ΑΓΩΓΕΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΝΟΧΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

[1] ΑΓΩΓΕΣ ΕΚΠΛΗΡΩΣΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

[1.1] Εισαγωγικές παρατηρήσεις

I. Έννοια αγωγής 1-2

II. Η άσκηση και οι συνέπειες της αγωγής 3-4

III. Το ελάχιστο νόµιµο περιεχόµενο του δικογράφου αγωγής 5-7

IV. Έννοια και στοιχεία ενοχής 8

V. Πηγές και είδη της ενοχής 9-11

VI. Έννοια και στοιχεία παροχής 12-14

Α. Είδη παροχής 15

Β. Καταβολή της παροχής 16-18

Γ. Άλλοι τρόποι απόσβεσης της ενοχής 19

Δ. Τρόπος εκπλήρωσης παροχής 20-23

Ε. Μερική εκπλήρωση παροχής 24

ΣΤ. Τόπος εκπλήρωσης παροχής 25-30

Ζ. Χρόνος εκπλήρωσης παροχής 31-33

Η. Εκπλήρωση της παροχής από τρίτο 34

Θ. Δικαίωµα υποκατάστασης 35-37

[1.2] Η αγωγή για εκπλήρωση παροχής

I. Τα στοιχεία της αγωγής 38-48

II. Διάδικοι

Α. Ενάγων 49-54

Β. Εναγόµενος 55-56

III. Σώρευση αγωγών 57

IV. Αίτηµα αγωγής/Εκτέλεση 58

V. Λοιπά δικονοµικά ζητήµατα

Α. Διεθνής δικαιοδοσία 59

Β. Κατά τόπον αρµοδιότητα 60-62

Γ. Καθ’ ύλην αρµοδιότητα 63

Δ. Δικαστικό ένσηµο 64

VI. Διαδικασία 65

VII. Απόδειξη 66-68

VIII. Άµυνα εναγοµένου (Άρνηση αγωγής/Ενστάσεις)

Α. Άρνηση ενεργητικής/παθητικής νοµιµοποίησης 69

Β. Ενστάσεις-ισχυρισµοί κατά του κύρους της δικαιοπραξίας 70-72

Γ. Ισχυρισµοί περί αιρέσεων 73

Δ. Ένσταση ανυπαίτιας αδυναµίας παροχής - ένσταση απαγορευµένης παροχής 74

Ε. Ένσταση µη εκπλήρωσης της σύµβασης (ΑΚ 374 επ.) 75-86

ΣΤ. Ένσταση επίσχεσης (ΑΚ 325 επ.) 87-93

Ζ. Ένσταση εξόφλησης (ΑΚ 416 επ.) 94-104

Η. Ένσταση κατάχρησης δικαιώµατος 105-111

Θ. Ένσταση συµψηφισµού 112-125

Ι. Ένσταση παραγραφής 126-131

IX. Δεδικασµένο 132-139

[1.3] Η αγωγή επί ενοχής είδους

I. Έννοια 140

II. Αίτηµα αγωγής 141

III. Δικαστική απόφαση/Εκτέλεση 142-148

IV. Ασφαλιστικά µέτρα 149-156

[1.4] Η αγωγή επί ενοχής γένους

I. Έννοια 157-161

II. Αίτηµα αγωγής 162

III. Δικαστική απόφαση/Εκτέλεση 163-164

IV. Ασφαλιστικά µέτρα 165

[1.5] Η αγωγή επί αόριστης παροχής

I. Έννοια 166-167

II. Το πεδίο εφαρµογής των ΑΚ 371-373 168-173

III. Η ρύθµιση των ΑΚ 371-373 174-183

IV. Αγωγή προσδιορισµού της παροχής από το δικαστήριο (ΑΚ 371 εδ. β΄) 184-188

V. Συνέπειες του προσδιορισµού της αόριστης παροχής 189-190

[1.6] Η αγωγή για παροχή σε ξένο νόµισµα

I. Έννοια και χαρακτηριστικά της χρηµατικής ενοχής 191-195

II. Έννοια και χαρακτηριστικά της χρηµατικής ενοχής σε ξένο νόµισµα 196-202

III. Η αγωγή οφειλής σε ξένο νόµισµα 203-210

[1.7] Η αγωγή τόκων/ανατοκισµού

I. Έννοια τόκου 211-220

II. Η αγωγή τόκων 221

III. Έννοια ανατοκισµού 222-230

IV. Αγωγή ανατοκισµού 231-237

[1.8] Η αγωγή λογοδοσίας/καταλόγου οµάδας πραγµάτων

I. Έννοια 238-242

II. Η ειδική δικονοµική ρύθµιση περί αγωγής λογοδοσίας 243-248

III. Διάδικοι

Α. Ενάγων 249

Β. Εναγόµενος 250

IV. Το αίτηµα της αγωγής λογοδοσίας 251

V. Τα στοιχεία της αγωγής 252-253

VI. Άµυνα εναγοµένου 254

VII. Λοιπά δικονοµικά θέµατα 255-258

VIII. Η αγωγή απόδοσης καταλόγου οµάδας πραγµάτων 259-262

[1.9] Η αγωγή για καταδίκη σε δήλωση βούλησης

I. Έννοια 263-268

II. Διάδικοι

Α. Ενάγων 269-270

Β. Εναγόµενος 271-273

III. Σώρευση αγωγών 274-276

IV. Ιστορική βάση αγωγής 277-278

V. Αίτηµα αγωγής 279-282

VΙ. Λοιπά δικονοµικά θέµατα 283-286

VΙI. Δεδικασµένο 287-290

VIIΙ. Δικαστική απόφαση/Εκτέλεση 291-300

ΙΧ. Ασφαλιστικά µέτρα 301-302

[1.10] Η αγωγή για εκπλήρωση υποχρέωσης παράλειψης

I. Έννοια - προϋποθέσεις αξίωσης 303-306

II. Σώρευση αγωγών 307

III. Δύο στάδια για την εκπλήρωση υποχρέωσης παράλειψης 308-309

IV. Ιστορική βάση αγωγών 310-312

V. Αίτηµα αγωγής 313-316

VΙ. Λοιπά δικονοµικά θέµατα 317-318

VΙI. Δικαστική απόφαση/Εκτέλεση 319-325

VΙII. Ασφαλιστικά µέτρα 326

[1.11] Αγωγές επί πολυπρόσωπων ενοχών

Ι. Αγωγές επί διηρηµένης ενοχής

Α. Γενικές παρατηρήσεις

1. Έννοια διηρηµένης ενοχής 327

2. Ο κανόνας της διηρηµένης κατ’ ισοµοιρίαν ενοχής 328-329

3. Παράλειψη αναφοράς στο δικόγραφο του είδους της οφειλής 330

4. Ένσταση διαίρεσης 331

5. Αυτοτέλεια των επιµέρους απαιτήσεων και υποχρεώσεων - Ο κανόνας της υποκειµενικής ενέργειας των γεγονότων 332

