Την πρώτη ενότητα του Συνεδρίου με θέμα «Are you sure it’s media?» συντόνισε η Ειρήνη Σταματούδη, Δικηγόρος, Καθηγήτρια στη Νομική Σχολή/Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Μετά μια σύντομη εισαγωγή από τη συντονίστρια, τον λόγο έλαβε ο 1ος ομιλητής του Συνεδρίου Petros Iosifidis, Professor in Media Policy at City, University of London, UK ο οποίος αφού ανέλυσε τους διάφορους λόγους για τους οποίους οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης -αν και είναι εν τοις πράγμασι και μέσα μαζικής ενημέρωσης- εν τούτοις, συστηματικά επιχειρούν να απεκδυθούν αυτόν τον ρόλο, διατύπωσε προτάσεις περί ενεργού ενθάρρυνσης από την Ε.Ε. της βιομηχανίας των διαδικτυακών πλατφορμών να αυτορυθμισθούν και από κοινού δημιουργίας δεσμευτικού κώδικα προστασίας κατά του επιβλαβούς περιεχομένου στο διαδίκτυο. Στη συνέχεια, ο Andres Guadamuz, Reader in Intellectual Property Law at the University of Sussex και Editor in Chief of the Journal of World Intellectual Property Organization, ανέλυσε τα νέα δεδομένα που δημιουργεί η ταχύτατη εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, κάνοντας ειδική παρουσίαση των διαφορών μεταξύ “transformative AI” και “generative AI”, και παρουσιάζοντας τα πολλαπλά σενάρια που σήμερα εξετάζονται από την επιστημονική κοινότητα σχετικά με το κατά πόσον ένα έργο που συντελείται με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, συντελεί έργο πνευματικής ιδιοκτησίας και πρέπει να τύχει της σχετικής προστασίας;”.
Ο Γιώργος Γεραρής, partner στη Δικ. Εταιρία Αρχοντούλα Παπαναγιώτου & Συνεργάτες, προσέγγισε το θέμα της προσβολής προσωπικότητας μέσω του Τύπου όπως προκύπτει από τη νομοθεσία και την πρόσφατη νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων, με επικέντρωση αφενός στην ανάλυση του τι θεωρείται σήμερα «Τύπος» αφετέρου στην κατάθεση σκέψεων και προτάσεων για το τι πρέπει να θεωρείται τελικά «Τύπος», δεδομένων των εξελίξεων που έχουν «μεταμορφώσει» τα δεδομένα της ενημέρωσης. Η Σόνια Χαϊμαντά, δημοσιογράφος και διδάσκουσα στο τμήμα Επικοινωνίας & ΜΜΕ, ΕΚΠΑ, μίλησε για τη μετεξέλιξη του ρόλου και του έργου του δημοσιογράφου και τον καθοριστικά επιδραστικό ρόλο που η τεχνολογία έχει στη διαμόρφωση του μέλλοντος της δημοσιογραφίας, καταθέτοντας προβληματισμό και επισημαίνοντας την ανάγκη εγρήγορσης όλων των παραγόντων με σκοπό τη διαφύλαξη των αρχών και του υπαρξιακού ρόλου που πρέπει να υπηρετεί η δημοσιογραφία.
