Back to Top
ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ ΠΟΙΝΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
Η προσέγγιση των ορισμών των εγκλημάτων και των ποινών στο χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης
Κωδικός Προϊόντος:
15373
- Έκδοση: 2015
- Σχήμα: 17x24
- Βιβλιοδεσία: Εύκαμπτη
- Σελίδες: 560
- ISBN: 978-960-562-420-0
- Δείτε ένα απόσπασμα
- Black friday εκδόσεις: 30%
Το 2009 η Συνθήκη της Λισσαβώνας θεμελίωσε ένα καθεστώς πολύ πιο έντονης, σε σχέση με το παρελθόν, δέσμευσης των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αποτέλεσμα να υπάρχει πλέον ξεχωριστό ενδιαφέρον για τη στάση που θα τηρήσει στο εξής ο Έλληνας νομοθέτης, ιδίως όταν εκκρεμεί η μεταφορά τόσο προωθημένων και αμφιλεγόμενων ρυθμίσεων, όσο είναι εκείνες που εισήγαγε πρόσφατα η Ένωση για τη δήμευση (Οδηγία 2014/42/ΕΕ). Τούτη η ιστορική πρόκληση μπροστά στην οποία βρίσκονται όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης, καθώς και τα ίδια τα ενωσιακά όργανα, αποτέλεσε την αιτία για την εκπόνηση της παρούσας μελέτης με τίτλο «Έγκλημα και ποινή στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
Το κείμενο διαρθρώνεται σε τρία μέρη: το πρώτο αφορά τις προβλέψεις των Συνθηκών που διέπουν την αρμοδιότητα προσέγγισης των ορισμών των εγκλημάτων και των ποινών, στο δεύτερο παρουσιάζεται αναλυτικά η συγκριτική εξέταση των διατάξεων για τους ορισμούς των εγκλημάτων και τις ποινές όλων των νομοθετικών πράξεων που έχει θεσπίσει η Ένωση για την προσέγγιση, ενώ το τρίτο μέρος περιέχει προτάσεις στην κατεύθυνση της ενίσχυσης του δικαιοκρατικού χαρακτήρα των ενωσιακών παρεμβάσεων στο πεδίο του ουσιαστικού ποινικού δικαίου. Μέσα από την έρευνα αυτή επιχειρείται να προσδιοριστούν σαφέστερα τα όρια της ενωσιακής αρμοδιότητας και, συνεπώς, το περιεχόμενο των αντίστοιχων εθνικών υποχρεώσεων, και να αναδειχθεί η σημασία της ενεργού συμμετοχής των κρατών μελών στο έργο της Ένωσης ως εγγυητών του σεβασμού των θεμελιωδών αρχών του ουσιαστικού ποινικού δικαίου, τόσο κατά τη διαδικασία διαμόρφωσης του ενωσιακού δικαίου, όσο και κατά τη μεταφορά του στα εθνικά δίκαια.
Παράλληλα, δεδομένης της σύνδεσης μεταξύ των επιλογών του ενωσιακού νομοθέτη και μεγάλου τμήματος της ελληνικής ποινικής νομοθεσίας, το έργο απευθύνεται και στον εφαρμοστή του δικαίου και φιλοδοξεί, μέσω της περιεχόμενης ανάλυσης και πολλαπλής αξιολόγησης των εξεταζόμενων διατάξεων, να αποτελέσει εργαλείο χρήσιμο στην ερμηνεία και την εφαρμογή των εθνικών ποινικών κανόνων που στηρίζονται σε ενωσιακές ρυθμίσεις.
| ΠΡΟΛΟΓΟΣ | Σελ. VII |
| ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ | Σελ. XV |
| ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ | |
| ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ | |
| I. Η ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΟΡΙΣΜΩΝ ΤΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΙΝΩΝ | |
| 1. Εισαγωγή | Σελ. 3 |
| 2. Θεμελίωση και εξέλιξη της αρμοδιότητας για την προσέγγιση των ορισμών των εγκλημάτων και των ποινών | Σελ. 4 |
| 2.1. Η αρμοδιότητα για την προσέγγιση των ορισμών των εγκλημάτων και των ποινών στο ευρύτερο ενωσιακό θεσμικό πλαίσιο | Σελ. 4 |
| 2.1.1. Συνθήκη του Μάαστριχτ | Σελ. 4 |
| 2.1.2. Συνθήκη του Άμστερνταμ | Σελ. 7 |
| 2.1.3. Συνθήκη της Νίκαιας - Νομολογία σχετικά με την ποινική αρμοδιότητα στον πρώτο πυλώνα | Σελ. 11 |
| 2.1.4. Συνθήκη της Λισσαβώνας | Σελ. 14 |
| 2.2. Τομείς αρμοδιότητας | Σελ. 17 |
| 2.2.1. Το θεσμικό πλαίσιο του τρίτου πυλώνα | Σελ. 18 |
| 2.2.2. Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο | Σελ. 22 |
| 2.3. Η μέθοδος των «ελάχιστων κανόνων» | Σελ. 32 |
| 2.3.1. «Ελάχιστοι κανόνες» για τους ορισμούς των εγκλημάτων | Σελ. 33 |
| 2.3.2. «Ελάχιστοι κανόνες» για τις ποινές | Σελ. 35 |
| 2.3.3. Το ευρύτερο περιεχόμενο των «ελάχιστων κανόνων» για τους ορισμούς των εγκλημάτων και τις ποινές | Σελ. 37 |