6. Καταβολή στον δανειστή προς εξόφληση µεριδίου συνοφειλέτη 333

7. Εξαιρέσεις από την αυτοτέλεια – Γεγονότα µε αντικειµενική ενέργεια 334

8. Καθ’ ύλην και κατά τόπον αρµοδιότητα 335-336

Β. Αγωγή επί παθητικής διηρηµένης ενοχής 337-338

Γ. Αγωγή επί ενεργητικής διηρηµένης ενοχής 339

ΙΙ. Αγωγές επί ενοχής εις ολόκληρον

Α. Γενικές παρατηρήσεις

1. Έννοια και γενεσιουργοί λόγοι 340-341

i. Εις ολόκληρον ενοχή από δικαιοπραξία 342

ii. Εις ολόκληρον ενοχή εκ του νόµου 343

iii. Εις ολόκληρον ενοχή µε δικαστική απόφαση 344

iv. Επαναφορά των πραγµάτων κατ’ άρθρον 914 ΚΠολΔ 345

v. Παθητική εις ολόκληρον ενοχή από τη µεταβολή της παροχής σε παροχή αποζηµίωσης λόγω ανώµαλης εξέλιξης 346

2. Υπεισέλευση κληρονόµων στη θέση εις ολόκληρον οφειλέτη 347

3. Αρµοδιότητα

i. Καθ’ ύλην αρµοδιότητα 348-349

ii. Κατά τόπον αρµοδιότητα 350

Β. Αγωγή επί παθητικής εις ολόκληρον ενοχής

1. Αρχή της κατ’ αρέσκειαν επιλογής οφειλέτη – Δυνατότητες δανειστή – Οµοδικία 351-353

2. Γεγονότα που ενεργούν αντικειµενικά 354-367

3. Γεγονότα που ενεργούν υποκειµενικά 368-371

4. Περιεχόµενο αγωγής 372

5. Άµυνα εναγοµένου 373-381

Γ. Αγωγή επί ενεργητικής εις ολόκληρον ενοχής

1. Έγερση αγωγής - Συνέπειες

i. Αρχή της κατ’ αρέσκειαν επιλογής δανειστή εκ µέρους του οφειλέτη 382

ii. Έγερση αγωγής από έναν εκ των πλειόνων δανειστών 383

iii. Έγερση περισσότερων χωριστών αγωγών 384

iv. Κοινή αγωγή όλων των δανειστών 385

v. Απλή οµοδικία 386

vi. Παραίτηση από την αγωγή / Απόρριψη αγωγής για τυπικούς λόγους 387

vii. Απόρριψη αγωγής για ουσιαστικούς λόγους 388

2. Γεγονότα που ενεργούν αντικειµενικά 389-398

3. Γεγονότα που ενεργούν υποκειµενικά 399-404

Δ. Αγωγή αναγωγής επί παθητικής εις ολόκληρον ενοχής 405-408

1. Μορφές αναγωγής

i. Αναγωγή εκ των προτέρων 409

ii. Αναγωγή εκ των υστέρων 410-420

2. Ενεργητική και παθητική νοµιµοποίηση 421-423

3. Περιεχόµενο της αγωγής 424-427

4. Περαιτέρω αξιώσεις 428-431

5. Άµυνα εναγοµένου 432-439

Ε. Αγωγή αναγωγής επί ενεργητικής εις ολόκληρον ενοχής

1. Αξίωση αναγωγής 440-443

2. Ενεργητική και παθητική νοµιµοποίηση 444-446

3. Περιεχόµενο αγωγής 447-452

4. Άµυνα εναγοµένου 453-454

ΙΙI. Αγωγές επί αδιαίρετης ενοχής

Α. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 455-456

Β. Αγωγή επί παθητικής αδιαίρετης ενοχής 457-462

Γ. Αγωγή επί ενεργητικής αδιαίρετης ενοχής 463-468

IV. Αγωγές επί κοινής ενοχής 469-472

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ

– Βαθρακοκοίλης Β., Ασφαλιστικά Μέτρα, 2012. – Βαλτούδης Α., Τριμερείς σχέσεις τραπεζικού δικαίου: Βασικά γνωρίσματα, ΕλλΔνη 2018, 1007. – Γέσιου-Φαλτσή Π., Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Τόμος 1, Γενικό Μέρος, 2η έκδ., 2017. – Γέσιου-Φαλτσή Π., Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, Τόμος 2α, Ειδικό Μέρος, 3η έκδ., 2018. – Γεωργιάδης Απ., Κληρονοµικό Δίκαιο, 3η έκδ., 2023. – Γεωργιάδης Απ./Σταθόπουλος Μ., Αστικός Κώδιξ. Κατ’ άρθρο ερμηνεία. Τόµος ΙΙ, Γενικό Ενοχικό, 1979. – Γεωργιάδης Αστ., Η νοµική φύσις εκ του ΑΚ 374 ισχυρισµού, Δ 1979, 252. – Γεωργιάδης Αστ., Ενοχικό Δίκαιο. Γενικό Μέρος, Τόµοι Ι και ΙΙ, 5η έκδ., 2007. – Γεωργίου Κ., Ασφαλιστικά Μέτρα - Προσωρινή δικαστική προστασία αξιώσεων ιδιωτικού δικαίου, 2015. – Γεωργίου Κ., Ασφαλιστικά Μέτρα ΙΙ - Προσωρινή δικαστική προστασία αξιώσεων ιδιωτικού δικαίου - Ερµηνεία κατ’ άρθρο των τροποποιήσεων του πέµπτου βιβλίου του ΚΠολΔ µε το Ν 4335/2015, 2016. – Ιατράκης Γ., Η εκπλήρωση παροχής µε ξένο νόµισµα, ΧρΙΔ 2011, 566. – Ιωακειµίδης Σ., Ένσταση µη (προσηκόντως) εκπληρωθέντος συναλλάγµατος και µη προσήκουσα προεκπλήρωση. Σκέψεις µε αφορµή την ΑΠ 2208/2013, ΧρΙΔ 2014, 467. – Καλλιµόπουλος Γ., Το δίκαιο του χρήµατος, 1993. – Καλαβρός Κ., Πολιτική Δικονοµία. Γενικό Μέρος, Διαδικασία στα πρωτοβάθµια δικαστήρια, 4η έκδ., 2016. – Καράκωστας Ι. (επιµ.), Αγωγές και Αιτήσεις Αστικού Δικαίου, 2η έκδ., 2011. – Καστρήσιος Ε. (επιµ.), Ενστάσεις κατά τον Αστικό Κώδικα, 2η έκδ., 2019. – Κατράς Ι., Αγωγές Αιτήσεις και Ενστάσεις Ενοχικού Δικαίου Αστικού Κώδικα, 2018 – Κεραµεύς Κ./Κονδύλης Δ./Νίκας Ν., Ερµηνεία του Κώδικα Πολιτικής Δικονοµίας, Τόµος Ι, 2000, Τόµος ΙΙ, 2000. – Κεραµεύς Κ./Κονδύλης Δ./Νίκας Ν., Ερμηνεία ΚΠολΔ, 2η