Τη 2η ενότητα του Συνεδρίου με θέμα «Ευθύνη στο διαδίκτυο - Προσβολές της προσωπικότητας, των προσωπικών δεδομένων και των δικαιωμάτων του δημιουργού» συντόνισε ο Γιάννης Πολίτης, Δημοσιογράφος, ο οποίος εισήγαγε το κοινό στη θεματική αναφερόμενος στη σημερινή συχνά προβληματική πραγματικότητα με τις συχνές προσβολές δικαιωμάτων που τελούνται μέσω του διαδικτύου. Το πρώτο θέμα της Ενότητας που ανέπτυξε η Χριστίνα Βρεττού, Δικηγόρος, ΔΝ, Member of the Expert Group against SLAPP αφορούσε τα δικονομικά προαπαιτούμενα στις αγωγές δυσφήμησης διά του Τύπου. Μέσα από την ανάλυση της ισχύουσας νομοθεσίας -μεταξύ των οποίων και των πολύ πρόσφατων τροποποιήσεων των διατάξεων του ν 1178/81- και της πρόσφατης νομολογίας, η εισηγήτρια ανέδειξε τις σοβαρές προβληματικές που εγείρονται δεδομένων των εξελίξεων στον χώρο των πολλαπλών πλέον μέσων ενημέρωσης και επικοινωνίας που εμπίπτουν στην έννοια του «Τύπου». Στη συνέχεια, ο Φίλιππος Μίτλεττον, Δικηγόρος, DEA, Δικηγορικό γραφείο Ρόβλια, προσέγγισε το πρόβλημα της ευθύνης από την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων στο Διαδίκτυο, αναλύοντας τα προβλεπόμενα από τον νόμο, την ελληνική και ευρωπαϊκή νομολογία και αναδεικνύοντας τα πολύπλοκα προβλήματα που τα δικαστήρια και οι εποπτικές Αρχές καλούνται να αντιμετωπίσουν καλούμενα να αποφανθούν για το θέμα της ευθύνης: o υπεύθυνος ή ο εκτελών την επεξεργασία; τo μέσο των social media ή o χρήστης; ποιος έχει την ευθύνη για το cloud ή τα για τα cookies; Είναι ίδια η ευθύνη της μηχανής αναζήτησης με αυτήν της πηγής; Την ενότητα έκλεισε με την εισήγησή της η Χαρά Δαούτη, Partner, Lambadarios Law Firm θέτοντας το ερώτημα αν το #Metoo μπορεί να «ξεχαστεί»; Βασιζόμενη σε συγκεκριμένη πρόσφατη και «αντιφατική» νομολογία σε μία υπόθεση, ανέδειξε το πόσο κρίσιμο είναι τα δικαστήρια να προσεγγίζουν τα πολύπλοκα αυτά θέματα αφού λάβουν υπόψη τους τα νέα δεδομένα στην ενημέρωση (τα οποία οφείλουν να γνωρίζουν) και στο πώς αυτά επιδρούν συχνά καταλυτικά στην εξασθένηση της προστασίας των δικαιωμάτων των θυμάτων. Στην προκειμένη περίπτωση η υπόθεση καταγγελίας 10 συγκεκριμένων γυναικών για ποινικά κολάσιμες πράξεις σε βάρος τους από συγκεκριμένο πρόσωπο «εξαφανίσθηκε» επί 8 μήνες συνεπεία της προσωρινής διαταγής που κέρδισε ο φερόμενος ως δράστης με αποτέλεσμα όχι μόνον την εξασθένηση της θέσης των θυμάτων αλλά και του συγκεκριμένου κινήματος αυτού καθαυτού.
Στην 3η ενότητα του Συνεδρίου τον συντονισμό είχε η Λίλιαν Μήτρου, Δικηγόρος, Καθηγήτρια του Πανεπιστήμιο Αιγαίου, η οποία με σύντομη εισήγησή της εισήγαγε το κοινό στο πλέον κρίσιμο θέμα της αλληλεπίδρασης των νέων τεχνολογιών στη δημοσιογραφία. Τον λόγο στη συνέχεια έδωσε στον κ. Σπύρο Τάσση, Δικηγόρο, Πρόεδρο της Ένωσης Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και Ιδιωτικότητας, συνιδρυτή του Athens Legal Tech, ο οποίος ανέπτυξε τη δυναμική της χρήσης του διαδικτύου επικεντρωνόμενος σε τρεις προβληματικές εκδοχές της: της «δημοσιογραφίας των πολιτών» και της ελλιπούς εποπτείας της, των αναρτήσεων πολιτών και της συν-ευθύνης πλατφόρμας και αναρτούντων και της ευθύνης πλατφορμών και χρηστών όπου οι διατάξεις του γενικού δικαίου δεν υποχωρούν ενώ αντίθετα να διαφαίνεται η υποχώρηση της γενικής αρχής περί μη ευθύνης.
Επόμενος έλαβε τον λόγο ο κ. Philippe Jougleux, Deputy Dean, Associate Professor, School of Law, European University Cyprus ο οποίος ανέπτυξε το θέμα της νομικής αντιμετώπισης των fake news. Αφού διέκρινε τους διαφορετικούς τύπους ψευδών ειδήσεων, επεσήμανε την ανάγκη της διαφοροποίησης στην αντιμετώπισή τους, με την αξιοποίηση των διατάξεων του ποινικού δικαίου αλλά και τη θεσμοθέτηση κανόνων δεοντολογίας και ορθής πρακτικής, επιλογή που ήδη έχει κάνει η Ε.Ε..
