Οι πρωτοφανείς προκλήσεις της πανδηµίας έχουν αποκαλύψει -µεταξύ πολλών ανισορροπιών- ως παράπλευρη απώλεια φυλετικές ανισότητες σε βάρος πολλών γυναικών σε όλο τον κόσµο. Οι γυναίκες βρίσκονται σε µειονεκτική σε σχέση µε τους άνδρες θέση στη µετά covid εποχή υπό το βάρος της οικονοµικής ανασφάλειας και απειλών για την υγεία και την ασφάλειά τους.
Με αφορµή την παγκόσµια ηµέρα της γυναίκας δηµοσιεύτηκε το έβδοµο κατά σειρά “Women’s Business and the Law 2021 Report” της Παγκόσµιας Τράπεζας, µια ετήσια πολυσέλιδη έκθεση για τη θέση και τη συνεισφορά της γυναίκας σε 190 χώρες. Η έκθεση καλύπτει τις µεταρρυθµίσεις που πραγµατοποιήθηκαν µεταξύ Σεπτεµβρίου 2019 και Οκτωβρίου 2020 αναλύοντας τη θέση της γυναίκας µέσα από 7 δείκτες: τη δυνατότητα ελεύθερης µετακίνησης, τα δικαιώµατα στον χώρο εργασίας, τον µισθό, τα δικαιώµατα εντός γάµου και µετά την απόκτηση παιδιών, την ελευθερία συµµετοχής στην επιχειρηµατικότητα, τη διαχείριση της προσωπικής περιουσίας και τέλος τα δικαιώµατα κατά τη συνταξιοδότηση.
Παρά το γεγονός ότι η θέση της γυναίκας παγκοσµίως βαίνει βελτιούµενη, οι γυναίκες σε παγκόσµιο επίπεδο εξακολουθούν να κερδίζουν λιγότερα χρήµατα από τους άνδρες για την ίδια εργασία, επωµίζονται µεγαλύτερο βάρος παιδικής µέριµνας και αντιµετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο οικογενειακής βίας. Η δε πανδηµία η οποία έθεσε άµεσα και δυσανάλογα σε κίνδυνο τις µέχρι τότε κοινωνικές και οικονοµικές κατακτήσεις των γυναικών επειδή αποτελούν την πλειονότητα των εργαζοµένων στον τοµέα της υγείας, των κοινωνικών υπηρεσιών και της µη αµειβόµενης περίθαλψης, έχει διευρύνει το χάσµα µεταξύ των φύλων, διακινδυνεύοντας δεκαετίες προόδου για τις γυναίκες ως εργαζόµενες και επιχειρηµατίες.

Μερικά από τα σηµαντικότερα ευρήµατα της έκθεσης είναι:

- Κατά µέσο όρο, οι γυναίκες παγκοσµίως έχουν κατακτήσει τα 3/4 των δικαιωµάτων που παρέχονται στους άνδρες.

- 10 χώρες στον κόσµο -Βέλγιο, Καναδάς, Δανία, Γαλλία, Ισλανδία, Ιρλανδία, Λετονία, Λουξεµβούργο, Πορτογαλία και Σουηδία- ξεχώρισαν το 2020 εξασφαλίζοντας πλήρως (µε δείκτη 100%) ισότιµη νοµική υπόσταση γυναικών/ανδρών σε όλους τους τοµείς που µετρήθηκαν (έναντι µέσου όρου 76,1%). Φέτος, η Ιρλανδία προσχώρησε στην οµάδα των 10 µε τη µεταρρύθµιση της γονικής άδειας, το ίδιο και η Πορτογαλία µε τη µεταρρύθµιση του οικογενειακού δικαίου.

- Από το 2019, 27 χώρες σε όλο τον κόσµο προέβησαν σε µεταρρυθµίσεις που βελτιώνουν τη θέση της γυναίκας. Οι περισσότερες µεταρρυθµίσεις εισήγαγαν ή τροποποίησαν νόµους που επηρεάζουν τις αµοιβές και τα δικαιώµατα των γυναικών µετά την απόκτηση παιδιών. Δεν υπήρξαν µεταρρυθµίσεις για την αντιµετώπιση των διαφορών που αφορούν στην ιδιοκτησία και την κληρονοµιά.

- Οι χώρες του ΟΟΣΑ άνω του µέσου εισοδήµατος της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής βελτίωσαν έτι περαιτέρω τους νόµους για την ισότητα των φύλων κατά τη διάρκεια των ετών 2019 και 2020. - Τα τελευταία 50 χρόνια, τα κράτη της Λατινικής Αµερικής, της Καραϊβικής και της Υποσαχάριας Αφρικής µε τα υψηλότερα εισοδήµατα, έχουν σηµειώσει ρεκόρ αύξησης µεταρρυθµίσεων υπέρ της ισότητας των φύλων.

- Λιγότερες από τις µισές χώρες του ΟΟΣΑ (90) έχουν θεσπίσει υποχρέωση εκ του νόµου για ίση αµοιβή εργασίας ίσης αξίας, ενώ σε 88 χώρες του ΟΟΣΑ οι νόµοι περιορίζουν τις θέσεις και τις ώρες εργασίας των γυναικών, επηρεάζοντας 2,6 δισεκατοµµύρια γυναίκες. Αυτό οδηγεί σε επαγγελµατικό διαχωρισµό, ο οποίος είχε ως αποτέλεσµα την υπερεκπροσώπηση των γυναικών σε θέσεις εργασίας που πλήττονται περισσότερο από τις συνέπειες του covid-19, όπως η εκπαίδευση, το λιανεµπόριο, ο τουρισµός, η φιλοξενία και οι οικιακές υπηρεσίες.

Η Ελλάδα µε δείκτη 97,5/100 ποζάρει στη ζηλευτή και τιµητική για τη χώρα 11η θέση ανάµεσα στις 190 χώρες του ΟΟΣΑ, µε την Αυστραλία, την Αυστρία, τη Νορβηγία και τις ΗΠΑ και άλλες ανεπτυγµένες χώρες να ακολουθούν.
Η ελληνική κοινωνία και πολιτεία είναι από καιρό έτοιµη να αποδεχτεί οποιαδήποτε µεταρρύθµιση κριθεί αναγκαία υπέρ της ισότητας των φύλων. Κατά την προσωπική µου εκτίµηση, στους περισσότερους κλάδους ή τοµείς της οικονοµίας όπου εµφανίζεται υπο-εκπροσώπηση του γυναικείου φύλου στη χώρα µας, αυτή έχει συχνά αιτία την έλλειψη γυναικών υποψηφίων και πολύ λιγότερο, ενίοτε καθόλου, την άνιση µεταχείριση µεταξύ των φύλων.
Ας µην βαυκαλιζόµαστε ωστόσο. Επειδή µπορεί να µην υπάρχουν στην οικογένεια ή τον περίγυρό µας διακρίσεις σε βάρος των γυναικών, αυτό δεν σηµαίνει ότι αυτές έχουν εξαλειφθεί. Υπολείµµατα της ανισότητας, των αδικιών και των λιγότερων ευκαιριών κατατρέχουν τις περισσότερες κοινωνίες του κόσµου.
Ως υπηρετούντες το δίκαιο και τη δικαιοσύνη οφείλουµε να αντιστεκόµαστε σθεναρά σε κάθε είδους διάκριση µεταξύ των φύλων, ως δε γονείς και µέλη του κοινωνικού ιστού ακόµα περισσότερο. Μόνο να κερδίσουµε έχουµε όλοι από αυτό.

Αντώνης Καρατζάς, LLB, MBA

adonik@nb.org