έκδ., 2020. – Κιτσαράς Λ., Η πλαγιαστική άσκηση των δικαιωµάτων, 2007. – Κονδύλης Δ., Το δεδικασµένο κατά τον ΚΠολΔ, 2η έκδ., 2007. – Λιτζερόπουλος Αλ. (επιµ.), Ερµηνεία του Αστικού Κώδικος, Ενοχικόν Δίκαιον. Γενικόν Μέρος, Ηµιτόµος Α΄, άρθρα 287-409, 1949. – Μάζης Π., Ζητήµατα από το δίκαιο ανατοκισµού, Αρµ 2009, 501. – Μακρίδου Καλ., Η αόριστη αγωγή και οι δυνατότητες θεραπείας της, 4η έκδ., 2006. – Μαργαρίτης Μ./Μαργαρίτη Ά., Ερµηνεία Κώδικα Πολιτικής Δικονοµίας, Τόµος Ι και ΙΙ, 2η έκδ., 2018. – Μαργαρίτης Μ./Μαργαρίτη Ά., Ερμηνεία Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, Συμπλήρωμα, 2022. – Ματθίας Σ., Άσκηση δικαιώµατος ακυρώσεως της δικαιοπραξίας κατ’ ένσταση, Δ 1978, 496. – Νίκας Ν., Πολιτική Δικονοµία, Τόµος Ι, 2η έκδ., 2020. – Νίκας Ν., Πολιτική Δικονοµία, Τόµος IΙ, 2η έκδ., 2021. – Νικολόπουλος Γ., Η έννοια και η λειτουργία της ενστάσεως στο αστικό δικονοµικό δίκαιο, 1987. – Παπανικολάου Π., Δυνατότητα µελλοντικού προσδιορισµού της παροχής µε κοινή συµφωνία των µερών, ΚριτΕ 1994, 1. – Πίψου Λ., Αναγκαστική εκτέλεση για παράλειψη ή ανοχή πράξεως κατά το άρθρο 947 ΚΠολΔ, 1992. – Ποδηµατά Ε., Η καταδίκη σε δήλωση βούλησης κατά το άρθρο 949 ΚΠολΔ, 1989. – Σπυριδάκης Ι., Essentialia, naturalia και accidentalia negotii, ΝοΒ 1994, 1 επ. – Τριάντος Ν., Δικαιοπραξίες. Ερµηνεία -Νοµολογία - Υποδείγµατα, 2011. – Χαµηλοθώρης Ι., Ασφαλιστικά Μέτρα, Ερμηνεία - Νομολογία - Υποδείγματα, 2η έκδ., 2016. – Χαµηλοθώρης Ι./Κλουκίνας Χ./Κλουκίνας Θ. (επιµ.), Δίκαιο Αναγκαστικής Εκτέλεσης, 2005. – Χαμηλοθώρης Ι./Ορφανίδης Γ., Ασφαλιστικά Μέτρα, 2023. – Χασάπης Χρ., Δάνεια σε ελβετικό φράγκο, 2016. – Χελιδόνης Α., Η αοριστία της παροχής στην ενοχή γένους, ΕλλΔνη 2000, 613. – Χριστοδούλου Κ., Χρηµατική ενοχή ενόψει και των κανόνων για το ευρώ, 1999.

[1.1] Εισαγωγικές παρατηρήσεις

I. Έννοια αγωγής

II. Η άσκηση και οι συνέπειες της αγωγής

III. Το ελάχιστο νόµιµο περιεχόµενο του δικογράφου αγωγής

(α) Το δικαστήριο ή δικαστή ενώπιον του οποίου διεξάγεται η δίκη.

(β) Το είδος του δικογράφου (αγωγή).

(γ) Στοιχεία εξατοµίκευσης όλων των διαδίκων και των νοµίµων αντιπροσώπων τους (όνοµα, πατρώνυµο, επωνυµία και έδρα επί νοµικών προσώπων, διεύθυνση κατοικίας, αριθµό φορολογικού µητρώου του ενάγοντος).

(δ) Σαφή έκθεση των γεγονότων που θεµελιώνουν σύµφωνα µε το νόµο την αγωγή (ιστορική βάση της αγωγής).

(ε) Σαφή έκθεση των γεγονότων που δικαιολογούν την άσκησή της από τον ενάγοντα (ενεργητική νοµιµοποίηση).

(στ) Σαφή έκθεση των γεγονότων που δικαιολογούν την άσκησή της κατά του εναγοµένου (παθητική νοµιµοποίηση).

(ζ) Ορισµένο αίτηµα.

Η παντελής έλλειψη όσο και η ασαφής έκθεση οποιουδήποτε από τα ανωτέρω οδηγεί στο απαράδεκτο αυτής ύστερα από σχετική ένσταση ή και αυτεπαγγέλτως. Σύµφωνα µε την κρατούσα στη νοµολογία γνώµη το απαράδεκτο αποδίδεται σε έλλειψη προδικασίας (ΚΠολΔ 111 § 1).

