Το ζήτημα της στάθμευσης του αυτοκινήτου 573

VΙ. Ευθύνη θεματοφύλακα 574

A. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 574

Β. Περιορισμός της ευθύνης 574

Γ. Επίταση της ευθύνης 575

Δ. Καθορισμός της ευθύνης σε περίπτωση συρροής αξιώσεων 576

VΙI. Υποχρεώσεις θεματοφύλακα 576

Α. Υποχρέωση φύλαξης 576

1. Εννοιολογικός προσδιορισμός 577

2. Η φύλαξη ως παρεπόμενη υποχρέωση από άλλη έννομη σχέση 577

3. Απαγόρευση χρήσης του πράγματος χωρίς άδεια του παρακαταθέτη 578

4. Απαγόρευση κατάθεσης του πράγματος σε τρίτο 579

Β. Υποχρέωση απόδοσης 582

1. Εννοιολογικός προσδιορισμός 582

2. Περιεχόμενο 583

3. Χρόνος απόδοσης 583

4. Τόπος απόδοσης 585

5. Παραγραφή 585

VΙII. Αθέτηση υποχρεώσεων θεματοφύλακα 585

Α. Διαρκής αδυναμία απόδοσης 586

Β. Υπερημερία ως προς την απόδοση 586

Γ. Πλημμελής εκπλήρωση 586

Δ. Η συρροή συμβατικής και αδικοπρακτικής ευθύνης 586

IX. Υποχρεώσεις παρακαταθέτη 588

Α. Υποχρέωση απόδοσης δαπανών 588

Β. Υποχρέωση αποζημίωσης του θεματοφύλακα 589

X. Δικονομικά ζητήματα 590

Α. Αρμοδιότητα 590

1. Καθ’ ύλην αρμοδιότητα 590

2. Κατά τόπον αρμοδιότητα 590

Β. Νομιμοποίηση 590

Γ. Στοιχεία της αγωγής 592

1. Αγωγή για αυτούσια απόδοση του πράγματος 592

2. Αγωγή αποζημίωσης λόγω μη (προσήκουσας) εκπλήρωσης 592

3. Αγωγή αποζημίωσης σωρευτικά θεμελιωμένη στις διατάξεις από αδικοπραξία 593

Δ. Προληπτική δικαστική προστασία 593

Ε. Άμυνα εναγομένου 593

1. Άρνηση της βάσης της αγωγής 593

2. Ενστάσεις (ΚΠολΔ 262) 593

XI. Ανώμαλη παρακαταθήκη 595

Α. Έννοια και περιεχόμενο 595

Β. Ο ερμηνευτικός κανόνας της ΑΚ 830 § 1 595

Γ. Η τραπεζική κατάθεση χρημάτων ως μορφή ανώμαλης παρακαταθήκης 596

1. Εννοιολογικός προσδιορισμός 596

2. Αξίωση απόδοσης 596

3. Ευθύνη της τράπεζας 597

4. Σύμβαση παρακαταθήκης χρεωγράφων 598

XII. Μεσεγγύηση 598

Α. Έννοια και περιεχόμενο 598

Β. Υποχρέωση απόδοσης 599

Γ. Διαχειριστική εξουσία μεσεγγυούχου (ΑΚ 830) 599

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή για αυτούσια απόδοση του παρακατατεθέντος και αποζημίωση 603

2. Αγωγή αποζημίωσης λόγω αδυναμίας απόδοσης του παρακατατεθέντος 607

3. Αγωγή του παρακαταθέτη κατά του τρίτου προς απόδοση του πράγματος,
κατά την ΑΚ 852 § 2 611

4. Αγωγή του θεματοφύλακα για απόδοση δαπανών κατά την ΑΚ 826 εδ. α΄ 614

5. Αγωγή απόδοσης ανώμαλης παρακαταθήκης 617

6. Αγωγή απόδοσης κατά του μεσεγγυούχου 620

[13] ΑΓΩΓΗ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΑ
ΕΙΣΚΟΜΙΣΘΕΝΤΑ - ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΞΕΝΟΔΟΧΩΝ
(άρθρα 834-839 AK)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 623

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 623

I. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 623

II. Η αγωγή αποζημίωσης της βλάβης ή απώλειας των εισκομισθέντων πραγμάτων 625

Α. Το είδος της αγωγής 625

Β. Τα στοιχεία της αγωγής 625

Γ. Οι διάδικοι 626

Δ. Αντικείμενο της αγωγής 629

Ε. Σώρευση αγωγών 631

III. Δικονομικά ζητήματα 631

Α. Αρμοδιότητα 631

Β. Απόδειξη 632

Γ. Ενστάσεις 632

1. Άρση της ευθύνης 632

2. Απόσβεση της ευθύνης 633

3. Συμφωνία των μερών 634

IV. Χρήματα και τιμαλφή 635

V. Ενέχυρο επί των εισκομισθέντων 636

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ

1. Αγωγή πελάτη προς τον ξενοδόχο για αποζημίωση των ζημιωθέντων
εισκομισθέντων πραγμάτων και την απόδοση των πραγμάτων που έχουν
παρακρατηθεί από τον ξενοδόχο ως ενέχυρο 641

[14] ΑΓΩΓΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΙΣΟΒΙΑΣ ΠΡΟΣΟΔΟΥ
(άρθρα 840-843 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 649

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 649

Ι. Εισαγωγικά στοιχεία - Χρησιμότητα 649

ΙΙ. Καθορισμός δικαιώματος και τρόποι σύστασης 650

Α. Η νομική φύση και το δικαίωμα της ισόβιας προσόδου 650

Β. Διάκριση από συγγενείς έννοιες 651

Γ. Τρόποι σύστασης 651

Δ. Σύσταση με σύμβαση 651

ΙΙΙ. Παραγραφή 652

ΙV. Αγωγή για την καταβολή ισόβιας προσόδου που έχει καταρτιστεί με σύμβαση 652

Α. Αρμόδιο δικαστήριο 652

Β. Διάδικοι 652

Γ. Ορισμένο της αγωγής 653

V. Το ύψος του ποσού της ισόβιας προσόδου 656

VI. Βάρος απόδειξης και ενστάσεις 656

VII. Εκχώρηση και κατάσχεση ισόβιας προσόδου 657

VIII. Τέλος δικαστικού ενσήμου 657

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή για την καταβολή ισόβιας προσόδου που έχει καταρτιστεί με σύμβαση 661

2. Αγωγή αναγνώρισης ακυρότητας ισόβιας προσόδου λόγω αντίθεσης
στα χρηστά ήθη 663

[15] ΠΑΙΓΝΙΟ - ΣΤΟΙΧΗΜΑ:
ΑΓΩΓΗ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΑΧΡΕΩΣΤΗΤΗΣ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ
(άρθρα 844-846 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 667

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 667

Ι. Εισαγωγικά στοιχεία και αντικείμενο ρύθμισηςτων άρθρων 844 - 846 ΑΚ 667

ΙΙ. Έννοιες - Ορισμοί 668

ΙΙΙ. Αντιπαραβολή των εννοιών του παιγνίου και του στοιχήματος 669

IV. Παίγνιο 669

Α. Η νομική φύση της σύμβασης παιγνίου 670

Β. Έννομα αποτελέσματα της σύμβασης παιγνίου 671

Γ. Προϋποθέσεις γένεσης ατελούς - φυσικής ενοχής 671

Δ. Συναφείς έννομες σχέσεις που σχετίζονται με το παίγνιο 672

V. Στοίχημα 673

VI. Λαχείο 673

Α. Νομική φύση του λαχείου 673

Β. Σύσταση του λαχείου 673

Γ. Έννομα αποτελέσματα του λαχείου 674

VII. Δικονομικά 674

Α. Αρμόδιο δικαστήριο 674

Β. Διάταξη δημόσιας τάξεως - ενστάσεις - βάρος απόδειξης 675

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή απόδοσης αχρεώστητης καταβολής 679

2. Ανακοπή κατά διαταγής πληρωμής που εκδόθηκε δυνάμει συναλλαγματικής,
αιτία της οποίας αποτελεί σύμβαση απαγορευμένου παιγνίου 681

[16] ΕΓΓΥΗΣΗ
(άρθρα 847-870 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 685

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 685

I. Εισαγωγικά 686

II. Αγωγές περί την εγγύηση 693

Α. Προλεγόμενα 693

Β. Πεδίο εφαρμογής 693

1. Αγωγή δανειστή κατά εγγυητή 693

2. Αγωγή εγγυητή κατά πρωτοφειλέτη 705

3. Αγωγή συνεγγυητή κατά λοιπών συνεγγυητών 707

4. Περαιτέρω ζητήματα 709

ΙΙΙ. Δικονομικά ζητήματα 710

Α. Αρμοδιότητα-Διαδικασία 710

Β. Ορισμένο αγωγής 710

Γ. Ομοδικία 711

Δ. Δεδικασμένο 712

Ε. Δικαστικό ένσημο 713

ΣΤ. Εκτέλεση απόφασης 713

ΙV. Άμυνα εγγυητή-πρωτοφειλέτη-συνεγγυητών 713

A. Γενικά 713

Β. Άρνηση αγωγής 714

Γ. Ενστάσεις 714

Δ. Λοιπά ζητήματα 721

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή δανειστή κατά εγγυητή 725

2. Αγωγή εγγυητή κατά πρωτοφειλέτη 727

3. Αναγωγή συνεγγυητή κατά λοιπών συνεγγυητών 729

[17] ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ
(άρθρα 871-872 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 731

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 731

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 731

Α. Έννοια 731

Β. Νομική φύση 733

Γ. Διακρίσεις εξώδικου συμβιβασμού 734

Δ. Προϋποθέσεις 739

1. Έννομη σχέση δεκτική συμβιβασμού 739

2. Πρόθεση διάλυσης φιλονικίας ή αβεβαιότητας 740

3. Αμοιβαίες υποχωρήσεις 741

Ε. Τύπος 741

ΣΤ. Παραγραφή 741

ΙΙ. Διάρρηξη εξώδικου συμβιβασμού 741

ΙΙΙ. Αποτελέσματα συμβιβασμού 744

IV. Δικονομικές παρατηρήσεις 744

Α. Τρόπος προβολής του συμβιβασμού 744

Β. Καθ’ ύλην και κατά τόπον αρμοδιότητα 745

1. Καθ’ ύλην αρμοδιότητα 745

2. Κατά τόπον αρμοδιότητα 745

Γ. Νομιμοποίηση 745

Δ. Πληρεξουσιότητα δικηγόρου 746

Ε. Ορισμένο αγωγής 746

1. Ορισμένο αγωγής διάρρηξης συμβιβασμού 746

2. Ορισμένο αγωγής ακύρωσης του συμβιβασμού 747

ΣΤ. Αίτημα 747

Ζ. Συμβιβασμός κατά τη διάρκεια δίκης 747

Η. Φύση και συνέπειες δικαστικής απόφασης 747

Θ. Κρίση αναιρετική 748

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Ιδιωτικό συμφωνητικό εξώδικου συμβιβασμού 751

2. Αγωγή διάρρηξης συμβιβασμού 753

[18] ΑΦΗΡΗΜΕΝΗ ΥΠΟΣΧΕΣΗ Ή ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΧΡΕΟΥΣ
(άρθρα 873-875 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 755

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 756

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 756

Α. Κατηγορίες αναγνωριστικών συμβάσεων και νομικό πλαίσιο 756

Β. Πιθανές μορφές εμφάνισης της αναγνώρισης χρέους 756

Γ. Ομοιότητες και διαφορές αιτιώδους και αναιτιώδους αναγνώρισης χρέους –
Διάκριση από την επιβεβαιωτική (ή μη γνήσια) αναγνώριση χρέους 758

ΙΙ. Αφηρημένη υπόσχεση ή αναγνώριση χρέους 759

Α. Έννοια 759

Β. Νομική φύση 759

ΙΙΙ. Αντικείμενο αναγνώρισης χρέους 760

A. Γενικά 760

B. Επιτρεπτά αντικείμενα 761

Γ. Απαγορευμένα αντικείμενα 761

IV. Τύπος 761

Α. Αφηρημένη αναγνώριση χρέους 761

1. Τήρηση έγγραφου τύπου 761

2. Συστατικός τύπος - Αναγκαία η τήρηση για την πρόταση 762

3. Περιεχόμενο εγγράφου 762

4. Δήλωση αναγνώρισης διά αντιπροσώπου 762

Β. Αιτιώδης αναγνώριση χρέους 762

1. Μη αναγκαία η τήρηση τύπου 762

2. Εξαιρέσεις 763

V. Αφηρημένη αναγνώριση χρέους και αξιόγραφα 763

Α. Μετατροπή άκυρης συναλλαγματικής σε αφηρημένη αναγνώριση χρέους 763

1. Γενικά 763

2. Προϋποθέσεις έκδοσης διαταγής πληρωμής 763

Β. Μετατροπή άκυρης επιταγής σε αφηρημένη αναγνώριση χρέους 764

VI. Αφηρημένη αναγνώριση χρέους και αλληλόχρεος λογαριασμός 765

VII. Αποτελέσματα της σύμβασης αναγνώρισης χρέους 765

Α. Δημιουργία νέας αγωγικής βάσης 765

Β. Σώρευση αξιώσεων 765

Γ. Σχέση νέας και παλιάς ενοχής 766

Δ. Διαταγή πληρωμής 766

VIII. Δικονομικές παρατηρήσεις 766

Α. Ορισμένο της αγωγής 766

1. Για την αναιτιώδη αναγνώριση χρέους 766

2. Για την αιτιώδη αναγνώριση χρέους 767

Β. Ορισμένο αίτησης έκδοσης διαταγής πληρωμής 768

1. Γενικά 768

2. Ειδικότερα οι περιπτώσεις έκδοσης διαταγής πληρωμής από πιστωτικούς
τίτλους και αλληλόχρεο λογαριασμό 769