Ο δημοσιογράφος Τάσος Τέλλογλου ανέλαβε στη συνέχεια, να αναπτύξει το θέμα της άσκησης της δημοσιογραφίας μέσα στο νέο πλαίσιο που έχουν δημιουργήσει οι νέες τεχνολογίες. Με ειδικές αναφορές και παραδείγματα στις συνθήκες ροής ειδήσεων την περίοδο εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο ομιλητής ανέπτυξε την αξία του open source intelligence ως πολύτιμου εργαλείου στα χέρια των δημοσιογράφων στην προσπάθειά τους να ανακαλύψουν την αλήθεια και να επιβεβαιώσουν τα γεγονότα. Το περιεχόμενο που διακινείται δημόσια σε Social media, posts, φωτογραφίες, βίντεο, όλα αναλύονται μέσω ειδικών εφαρμογών με σκοπό τη διασταύρωση, την επιβεβαίωση, την ανακάλυψη της αλήθειας. Ο τρόπος εργασίας του δημοσιογράφου είναι πλέον εντελώς διαφορετικός.
Τη σκυτάλη για την 4η συνεδρία με θέμα τη διαβίβαση δεδομένων εκτός ΕΕ, έλαβε ως συντονίστρια η Αντιγόνη Παπανικολάου, Δικηγόρος, Νομικός Σύμβουλος και Διευθύντρια Νομικών και Εταιρικών Υποθέσεων, Microsoft Ελλάδας, Κύπρου & Μάλτας. Η συγκεντρωτική αναφορά στοιχείων που η συντονίστρια παρέθεσε κατέδειξαν τη σημασία της διασφάλισης συνθηκών ασφαλείας που θα επιστρέψουν τη διαβίβαση δεδομένων εκτός ΕΕ, η οποία συνιστά προϋπόθεση ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας. Τον λόγο στη συνέχεια έλαβε η Αριάνα Σέκερη, Data Protection Officer & Senior Privacy Manager at PrivIntelligent Solutions SAGL η οποία αφού περιέγραψε αναλυτικά το πώς το θέμα της εξωσυνοριακής διαβίβασης δεδομένων προσεγγίστηκε και αντιμετωπίστηκε από το 2020- οπότε και ακυρώθηκε η συμφωνία «Privacy Shield» μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ- μέχρι και σήμερα, κατέληξε σε βασικές επισημάνσεις για τη λήψη μέτρων με σκοπό τη διασφάλιση των δεδομένων στις εξωσυνοριακές διαβιβάσεις, εν αναμονή της νέας συμφωνίας στην οποία ΗΠΑ και ΕΕ συμφώνησαν επί της αρχής να προχωρήσουν, όπως από κοινού ανακοίνωσαν στις 25/3/22. Για τη σημασία που έχει η ασφαλής διαβίβαση δεδομένων προς τις ΗΠΑ τόσο για τους παρόχους υπηρεσιών του cloud όσο και για τους χρήστες αυτών μίλησε αναλυτικά η Ελίνα Γεωργίλη, Partner, Δικ. Εταιρία ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ – ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ. Με λεπτομέρεια η εισηγήτρια παρέθεσε το πώς μέχρι σήμερα πάροχοι του υπολογιστικού νέφους «cloud» διαχειρίζονται το θέμα της διαβίβασης δεδομένων ειδικά μετά την ακύρωση της συμφωνίας Privacy Shield μεταξύ ΗΠΑ-ΕΕ, τον Ιούλιο του 2020. Ερωτήματα όπως: πού βρίσκονται σήμερα τα δεδομένα των ευρωπαίων χρηστών των υπηρεσιών του cloud και πόσο ασφαλή είναι, ποια είναι τα εργαλεία που σήμερα υπάρχουν για να διασφαλιστούν τα διαβιβαζόμενα στις ΗΠΑ δεδομένα μέσω cloud; τι προσδοκούμε από τη νέα συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ την οποία μόλις προανήγγειλαν ο πρόεδρος Biden και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Usula von der Leyen; ήταν μεταξύ αυτών που εξέτασε η εισηγήτρια.