Σηµειωτέον πάντως ότι ελλείψεις ως προς τα τυπικά στοιχεία του δικογράφου (ανωτέρω υπό στοιχεία -α- έως -γ-) δεν επιφέρουν απαράδεκτο, εφόσον δεν προκαλείται εξαιτίας τους αµφιβολία ή σύγχυση ή µπορούν να συµπληρωθούν µε άλλο τρόπο.

Έτσι, όταν δεν δημιουργείται αμφιβολία περί την ταυτότητα του φυσικού ή του νομικού προσώπου του διαδίκου, η εσφαλμένη αναγραφή του ονόματός ή της επωνυμίας του δεν επάγεται ακυρότητα του δικογράφου. Επιπλέον το αίτηµα της αγωγής δύναται να περιλαµβάνεται σε οιοδήποτε σηµείο της αγωγής, ακόµη και στο ιστορικό.

(α) Ακριβής περιγραφή και αναφορά στην χρηµατική αξία του επίδικου αντικειµένου, προκειµένου για περιουσιακές διαφορές.

(β) Στοιχεία που θεµελιώνουν την αρµοδιότητα του δικαστηρίου.

Η αναφορά των στοιχείων αυτών δεν είναι υποχρεωτική, µε την έννοια ότι η παράλειψη αναφοράς αυτών δεν επιφέρει απαράδεκτο, αλλά ήσσονος σηµασίας δικονοµικές συνέπειες.

IV. Έννοια και στοιχεία ενοχής

Έννοµη σχέση: Η ενοχή είναι σχέση ρυθµιζόµενη από το δίκαιο, ήτοι είναι σχέση από την οποία πηγάζουν δικαιώµατα και υποχρεώσεις.

Σχέση προσώπων: Η ενοχή είναι σχέση ενός προσώπου προς ένα άλλο πρόσωπο. Αντίθετα το ενοχικό δίκαιο (ενοχή) δεν ρυθµίζει την σχέση προσώπου προς πράγµατα, η οποία αποτελεί αντικείµενο του εµπραγµάτου δικαίου.

Παροχή: Η παροχή είναι το αντικείµενο της ενοχής και συνίσταται σε ορισµένη συµπεριφορά του οφειλέτη, η οποία µπορεί να έχει την µορφή της πράξης, παράλειψης ή ανοχής.

V. Πηγές και είδη της ενοχής

Με βάση διάφορα κριτήρια (σκοπός, περιεχόµενο) οι συµβάσεις διακρίνονται στις ακόλουθες κατηγορίες:

(α) Συναινετικές, δηλαδή συµβάσεις για την σύναψη των οποίων απαιτείται και αρκεί η συναίνεση των µερών, χωρίς να χρειάζεται και παράδοση του πράγµατος ή δηµιουργία άλλης πραγµατικής κατάστασης που αποτελεί το αντικείµενο παροχής και παραδοτικές ή re καταρτιζόµενες, δηλαδή συµβάσεις για την σύναψη των οποίων απαιτείται παράδοση του πράγµατος ή γενικότερα καταβολή του αντικειµένου της παροχής.

(β) Αµφοτεροβαρείς, δηλαδή συµβάσεις µε τις οποίες δηµιουργούνται δικαιώµατα και υποχρεώσεις προς παροχή υπέρ και σε βάρος και των δύο συµβαλλοµένων, και ετεροβαρείς, δηλαδή συµβάσεις µε τις οποίες δηµιουργούνται δικαιώµατα του ενός µέρους και αντίστοιχες υποχρεώσεις του άλλου.

(γ) Επαχθείς, δηλαδή συµβάσεις στις οποίες γίνεται επίδοση έναντι ανταλλάγµατος και χαριστικές, δηλαδή συµβάσεις µε τις οποίες ο ένας συµβαλλόµενος αναλαµβάνει κάποια υποχρέωση χωρίς αντάλλαγµα.

(δ) Υποσχετικές, δηλαδή συµβάσεις µε τις οποίες ιδρύεται απλώς η υποχρέωση ενός συµβαλλοµένου σε παροχή και αντίστοιχα ενοχικό δικαίωµα του αντισυµβαλλοµένου να απαιτήσει την παροχή, χωρίς να επέρχεται άµεσα µεταβολή δικαιώµατος (µεταβίβαση, αλλοίωση, επιβάρυνση ή κατάργηση), και εκποιητικές ή διαθετικές, δηλαδή συµβάσεις µε τις οποίες µεταβιβάζεται, αλλοιώνεται, επιβαρύνεται ή καταργείται υφιστάµενο δικαίωµα. Οι υποσχετικές συµβάσεις, αν και συµπίπτουν στην πλειονότητα των περιπτώσεων, δεν ταυτίζονται µε τις ενοχικές, καθότι υφίστανται συµβάσεις που είναι και ενοχικές και εκποιητικές, π.χ. εκχώρηση ΑΚ 455.

(ε) Ενοχικές, δηλαδή συµβάσεις που αφορούν την σύσταση, αλλοίωση ή µεταβίβαση ενοχικού δικαιώµατος και εµπράγµατες, δηλαδή συµβάσεις που αφορούν την σύσταση, αλλοίωση ή µεταβίβαση εµπραγµάτου δικαιώµατος.

(στ) Αιτιώδεις, δηλαδή συµβάσεις στις οποίες η αιτία έχει αναχθεί σε στοιχείο του πραγµατικού τους, άρα το κύρος τους εξαρτάται από την ύπαρξη και τη νοµιµότητα της αιτίας και αναιτιώδεις ή αφηρηµένες, δηλαδή συµβάσεις το κύρος των οποίων δεν εξαρτάται από την ύπαρξη και νοµιµότητα της αιτίας.

(ζ) Διαρκείς, δηλαδή συµβάσεις των οποίων οι παροχές εκπληρώνονται σε βάθος χρόνου και στιγµιαίες, δηλαδή συµβάσεις των οποίων οι παροχές εκπληρώνονται µε στιγµιαία ή τουλάχιστον σύντοµης χρονικής διάρκειας συµπεριφορά.