Γ. Άμυνα εναγόμενου 770

1. Ακυρότητα της σύμβασης αναγνώρισης 770

2. Απόρριψη της αγωγής ως κατ’ ουσία αβάσιμης 771

3. Ένσταση απόσβεσης της παλιάς ενοχής 771

4. Ένσταση αδικαιολόγητου πλουτισμού 771

5. Αναβλητική ένσταση 772

6. Ένσταση παραγραφής 772

7. Ειδικότερα η άμυνα του ενεχόμενου από συναλλαγματική 773

Δ. Αντενστάσεις δανειστή 773

1. Σε περίπτωση ανακοπής κατά διαταγής πληρωμής 773

2. Σε περίπτωση προβολής ένστασης αδικαιολόγητου πλουτισμού 774

3. Η αναγνώριση της αξίωσης από τον οφειλέτη ως άμυνα για τον δανειστή 774

Ε. Βάρος απόδειξης 774

1. Γενικά - Αντιστροφή του βάρους απόδειξης 774

2. Στην αφηρημένη αναγνώριση χρέους 775

3. Στην αιτιώδη αναγνώριση χρέους 775

4. Στην αναγνώριση υπολοίπου κλεισθέντος αλληλόχρεου λογαριασμού 775

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή από αφηρημένη αναγνώριση χρέους 779

2. Αίτηση έκδοσης διαταγής πληρωμής από αναγνωριστική σύμβαση 781

[19] ΕΚΤΑΞΗ
(άρθρα 876-887 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 783

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 783

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 784

Α. Έννοια 784

Β. Μέρη 784

Γ. Αντικείμενο 784

Δ. Η έκταξη ως βοηθητική ενοχή 785

Ε. Η έκταξη στη συναλλακτική πρακτική 785

II. Νομική φύση 785

III. Προϋποθέσεις έκταξης 785

IV. Τύπος 786

Α. Δυνατότητα μη τήρησης του έγγραφου τύπου 786

Β. Είδος εγγράφου 786

Γ. Περιεχόμενο εγγράφου 786

V. Κατάρτιση της έκταξης 787

Α. Παράδοση εγγράφου 787

Β. Ειδοποίηση του εκτασσόμενου 787

VI. Αποδοχή της έκταξης 787

Α. Γενικά 787

Β. Ανάπτυξη των έννομων αποτελεσμάτων της έκταξης 787

Γ. Τρόπος αποδοχής της έκταξης 788

Δ. Νομική φύση και συνέπειες 788

VII. Καταβολή της παροχής από τον εκτασσόμενο 789

Α. Πότε υποχρεούται ο εκτασσόμενος σε καταβολή 789

Β. Μη υποχρέωση προηγούμενης αποδοχής 789

Γ. Ειδικότερα η μη υποχρέωση αποδοχής 789

VIII. Έκταξη και τραπεζική ενέγγυα πίστωση 789

IX. Δικονομικές παρατηρήσεις 792

Α. Κατά τόπον αρμοδιότητα 792

Β. Ορισμένο της αγωγής 792

1. Ιστορική βάση 792

2. Περιγραφή του αντικειμένου της διαφοράς 792

3. Αίτημα της αγωγής 793

Γ. Άμυνα εναγομένου 793

1. Αρχή της μη αντιταξιμότητας των ενστάσεων από τις υποκείμενες σχέσεις 793

2. Ένσταση έλλειψης ενεργητικής νομιμοποίησης 794

3. Προβολή ενστάσεων έναντι του νέου λήπτη 794

4. Ένσταση παραγραφής 794

5. Ένσταση εκπλήρωσης της έκταξης 795

6. Ένσταση ανάκλησης της έκταξης 795

7. Ενστάσεις από το έγγραφο 796

8. Ενστάσεις σχετικές με την αποδοχή της έκταξης 796

9. Η ειδοποίηση του εκτάσσοντα από τον λήπτη περί μη χρήσης της έκταξης 796

10. Ένσταση πτώχευσης του εκτάσσοντος 796

11. Ένσταση αδικαιολόγητου πλουτισμού 797

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή από έκταξη 801

2. Αγωγή από τραπεζική ενέγγυο πίστωση 803

[20] ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΟΣ ΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ
(άρθρα 904-913 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 805

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 806

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 806

Α. Έννοια 806

Β. Προϋποθέσεις της αξίωσης αδικαιολόγητου πλουτισμού 807

1. Ο πλουτισμός του υπόχρεου λήπτη 807

2. Σωζόμενος πλουτισμός 808

3. Επέλευση του πλουτισμού από την περιουσία του φορέα της αξίωσης
ή με ζημία αυτού 808

4. Η έλλειψη νόμιμης αιτίας 809

5. Αιτιώδης συνάφεια 810

II. Αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού από αχρεώστητη παροχή 810

ΙΙΙ. Αιτία που δεν επακολούθησε ή έληξε 811

Α. Αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού από αιτία που δεν επακολούθησε 811

1. Έννοια 811

2. Περιπτωσιολογία 812

Β. Αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού από αιτία που έληξε 813

1. Έννοια 813

2. Περιπτωσιολογία 814

Γ. Ευθύνη του λήπτη του πλουτισμού από αιτία που δεν επακολούθησε ή έληξε 814

ΙV. Αιτία παράνομη ή ανήθικη 817

Α. Αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού από παράνομη αιτία 817

Β. Αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού από ανήθικη αιτία 818

1. Έννοια 818

2. Η ανηθικότητα του δότη της παροχής 819

Γ. Ευθύνη του λήπτη του πλουτισμού από παράνομη ή ανήθικη αιτία 821

V. Δικονομικές παρατηρήσεις 823

Α. Καθ’ ύλην και κατά τόπον αρμοδιότητα 823

1. Καθ’ ύλην αρμοδιότητα 823

2. Κατά τόπον αρμοδιότητα 823

Β. Νομιμοποίηση διαδίκων 823

Γ. Τρόπος άσκησης της αγωγής 824

Δ. Φύση της αγωγής 824

Ε. Περιεχόμενο αγωγής αδικαιολογήτου πλουτισμού 824

ΣΤ. Στοιχεία ορισμένου αγωγής αδικαιολόγητου πλουτισμού 825

1. Γενικά 825

2. Επί ευθείας αναζήτησης του πλουτισμού 826

3. Επί σώρευσης της αξίωσης από αδικαιολόγητο πλουτισμό 826

4. Ειδικότερα το ορισμένο της αγωγής επί αχρεωστήτου παροχής πλουτισμού 827

5. Ειδικότερα το ορισμένο της αγωγής από αιτία που δεν επακολούθησε 827

6. Ειδικότερα το ορισμένο της αγωγής από αιτία που έληξε 828

7. Αίτημα 828

8. Αδικαιολόγητος πλουτισμός και αδικοπραξία 829

Ζ. Άμυνα εναγομένου λήπτη 831

1. Ένσταση γνώσης αχρεωστήτου 831

2. Ένσταση μη σωζόμενου πλουτισμού 832

3. Ένσταση άγνοιας της μη ύπαρξης του χρέους 832

4. Ένσταση ότι η καταβολή έλαβε χώρα από ιδιαίτερο ηθικό καθήκον 833

5. Ένσταση παραγραφής της αξίωσης αδικαιολόγητου πλουτισμού 833

6. Ένσταση παραγραφής των εκ της σύμβασης αξιώσεων 833

7. Ένσταση έλλειψης αιτιώδους συνάφειας 834

Η. Άμυνα ενάγοντος 834

1. Ένσταση καταβολής της αχρεώστητης παροχής κατόπιν εξαναγκασμού 834

2. Ένσταση γνώσης του λήπτη της ανυπαρξίας του χρέους 834

Θ. Βάρος απόδειξης 835

1. Ενάγοντος 835

2. Εναγομένου 835

3. Ειδικότερα το βάρος απόδειξης στην ΑΚ 907 835

4. Ειδικότερα το βάρος απόδειξης στην ΑΚ 912 836

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού σε περίπτωση αχρεώστητης παροχής 839

2. Αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού από αιτία που δεν επακολούθησε 841

3. Αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού από αιτία που έληξε 843

4. Αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού από παράνομη αιτία 845

5. Αγωγή αδικαιολόγητου πλουτισμού από ανήθικη αιτία 847

[21] ΑΔΙΚΟΠΡΑΞΙΕΣ
(άρθρα 914-938 ΑΚ)

21.Α. Αγωγή αποζημίωσης λόγω αδικοπραξίας

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 849

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 849

Ι. Έννοια αδικοπραξίας 850

ΙΙ. Αστικό, ποινικό και πειθαρχικό αδίκημα 852

ΙΙΙ. Αδικοπρακτική και δικαιοπρακτική ευθύνη 853

IV. Συρροή αδικοπρακτικής και δικαιοπρακτικής ευθύνης 855

V. Προϋποθέσεις αδικοπραξίας 857

A. Παράνομη πράξη ή παράλειψη 857

B. Υπαιτιότητα 863

Γ. Ικανότητα προς καταλογισμό 865

Δ. Αιτιώδης συνάφεια 866

Ε. Ζημία - Αποζημίωση 868

VI. Δικονομικά ζητήματα 874

Α. Γενικές παρατηρήσεις 874

Β. Ενστάσεις εναγομένου 877

1. Ένσταση υπολογισμού ωφελείας 877

2. Ένσταση παραγραφής 878

3. Ένσταση άμυνας 881

4. Ένσταση κατάστασης ανάγκης 881

5. Ένσταση συντρέχοντος πταίσματος του άρθρου 300 ΑΚ 881

6. Ένσταση ζημίας από ανήλικο 883

7. Ένσταση περιορισμού ή απαλλαγής από την ευθύνη λόγω απαλλακτικών ρητρών 883

VII. Ενδεικτική περιπτωσιολογία από νομολογία ελληνικών δικαστηρίων 884

A. Περιπτώσεις και ζητήματα αδικοπραξίας 884

B. Αδικοπραξία και νομικά πρόσωπα 888

21.B. Αγωγή αποζημίωσης
λόγω ανήθικης πρόκλησης βλάβης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 891

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 891

Ι. Η ρύθμιση της ΑΚ 919 891

ΙΙ. Προϋποθέσεις εφαρμογής 893

Α. Αντίθεση στα χρηστά ήθη 893

Β. Πρόθεση πρόκλησης ζημίας 895

ΙΙΙ. Ευθύνη για αποζημίωση 896

IV. Περιπτώσεις εφαρμογής 897

A. Αθέτηση συμβατικής υποχρέωσης 897

B. Δόλια παροχή εσφαλμένων πληροφοριών 898

Γ. Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας 898

Δ. Εκμετάλλευση μονοπωλιακής θέσης 899

Ε. Αθέμιτος ανταγωνισμός 899

ΣΤ. Δόλια κτήση δεδικασμένου 900

21.Γ. Αγωγή αποζημίωσης
λόγω αναληθών δυσφημιστικών διαδόσεων

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 902

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 902

Ι. Η ρύθμιση της ΑΚ 920 902

ΙΙ. Προϋποθέσεις εφαρμογής 905

Α. Υποστήριξη ή διάδοση αναληθών ειδήσεων 905

Β. Κίνδυνος για την πίστη, το επάγγελμα ή το μέλλον του προσώπου 907

Γ. Γνώση ή υπαίτια άγνοια της αναλήθειας 908

Δ. Ζημία και αιτιώδης συνάφεια 908

21.Δ. Αγωγή αποζημίωσης
λόγω αδικοπραξίας του προστηθέντος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 910

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 910

Ι. Εισαγωγικά 910

ΙΙ. Αγωγή κατά προστήσαντος 913

Α. Στοιχεία αγωγής - Προϋποθέσεις εφαρμογής ΑΚ 922 913

1. Σχέση πρόστησης 914

2. Αδικοπραξία προστηθέντος 918

3. Συνάφεια με την υπηρεσία 918

Β. Συνέπειες 921

ΙΙΙ. Δικονομικά 923

Α. Αρμοδιότητα και διαδικασία 923

Β. Ορισμένο αγωγής και βάρος απόδειξης 923

Γ. Ομοδικία 924

Δ. Δεδικασμένο 924

Ε. Δικαστικό ένσημο 924

ΣΤ. Εκτέλεση απόφασης 925

IV. Άμυνα εναγομένου 925

21.Ε. Αγωγή αποζημίωσης
λόγω αδικοπραξίας εποπτευόμενου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 927