Η 5η Ενότητα του Συνεδρίου αφορούσε στην προστασία της ελευθερίας της έκφρασης από προσχηματικές και κακόβουλες αγωγές – το φαινόμενο SLAPP. Τον συντονισμό της ενότητας ανέλαβε ο Δημήτριος Τίτσιας, Πρόεδρος Πρωτοδικών & Σύμβουλος Δικαιοσύνης στη ΜΕΑ στην Ε.Ε., ο οποίος μάλιστα αφού αναφέρθηκε στην πρόσφατη ανακοίνωση της πρόθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προβεί σε έκδοση Οδηγίας με αντικείμενο τις προσχηματικές αγωγές, στη συνέχεια εν συντομία αναφέρθηκε στην έννοια του slapp και στην ανάγκη προστασίας της ελευθερίας του δημοσιογραφικού λόγου ως βασικό πυλώνα λειτουργίας μιας ελεύθερης δημοκρατικής κοινωνίας. Εν συνεχεία, έδωσε τον λόγο στον Νίκο Παναγιώτου, Αναπ. Καθηγητή ΜΜΕ, ΑΠΘ ο οποίος προσέγγισε το θέμα από την οπτική της πολιτικής επιστήμης και της δημοσιογραφίας. Ο ομιλητής αναφέρθηκε στις ρίζες του φαινομένου που συνδέονται με την αμφισβήτηση του ρόλου των δημοσιογράφων και την αποδόμηση της αξίας του «Τύπου» όσον αφορά στον έλεγχο της εξουσίας που αυτός επί της αρχής έχει ως κεντρικό ρόλο, σημειώνοντας πως η ευθύνη για το φαινόμενο δεν είναι μόνον της κοινής γνώμης αλλά και των ίδιων των δημοσιογράφων και της πολιτείας ακόμα λόγω της ανεπαρκούς εποπτείας που ασκεί στο ραδιοτηλεοπτικό πεδίο. Ως σοβαρή απειλή του πλουραλιστικού δημοσίου λόγου χαρακτήρισε αυτές τις ενέργειες ο ομιλητής χαρακτηρίζοντας το φαινόμενο των Slapps ως πρωτευόντως πολιτικό και κοινωνικό φαινόμενο και δευτερευόντως νομικό. Τον λόγο στη συνέχεια, πήρε η Χριστίνα Βρεττού, Δικηγόρος, ΔΝ, Member of the Expert Group against SLAPP, η οποία αφού ανέλυσε τα χαρακτηριστικά των αγωγών Slapp παρέθεσε συγκριτικά τη φιλοσοφία και τις τάσεις που ακολουθούν η νομοθεσία και η νομολογία και στις 2 πλευρές του Ατλαντικού καθώς επιχειρούν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο. Η ομιλήτρια τέλος αναφέρθηκε στην πρωτοβουλία της Ε.Ε. να αντιμετωπίσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο το επικίνδυνο αυτό φαινόμενο με την έκδοση Οδηγίας η οποία θα στοχεύει στη θέσπιση δικονομικών κανόνων που θα καθιστούν δυσχερή την επικράτηση του ισχυρού ενάγοντος έναντι του εναγομένου εκπροσώπου του Τύπου, όπως αντιστροφή του βάρους απόδειξης, πρόωρη απόρριψη των αγωγών, επιβολή προστίμων στον ενάγοντα κ.ά. Το σίγουρο είναι ότι το φαινόμενο των αγωγών Slapp παρουσιάζει πολλές πτυχές, τόσο ουσίας όσο και δικονομίας και θα απασχολήσει τα επόμενα χρόνια την έννομη τάξη της Ε.Ε. όπως διαπίστωσε ο Συντονιστής κ. Τίτσιας κλείνοντας την ενότητα αυτή.