(η) Επώνυµες, δηλαδή συµβάσεις των οποίων τα essentialia negotii προσδιορίζονται από το νόµο και ανώνυµες, δηλαδή συµβάσεις οι οποίες δεν δύναται να υπαχθούν σε κανέναν από τους νοµοθετικά προσδιορισµένους συµβατικούς τύπους. Από τις τελευταίες πρέπει να διακρίνονται οι µεικτές συµβάσεις, δηλαδή οι συµβάσεις που χαρακτηρίζονται από τη συγκέντρωση περισσότερων συµβατικών τύπων, από τους οποίους είτε όλοι είτε ορισµένοι µόνο ρυθµίζονται στο νόµο.

Ν 1815/1988, ζηµίες από ρύπανση ή υποβάθµιση περιβάλλοντος Ν 1650/1986), (γ) Αδικαιολόγητο πλουτισµό (ΑΚ 914), (δ) Διοίκηση αλλοτρίων (ΑΚ 730 επ.), (ε) Κοινωνία δικαιώµατος (ΑΚ 785 επ.), (στ) Καταδολίευση δανειστών (ΑΚ 939), (ζ) Πραγµατοπαγείς ενοχές, δηλ. περιπτώσεις που ο εκάστοτε κύριος/νοµέας/κάτοχος του πράγµατος φέρει εκ του νόµου υποχρεώσεις έναντι συγκεκριµένου και οριζόµενου από το νόµο τρίτου (π.χ σε περιπτώσεις γειτονικού δικαίου ΑΚ 1003 επ., επίδειξη εγγράφων ΑΚ 901-902 κλπ.).

VI. Έννοια και στοιχεία παροχής

Σε κάθε περίπτωση πάντως επί συµβατικής ανάληψης υποχρέωσης για µη περιουσιακή παροχή θα πρέπει να ερευνάται επισταµένως η ύπαρξη πρόθεσης περί νοµικής δεσµευτικότητας.

(α) από το είδος της σύµβασης και τα εννοιολογικά στοιχεία που του προσδίδουν οι σχετικές ρυθµίσεις του νόµου (essentialia negotii)· π.χ. επί σύµβασης πώλησης (ΑΚ 513) ως παροχή εννοείται κατά κανόνα αποτέλεσµα συµπεριφοράς, ενώ επί σύµβασης εργασίας (ΑΚ 648) ή επί σύµβαση παροχής νοµικών ή ιατρικών υπηρεσιών ως παροχή εννοείται µία συµπεριφορά, όχι η επίτευξη κάποιου συγκεκριμένου αποτελέσματος (π.χ. η επίτευξη συ-

γκεκριμένου στόχου για τον εργαζόμενο, η επιτυχής έκβαση δίκης για τον δικηγόρο ή η ίαση του ασθενούς για τον ιατρό).

(β) από την βούληση των συµβαλλοµένων, εφόσον αυτή δεν εξέρχεται των ορίων του νόμου.

Ο χαρακτηρισµός της παροχής ως συµπεριφοράς ή αποτελέσµατος έχει µεγάλη σηµασία τόσο για το εύρος και την διαµόρφωση της πρωτογενούς αξίωσης παροχής, όσο και για την παθολογική εξέλιξη της ενοχής και ιδίως για την εφαρµογή των διατάξεων περί αδυναµίας παροχής.

Η παροχή μπορεί να συνίσταται και σε παράλειψη. Σε αυτή την περίπτωση ο οφειλέτης υποχρεούται να παραλείψει κάποια συμπεριφορά την οποία είχε δικαίωμα να ενεργήσει ή να ανεχθεί συμπεριφορά του δανειστή, την οποία είχε δικαίωμα να αποτρέψει (πρωτογενής παροχή). Αφετέρου, σε περίπτωση που τελέσει την απαγορευμένη συμπεριφορά, υποχρεούται σε αποζημίωση του δανειστή (δευτερογενής παροχή). Ο δανειστής μπορεί να εξαναγκάσει τον οφειλέτη σε εκπλήρωση της πρωτογενούς αξίωσης παροχής μόνο με έμμεσο τρόπο, δηλαδή με την δικαστική απειλή χρηματικής ποινής και προσωποκράτησης (ΚΠολΔ 947).

Α. Είδη παροχής

(α) Κύριες, δηλαδή παροχές στην εκπλήρωση των οποίων κατευθύνεται η ενοχική σχέση και στις οποίες αποβλέπει πρωτίστως ο δανειστής και παρεπόµενες, δηλαδή παροχές οι οποίες δεν έχουν αυτοτέλεια, αλλά λειτουργούν ως παρακολουθήµατα των κυρίων. Οι παρεπόµενες παροχές δύνανται να πηγάζουν από την συµφωνία των µερών, από το νόµο ή από την καλή πίστη (ΑΚ 288). Οι παρεπόµενες παροχές είναι εξαναγκαστές και αγώγιµες.

(β) Πρωτογενείς, δηλαδή παροχές που δηµιουργούνται µε την γένεση της ενοχικής σχέσης και δευτερογενείς, δηλαδή παροχές που δεν παράγονται µε την γένεση της ενοχής, αλλά κατά την παθολογική εξέλιξη της ενοχικής σχέσης.

(γ) Διαιρετές καλούνται οι παροχές που από την φύση τους µπορούν να διαιρεθούν σε περισσότερα οµοειδή και αυτοτελή τµήµατα, χωρίς να µεταβληθεί η αξία ή η χρησιµότητά τους. Αντίθετα αδιαίρετες καλούνται οι παροχές που από το νόµο ή την φύση τους είναι αδύνατο να διαιρεθούν και άρα να εκπληρωθούν τµηµατικά.

(δ) Παροχή ορισµένη κατά γένος και ορισµένη κατά είδος.

(ε) Παροχή ορισµένη και αόριστη.

Β. Καταβολή της παροχής

Αντίθετα η παροχή λογιστικού χρήµατος (π.χ. η πίστωση του οφειλόµενου ποσού σε τραπεζικό λογαριασµό του δανειστή µε κατάθεση µετρητών ή έµβασµα) δεν αποτελεί καταβολή αλλά δόση αντί καταβολής (ΑΚ 419).

Ειδικώς έχει κριθεί ότι η παράδοση τραπεζικής επιταγής ή συναλλαγµατικής δεν συνιστά καταβολή αλλά δόση χάριν καταβολής (ΑΚ 421) ή, επί διαφορετικής ρητής ή σιωπηρής βούλησης των µερών, δόση αντί καταβολής (ΑΚ 419).