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 927

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 927

Α. Η έννοια της εποπτείας 927

Β. Οι εποπτευόμενοι 929

Γ. Η ικανότητα προς καταλογισμό 930

Δ. Η εννοιολογική προσέγγιση της «εποπτείας» 931

ΙΙ. Η αγωγή αποζημίωσης κατά του εποπτεύοντος ανηλίκου ή του υπό δικαστική συμπαράσταση τελούντος ενηλίκου 935

Α. Τα στοιχεία της αγωγής 935

Β. Το αίτημα της αγωγής 938

ΙΙΙ. Δικονομικά ζητήματα 940

Α. Διάδικοι 940

Β. Αρμοδιότητα 940

Γ. Διαδικασία 941

Δ. Απόδειξη 941

IV. Άμυνα εναγομένου 941

21.ΣΤ. Αγωγή αποζημίωσης
λόγω πτώσης κτίσματος ή άλλου έργου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 944

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 944

Ι. Εισαγωγικά 944

ΙΙ. Οι προϋποθέσεις εφαρμογής της διάταξης 945

Α. Προϋποθέσεις εφαρμογής 945

Β. Έλλειψη ευθύνης του εναγομένου 947

ΙΙΙ. Γνήσια ή νόθος αντικειμενική ευθύνη; 949

IV. Ευθύνη περισσοτέρων 951

Α. Εφαρμογή των ΑΚ 926 - 927 951

Β. Το ειδικό ζήτημα της ευθύνης της ομάδας συνιδιοκτητών 951

V. Συνέπειες 954

VI. Χρήση της διάταξης στο δίκαιο του καταναλωτή 954

VΙI. Δικονομικά 955

Α. Ιστορική Βάση - Βάρος απόδειξης 955

Β. Άμυνα εναγομένου 955

1. Άρνηση της ιστορικής βάσης της αγωγής 955

2. Ενστάσεις 955

Γ. Διαδικασία - Αρμόδιο δικαστήριο 956

Δ. Ομοδικία 956

21.Ζ. Ευθύνη κατόχου ζώου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 957

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 957

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 957

Α. Η αντικειμενική ευθύνη του κατόχου ζώου 957

Β. Η νόθος αντικειμενική ευθύνη του κατόχου ζώου 959

ΙΙ. Η αγωγή αποζημίωσης κατά κατόχου ζώου 963

Α. Γενικά 963

Β. Τα στοιχεία της αγωγής 965

Γ. Το αίτημα της αγωγής 968

ΙΙΙ. Δικονομικά ζητήματα 971

Α. Διάδικοι 971

Β. Αρμοδιότητα 972

Γ. Διαδικασία 972

Δ. Απόδειξη 972

IV. Άμυνα εναγομένου 974

21.Η. Αγωγή καταβολής εύλογης αποζημίωσης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 978

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 978

Ι. Εισαγωγικά 978

Α. Το ρυθμιστικό πεδίο και ο σκοπός της ΑΚ 918 978

Β. Τα ακαταλόγιστα πρόσωπα κατά τις ΑΚ 915-917 979

1. Έλλειψη συνείδησης ή ψυχική ή διανοητική διαταραχή 979

2. Ανηλικότητα 980

Γ. Αδυναμία κάλυψης της ζημίας από αλλού 980

ΙΙ. Στοιχεία και αίτημα αγωγής 981

ΙΙΙ. Διάδικοι 983

IV. Βάρος απόδειξης 983

V. Άμυνα εναγομένου 984

21.Θ. Ευθύνη περισσότερων προσώπων

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 985

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 985

Ι. Η ρύθμιση των ΑΚ 926-927 985

ΙΙ. Περιπτώσεις ευθύνης εις ολόκληρον 986

Α. Κοινή πράξη 986

1. Συναυτουργία 987

2. Λοιπές μορφές συμμετοχής 987

3. Παραυτουργία 987

4. Αναγκαία αιτιότητα 987

5. Σωρευτική αιτιότητα 988

6. Άλλες περιπτώσεις 988

Β. Παράλληλη ευθύνη 988

Γ. Διαζευκτική αιτιότητα 989

ΙΙΙ. Η ευθύνη εις ολόκληρον 990

Α. Έννοια και έκταση 990

Β. Περιορισμός ευθύνης 991

Γ. Συνυπαιτιότητα του ζημιωθέντος 992

IV. Η αναγωγική ευθύνη 992

A. Έννοια και έκταση 992

B. Κριτήρια επιμερισμού ευθύνης 995

1. Πταίσμα 995

2. Αιτιότητα 995

3. Εφαρμογή των κριτηρίων 995

V. Δικονομικά 996

A. Επί εναγωγής συνυπόχρεων από αδικοπραξία 996

B. Επί αναγωγής 998

21.Ι. Αγωγή αποζημίωσης
λόγω καταστροφής ή βλάβης πράγματος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1001

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 1001

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 1001

ΙΙ. Η αγωγή αποζημίωσης 1003

Α. Τα στοιχεία της αγωγής 1003

Β. Το αίτημα της αγωγής 1004

ΙΙΙ. Δικονομικά ζητήματα 1005

Α. Διάδικοι 1005

Β. Αρμοδιότητα 1006

Γ. Διαδικασία 1006

21.ΙΑ. Αγωγή αποζημίωσης
λόγω παράνομης αφαίρεσης πράγματος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1007

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 1007

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 1007

ΙΙ. Η αγωγή αποζημίωσης για παράνομη αφαίρεση πράγματος 1010

Α. Γενική παρατήρηση 1010

Β. Στοιχεία της αγωγής 1010

Γ. Το αίτημα της αγωγής 1011

ΙΙΙ. Δικονομικά ζητήματα 1013

Α. Διάδικοι 1013

Β. Άμυνα εναγομένου 1014

Γ. Αρμοδιότητα 1014

Δ. Διαδικασία 1015

21.ΙΒ. Αγωγή αποζημίωσης λόγω θανάτωσης προσώπου

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1016

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 1016

Ι. Η κατ’ ΑΚ 928 ρύθμιση 1017

ΙΙ. Αρμοδιότητα δικαστηρίου 1017

Α. Καθ’ ύλην αρμοδιότητα (αναλόγως ποσού) 1017

Β. Κατά τόπον αρμοδιότητα 1018

ΙΙΙ. Άσκηση της αγωγής 1018

IV. Διαδικασία ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου 1018

V. Διάδικοι 1019

Α. Ενάγων-Δικαιούχος αποζημίωσης 1019

Β. Εναγόμενος-Υπόχρεος 1022

VΙ. Περιεχόμενο αγωγής 1022

Α. Στοιχεία δικογράφου 1022

Β. Αιτούμενα κονδύλια 1023

1. Νοσήλια & έξοδα κηδείας (ΑΚ 928 εδ. α΄) 1023

2. Αποζημίωση για στέρηση διατροφής (ΑΚ 928 εδ. β΄) 1027

3. Αποζημίωση για στέρηση παροχής υπηρεσιών (ΑΚ 928 εδ. β΄) 1032

Γ. Αίτημα για καταβολή αποζημίωσης λόγω ψυχικής οδύνης 1035

Δ. Αίτημα περί απαγγελίας προσωπικής κράτησης 1035

VII. Ειδικότερα ζητήματα αποζημίωσης 1036

Α. Καταβολή αποζημίωσης σε χρηματικές δόσεις ή σε κεφάλαιο «εφάπαξ»
(ΑΚ 930 παρ. 1) 1036

Β. Μεταρρύθμιση της τελεσίδικης απόφασης για περιοδικές παροχές
λόγω μεταβολής οικονομικών συνθηκών (ΚΠολΔ 334) 1037

Γ. Παροχή ασφάλειας (ΑΚ 930 παρ. 2) 1038

Δ. Παροχές τρίτων (930 παρ. 3 ΑΚ) 1039

VIIΙ. Δικαστικό ένσημο - Αίτημα καταψηφιστικό/αναγνωριστικό 1041

IX. Βάρος απόδειξης 1042

X. Άμυνα εναγομένου 1042

XI. Δεδικασμένο 1046

XII. Ασφαλιστικά μέτρα 1046

21.ΙΓ. Αγωγή αποζημίωσης λόγω βλάβης του σώματος
ή της υγείας και αναπηρίας ή παραμόρφωσης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1048

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 1048

Ι. Η ρύθμιση της ΑΚ 929 1049

ΙΙ. Αρμοδιότητα δικαστηρίου 1049

Α. Καθ’ ύλην αρμοδιότητα (αναλόγως ποσού) 1049

Β. Κατά τόπον αρμοδιότητα 1049

ΙΙΙ. Άσκηση της αγωγής 1049

IV. Διαδικασία ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου 1049

V. Διάδικοι 1050

Α. Ενάγων-Δικαιούχος αποζημίωσης 1050

Β. Εναγόμενος-Υπόχρεος 1050

VΙ. Περιεχόμενο αγωγής 1051

Α. Στοιχεία δικογράφου 1051

Β. Αιτούμενα κονδύλια 1051

1. Νοσήλια (ΑΚ 929 εδ. α’) 1051

2. Ζημία που έχει επέλθει (ΑΚ 929 εδ. α’) 1054

3. Μελλοντικές στερήσεις (ΑΚ 929 εδ. α’) 1055

4. Αύξηση δαπανών (ΑΚ 929 εδ. α’) 1059

5. Στέρηση υπηρεσιών (ΑΚ 929 εδ. β’) 1059

Γ. Αίτημα για καταβολή αποζημίωσης λόγω ηθικής βλάβης 1060

Δ. Αίτημα περί απαγγελίας προσωπικής κράτησης 1060

VII. Η κατ’ ΑΚ 931 αξίωση πρόσθετης αποζημίωσης λόγω αναπηρίας
η παραμόρφωσης (ΑΚ 931) 1060

VIII. Ειδικά ζητήματα 1067

Α. Καταβολή αποζημίωσης σε χρηματικές δόσεις ή σε κεφάλαιο «εφάπαξ»
(ΑΚ 930 παρ. 1) 1067

Β. Μεταρρύθμιση της τελεσίδικης απόφασης για περιοδικές παροχές
λόγω μεταβολής οικονομικών συνθηκών (ΚΠολΔ 334) 1068

Γ. Παροχής ασφάλειας (ΑΚ 930 παρ. 2) 1068

Δ. Παροχές τρίτων (930 παρ. 3 ΑΚ) 1068

ΙΧ. Δικαστικό ένσημο - Αίτημα καταψηφιστικό/αναγνωριστικό 1071

X. Άμυνα εναγομένου 1071

XΙ. Δεδικασμένο 1074

XΙΙ. Ασφαλιστικά μέτρα 1075

ΧΙII. Ζητήματα αναιρετικού ελέγχου 1076

XIV. Ζητήματα παραγραφής 1077

21.ΙΔ. Αγωγή για χρηματική ικανοποίηση
λόγω ηθικής βλάβης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1079

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 1079

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 1082

ΙΙ. Διάδικοι 1083

Α. Ενεργητική νομιμοποίηση 1083

Β. Παθητική νομιμοποίηση 1095

ΙΙΙ. Περιεχόμενο αγωγής 1095

IV. Άμυνα εναγομένου 1099

V. Δικαστική απόφαση 1100

A. Επιδίκαση 1100

B. Αναιρετικός έλεγχος: νομολογιακή διακύμανση και εξέλιξη 1105

21.ΙE. Αγωγή χρηματικής ικανοποίησης
λόγω ψυχικής οδύνης

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1117

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 1117

Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 1118

ΙΙ. Διάδικοι 1120

ΙΙΙ. Περιεχόμενο αγωγής 1131

IV. Άμυνα εναγομένου 1132

V. Δικαστική απόφαση 1133

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Aγωγή αποζημίωσης από αδικοπραξία 1137

2. Αγωγή αποζημίωσης λόγω ανήθικης πρόκλησης βλάβης 1142

3. Αγωγή αποζημίωσης λόγω αναληθών δυσφημιστικών διαδόσεων 1147

4. Αγωγή αποζημίωσης λόγω αδικοπραξίας προστηθέντος 1151

5. Αγωγή αποζημίωσης λόγω αδικοπραξίας εποπτευόμενου 1154

6. Αγωγή αποζημίωσης λόγω πτώσης κτίσματος ή άλλου έργου 1157

7. Ευθύνη κατόχου ζώου 1160

8. Αγωγή καταβολής εύλογης αποζημίωσης 1163

9. Ευθύνη περισσότερων προσώπων 1165

10. Αγωγή αναγωγής μεταξύ περισσοτέρων (ΑΚ 927) 1167

11. Αγωγή αποζημίωσης λόγω καταστροφής ή βλάβης πράγματος 1169

12. Αγωγή αποζημίωσης λόγω παράνομης αφαίρεσης πράγματος 1172

13. Αγωγή αποζημίωσης λόγω θανάτωσης προσώπου 1174

14. Αγωγή αποζημίωσης λόγω βλάβης του σώματος ή της υγείας (ΑΚ 929)
και αναπηρίας ή παραμόρφωσης (AK 931) 1177

