Σε µια πρόσφατη συνέντευξή του o Ν. Δρανδάκης, ιδρυτής του Taxi Beat, κατέγραψε ως αναγκαία προϋπόθεση ανάπτυξης της χώρας τη µαζική εκπαίδευση προγραµµατιστών και µηχανικών λογισµικού. Από την εµπειρία µου ως manager θα προσέθετα και την εκπαίδευση στελεχών ως διαχειριστές έργων (projects managers), µια ειδικότητα που στη σηµερινή οικονοµία αποτελεί ίδιον της εξέλιξης.

Κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, τα τµήµατα Λειτουργιών (Operations) των επιχειρήσεων δηµιούργησαν τεράστια αξία µέσα από την εφαρµογή µηχανισµών αύξησης της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας. Μία από τις βασικές αρχές του Henry Ford και των βιοµηχάνων της εποχής του ήταν ότι κέρδος θα προέλθει από τη συµπίεση του κόστους σε συνδυασµό µε την αύξηση της απόδοσης και της παραγωγικής ικανότητας κάθε εργοστασίου.

Το παράδοξο του 21ου αιώνα είναι ότι παρά την έκρηξη του διαδικτύου, τους µικρότερους κύκλους ζωής των προϊόντων και τις εκθετικές εξελίξεις στην τεχνητή νοηµοσύνη και τη ροµποτική, η αύξηση της παραγωγικότητας στις δυτικές οικονοµίες έχει πιάσει «ταβάνι», µένοντας σχεδόν αµετάβλητη σε σχέση µε τα προηγούµενα χρόνια.

Τι έχει συµβεί; Αθόρυβα αλλά δυναµικά, τα έργα (projects) έχουν εκτοπίσει τις λειτουργίες (operations) στις επιχειρήσεις. Η διαχείριση έργων (project management) είναι αυτή που οδηγεί όλο και περισσότερο τόσο τις βραχυπρόθεσµες επιδόσεις όσο και τη µακροπρόθεσµη δηµιουργία αξίας στις επιχειρήσεις µέσω α) της ταχύτερης ανάπτυξης νέων προϊόντων και β) της υιοθέτησης νέων τεχνολογιών. Πρόκειται για ένα παγκόσµιο φαινόµενο, που εξελίσσεται δυναµικά.

Οι προνοητικές εταιρείες έχουν αναγνωρίσει τις επιπτώσεις αυτής της µετατόπισης από την επιχειρησιακο-κεντρική (operations oriented) προς την εργο-κεντρική (project oriented) οικονοµία. «Σύντοµα στις επιχειρήσεις δεν θα έχουµε πια περιγραφές θέσεων εργασίας (job descriptions) για πολλούς managers», είπε κάποιο ανώτατο στέλεχος της IBM στον Antonio Nieto Rodriguez, διεθνή προσωπικότητα του Project management, «θα έχουµε µόνο projects και project managers». Δήλωση που κατέγραψε και σε άρθρο του το οποίο δηµοσίευσε πρόσφατα το Harvard Business Review (HBR).

Δείτε τον µέσο manager σήµερα σε µια οποιαδήποτε επιχείρηση: πιστεύει ότι η καθηµερινή εργασία που του έχει ανατεθεί είναι η «κανονική» του δουλειά ενώ τα διάφορα εταιρικά projects είναι «πάρεργα» που εµποδίζουν την εκτέλεση της «κανονικής» του δουλειάς.

Στην πραγµατικότητα, θα έπρεπε να ισχύει το αντίθετο: η επιχειρησιακή καθηµερινότητα κάθε οργανισµού δεν θα έπρεπε να είναι τίποτα άλλο από ένα σύνολο έργων (projects), µικρών και µεγάλων, τα οποία θα αναλαµβάνουν οµάδες - όχι τµήµατα. Τα έργα ολοκληρώνονται, οι οµάδες διαλύονται και ξεκινούν νέα έργα µε άλλες οµάδες. Και το ίδιο µοτίβο επαναλαµβάνεται. Έχει καταγραφεί πως ένας από τους παράγοντες επιτυχίας, αποτελεσµατικότητας και ταχύτητας που οδήγησε την Pfizer να τερµατίσει πρώτη στην παραγωγή εµβολίου κατά του Covid ήταν η υιοθέτηση αυτού του τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας.

Ορισµένες εταιρείες έχουν ήδη αρχίσει να εφαρµόζουν αυτή την αλλαγή. Το 2020, ο Mohamed Alabbar, ιδρυτής και πρόεδρος της Emaar, της γιγαντιαίας εταιρείας ανάπτυξης ακινήτων µε έδρα το Ντουµπάι, ανακοίνωσε ότι, στο πλαίσιο της στροφής προς την εργασία βάσει «έργων», η εταιρεία καταργεί όλους τους παραδοσιακούς τίτλους θέσεων εργασίας -συµπεριλαµβανοµένου του δικού του- και οι εργαζόµενοι θα ορίζονται πλέον όχι από το τµήµα στο οποίο ανήκουν αλλά από τα έργα στα οποία εργάζονται.

Αληθεύει ότι τα έργα δίνουν νόηµα στην εργασία. Η συµπεριφορική και η κοινωνική επιστήµη δείχνουν ότι οι εργαζόµενοι που αναλαµβάνουν την υλοποίηση έργων εργάζονται µε περισσότερη έµπνευση και στοχο-προσήλωση. Οι στιγµές δε για τις οποίες αισθάνονται πιο περήφανοι είναι σχεδόν πάντα αυτές που συνδέονται µε τα έργα στα οποία εργάσθηκαν.

Το διακύβευµα είναι µεγάλο. Σύµφωνα µε την εταιρεία ερευνών Standish Group, µόνο το 35% των έργων που αναλαµβάνονται παγκοσµίως είναι επιτυχηµένα. Αυτό σηµαίνει ότι όχι µόνον σπαταλάµε το 65% του χρόνου και των χρηµάτων που έχουµε επενδύσει στα έργα µας, αλλά και ότι χάνουµε επίσης τρισεκατοµµύρια δολάρια νέας αξίας για τους οργανισµούς και την κοινωνία γενικότερα.

Για να επωφεληθούµε όλοι από τη νέα «οικονοµία των έργων», πρέπει να αναθεωρήσουµε τα διοικητικά στεγανά και τις οργανωτικές δοµές του παρελθόντος και να επιδιώξουµε την εκπαίδευση και την αξιοποίηση στελεχών στη σύγχρονη διαχείριση έργων, µέσα από τη συγκρότηση ευέλικτων οµάδων εργασίας, µε γνώµονα την ικανότητα επικοινωνίας, συνεργασίας και αποτελεσµατικότητάς τους στην παράδοση των ανατιθέµενων έργων.        

* Παράφραση της γνωστής φράσης «Είναι η οικονοµία ηλίθιε» που χρησιµοποίησε πρώτος ο Μπιλ Κλίντον στην προεκλογική καµπάνια του εναντίον του Τζώρτζ Μπους καθ’ υπόδειξη του πολιτικού σχολιαστή και επικοινωνιολόγου του James Carville.

Αντώνης Καρατζάς, LLB, MBA

adonik@nb.org