Η καταβολή για να έχει ως συνέπεια την απόσβεση της οφειλής πρέπει να γίνει (ΑΚ 417) στο δανειστή ή σε όποιον ο δανειστής ή το δικαστήριο ή ο νόµος έχει επιτρέψει να δεχθεί την καταβολή, η δε καταβολή που έγινε σε τρίτον ισχύει αν ο δανειστής την έχει εγκρίνει (άρθρο 238 ΑΚ) ή εφόσον ωφελείται από αυτήν.

Γ. Άλλοι τρόποι απόσβεσης της ενοχής

(α) Δόση αντί καταβολής (ΑΚ 419)

(β) Υπόσχεση αντί καταβολής

(γ) Ανανέωση (ΑΚ 436-439)

(δ) Άφεση χρέους (ΑΚ 454)

(ε) Επί υπερηµερίας δανειστή, την δηµόσια κατάθεση (ΑΚ 427-435)

(στ) Συµψηφισµός (ΑΚ 440-ΑΚ 452)

(ζ) Σύγχυση (ΑΚ 453)

(η) Ματαίωση ή επίτευξη του σκοπού της ενοχής

Δ. Τρόπος εκπλήρωσης παροχής

Ειδικώς για το ζήτηµα της εκπλήρωσης παροχής, η ΑΚ 288 ορίζει ότι αυτή πρέπει να γίνει σύµφωνα µε την καλή πίστη, η οποία εν προκειµένω έχει την σηµασία της αντικειµενικής ή συναλλακτικής καλής πίστης, δηλαδή µε κριτήρια που αντλούνται από την έννοµη τάξη και τις κρατούσες στην κοινωνία αντιλήψεις για σωστή συµπεριφορά, και δευτερευόντως σύµφωνα µε τα συναλλακτικά ήθη, δηλαδή τις συνήθειες που έχουν επικρατήσει, µέσα από συχνή επανάληψη ορισµένης συµπεριφοράς, σε ορισµένη κατηγορία συναλλαγών ή σε ορισµένο επαγγελµατικό κύκλο συναλλασσοµένων ή σε ορισµένη περιοχή.

(α) Διεύρυνση της ενοχής

Η λειτουργία της ΑΚ 288 επιβάλει ενίοτε την υποχρέωση στον οφειλέτη να εκπληρώσει και άλλες, δευτερεύουσες ή παρεπόµενες της κύριας παροχής υποχρεώσεις π.χ. επί διαρκών συµβάσεων (εργασίας, εταιρείας κλπ.) επιβάλει υποχρέωση πίστης, εχεµύθειας κλπ., λήψη προπαρασκευαστικών και άλλων µέτρων από τον οφειλέτη για την αποφυγή ζηµιών στην περιουσία του δανειστή, παροχή οδηγιών, ενηµέρωση δανειστή για κινδύνους από την παροχή µετά την εκπλήρωσή της κλπ..

(β) Τροποποίηση ή ακόµη και κατάργηση ενοχής

Σηµειωτέον ότι η ΑΚ 288 εφαρµόζεται συµπληρωµατικά της ΑΚ 388, ήτοι εφαρµόζεται σε όσες περιπτώσεις ελλείπει µία εκ των προϋποθέσεων της ΑΚ 388. Υπό αυτές τις προϋποθέσεις και µε ιδιαίτερη φειδώ (όπως π.χ. αν συντρέχουν όλως έκτακτες και απρόβλεπτες

συνθήκες) η εφαρµογή της ΑΚ 288 θα µπορούσε να οδηγήσει ακόµη και σε κατάργηση της υποχρέωσης προς παροχή στο πλαίσιο µίας σχετικής διαπλαστικής δικαστικής απόφασης.

(γ) Μετενέργεια ενοχής

Ε. Μερική εκπλήρωση παροχής

(α) Συµφωνία των µερών, καθώς ο κανόνας της ΑΚ 316 συνιστά ενδοτικό δίκαιο.

(β) Ειδικές νοµοθετικές ρυθµίσεις, ήτοι διατάξεις που επιτρέπουν ρητά την µερική εκπλήρωση (π.χ. άρθρα 39 § 2 και 77 § 1 Ν 5325/1932 για συναλλαγµατικές και γραµµάτια εις διαταγήν, άρθρο 34 εδ. β΄ και γ΄ Ν 5960/1933 για επιταγές, άρθρο 1000 ΚΠολΔ για την αναστολή πλειστηριασµού υπό την προϋπόθεση καταβολής ενός τετάρτου του οφειλόµενου κεφαλαίου).

(γ) Συντρέχουν ειδικές περιστάσεις, λόγω των οποίων η άρνηση του δανειστή να δεχθεί την παροχή αντίκειται στην καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη (ΑΚ 288) και συνιστά κατάχρηση δικαιώματος (ΑΚ 281).

Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι η 316 ΑΚ προϋποθέτει ενιαία παροχή. Δεν εφαρµόζεται όταν πρόκειται για περισσότερες αυτοτελείς παροχές, διαδοχικές τµηµατικές παροχές (ΑΚ 386) ή τµηµατικές δόσεις µιας και της αυτής παροχής (όπως µισθώµατα διαφόρων µηνών).

Σε περίπτωση κύριας και παρεπόµενης οφειλής (π.χ. οφειλή τόκων και κεφαλαίου) υφίσταται διχογνωµία:

Κατά την μάλλον κρατούσα γνώμη στη νομολογία, η καταβολή της κύριας οφειλής (π.χ. κεφάλαιο) χωρίς την καταβολή της παρεπόμενης οφειλής (π.χ. τόκοι) συνιστά περίπτωση απαγορευμένης μερικής καταβολής.

Κατ’ άλλη γνώμη, η κύρια και η παρεπόμενη οφειλή αποτελούν αυτοτελείς παροχές, οπότε επιτρέπεται η ξεχωριστή καταβολή µόνο µίας εξ αυτών, ενώ κατά τρίτη γνώμη, πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ νόµιµων και συµβατικών τόκων. Οι νόμιμοι τόκοι αποτελούν µαζί µε την κύρια οφειλή µια ενιαία παροχή και άρα απαγορεύεται η εξόφληση της κυρίας οφειλής χωρίς αυτούς. Αντίθετα, οι συµβατικοί τόκοι αποτελούν µόνοι τους αυτοτελή παροχή και συνεπώς είναι δυνατή η καταβολή τούτων χωριστά.

Ανάλογη διχογνωμία επικρατεί και ως προς την ποινική ρήτρα.