15. Αγωγή χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης 1181

16. Αγωγή χρηματικής ικανοποίησης λόγω ψυχικής οδύνης 1185

[22] ΚΑΤΑΔΟΛΙΕΥΣΗ ΔΑΝΕΙΣΤΩΝ
(άρθρα 939-946 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1191

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 1191

I. Σκοπός - Προϋποθέσεις 1192

II. Καταδολίευση δανειστών και αδικοπραξία, συρροή ή μη 1193

III. Αίτημα αγωγής 1194

IV. Νομική φύση αγωγής - Προσωρινή εκτέλεση 1196

V. Αρμοδιότητα - Διαδικασία - Ομοδικία 1196

VI. Όροι της διάρρηξης (ΑΚ 939-940) 1197

Α. Απαλλοτρίωση από οφειλέτη 1197

1. Έννοια απαλλοτρίωσης 1197

2. Περιπτωσιολογία 1198

Β. Εκ μέρους του οφειλέτη απαλλοτρίωση 1200

Γ. Σκοπός βλάβης των δανειστών 1200

Δ. Γνώση τρίτου (ΑΚ 941-942) 1201

1. Γενικά 1201

2. Γονική παροχή 1203

Ε. Αφερεγγυότητα οφειλέτη / Ανεπάρκεια υπόλοιπης περιουσίας οφειλέτη 1205

VII. Ενεργητική - Παθητική νομιμοποίηση 1206

Α. Ενεργητική νομιμοποίηση 1206

Β. Παθητική νομιμοποίηση 1210

VIII. Στοιχεία του ορισμένου της αγωγής διάρρηξης 1212

ΙX. Βάρος απόδειξης 1215

Α. Ο δανειστής 1215

Β. Το τεκμήριο της ΑΚ 941 § 2 1216

X. Άμυνα εναγομένου (οφειλέτη και τρίτου) 1217

XI. Αποτελέσματα διάρρηξης (ΑΚ 943) 1219

Α. Χρόνος επέλευσης αποτελεσμάτων 1219

Β. Διαπλαστική ενέργεια 1219

Γ. Ευθύνη αποκτώντος 1221

Δ. Έκταση διάρρηξης 1221

Ε. Διακοπή παραγραφής απαίτησης από συναλλαγματική 1222

XII. Ειδική διαδοχή (ΑΚ 944-945) 1222

XIΙΙ. Αναγκαστική εκτέλεση 1223

XΙV. Προσωρινή δικαστική προστασία 1226

XV. Εγγραφή στα βιβλία διεκδικήσεων - Δικαστικό ένσημο - Παραγραφή (ΑΚ 946) 1228

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ

1. Διαπλαστική αγωγή διάρρηξης καταδολιευτικής απαλλοτρίωσης -
Παυλιανή αγωγή 1235

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 1241

Σελ. 1

[1] ΔΩΡΕΑ (άρθρα 496-512 ΑΚ)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Ι. Αγωγή παράδοσης του δωρηθέντος στον δωρεοδόχο

Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

1. Η έννοια της δωρεάς 1-6

2. Η αναγκαία διάκριση µεταξύ υποσχετικής δωρεάς και δωρεάς άµεσης εκπλήρωσης 7-8

Β. Οι δυνατότητες του δωρεοδόχου για εκπλήρωση της δωρεάς από τον δωρητή 9-11

Γ. Η αγωγή του δωρεοδόχου σε καταδίκη δήλωσης βούλησης του δωρητή

1. Τα στοιχεία της αγωγής 12-14

2. Το αίτηµα της αγωγής 15-16

Δ. Δικονοµικά ζητήµατα

1. Διάδικοι 17

2. Αρµοδιότητα 18-19

3. Διαδικασία 20

Ε. Η άµυνα του εναγοµένου 21

ΣΤ. Δικαστικό ένσηµο 22

ΙΙ. Αγωγή αποζηµίωσης λόγω µη εκπλήρωσης της σύµβασης δωρεάς ή πληµµελούς εκπλήρωσης (ελαττώµατα στο δωρηθέν)

Α. Οι περιπτώσεις µη εκπλήρωσης της δωρεάς από τον δωρητή 23-28

Β. Η αγωγή για νοµικά και πραγµατικά ελαττώµατα του δωρηθέντος

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 29-30

2. Οι αξιώσεις του δωρεοδόχου για ελαττώµατα του δωρηθέντος 31-34

3. Τα στοιχεία της αγωγής 35

4. Το αίτηµα της αγωγής 36

Γ. Δικονοµικά ζητήµατα

1. Διάδικοι 37

2. Αρµοδιότητα 38-39

3. Διαδικασία 40

Δ. Η άµυνα του εναγοµένου 41-44

ΙΙΙ. Αγωγή για εκτέλεση του τρόπου

Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

1. Η έννοια του «τρόπου» στη δωρεά 45-47

2. Το περιεχόµενο του τρόπου κατά τη νοµολογία 48-54

Β. Η αγωγή για εκτέλεση του τρόπου - Τα στοιχεία της αγωγής 55-57

Γ. Δικονοµικά ζητήµατα

1. Διάδικοι 58-62

2. Αρµοδιότητα 63-64

3. Διαδικασία 65

Δ. Άµυνα εναγοµένου 66-72

Ε. Λοιπά δικαιώµατα 73-75

IV. Αγωγή για ανάκληση της δωρεάς

A. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

1. Η έννοια της ανάκλησης της δωρεάς 76-77

2. Οι τρόποι ανάκλησης της δωρεάς 78-81

3. Η ανάκληση της δωρεάς αιτία θανάτου 82-83

4. Η δωρεά από ηθικό καθήκον 84-86

B. Οι αγωγές ανάκλησης της δωρεάς

1. Γενικές παρατηρήσεις 87-95

2. Τα στοιχεία της αγωγής 96-108

3. Το αίτηµα της αγωγής 109-114

Γ. Δικονοµικά ζητήµατα

1. Διάδικοι 115-118

2. Αρµοδιότητα 119-120

3. Διαδικασία 121

4. Η φύση της αγωγής 122-128

5. Αντικειµενική σώρευση αγωγών 129-132

6. Απόδειξη 133-134

Δ. Άµυνα εναγοµένου 135-142

Σελ. 2

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

– ∆εληγιάννης Ι./Κορνηλάκης Π., Ειδικό Ενοχικό Δίκαιο Ι, 1992. – Κορνηλάκης Π., Ειδικό Ενοχικό Δίκαιο, 3η έκδοση, 2023. – Μαργαρίτη Μ./Μαργαρίτης Α., Επίτοµη Ερµηνεία Αστικού Κώδικα & ΕισΝΑΚ, 2016. – Ποδηµατά Ε., Η καταδίκη σε δήλωση βουλήσεως κατά το άρθρο 949 ΚΠολΔ, 1989. – Τριάντος Ν., σε Καράκωστα Ιω. (επιµ.), Αστικός Κώδικας, Ερµηνεία - Σχόλια - Νοµολογία, Ειδικό Ενοχικό, Τόµ. 4ος, 2008, άρθρα 496-512. – Φλάµπουρας Δ., Δωρεά ακινήτου υπό τρόπο καλυπτόµενη από εικονική σύµβαση πώλησης - Το ζήτηµα του τύπου και η ανάκληση της δωρεάς λόγω υπαίτιας µη εκτέλεσης του τρόπου (ιδίως εξ αφορµής της ΑΠ 164/2009), ΕΦΑΠΟΛΔ 2011, σελ. 378 επ.

Ι. Αγωγή παράδοσης του δωρηθέντος στον δωρεοδόχο

Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

1. Η έννοια της δωρεάς

1 Η σύμβαση της δωρεάς ρυθμίζεται κατά βάση από τις διατάξεις των άρθρων 496 επ. ΑΚ. Σύµφωνα µε το άρθρο 496 ΑΚ, «η παροχή σε κάποιον ενός περιουσιακού αντικειµένου αποτελεί δωρεά, αν γίνεται κατά τη συµφωνία των µερών χωρίς αντάλλαγµα». Η δωρεά είναι σύµβαση ενοχική, γιατί με την κατάρτισή της γεννώνται ενοχικά δικαιώματα και υποχρεώσεις, υποσχετική, γιατί γεννά μόνο υποχρέωση για παροχή, χαριστική, αφού η επίδοση γίνεται χωρίς αντάλλαγµα, και αυστηρά ετεροβαρής, επειδή µόνο το ένα µέρος (ο δωρητής) αναλαµβάνει υποχρεώσεις, ενώ το άλλο µέρος δεν οφείλει αντιπαροχή.

2 Συστατικός τύπος της δωρεάς, στον οποίο υποβάλλεται και η δήλωση για την αποδοχή της δωρεάς, είναι το συµβολαιογραφικό έγγραφο και µάλιστα τόσο για την ενοχική όσο και για την εµπράγµατη δικαιοπραξία είτε αφορά κινητό είτε ακίνητο (498 ΑΚ).

Σελ. 3

Ουσιώδη, λοιπόν, στοιχεία (essentialia negotii) για την έγκυρη σύναψη σύµβασης δωρεάς είναι:

3 α) Η παροχή ή η υπόσχεση παροχής περιουσιακού αντικειµένου από τον δωρητή προς τον δωρεοδόχο. Αντικείμενο δωρεάς μπορεί να αποτελέσει οποιοδήποτε περιουσιακής φύσεως δικαίωμα που έχει χρηματική αξία. Μπορεί να αφορά µεταβίβαση κυριότητας, νοµής, σύσταση δουλείας προσωπικής (επικαρπίας) ή πραγματικής, άρση εµπράγµατου βάρους, µεταβίβαση του δικαιώµατος στο «υψούν», παροχή εργασίας αλλά και εκχωρητέο ενοχικό δικαίωµα, απαλλαγή από βάρος ή υποχρέωση (άφεση χρέους, σύμβαση ελευθερώσεως), παραίτηση από κεκτημένο δικαίωμα. Επίσης το περιουσιακής φύσης δικαίωμα στα προϊόντα διάνοιας (πνευματική, βιομηχανική ιδιοκτησία). Πάντως δεν νοείται δωρεά πράγµατος ή δικαιώµατος που ανήκει στον δωρεοδόχο.

4 β) Η συµφωνία του δωρητή και του λήπτη της δωρεάς ότι η περιουσιακή επίδοση γίνεται χωρίς αντάλλαγµα (causa donandi). Έλλειψη ανταλλάγµατος σηµαίνει ότι µε την παροχή του δωρητή προς τον δωρεοδόχο δεν επιδιώκεται αντιπαροχή του λήπτη προς τον δότη, η οποία να αποτελεί αντάλλαγµα για την πρώτη παροχή, ώστε, αν, κατά τη βούληση των µερών, η παροχή του δωρητή δίνεται ως αντάλλαγµα πράξης ή παράλειψης του λαµβάνοντος αυτήν, να µην υφίσταται δωρεά αλλά αµφοτεροβαρής σύµβαση. Στη σύμβαση δωρεάς δεν είναι απα-

Σελ. 4

ραίτητο να αναγράφεται ρητά η χαριστική αιτία, καθόσον η πρόθεση της δωρεάς ως αιτία μπορεί να προκύπτει και σιωπηρά από το περιεχόμενο της σύμβασης, δηλαδή να προκύπτει ότι η αιτία αυτή συνδέεται άμεσα προς την ενοχική σύμβαση. Δυνατή είναι και η σύναψη προσυμφώνου δωρεάς.

5 γ) Η παροχή να καθιστά αντικειµενικά πλουσιότερο τον λήπτη και να ελαττώνεται κατά το αντίστοιχο της παροχής ποσό η περιουσία του δωρητή. Ο πλουτισμός του τελευταίου μπορεί να είναι θετικός ή αρνητικός. Θετικός πλουτισμός του δωρεοδόχου υπάρχει όταν στο ενεργητικό της προστίθεται ένα νέο περιουσιακό στοιχείο. Θετικός πλουτισμός υπάρχει και στην περίπτωση της άφεσης χρέους. Αρνητικός πλουτισμός υπάρχει όταν ο δωρητής λόγω της περιουσιακής επίδοσης εξοικονομεί δαπάνες στις οποίες θα υποβαλλόταν αν δεν γινόταν αυτή, όπως π.χ. όταν ο δωρητής παρέχει δωρεάν σε φίλο του προσωρινά τη χρήση οικίας του. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει εξοικονόμηση δαπάνης, στην οποία θα υποβαλλόταν ο τελευταίος αν ήταν υποχρεωμένος να μισθώσει οικία. Σε κάθε περίπτωση μεταξύ της μείωσης της περιουσίας του δωρητή και της αύξησης της περιουσίας του δωρεοδόχου πρέπει να υπάρχει αιτιώδης συνάφεια.