Η τελευταία Ενότητα του Συνεδρίου είχε θέμα την «Παραβίαση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο διαδίκτυο για δημοσιογράφους και εκδότες. Τον συντονισμό ανέλαβε η Ειρήνη Σταματούδη, Δικηγόρος, Καθηγήτρια, Νομική Σχολή, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Πρώτος στο βήμα ανέβηκε ο Γιωργανδρέας Ζάννος, Δικηγόρος, Διευθυντής του ΟΣΔΕΛ, ο οποίος αφού αναφέρθηκε στις κοσμογονικές αλλαγές που συμβαίνουν στο πεδίο της ενημέρωσης και στις νέες πιεστικές για τους εκδότες Τύπου συνθήκες που κυρίως οφείλεται στη λειτουργία των πλατφορμών ως κύρια πηγή ενημέρωσης, προχώρησε στην παρουσίαση του νέου συγγενικού δικαιώματος των εκδοτών Τύπου, αναλύοντας τους λόγους θέσπισής του και τη στόχευση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 790/2019, παραθέτοντας επίσης στοιχεία για τη μέχρι σήμερα εμπειρία από την εφαρμογή του δικαιώματος σε άλλα κράτη μέλη που έχουν ήδη ενσωματώσει τη σχετική Οδηγία, μη παραλείποντας να σημειώσει και τις προβληματικές που ήδη διακρίνονται. Κατέληξε σχολιάζοντας ότι εκτός του ότι η ενσωμάτωση της Οδηγίας στην Ελλάδα ήδη έχει καθυστερήσει 1 σχεδόν έτος, επιπλέον διαφαίνεται ότι η ενσωμάτωσή της δεν θα είναι από μόνη της επαρκής για την προστασία του Έλληνα εκδότη Τύπου και είναι επιτακτική η ανάγκη να θεσπισθούν και άλλα μέτρα όπως έγινε στο Βέλγιο και την Ιταλία, με σκοπό την ενδυνάμωση της διαπραγματευτικής θέσης των εκδοτών έναντι των πλατφορμών. Το θέμα της «ευθύνης από τη χρήση εικόνων στο διαδίκτυο» αναλύθηκε στη συνέχεια από την κ. Stavroula Karapapa, Professor of Intellectual Property and Information Law LLB, LLM, PHD, SFHEA. Η ομιλήτρια ανέδειξε το θέμα της φωτογραφίας ως αντικείμενο προστασίας και μίλησε για τα δικαιώματα των φωτογράφων, τη γενική αρχή περί απαγόρευσης χρήσης/εκμετάλλευσης προστατευόμενης φωτογραφίας χωρίς την άδεια του δημιουργού, τις σχετικές εξαιρέσεις αυτής της αρχής, το γεγονός ότι οι φωτογραφίες των φυσικών προσώπων συνιστούν προσωπικά δεδομένα αυτών και αντίστοιχα προστατεύονται από τον Γενικό Κανονισμό, παραθέτοντας τη σχετική νομοθεσία και νομολογία. Τον λόγο έλαβε τέλος η Μαρία Δάφνη Παπαδοπούλου, Δικηγόρος, ΔΝ, η οποία εστίασε σε πρακτικά ζητήματα που ανακύπτουν όσον αφορά στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας στην εποχή της ψηφιακής δημοσιογραφίας. Αναφέρθηκε στην υπηρεσία ηλεκτρονικής χρονοσήμανσης ως σημαντικό τριμερές εργαλείο διασφάλισης των δημιουργών και στη συνέχει,α μίλησε για τη λεγόμενη «ψηφιακή ιδιοκτησία» ως προκύπτει από τη μετατροπή του περιεχομένου σε μεταδεδομένα (NFTS) που αποθηκεύονται στο blockchain, επιτρέποντας μεταξύ άλλων τη δημιουργία εργαλείων που συμβάλλουν στη διαπίστωση της αυθεντικότητας και της προέλευσης του περιεχομένου και τη διαχείρισή του, την ενημέρωση για τον χρόνο προσβολής του σχετικού επ’ αυτού δικαιώματος, τη δημιουργία συστήματος καταβολής πληρωμών κ.ά. Τέλος αναφέρθηκε στις επιλογές άμυνας του δημιουργού σε περίπτωση προσβολής του δικαιώματός του είτε μέσω της δικαστικής οδού είτε με προσφυγή του στην επιτροπή για τη γνωστοποίηση διαδικτυακής προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.
Το 8ο Συνέδριο έλαβε χώρα με φυσική παρουσία στο ξενοδοχείο Wyndham Grand Athens και virtually μέσω της συνεδριακής πλατφόρμας της Νομικής Βιβλιοθήκης.
Την υλοποίηση του Συνεδρίου υποστήριξαν:
- με την αιγίδα τους η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών & Ταχυδρομείων και το ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ της ΕΣΗΕΑ,
- ως Υποστηρικτές: η Ελληνική Ένωση Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και Iδιωτικότητας (Hellenic Association of Data Protection & Privacy/ΗADPP), η DPO ACADEMY, η Greek E-commerce Association, o Σύνδεσμος Επαγγελματιών Κανονιστικής Συμμόρφωσης Ελλάδος (ΣΕΚΑΣΕ)
- ως Ασημένιοι Χορηγοί: MICROSOFT, ROVLIAS
- ως Χορηγοί: ΟΤΕ, LAMBADARIOS Law Firm, KYRIAKIDES – GEORGOPOULOS Law Firm
- ως Χορηγοί Επικοινωνίας: ΣΥΝΗΓΟΡΟΣ, ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ, BUSINESS FILE, ΕΠΙΧΕΙΡΩ (www.epixeiro.gr).
Δείτε εδώ το report του Συνέδριου.
Δείτε εδώ στιγμιότυπα από το Συνέδριο.