ΣΤ. Τόπος εκπλήρωσης παροχής

Ο τόπος της παροχής ορίζεται, κατά σειρά προτεραιότητας: (α) µε συµφωνία των συµβαλλοµένων (ΑΚ 320 περ. α΄), ρητή ή σιωπηρή, η οποία µεταβάλλεται µόνο µε νεότερη συµφωνία, (β) από ειδικές διατάξεις νόµου που ορίζουν τον τόπο παροχής για ορισµένου τύπου δικαιοπραξίες (π.χ. ΑΚ 829 για την σύµβαση παρακαταθήκης), (γ) από τις περιστάσεις και ιδίως από την φύση της ενοχικής σχέσης (ΑΚ 320 περ. β΄) π.χ. η επισκευή αυτοκινήτου λαµβάνει χώρα στο συνεργείο, η χειρουργική επέµβαση γίνεται στο χειρουργείο, η αποζηµίωση απολύσεως καταβάλλεται στον τόπο εργασίας και (δ) από τις ενδοτικού δικαίου ρυθµίσεις των ΑΚ 320-322.

(α) Άρσιµες παροχές: Σύµφωνα µε την ΑΚ 320, εφόσον κάτι διαφορετικό δεν προκύπτει από την δικαιοπραξία, από ειδική νοµοθετική ρύθµιση ή από τις περιστάσεις, ως τόπος παροχής ορίζεται ο τόπος κατοικίας του οφειλέτη κατά τον χρόνο γέννησης της ενοχής. Ειδικά, αν η υποχρέωση προέρχεται από την άσκηση επαγγέλµατος του οφειλέτη, τόπος παροχής είναι ο τόπος της επαγγελµατικής εγκατάστασής του κατά τον χρόνο γέννησης της ενοχής (ΑΚ 320 εδ. β΄) .

ο τόπος χρηµατικής παροχής είναι ο τόπος κατοικίας του δανειστή κατά τον χρόνο εκπληρώσεως ή ο τόπος της επαγγελµατικής εγκατάστασης του δανειστή κατά τον ίδιο χρόνο, αν η υποχρέωση προέρχεται από την άσκηση επαγγέλµατός του.

Ζήτηµα ενδέχεται να ανακύψει επί πολλαπλών παροχών που πηγάζουν από µία έννοµη σχέση, όπως π.χ. επί αµφοτεροβαρών συµβάσεων. Δεν αποκλείεται από την συµφωνία των µερών ή τις ιδιαίτερες περιστάσεις να προκύπτει ξεχωριστός τόπος εκπλήρωσης για έκαστη παροχή. Ωστόσο συχνά θα προκύπτει, λόγω της αλληλεξάρτησης των παροχών, ιδίως στις αµφοτεροβαρείς συµβάσεις όπου οι εκατέρωθεν παροχές πρέπει να εκπληρωθούν «χέρι µε χέρι», κοινός τόπος εκπλήρωσης και των δύο παροχών.

(α) τον προσήκοντα χαρακτήρα της εκπλήρωσης παροχής και συνεπώς για την υπερηµερία οφειλέτη (ΑΚ 340) και υπερηµερία δανειστή (ΑΚ 349)

(β) τον καθορισµό της διεθνούς δικαιοδοσίας (βλ. άρθρο 7 § 1 Κανονισµού 1215/2012 για την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε αστικές και εµπορικές υποθέσεις -Βρυξέλλες Ι- καθώς και ΚΠολΔ 3 § 1 και ΚΠολΔ 33)

(γ) τον καθορισµό της τοπικής αρµοδιότητας κατά ΚΠολΔ 33

(δ) τον καθορισµό του εφαρµοστέου δικαίου (βλ. άρθρο 4 § 2 Κανονισµού 593/2008 για το εφαρµοστέο δίκαιο στις συµβατικές ενοχές -Ρώµη Ι- καθώς και ΑΚ 25).

(ε) την συγκέντρωση της ενοχής (ΑΚ 290 § 2)

(στ) την µετάθεση του κινδύνου τυχαίας καταστροφής ή χειροτέρευσης της παροχής (π.χ. ΑΚ 524)

Ζ. Χρόνος εκπλήρωσης παροχής

Ο χρόνος της παροχής ρυθµίζεται κατά προτεραιότητα:

(α) Με συµφωνία (ΑΚ 323 περ. α΄), ρητή ή σιωπηρή, των µερών, οπότε κάθε τροποποίηση απαιτεί νέα συµφωνία.

(β) Από ειδικές ρυθμίσεις του νόμου, όπως π.χ. η παράγραφος Ζ’ Ν 4152/2013 σχετικά με την καταπολέμηση των καθυστερήσεων πληρωμών στις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και στις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και δημοσίων αρχών.

(γ) Από τις περιστάσεις και ιδίως από την φύση της ενοχικής σχέσης (ΑΚ 323 περ. β΄· π.χ. η παροχή εργασίας σε κατάστηµα κατά τις ώρες λειτουργίας του καταστήµατος, η παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών από φροντιστήριο στις ώρες διδασκαλίας του φροντιστηρίου κλπ.).

(δ) Από το νόµο δυνάµει της γενικής διάταξης ΑΚ 323 που ορίζει ότι ο δανειστής δικαιούται να απαιτήσει και ο οφειλέτης να εκπληρώσει την παροχή αµέσως. Αµέσως σηµαίνει χωρίς καθυστέρηση, υπαίτια ή ανυπαίτια, ευθύς δηλαδή µετά την σύναψη της σύµβασης. Η έννοια της άµεσης εκπλήρωσης ερµηνεύεται σε συνάρτηση µε την καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη.

Εν αµφιβολία ο οφειλέτης έχει δικαίωµα προεκπλήρωσης εφόσον ο χρόνος της παροχής είναι ορισµένος. Δεν έχει όµως δικαίωµα να αφαιρέσει προεξοφλητικό τόκο, εφόσον δεν συνάγεται κάτι άλλο από το νόµο ή τη δικαιοπραξία (άρθρο ΑΚ 324).

(α) τον προσήκοντα χαρακτήρα της εκπλήρωσης παροχής και συνεπώς για την υπερηµερία οφειλέτη (ΑΚ 340) και υπερηµερία δανειστή (ΑΚ 349)

(β) τον καθορισµό αδυναµίας παροχής, σε περιπτώσεις όπου το στοιχείο του χρόνου είναι απολύτως κρίσιµο για την παροχή (συµβάσεις απόλυτα ακριβόχρονης εκπλήρωσης π.χ. παροχή υπηρεσιών φωτογράφισης σε τελετή γάµου).