6 Σύμφωνα με την 497 ΑΚ, το να παραλείψει κάποιος, προς όφελος ενός άλλου, να αποκτήσει περιουσία ή το να παραιτηθεί από ένα δικαίωμα που δεν απέκτησε ακόμη, δεν αποτελεί δωρεά, διότι σ’ αυτές τις περιπτώσεις δεν επέρχεται θετική μείωση της περιουσίας αυτού που παραλείπει ή παραιτείται. Ομοίως δεν αποτελεί, κατ’ άρθρο 497 ΑΚ, δωρεά το να αποποιηθεί κάποιος μια κληρονομιά ή κληροδοσία, καθώς το δικαίωμα θεωρείται ότι δεν αποκτήθηκε ποτέ (1856 εδ. α, 2001 § 3 ΑΚ) και συνεπώς αυτός που αποποιείται δεν προσφέρει δικό του περιουσιακό στοιχείο.

2. Η αναγκαία διάκριση µεταξύ υποσχετικής δωρεάς και δωρεάς άµεσης εκπλήρωσης

7 Η δωρεά µπορεί να συσταθεί είτε ως «υποσχετική», όταν αφορά την υπόσχεση παροχής ενός περιουσιακού αντικειµένου, είτε ως «άµεσης εκπλήρωσης», όταν η παροχή του περιουσιακού αντικειµένου συµπίπτει χρονικά µε τη συµφωνία για την έλλειψη ανταλλάγµατος. Στην πρώτη περίπτωση µε τη σύναψη της σχετικής σύµβασης ο δωρεοδόχος αποκτά ενοχική αξίωση για παροχή του αντικειµένου της δωρεάς έναντι του δωρητή (causa donandi) και, άρα, η αυτούσια περιουσιακή επίδοση επακολουθεί προς εκτέλεση της ενοχής, που ανέλαβε ο δωρητής µε τη σύµβαση δωρεάς (causa solvendi). Αντίθετα, στη δωρεά άµεσης εκπλήρωσης, η οποία είναι η συνηθέστερη στη συναλλακτική πρακτική και αποτέλεσε το ρυθµιστικό πρότυ-

Σελ. 5

πο του άρθρου 496 ΑΚ, η περιουσιακή επίδοση πραγµατοποιείται συγχρόνως µε την κατάρτιση της σύµβασης.

8 Όπως αναφέρθηκε, µε την υποσχετική δωρεά δηµιουργείται ενοχική υποχρέωση του δωρητή να παράσχει στον δωρεοδόχο το αντικείµενο της δωρεάς και αντίστοιχο ενοχικό δικαίωµα του δωρεοδόχου να απαιτήσει το δωρούµενο από τον δωρητή. Με άλλα λόγια, µε την υποσχετική δωρεά δεν επέρχεται µεταβολή σε υφιστάµενο δικαίωµα, αλλά δηµιουργείται µόνο υποχρέωση του δωρητή έναντι του δωρεοδόχου. Με βάση την υποσχετική δικαιοπραξία της δωρεάς ο δωρητής υποχρεούται να προβεί στη δήλωση βούλησης που απαιτείται για την κατάρτιση της σχετικής εκποιητικής δικαιοπραξίας· να µεταβιβάσει δηλαδή στον δωρεοδόχο την κυριότητα του δωρούµενου πράγµατος ή δικαιώµατος και µάλιστα, όπως θα αναφερθεί παρακάτω, στην κατάσταση που βρισκόταν κατά τη σύναψη της σύµβασης (499 § 2 ΑΚ). Ταυτόχρονα, ο δωρητής υποχρεούται, σε εκτέλεση της υποσχετικής αυτής σύµβασης, να παραδώσει τη νοµή του δωρούµενου πράγµατος (ή την οιονεί νοµή του δικαιώµατος) στον λήπτη δωρεοδόχο.

Β. Οι δυνατότητες του δωρεοδόχου για εκπλήρωση της δωρεάς από τον δωρητή

9 Στην πράξη, πάντως, που η δωρεά άµεσης εκπλήρωσης αποτελεί σχεδόν τον κανόνα, στάδιο που να επιτρέπει την αγωγή του άρθρου 949 ΚΠολΔ πρακτικά δεν υφίσταται, αφού η συµφωνία των µερών εµπεριέχει τόσο την υποσχετική όσο και την εκποιητική δικαιοπραξία και στην περίπτωση αυτή ο δωρητής παραδίδει αµέσως και το µεταβιβαζόµενο πράγµα στον δωρεοδόχο. Αλλά και στην περίπτωση δωρούµενου ακινήτου, στην πράξη, υποσχετική και εµπράγµατη δικαιοπραξία καταχωρίζονται στο ίδιο συµβολαιογραφικό έγγραφο και από εκεί και πέρα οποιοσδήποτε δικαιολογεί έννοµο συµφέρον δικαιούται να ζητήσει τη µεταγραφή του στο Υποθηκοφυλακείο ή την καταχώρησή του στο κτηµατολογικό φύλλο του ακινήτου.

10 Κατά συνέπεια, στην περίπτωση την υποσχετικής δωρεάς και συνηθέστερα στην περίπτωση του προσυµφώνου δωρεάς, όπου προηγείται η υπόσχεση της δωρεάς από τη βούληση των µερών και αναβάλλεται για το µέλλον η εκποιητική δικαιοπραξία, όταν ο δωρητής κινητού ή ακίνητου πράγµατος αρνείται να συµπράξει στην κατάρτιση της εκποιητικής δικαιοπραξίας, γεννώνται υπέρ του δωρεοδόχου δύο αξιώσεις: αφενός η αξίωση για δήλωση δικαιοπρακτικής βούλησης για µετάθεση της κυριότητας σ’ αυτόν και αφετέρου η αξίωση για παράδοση της νοµής του πράγµατος.

11 Με βάση τα παραπάνω µορφοποιείται και ο τρόπος, µε τον οποίο, σε περίπτωση άρνησης του δωρητή να παρέχει το αντικείµενο της δωρεάς, θα ασκηθούν οι αξιώσεις που συνιστούν τη γενικότερη αξίωση για αυτούσια εκπλήρωση. Εφόσον, λοιπόν, η εκπλήρωση της υποχρέωσης που αθετεί ο δωρητής είναι ακόµη δυνατή, οι παραπάνω αξιώσεις θα πραγµατωθούν δικαστικά και έτσι η αξίωση για µεταβίβαση της κυριότητας στον δωρεοδόχο θα επιτευχθεί µε την αγωγή για καταδίκη του δωρητή σε δήλωση βούλησης (949 ΚΠολΔ), ενώ η αξίωση για παράδοση της νοµής του δωρούµενου πράγµατος θα επιτευχθεί µε την αντίστοιχη αγωγή για εκπλήρωση της παροχής αυτής.

Σελ. 6

Γ. Η αγωγή του δωρεοδόχου σε καταδίκη δήλωσης βούλησης του δωρητή

1. Τα στοιχεία της αγωγής

12 Από τη διάταξη του άρθρου 949 ΚΠολΔ προκύπτει ότι η αγωγή που έχει ως αίτηµα την καταδίκη σε δήλωση βούλησης του εναγοµένου πρέπει να βρίσκει νόµιµο έρεισµα στις διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου, δηλαδή να στηρίζεται σε πραγµατικά γεγονότα που δηµιουργούν νόµιµη υποχρέωση του εναγοµένου να προβεί στην αξιούµενη δικαιοπραξία. Η υποχρέωση αυτή µπορεί να απορρέει είτε απ’ ευθείας από τον νόµο, είτε από τη σύµβαση, την οποία ο νόµος εξοπλίζει µε δεσµευτικότητα. Αν το ουσιαστικό δίκαιο δεν παρέχει αγωγή, δεν χωρεί εξαναγκασµός κατά τη διάταξη του άρθρου 949 ΚΠολΔ. Δικαιοπρακτικός παραγωγικός λόγο που µπορεί να απορρέει, εκτός της περίπτωσης του προσυµφώνου, και από ορισµένες οριστικές δικαιοπραξίες περιουσιακού χαρακτήρα, είναι και η δωρεά».

13 Γενικότερα, από τις διατάξεις των άρθρων 216 § 1 και 949 εδ. α ΚΠολΔ, σε συνδυασµό µε εκείνη του άρθρου 916 ΚΠολΔ (αναγκαστική εκτέλεση δεν µπορεί να γίνει, αν από τον εκτελεστό τίτλο δεν προκύπτει η ποσότητα και η ποιότητα της παροχής), συνάγεται ότι για να είναι ορισµένη η αγωγή για καταδίκη σε δήλωση βούλησης, πρέπει να περιέχει όλα τα στοιχεία της σκοπούµενης σύµβασης, την ποσότητα και ποιότητα της παροχής, τον τύπο στον οποίο πρέπει να περιβληθεί και ορισµένο αίτηµα, ώστε η συντέλεσή της να εξαρτάται µόνο από την αντίστοιχη αποδοχή.

14 Ειδικά για το ορισμένο της αγωγής του δωρεοδόχου για καταδίκη σε δήλωση βούλησης του δωρητή απαιτείται (216 § 1 ΚΠολΔ) να εκτίθενται η έγκυρη σύναψη της σύµβασης δωρεάς, η υποχρέωση του δωρητή να παράσχει το συγκεκριµένο πράγµα και το ληξιπρόθεσµο της αξίωσης του δωρεοδόχου. Ειδικότερα, όταν πρόκειται για υποχρέωση προς µεταβίβαση κυριότητας ακινήτου ή τµήµατος αυτού, πρέπει (η αγωγή) να περιέχει ακριβή προσδιορισµό αυτού κατ’ είδος, θέση, έκταση, όρια και προσανατολισµό, ώστε να µη γεννάται αµφιβολία περί της ταυτότητάς του και να είναι δυνατή η έκδοση απόφασης, επιδεκτικής εκτέλεσης. Η περιγραφή του ακινήτου, από την οποία να µη γεννάται αµφιβολία για την ταυτότητά του, µπορεί να γίνεται και µε την αποτύπωσή του σε τοπογραφικό διάγραµµα υπό κλίµακα, από το οποίο προκύπτει πλην του σχήµατος των πλευρών του, η θέση του, ο προσανατολισµός του και το εµβαδόν του, εφόσον το τοπογραφικό διάγραµµα τούτο ενσωµατώνεται στο δικόγραφο της αγωγής και αποτελεί περιεχόµενο αυτής εις τρόπον ώστε να µη γεννάται καµία αµφιβολία περί της ταυτότητας του εν λόγω ακινήτου.

Σελ. 7

2. Το αίτηµα της αγωγής

15 Το αίτηµα της αγωγής µπορεί να είναι απλώς αναγνωριστικό, να αφορά δηλαδή την αναγνώριση της ύπαρξης υποχρέωσης για δήλωση βούλησης είτε επιπλέον και καταψηφιστικό, να ζητείται δηλαδή να υποχρεωθεί ο εναγόµενος να επιχειρήσει την οφειλόµενη δήλωση βούλησης. Όταν η αγωγή αφορά ακίνητο, ζητείται η καταδίκη του εναγοµένου να επιχειρήσει την οφειλόµενη δήλωση µε τον απαιτούµενο τύπο, ήτοι να προβεί στη δήλωση βούλησης για τη δωρεά και µεταβίβαση του συγκεκριµένου ακινήτου ενώπιον συµβολαιογράφου.

16 Η δικαστική απόφαση που δέχεται την αγωγή περί καταδίκης του δωρητή σε δήλωση βούλησης είναι καταψηφιστική, αφού διαγιγνώσκει την ύπαρξη της σχετικής αξίωσης και καταδικάζει τον εναγόµενο δωρητή σε επιχείρηση της οφειλόµενης δήλωσης. Αν η επιχειρητέα δήλωση βούλησης υπόκειται κατά τον νόµο ή τη συµφωνία των µερών σε ορισµένο τύπο, συνήθως καταδικάζεται ο δωρητής στην επιχείρηση της δήλωσης µε τον απαιτούµενο τύπο.

Δ. Δικονοµικά ζητήµατα

1. Διάδικοι

17 Η παραπάνω αγωγή ασκείται από τον δωρεοδόχο κατά του δωρητή. Για να είναι ορισµένη η αγωγή για καταδίκη σε δήλωση βούλησης, πρέπει να περιέχει, πλην άλλων όλα τα γεγονότα που θεµελιώνουν την ενεργητική και παθητική νοµιµοποίηση των διαδίκων, η οποία συµπίπτει µε τη βάση της αγωγής στην περίπτωση που διάδικοι είναι οι φερόµενοι ως υποκείµενα της επίδικης αξίωσης προς δήλωση βούλησης, ενώ σε περίπτωση µεταβολής στα πρόσωπα των υποκειµένων της, όπως π.χ. λόγω καθολικής διαδοχής, είναι αναγκαίο να παρατίθενται τα περιστατικά που θεµελιώνουν τη µεταβολή και δικαιολογούν την άσκηση της αγωγής από το νέο δικαιούχο ή και κατά του νέου υποχρέου.

2. Αρµοδιότητα

18 Καθ’ ύλην αρµοδιότητα. Η υλική αρµοδιότητα προσδιορίζεται κατά τις γενικές διατάξεις (7 επ. ΚΠολΔ). Έτσι η αγωγή για καταδίκη του δωρητή σε δήλωση βούλησης και παράδοση του πράγµατος µπορεί να υπαχθεί λόγω ποσού, στο Μονοµελές (13, 14 ΚΠολΔ, όπως τροποποιήθηκαν με το Ν 5134/2024) ή στο Πολυµελές Πρωτοδικείο (13, 18 ΚΠολΔ).

19 Κατά τόπο αρµοδιότητα. Κατά τόπο αρµόδιο είναι το δικαστήριο, στην περιφέρεια του οποίου έχει την κατοικία του ο εναγόµενος δωρητής (22 ΚΠολΔ). Η αγωγή µπορεί να εισαχθεί και στο δικαστήριο, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται ο τόπος όπου καταρτίστηκε η σύµβαση της δωρεάς ή όπου πρέπει να εκπληρωθεί η παροχή (33 ΚΠολΔ).

3. Διαδικασία

20 Η αγωγή εκδικάζεται κατά την τακτική διαδικασία.

Σελ. 8

Ε. Η άµυνα του εναγοµένου

21 Ο εναγόµενος έχει τη δυνατότητα να αµυνθεί είτε αρνούµενος τους πραγµατικούς ισχυρισµούς που αποτελούν την ιστορική βάση της αγωγής (261 ΚΠολΔ) είτε προβάλλοντας ενστάσεις (262 ΚΠολΔ).

ΣΤ. Δικαστικό ένσηµο

22 Η από το άρθρο 949 ΚΠολΔ αγωγή µε κριτήριο τη ζητούµενη έννοµη προστασία, εάν ζητείται η καταδίκη του εναγοµένου σε επιχείρηση της δήλωσης βούλησης, είναι καταψηφιστική και, ως εκ τούτου, υπόκειται σε τέλος δικαστικού ενσήµου.

Α. Οι περιπτώσεις µη εκπλήρωσης της δωρεάς από τον δωρητή

23 Στην περίπτωση που ο δωρητής δεν εκπληρώνει την κύρια υποχρέωση που ανέλαβε µε τη δωρεά, δηλαδή να μεταβιβάσει την κυριότητα του πράγματος ή το δικαίωμα που αποτελεί αντικείμενο της δωρεάς και να παραδώσει το πράγμα, τότε ο τελευταίος µπορεί να στραφεί εναντίον του δωρητή και να απαιτήσει την αποκατάσταση της ζηµίας που υπέστη από την µη έγκαιρη εκπλήρωση της υποχρέωσης του δωρεοδόχου. Η ευθύνη αυτή του δωρητή συντρέχει στην περίπτωση της υποσχετικής δωρεάς στην οποία εκκρεµεί το στάδιο της εκπλήρωσης της υποχρέωσης του δωρητή για παροχή του δωρηθέντος αντικειµένου.

α) Σε περίπτωση υπαίτιας επιγενόµενης αδυναµίας παροχής του υποσχεθέντος αντικείµενου –όταν πρόκειται για κατ’ είδος ορισµένο αντικείµενο, γιατί στην ενοχή καθαρού γένους αδυναµία δεν νοείται–, η ενοχή δεν καταργείται, απλά δεν οφείλεται η αρχική παροχή αλλά η καταλαµβάνουσα τη θέση της αποζηµίωση, σύµφωνα µε το άρθρο 335 ΑΚ. Έτσι, η αγωγή του δωρεοδόχου µε την οποία ζητείται η καταδίκη του δωρητή στην αδύνατη παροχή είναι νόµω αβάσιµη, γιατί η σχετική αξίωση έχει καταργηθεί. Συνεπώς ο δωρεοδόχος µπορεί να ενάγει τον δωρητή αιτούµενος την παροχή αποζηµίωσης, η οποία θα έχει τη µορφή θετικού διαφέροντος και θα καλύπτει τόσο τη θετική ζηµία όσο και το διαφυγόν κέρδος του δωρεοδόχου (298 ΑΚ). Σ’ αυτή την περίπτωση, όµως, ο δωρητής θα ευθύνεται µε βάση το µέτρο ευθύνης της διάταξης του άρθρου 499 § 1 ΑΚ, δηλαδή µόνο για δόλο και βαριά αµέλεια. Η ευνοϊκότερη αυτή αντιμετώπιση του δωρητή ως οφειλέτη δικαιολογείται από τον χαρακτήρα της δωρεάς ως χαριστικής σύμβασης. Η διάταξη του άρθρου 499 § 1 ΑΚ είναι ενδοτικού χαρακτήρα και µπορεί έτσι η ευθύνη του δωρητή, µε συµφωνία των µερών, που υποβάλλεται στον τύπο της δωρεάς, να επιταθεί, να γεννιέται δηλαδή και σε περίπτωση ελαφράς αµέλειας, χωρίς όμως να μπορεί η ευθύνη αυτή να περιοριστεί ή να αποκλειστεί (332 § 1 ΑΚ).

Σελ. 9

25 β) Σε περίπτωση ανυπαίτιας (τυχαίας) αδυναµίας παροχής, ο δωρητής απαλλάσσεται από την υποχρέωσή του για παροχή, σύµφωνα µε το άρθρο 336 ΑΚ. Για να επέλθει η απαλλαγή του δωρητή και ο δωρεοδόχος να απωλέσει την σχετική αξίωση, πρέπει να γίνει δεκτός σχετικός ισχυρισμός του δωρητή µε τη µορφή ένστασης εναντίον αγωγής του δωρεοδόχου, εφόσον ο δωρητής επικαλεστεί και αποδείξει το τυχαίο γεγονός της αδυναµίας. Ο δωρητής, πάντως, έχει υποχρέωση να ειδοποιήσει τον δωρεοδόχο για την επελθούσα αδυναµία, σύµφωνα µε το άρθρο 336 εδ. β ΑΚ. Παράλειψη της αναγγελίας ή αδικαιολόγητη καθυστέρησή της δηµιουργεί εις βάρος του δωρητή υποχρέωση αποκατάστασης της σχετικής ζηµίας του δωρεοδόχου. Επίσης ο δωρεοδόχος µπορεί να ζητήσει από τον δωρητή κάθε περιουσιακό όφελος, που συνεπεία του γεγονότος της αδυναµίας περιήλθε στον δωρητή. Πρόκειται για την περίπτωση του «περιελθόντος» του άρθρου 338 ΑΚ. Το βάρος απόδειξης ότι υπάρχει «περιελθόν» και σε τι τούτο συνίσταται φέρει ο ενάγων δωρεοδόχος.

26 γ) Σε περίπτωση µη έγκαιρης εκπλήρωσης της παροχής από υπαιτιότητα του δωρητή, θα κληθούν σε εφαρµογή οι διατάξεις για την υπερηµερία οφειλέτη, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις των άρθρων 340 επ. ΑΚ. Η ευθύνη θα κριθεί και εδώ µε βάση την 499 § 1 ΑΚ.

27 δ) Σε περίπτωση υπαίτιας παραβίασης από τον δωρητή παρεπόµενων υποχρεώσεων προστασίας του δωρεοδόχου θα ληφθούν υπόψη οι νοµικές παράµετροι της πληµµελούς εκπλήρωσης της παροχής. Ο δωρεοδόχος µπορεί µε αγωγή του να απαιτήσει αποζηµίωση, σύµφωνα µε τις γενικές διατάξεις των άρθρων 335 επ., 340 επ., 362 επ. ΑΚ, οι οποίες εφαρµόζονται και στην πληµµελή εκπλήρωση της παροχής, εφόσον όµως επικαλεστεί και αποδείξει συγκεκριµένη ζηµία, υπαιτιότητα και αιτιώδη σύνδεσµο. Γίνεται δεκτό ότι σ’ αυτή την περίπτωση η ευθύνη του δωρητή αναλόγως διαπλάθεται ως συµβατική (288 ΑΚ), προσυµβατική (197-198 ΑΚ) ή αδικοπρακτική (914 ΑΚ), θα κριθεί όµως τότε µε βάση το γενικό µετρό ευθύνης του άρθρου 330 ΑΚ.

28 Σε περίπτωση πάντως δωρεάς απαίτησης, ο δωρητής δεν ευθύνεται ούτε για την ύπαρξη αυτής, εφαρµοζοµένου εν προκειµένω αναλόγως του άρθρου 467 § 2 ΑΚ, εκτός αν υποσχέθηκε την ύπαρξη της απαίτησης ή απέκρυψε µε δόλο την ανυπαρξία της.

Β. Η αγωγή για νοµικά και πραγµατικά ελαττώµατα του δωρηθέντος

1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

29 Από το περιεχόµενο και το πνεύµα των διατάξεων για τη δωρεά προκύπτει ότι ο δωρητής δεν ευθύνεται καταρχήν για πραγµατικά και νοµικά ελαττώµατα του αντικειµένου της δωρεάς και υποχρεούται να το παραδώσει στον δωρεοδόχο στη νοµική και πραγµατική κατάσταση που

Σελ. 10

βρίσκεται κατά την κατάρτιση της δωρεάς, ανεξάρτητα αν πρόκειται για πράγµα ορισµένο κατ’ είδος ή κατά γένος.

30 Σύµφωνα, ωστόσο, µε την ενδοτικού δικαίου διάταξη του άρθρου 499 § 2 ΑΚ, ο δωρητής ευθύνεται για πραγµατικά και νοµικά ελαττώµατα του αντικειµένου της δωρεάς, µόνο αν υποσχέθηκε πως δεν υπάρχουν τέτοια ελαττώµατα ή αν τα απέκρυψε µε δόλο. Πρέπει εδώ να επισηµανθεί ότι τα νοµικά και τα πραγµατικά ελαττώµατα του δωρηθέντος αντικειµένου νοούνται όπως και στην περίπτωση της πώλησης µε νοµικά και πραγµατικά ελαττώµατα, οπότε παραπέµπουµε σε όλη την σχετική διδασκαλία και περιπτωσιολογία του δικαίου της πώλησης (516 επ., 534 επ. ΑΚ).

2. Οι αξιώσεις του δωρεοδόχου για ελαττώµατα του δωρηθέντος

31 α. Στην περίπτωση που ο δωρητής υποσχέθηκε την ανυπαρξία ελαττωµάτων στο δωρούµενο αντικείµενο και η συµφωνία αυτή υποβλήθηκε στον τύπο της δωρεάς, και παρά την υπόσχεση το δωρούµενο παρουσιάζει ελαττώµατα, ο δωρεοδόχος έχει κατά του δωρητή τα εξής δικαιώµατα:

32 i) Αξίωση για άρση των ελαττωµάτων αυτών, η οποία είναι η αρχική και αυτονόητη αξίωση οποιουδήποτε δανειστή για αυτούσια και προσήκουσα εκπλήρωση.

33 ii) Αξίωση για αποκατάσταση κάθε ζηµίας που οφείλεται αιτιωδώς στην ύπαρξη των ελαττωµάτων. Νοµιµοποιητικός λόγος της αποζηµίωσης αυτής είναι η ενδοσυµβατική ευθύνη του δωρητή από την παράβαση της συµβατικής του υποχρέωσης λόγω της αθέτησης της υπόσχεσης της ανυπαρξίας ελαττωµάτων. Το µέτρο της συµβατικής αυτής ευθύνης του δωρητή κρίνεται µε βάση το άρθρο 330 ΑΚ και όχι µε βάση το άρθρο 499 § 1 ΑΚ.

34 β. Στην περίπτωση που ο δωρητής απέκρυψε µε δόλο τα πραγµατικά ή νοµικά ελαττώµατα από τον δωρεοδόχο, γεννάται ευθύνη του δωρητή να αποκαταστήσει κάθε ζηµία του δωρεοδόχου, εφόσον όµως ο τελευταίος δεν γνώριζε την ύπαρξη των ελαττωµάτων. Έτσι, αν η

Σελ. 11

δόλια απόκρυψη έλαβε χώρα πριν από την κατάρτιση της δωρεάς, η ευθύνη θα αφορά προσυµβατικό πταίσµα (197-198 ΑΚ)· αν έλαβε χώρα µετά την κατάρτιση της δωρεάς, θα αφορά παράβαση της παρεπόµενης υποχρέωσης προστασίας µε τη µορφή της υποχρέωσης διαφώτισης του δωρεοδόχου (288, 330 ΑΚ). Το µέτρο της ευθύνης του δωρητή θα κριθεί και εδώ µε βάση το άρθρο 330 ΑΚ και όχι µε βάση το άρθρο 499 § 1 ΑΚ.

3. Τα στοιχεία της αγωγής

35 Ο ενάγων δωρεοδόχος πρέπει για το ορισµένο της αγωγής του (216 § 1 ΚΠολΔ) να επικαλεστεί και να αποδείξει: α) Τη δόλια απόκρυψη του ελαττώµατος εκ µέρους του δωρητή. Απαιτείται µάλιστα αναφορά σε σκόπιµες ενέργειες και/ή παραλείψεις του δωρητή, που τείνουν ακριβώς στη µη αποκάλυψη του ελαττώµατος. Το γεγονός ότι ο δωρητής γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει το ελάττωµα δεν αρκεί. Εφόσον ο νόµος αναφέρεται σε «απόκρυψη» θα πρέπει να γίνει δεκτό ότι δεν αρκεί η δόλια αποσιώπηση, δηλ. να µη γνωστοποίησε ο δωρητής στον δωρεοδόχο το γνωστό σ’ αυτόν ελάττωµα. β) Ότι ο δωρεοδόχος υπέστη ζηµία που οφείλεται αιτιωδώς στο ότι πίστεψε στην ανυπαρξία ελαττωµάτων.