Η. Εκπλήρωση της παροχής από τρίτο

Εξαιρετικά επιβάλλεται η προσωπική εκπλήρωση της παροχής από τον οφειλέτη στις ακόλουθες περιπτώσεις:

(α) Όταν ο δανειστής έχει συµφέρον στην εκπλήρωση της παροχής προσωπικά από τον οφειλέτη (ΑΚ 317 π.χ. ο οφειλέτης παρέχει καλλιτεχνικές ή επιστηµονικές υπηρεσίες). Το συμφέρον αυτό εντοπίζεται στην παροχή αυτή καθαυτή και ειδικότερα στην καταβολή αυτής κατάλληλης για την αντικειμενική ή την ειδικά συμφωνημένη χρήση, χωρίς το πρόσωπο που εκπληρώνει να επηρεάζει καταρχήν το εν λόγω συμφέρον.

(β) Όταν ο νόµος επιτάσσει την αυτοπρόσωπη εκπλήρωση της παροχής (εργαζόµενος ΑΚ 651, εντολοδόχος ΑΚ 715, θεµατοφύλακας ΑΚ 824 § 2).

Αντίστοιχα, ο δανειστής δικαιούται να αποδεχθεί την εκπλήρωση παροχής από τρίτο σε κάθε περίπτωση.

Ο δανειστής δικαιούται να αποκρούσει την εκπλήρωση της παροχής από τρίτο µόνο µε προηγούµενη σύµφωνη γνώµη του οφειλέτη.

Σε κάθε περίπτωση δεν θεωρούνται τρίτοι ο αντιπρόσωπος (ΑΚ 211), ο βοηθός εκπλήρωσης του οφειλέτη (ΑΚ 334), ο εγγυητής (ΑΚ 847) και ο συνοφειλέτης οφειλής εις ολόκληρον (ΑΚ 481).

Θ. Δικαίωµα υποκατάστασης

Στην έννοια της κατοχής του άρθρου ΑΚ 319, νοείται, του νόμου μη διακρίνοντος, τόσο η προστατευόμενη όσο και η μη προστατευόμενη κατοχή, όπως η τελευταία συντρέχει στην περίπτωση της αποκλειστικής χρήσης ολόκληρου του κοινού πράγματος από τον ένα εκ των κοινωνών.

Αντίθετα, για την εφαρμογή της ΑΚ 319 δεν αρκεί ενοχικό δικαίωμα τρίτου επί του πράγματος, π.χ. δικαίωμα τρίτου δυνάμει συμβολαιογραφικού προσυμφώνου πωλήσεως ακινήτου.

[1.2] Η αγωγή για εκπλήρωση παροχής

I. Τα στοιχεία της αγωγής

Τα επιµέρους στοιχεία που συνθέτουν την ιστορική βάση της αγωγής έχουν ως ακολούθως:

(α) Κατάρτιση ενοχικής δικαιοπραξίας (συνήθως ενοχικής σύµβασης). Ειδικότερα:

(i) Essentialia negotii: Στην αγωγή πρέπει να αναφέρονται τα ουσιώδη στοιχεία του συγκεκριµένου τύπου δικαιοπραξίας άλλως η αγωγή είναι αόριστη· π.χ. επί σύµβασης πώλησης πρέπει να υπάρχει επαρκής µνεία τόσο του πωλούµενος πράγµατος ή δικαιώµατος όσο και του τιµήµατος, επί σύµβασης έργου το συµφωνηθέν έργο καθώς και το ύψος και είδος της αµοιβής.

Στις δε καταρτιζόµενες συµβάσεις (π.χ. δάνειο ΑΚ 806, χρησιδάνειο ΑΚ 810, παρακαταθήκη ΑΚ 822) ουσιώδες στοιχείο, το οποίο πρέπει να αναφέρεται στην αγωγή, αποτελεί η παράδοση του πράγµατος ή η πραγµατική καταβολή του αντικειµένου της παροχής (π.χ. η παράδοσή του προς φύλαξη πράγµατος στην παρακαταθήκη, η µεταβίβαση κατά κυριότητα του δανείσµατος στον δανειολήπτη).

γκαία, στο µέτρο που δεν συναρτάται µε την εφαρµογή έτερου κανόνα δικαίου. Έχει κριθεί χαρακτηριστικά ότι ο χρόνος καταρτίσεως της συµβάσεως έργου δεν ανήκει στα θεµελιωτικά γεγονότα της εν λόγω αγωγής, µε την έννοια της πληρότητας της ιστορικής βάσεως αυτής, και συνεπώς αν λείπει δεν καθίσταται αόριστο το δικόγραφο, εκτός αν λόγω ειδικών περιστάσεων, όπως της παρεµβολής χρονικώς περισσοτέρων, διαφόρων κατά περιεχόµενο δικαίων, ανακύπτει θέµα εφαρµογής ενός από αυτά ή αν το στοιχείο του χρόνου παρεµβαίνει στον καθορισµό του επιδιωκοµένου αποτελέσµατος ή αν συνδέεται προς την ίδια την ουσία της επιδιωκοµένης καταστάσεως, όπως αυτή καθορίσθηκε από τα συµβαλλόµενα µέρη. Σε κάθε περίπτωση συνίσταται η µνεία του χρόνου και τόπου κατάρτισης διότι συνδέεται µε την εφαρµογή και άλλων κανόνων δικαίου (π.χ. τοπική αρµοδιότητα ΚΠολΔ 33).

Έχει κριθεί ότι εάν στην αγωγή γίνεται µνεία ότι κάποια σύµβαση, η οποία στηρίζει την αγωγή, καταρτίστηκε µεταξύ των συµβαλλοµένων αυτοπροσώπως, ή και χωρίς να προσδιορίζεται αν τη σύµβαση αυτή την κατάρτισαν τα µέρη δηλώνοντας τη βούλησή τους αυτοπροσώπως ή µε αντιπρόσωπο, η αγωγή δεν στερείται στοιχείου αναγκαίου για την πληρότητά της, αφού σε κάθε περίπτωση τα αποτελέσµατα της σύµβασης επέρχονται στα πρόσωπα των υποκειµένων τους.