4. Το αίτηµα της αγωγής

36 Η ως άνω αποζηµίωση έχει τον χαρακτήρα θετικού διαφέροντος και, άρα, ο ενάγων δωρεοδόχος µπορεί να ζητήσει την αποκατάσταση, και µάλιστα ολόκληρης, κάθε ζηµίας του, η οποία οφείλεται αιτιωδώς στην ύπαρξη των νοµικών ή πραγµατικών ελαττωµάτων του δωρηθέντος, ώστε να επανέλθει οικονοµικά στην κατάσταση που θα βρισκόταν, αν ο δωρητής εκπλήρωνε τη συµβατική του υποχρέωση και, συνεπώς, δεν υπήρχαν τα ελαττώµατα.

Γ. Δικονοµικά ζητήµατα

1. Διάδικοι

37 Η αγωγή ασκείται από τον δωρεοδόχο κατά του δωρητή.

2. Αρµοδιότητα

38 Καθ’ ύλην αρµοδιότητα. Η υλική αρµοδιότητα προσδιορίζεται κατά τις γενικές διατάξεις µε βάση το αιτούµενο ποσό της αποζηµίωσης κατά τον χρόνο άσκησης της αγωγής (7 επ. ΚΠολΔ). Έτσι αρµόδιο µπορεί κατά περίπτωση να είναι το Μονοµελές (13, 14 ΚΠολΔ, όπως τροποποι-

Σελ. 12

ήθηκαν με το Ν 5134/2024) ή το Πολυµελές Πρωτοδικείο (13, 18 ΚΠολΔ όπως τροποποιήθηκαν με το Ν 5134/2024).

39 Κατά τόπο αρµοδιότητα. Κατά τόπο αρµόδιο είναι το δικαστήριο, στην περιφέρεια του οποίου έχει την κατοικία του ο εναγόµενος δωρητής (22 ΚΠολΔ). Η αγωγή µπορεί βεβαίως να εισαχθεί και στο δικαστήριο, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται ο τόπος όπου καταρτίστηκε η σύµβαση της δωρεάς ή όπου πρέπει να εκπληρωθεί η παροχή (33 ΚΠολΔ).

3. Διαδικασία

40 Η αγωγή εκδικάζεται κατά την τακτική διαδικασία. Ανάλογα µε το αιτούµενο ποσό ενδέχεται να εκδικάζεται µε τη διαδικασία των µικροδιαφορών (466 επ. ΚΠολΔ).

Δ. Η άµυνα του εναγοµένου

41 Ο εναγόµενος δωρητής αµυνόµενος στην αγωγή αποζηµίωσης λόγω πραγµατικών και νοµικών ελαττωµάτων του δωρηθέντος έχει τη δυνατότητα να αρνηθεί τους πραγµατικούς ισχυρισµούς που αποτελούν την ιστορική βάση της αγωγής (261 ΚΠολΔ) και να προβάλλει ενστάσεις (262 ΚΠολΔ).

42 Ο δωρητής µπορεί να αρνηθεί την ιστορική βάση της αγωγής του δωρεοδόχου ισχυριζόµενος ότι το δωρηθέν πράγµα δεν βαρύνεται µε πραγµατικό ή νοµικό ελάττωµα.

43 Σύµφωνα µε τη διάταξη του άρθρου 501 ΑΚ, ο δωρητής έχει το δικαίωµα να αρνηθεί να εκπληρώσει τη δωρεά, αν η εκπλήρωσή της θα έθετε σε κίνδυνο, ενόψει και των λοιπών χρεών του, είτε τη δική του συντήρηση είτε τη διατροφή που οφείλει κατά το νόµο σε άλλους. Με τη διάταξη αυτή θεσπίζεται το λεγόµενο «ευεργέτηµα ευπορίας» (beneficium competentiae), ήτοι η γνήσια αναβλητική ένσταση που ανήκει προσωπικά στον δωρητή προς απόρριψη της αγωγής του δωρεοδόχου για εκπλήρωση της δωρεάς, που µπορεί να προβληθεί σε κάθε στάση της δίκης ακόμη και στο στάδιο της αναγκαστικής εκτέλεσης. Το ευεργέτηµα αυτό είναι αυστηρά προσωποπαγές δικαίωµα και δεν µεταβιβάζεται στους κληρονόµους του δωρητή και προϋποθέτει µάλιστα ανεκτέλεστη δωρεά. Για να εκτιμήσει ο δικαστής αν η εκπλήρωση της δωρεάς θέτει σε κίνδυνο τη συντήρηση του δωρητή είτε τη διατροφή που οφείλει κατά το νόμο σε άλλους πρέπει ο εναγόμενος δωρητής με την ένστασή του να παρέχει σαφείς πληροφορίες αναφορικά με την κοινωνική και οικογενειακή κατάσταση, την περιουσία, την οικονομική θέση και τις συνθήκες ζωής αυτού και των προσώπων που οφείλει να διατρέφει. Η αποδοχή της έντασης αυτής από το δικαστήριο επιφέρει την απόρριψη της αγωγής του δωρεοδόχου, ο οποίος όμως µπορεί να επανέλθει µε νέα αγωγή και µε τον ισχυρισµό ότι λόγω µε-

Σελ. 13

ταβολής της οικονοµικής κατάστασης του δωρητή ο τελευταίος είναι σε θέση να εκπληρώσει τη δωρεά χωρίς να απειληθεί η διατροφή των προσώπων του άρθρου 501 ΑΚ.

44 Από την άλλη, ο δωρητής, για να απαλλαγεί από την ευθύνη του από το άρθρο 499 § 2 ΑΚ, µπορεί να αντιτάξει ότι ο δωρεοδόχος γνώριζε την ύπαρξη του ελαττώµατος, κατ’ ανάλογη εφαρµογή των άρθρων 515 εδ. α και 545 ΑΚ.

ΙΙΙ. Αγωγή για εκτέλεση του τρόπου

Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις

1. Η έννοια του «τρόπου» στη δωρεά

45 Ειδικότερη µορφή δωρεάς συνιστά η δωρεά υπό τρόπο, η όποια αποτελεί ιδιαίτερο αντικείµενο ρύθµισης στα άρθρα 503-504 ΑΚ.

Τρόπος» (modus), κατά την έννοια του άρθρου 503 ΑΚ, είναι ο όρος υπό τον οποίο παρέχεται η δωρεά, µε τον οποίο ο δωρητής επιβάλλει στον δωρεοδόχο υποχρέωση σε ορισµένη παροχή, η οποία µπορεί να συνίσταται σε οποιαδήποτε θεµιτή ενέργεια, πράξη ή παράλειψη, µε περιουσιακό ή µη χαρακτήρα. Τρόπος αποκαλείται και η ίδια η παροχή που οφείλει, δυνάµει αυτής της συµφωνίας, να εκπληρώσει ο δωρεοδόχος (503, 504 ΑΚ).

Η δωρεά υπό τρόπο είναι σύμβαση ενοχική, υποσχετική, χαριστική και ετεροβαρής.

46 Γίνεται δεκτό ότι ο δωρητής υποχρεούται να δεχθεί την εκτέλεση του τρόπου και από τρίτο, εκτός αν ισχυρισθεί ότι έχει συµφέρον σε προσωπική εκτέλεση από τον δωρεοδόχο (317 ΑΚ). Επιπροσθέτως, ο δωρητής µπορεί να αρνηθεί την εκτέλεση του τρόπου από τρίτο, αν ο δωρε-

Σελ. 14

οδόχος δήλωσε ότι αντιτίθεται σ’ αυτήν (318 ΑΚ). Έχει κριθεί επίσης ότι µπορεί τρίτο πρόσωπο να εγγυηθεί την εκτέλεση του τρόπου από τον δωρεοδόχο.

47 Ο ανήλικος που συµπλήρωσε το δέκατο έτος της ηλικίας του δεν µπορεί να αποδεχθεί µόνος του δωρεά που βαρύνεται µε τρόπο, αφού από µια τέτοια σύµβαση δεν αποκτά απλώς και µόνο «έννοµο όφελος», κατ’ άρθρ. 134 ΑΚ, αλλά αναλαµβάνει και υποχρέωση για παροχή.

2. Το περιεχόµενο του τρόπου κατά τη νοµολογία

48 Ο τρόπος συνήθως συµφωνείται προς το υλικό ή ηθικό συµφέρον του δωρητή και στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων αφορά ισόβια και καθηµερινή διατροφή, περιποίηση, φροντίδα και περίθαλψη (ιατροφαρµακευτική κτλ.) του δωρητή από τον δωρεοδόχο, υποχρέωση συνοίκησης του δωρεοδόχου µε τον δωρητή και παροχή συντροφιάς.

49 Εκτός αυτού, η παροχή µπορεί να συµφωνηθεί και υπέρ του δωρεοδόχου, υπέρ τρίτων

Σελ. 15

προσώπων, υπέρ όντων που δεν είναι πρόσωπα, ακόµα δε να αφορά στην εξυπηρέτηση δηµόσιου ή κοινωφελούς σκοπού (503 § 2 ΑΚ) ή ακόµα και να αποβλέπει στην ικανοποίηση ταυτόχρονα των συµφερόντων του δωρητή του δωρεοδόχου, του δωρητή και τρίτων ή του δωρεοδόχου και τρίτων.

50 Ο τρόπος δεν είναι απαραίτητο να έχει περιουσιακή αξία, πρέπει όµως να µην αντιτίθεται στον νόµο ή τα χρηστά ήθη, διαφορετικά η συµφωνία για τον τρόπο θα είναι άκυρη (174, 178, 368 ΑΚ) και το κύρος της σύµβασης δωρεάς θα κριθεί µε βάση το άρθρο 181 ΑΚ.

Σελ. 16

51 Για το κύρος του τρόπου που προστίθεται στη δωρεά απαιτείται να έχει τηρηθεί και ως προς αυτόν, όπως και για όλους τους όρους της δωρεάς, ο τύπος του συµβολαιογραφικού εγγράφου (498 § 1 ΑΚ) –είτε η δωρεά αφορά κινητό είτε ακίνητο–, στο οποίο πρέπει να περιέχεται µε σαφήνεια και πληρότητα ο τρόπος υπό τον οποίο καταρτίστηκε η δωρεά.

52 Σε περίπτωση άκυρης δωρεάς κινητού λόγω µη τήρησης συµβολαιογραφικού τύπου, η παράδοση του πράγµατος από τον δωρητή στον δωρεοδόχο ισχυροποιεί την άκυρη δωρεά και, άρα, και τον τρόπο που προστέθηκε στη δωρεά. Με ειδικό συµβολαιογραφικό πληρεξούσιο ο δωρητής µπορεί να δώσει την ειδική εντολή και πληρεξουσιότητα στον δωρεοδόχο να προβεί µε αυτοσύµβαση σε δωρεά υπό τρόπο προς τον εαυτό του µε περιεχόµενο την κυριότητα ακινήτου του δωρητή.

53 Συνέπεια της µη τήρησης του τύπου αυτού είναι η απόλυτη ακυρότητα της σύµβασης δωρεάς ή του ειδικότερου όρου υπό τον οποίο αυτή τελεί (159 § 1 ΑΚ). Συνεπώς έλλειψη τύπου ως προς τον τρόπο έχει ως αποτέλεσμα ότι αυτός δεν καθίσταται όρος της δωρεάς.

54 Σε περίπτωση βέβαια εκπλήρωσης της δωρεάς κινητού µε παράδοσή του (498 § 2 ΑΚ), η δωρεά ισχυροποιείται στο σύνολό της και εποµένως και ως προς τη συνοµολόγηση του τρόπου χωρίς συµβολαιογραφικό έγγραφο. Σύµφωνα µε τη σχετική νοµολογία: «Από το συνδυασµό των διατάξεων των άρθ. 496, 498 § 2, 503 και 507 ΑΚ προκύπτει ότι επί δωρεάς, που έχει σαν αντικείµενο την παροχή κινητού πράγµατος, για την οποία δεν συντάχθηκε συµβολαιογραφικό έγγραφο, ισχυροποιείται εκτός από τη δωρεά, και ο επιβαλλόµενος σ’ αυτή τρό-

Σελ. 17

πος, µε µεταγενέστερη συµφωνία, για την οποία δεν συντάχθηκε παρόµοιο έγγραφο, αφότου ο δωρητής παρέδωσε το πράγµα στο δωρεοδόχο και ότι ο δωρητής, εάν εκπλήρωσε την υποχρέωσή του από τη δωρεά, δικαιούται να ζητήσει την ανάκληση αυτής λόγω υπαίτιας παράλειψης του δωρεοδόχου να εκτελέσει τον τρόπο υπό τον οποίο έγινε η δωρεά».

Β. Η αγωγή για εκτέλεση του τρόπου - Τα στοιχεία της αγωγής

55 Αν ο δωρεοδόχος αρνείται να εκτελέσει τον τρόπο υπό τον οποίο τέλει η δωρεά, µπορεί να εξαναγκαστεί σ’ αυτό µε αγωγή, την οποία, όπως προαναφέρθηκε, νοµιµοποιούνται ν’ ασκήσουν τα πρόσωπα που δικαιούνται να απαιτήσουν την εκτέλεση του τρόπου (503 ΑΚ).

Αυτό προφανώς ισχύει, µόνο εφόσον η εκπλήρωση του τρόπου µπορεί να αποτελέσει αντικείµενο αναγκαστικής εκτέλεσης, λ.χ. µεταβίβαση κυριότητας ακινήτου. Σύµφωνα µε τη νοµολογία, «Επειδή όπως προκύπτει από τα άρθρα 503 § 1, 411, 1033 ΑΚ και 949 ΚΠολΔ επί δωρεάς υπό τρόπο, µε τον οποίο επιβάλλεται στο δωρεοδόχο να µεταβιβάσει κατά κυριότητα ορισµένο ποσοστό εξ αδιαιρέτου επί του δωρηθέντος σ’ αυτόν ακινήτου πράγµατος σε τρίτο πρόσωπο υποδειχθησόµενο από τον δωρητή, ο τελικώς υποδειχθείς από το δωρητή στο δωρεοδόχο τρίτος δεν καθίσταται κύριος του πράγµατος κατά το ρηθέν ποσοστό εξ αδιαιρέτου εκ µόνης της υποδείξεώς του, αλλ’ απαιτείται προς τούτο είτε εκούσια εκπλήρωση του τρόπου από τον δωρεοδόχο δια µεταβιβάσεως του πράγµατος, κατά το συµφωνηθέν ποσοστό εξ αδιαιρέτου, στον τρίτο υπό τις διατυπώσεις του άρθρου 1033 ΑΚ, είτε καταδίκη του δωρεοδόχου σε δήλωση βουλήσεως κατά το άρθρο 949 ΚΠολΔ περί µεταβιβάσεως του πράγµατος κατά το ρηθέν ποσοστό εξ αδιαιρέτου στον τρίτο, αποδοχή της δηλώσεως αυτής από τον τρίτο µετά την τελεσιδικία της σχετικής αποφάσεως και µεταγραφή. Την άνω κατά το άρθρο 949 ΚΠολΔ καταδίκη του δωρεοδόχου, επί τρόπου συγκεντρώνοντας τις προϋποθέσεις του άρθρου 411 ΑΚ, µπορεί να επιδιώξει απ’ ευθείας ο τρίτος».

56 Αν ο τρόπος συνίσταται σε παράλειψη, η αθέτηση της εξ αυτού υποχρέωσης θα έχει συνήθως ως συνέπεια ότι ο δωρεοδόχος οφείλει, σύµφωνα µε τις γενικές διατάξεις, ν’ αποκαταστήσει τη ζηµία που προέκυψε από την αθέτηση της υποχρέωσής του.

57 Για να είναι ορισµένη η αγωγή για εκπλήρωση του τρόπου πρέπει ο δωρητής να επικαλεσθεί και να αποδείξει: α) Ότι υπάρχει έγκυρη σύναψη δωρεάς υπό τρόπο, η οποία θα πρέπει να προκύπτει από τη σαφή βούληση των µερών (βλ. ΑΚ 173, 200), ότι η παροχή του δωρεοδόχου (ο τρόπος) δεν αποτελεί αντάλλαγµα (αντιπαροχή) για την παροχή του δωρητή, αλλά απλό περιορισµό της τελευταίας, δηλαδή βάρος της παροχής που περιέρχεται στον δωρεοδόχο και υποχρεώνει τον τελευταίο προς πράξη ή παράλειψη, β) ότι ο δωρητής έχει προεκπληρώσει την υποχρέωσή του να παράσχει το αντικείµενο της δωρεάς, γ) ότι ο δωρεοδόχος αρνείται να εκπληρώσει τον τρόπο που έχει συµφωνηθεί.

Σελ. 18

Γ. Δικονοµικά ζητήµατα

1. Διάδικοι

58 α. Ενάγων. i) Την εκτέλεση του τρόπου νοµιµοποιείται να απαιτήσει µε αγωγή καταρχήν ο δωρητής, προς το υλικό ή ηθικό συµφέρον του οποίου συµφωνήθηκε ο τρόπος (503 § 1 ΑΚ). Για να απαιτήσει ο δωρητής από τον δωρεοδόχο την εκτέλεση του τρόπου, θα πρέπει να έχει εκπληρώσει πρώτος την υποχρέωσή του, δηλ. την επίδοση του αντικειµένου της δωρεάς προς τον δωρεοδόχο (503 § 1 ΑΚ), εκτός, βέβαια, αν έχει συµφωνηθεί ότι πρώτα θα εκτελέσει τον τρόπο ο δωρεοδόχος ή ότι η εκτέλεση του τρόπου και η εκπλήρωση της δωρεάς θα γίνουν ταυτόχρονα. Η ρύθµιση, πάντως, του άρθρου 503 § 1 ΑΚ είναι ενδοτικού δικαίου και οι συµβαλλόµενοι µπορούν να παρεκκλίνουν µε ιδιαίτερες συµφωνίες τους.

59 ii) Την αγωγή µπορούν να ασκήσουν και οι κληρονόµοι του δωρητή.

60 iii) Επίσης και οι τρίτοι, συγγενείς ή φίλοι του δωρητή, προς το συµφέρον των οποίων τέθηκε ο τρόπος, αν από τη σύµβαση ή από την ερµηνεία των δηλώσεων βούλησης (173, 200 ΑΚ) συνάγεται ότι χορηγήθηκε σ’ αυτούς το δικαίωµα να αξιώσουν οι ίδιοι απευθείας από τον δωρεοδόχο την εκτέλεση του τρόπου (γνήσια υπέρ τρίτου σύµβαση, 411 ΑΚ). Αντίθετα, στην περίπτωση που πρόκειται για ενοχική υποχρέωση του δωρεοδόχου µόνον απέναντι στο δωρητή (µη γνήσια σύµβαση υπέρ τρίτου, 410 ΑΚ), την εκπλήρωση του τρόπου δικαιούται να ζητήσει ο δωρητής. Επ’ αυτού έχει κριθεί ότι «η δωρεά µπορεί να γίνει και υπό τον όρο (τρόπο) περιελεύσεως του αντικειµένου της δωρεάς σε τρίτο πρόσωπο µετά το θάνατο του δωρεοδό-

Σελ. 19

χου, οπότε το δωρούµενο, εξερχόµενο της περιουσίας του αποβιώσαντος, καθίσταται απευθείας απαιτητό από τον τρίτο, αν προκύπτει τέτοια θέληση των συµβαλλοµένων ή συνάγεται τούτο από τη φύση και το σκοπό της σύµβασης».

61 iv) Την αγωγή εκτέλεσης του τρόπου νοµιµοποιείται να ασκήσει και η δηµόσια αρχή µετά τον θάνατο του δωρητή, όταν ο τρόπος αφορά δηµόσιο ή κοινωφελή σκοπό και η δωρεά έχει εκπληρωθεί (503 § 2 ΑΚ).

62 β. Εναγόµενος. Σε κάθε περίπτωση η αγωγή απευθύνεται κατά του δωρεοδόχου.

2. Αρµοδιότητα

63 α. Καθ’ ύλην αρµοδιότητα. Η υλική αρµοδιότητα προσδιορίζεται σύµφωνα µε τις γενικές διατάξεις και µε βάση την αξία του δωρηθέντος αντικειµένου κατά τον χρόνο άσκησης της αγωγής (7 επ. ΚΠολΔ) και, αν είναι περισσότερα, µε βάση τη συνολική τους αξία. Έτσι αρµόδιο µπορεί να είναι λόγω ποσού το Μονοµελές (13, 14 ΚΠολΔ, όπως τροποποιήθηκαν με το Ν 5134/2024) ή το Πολυµελές Πρωτοδικείο (13, 18 ΚΠολΔ όπως τροποποιήθηκαν με το Ν 5134/2024).

64 β. Κατά τόπο αρµοδιότητα. Κατά τόπο αρµόδιο είναι το δικαστήριο, στην περιφέρεια του οποίου έχει την κατοικία του ο εναγόµενος δωρεοδόχος (22 ΚΠολΔ). Αν εναγόµενο είναι το δηµόσιο, τότε αυτό υπάγεται στην αρµοδιότητα του δικαστηρίου, στην περιφέρεια του οποίου είναι η έδρα της αρχής, η οποία, σύµφωνα µε τον νόµο, το εκπροσωπεί στις δίκες που έχει κάθε φορά (25 § 1 ΚΠολΔ). Αρµόδιο είναι και το δικαστήριο κατάρτισης της σύµβασης της δωρεάς ή όπου πρέπει να εκπληρωθεί η παροχή. Στο ίδιο δικαστήριο µπορούν να εισαχθούν και οι διαφορές για αρνητικό διαφέρον, καθώς και για αποζηµίωση εξαιτίας πταίσµατος κατά τις διαπραγµατεύσεις (33 ΚΠολΔ).

3. Διαδικασία

65 Η αγωγή εκδικάζεται κατά την τακτική διαδικασία.

Δ. Άµυνα εναγοµένου

66 Ο δωρεοδόχος εναγόµενος έχει τη δυνατότητα να αµυνθεί στην αγωγή εκτέλεσης του τρόπου είτε αρνούµενος τους πραγµατικούς ισχυρισµούς που αποτελούν την ιστορική βάση της αγωγής (261 ΚΠολΔ) είτε προβάλλοντας ενστάσεις (262 ΚΠολΔ).

Ο εναγόµενος προς εκπλήρωση του τρόπου δωρεοδόχος µπορεί να αποκρούσει την εναντίον του αγωγή προβάλλοντας:

Σελ. 20

67 1. Τον ισχυρισµό ότι για τον τρόπο ή γενικά για τη δωρεά δεν τηρήθηκε ο τύπος του συµβολαιογραφικού εγγράφου και άρα η αξίωση του δωρητή δεν είναι νόµιµη (498 § 1 ΑΚ).

68 2. Τη γνήσια αναβλητική ένσταση ότι ο δωρητής δεν έχει προηγουµένως εκπληρώσει την υποχρέωσή του προς τον δωρεοδόχο για επίδοση του αντικειµένου της δωρεάς, εφόσον όµως ο δωρητής υποχρεούται σε προεκπλήρωση (503 § 1 ΑΚ). Η διάταξη του άρθρου 503 § 1 ΑΚ είναι ενδοτικού δικαίου και µπορεί έτσι να συµφωνηθεί ότι ο δωρεοδόχος θα εκτελέσει τον τρόπο πριν από την εκπλήρωση της δωρεάς ή ταυτόχρονα µ’ αυτήν.

69 3. Τη γνήσια αναβλητική ένσταση ότι η αξία του αντικειµένου της δωρεάς δεν καλύπτει τη δαπάνη που απαιτείται για την εκτέλεση του τρόπου (504 ΑΚ). Κρίσιµος χρόνος για τον προσδιορισµό της αξίας του αντικειµένου της δωρεάς είναι ο χρόνος κατάρτισης της σύµβασης, ενώ κρίσιµος χρόνος για τον υπολογισµό της δαπάνης που απαιτείται για την εκτέλεση του τρόπου είναι ο χρόνος που αυτός θα εκτελεστεί. Σε µια τέτοια περίπτωση, όµως, ο δωρεοδόχος πρέπει καταρχήν να προβεί σε µερική εκτέλεση του τρόπου, όταν αυτή είναι δυνατή (π.χ. συνίσταται σε διαδοχικές τµηµατικές παροχές), µέχρι το ποσό που καλύπτει η αξία του αντικειµένου της δωρεάς και κατόπιν να ασκήσει την ένσταση για το υπόλοιπο. Εάν ο δωρεοδόχος αρνηθεί να εκτελέσει τον τρόπο προβάλλοντας τον ισχυρισµό της 504 ΑΚ, δεν µπορεί να θεωρηθεί ότι υπαιτίως παραλείπει την εκτέλεση του τρόπου και άρα ο δωρητής ή ο κληρονόµος του δεν θα µπορούν να ανακαλέσουν τη δωρεά για µη εκτέλεση του τρόπου σύµφωνα µε την 507 ΑΚ.

70 Ο ενάγων δωρητής µπορεί να αντιταχθεί στην άρνηση του δωρεοδόχου να εκτελέσει τον τρόπο, εφόσον, όπως ρητά αναφέρει η 504 ΑΚ, συµπληρώσει τη διαφορά µεταξύ της αξίας του αντικειµένου της δωρεάς και της δαπάνης που απαιτείται για την εκτέλεση του τρόπου.