| 2.4. Νομικά εργαλεία | Σελ. 39 |
| 2.4.1. Οι κοινές δράσεις και οι συμβάσεις | Σελ. 40 |
| 2.4.2. Οι αποφάσεις-πλαίσιο | Σελ. 42 |
| 2.4.3. Οι οδηγίες | Σελ. 46 |
| 2.5. Νομοθετική διαδικασία - στοιχεία δημοκρατικής λειτουργίας της Ένωσης | Σελ. 48 |
| 3. Τελικές παρατηρήσεις | Σελ. 59 |
| ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ | |
| ΠΑΡΑΓΩΓΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ & ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗΣ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ | |
| ΙΙ. Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΟΡΙΣΜΩΝ ΤΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ΜΕ «ΕΛΑΧΙΣΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ»: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ | |
| 1. Εισαγωγή | Σελ. 63 |
| 2. Βασικές μέθοδοι διαμόρφωσης των «ελάχιστων κανόνων» της Ένωσης για τους ορισμούς των εγκλημάτων | Σελ. 66 |
| 2.1. Υιοθέτηση ορισμών διεθνών συμβάσεων | Σελ. 66 |
| 2.1.1. Οι περιπτώσεις υιοθέτησης ορισμών διεθνών συμβάσεων | Σελ. 67 |
| 2.1.2. Οι λόγοι υιοθέτησης ορισμών διεθνών συμβάσεων | Σελ. 73 |
| 2.1.3. Αξιολόγηση: κριτική στάση του ενωσιακού νομοθέτη ή άκριτη υιοθέτηση των προβλέψεων των διεθνών συμβάσεων; | Σελ. 76 |
| 2.1.4. Συμπεράσματα | Σελ. 88 |
| 2.2. «Ελάχιστοι κανόνες» για τους ορισμούς των εγκλημάτων με παραπομπή στο εθνικό, ενωσιακό ή διεθνές δίκαιο | Σελ. 91 |
| 2.2.1. Οι ρητές παραπομπές και η σημασία τους | Σελ. 92 |
| 2.2.2. Το ζήτημα των έμμεσων παραπομπών | Σελ. 104 |
| 2.2.3. Συμπεράσματα | Σελ. 115 |
| 2.3. Τελικές εκτιμήσεις για τις μεθόδους διαμόρφωσης των «ελάχιστων κανόνων» για τους ορισμούς των εγκλημάτων | Σελ. 116 |
| 3. «Ελάχιστοι κανόνες» και εύρος του αξιόποινου | Σελ. 117 |
| 3.1. Χαρακτηριστικοί τρόποι διατύπωσης των «ελάχιστων κανόνων» και η σημασία τους για το εύρος του αξιοποίνου | Σελ. 118 |
| 3.1.1. Παραθετική διατύπωση στοιχείων του εγκλήματος | Σελ. 118 |
| 3.1.2. Δόμηση ορισμού στη βάση μιας έννοιας με ευρύ περιεχόμενο | Σελ. 125 |
| 3.1.3. Ενδιάμεσα συμπεράσματα και εκτιμήσεις | Σελ. 133 |
| 3.1.4. «Ελάχιστοι κανόνες» με δυνατότητες «εξαίρεσης» | Σελ. 136 |
| 3.1.5. Συμπεράσματα | Σελ. 145 |
| 3.2. Η προώθηση της ποινικοποίησης σε πρώιμα στάδια της προσβολής των έννομων αγαθών | Σελ. 146 |
| 3.2.1. Αναγωγή προπαρασκευαστικών πράξεων σε τελειωμένα εγκλήματα | Σελ. 148 |
| 3.2.2. Οι ειδικές προβλέψεις για την απόπειρα των εγκλημάτων | Σελ. 163 |
| 3.2.3. Συμπεράσματα | Σελ. 170 |
| 3.3. Οι συσχετισμοί μεταξύ των «ελάχιστων κανόνων» και του εύρους του αξιοποίνου: τελικές σκέψεις και βάσεις προβληματισμού | Σελ. 171 |
| 4. Αξιολόγηση των «ελάχιστων κανόνων» υπό το πρίσμα των αρχών και των κανόνων που οριοθετούν την αρμοδιότητα της Ένωσης για προσέγγιση των ορισμών των εγκλημάτων | Σελ. 174 |
| 4.1. Συστηματοποίηση της αξιολόγησης | Σελ. 174 |
| 4.2. Θέσεις και προτάσεις για ένα «ενιαίο εργαλείο καθοδήγησης» της ενωσιακής νομοθετικής διαδικασίας - Αξιολόγηση των «ελάχιστων κανόνων» για τους ορισμούς των εγκλημάτων | Σελ. 180 |
| 4.2.1. Οι τομείς εγκληματικότητας | Σελ. 182 |
| 4.2.2. Η ανάγκη θέσπισης ενωσιακών διατάξεων - η αρχή της επικουρικότητας | Σελ. 194 |
| 4.2.3. Ποινικοποίηση συμπεριφορών που προσβάλλουν «δικαιώματα ή θεμελιώδη συμφέροντα» | Σελ. 206 |
| 4.2.4. Χρήση των ποινικών κανόνων ως έσχατη λύση (ultima ratio) | Σελ. 242 |
| 4.2.5. Η σαφήνεια των «ελάχιστων κανόνων» για τους ορισμούς των εγκλημάτων | Σελ. 250 |
| 4.2.6. Η αρχή της ενοχής | Σελ. 260 |
| 4.3. Συμπέρασμα για τα κριτήρια που απορρέουν από τις θεμελιώδεις αρχές του ουσιαστικού ποινικού δικαίου | Σελ. 263 |
| 4.4. Συνόψιση των θέσεων και των προτάσεων αναφορικά με το «ενιαίο εργαλείο καθοδήγησης» | Σελ. 265 |
| 5. Γενικά συμπεράσματα και σημεία προβληματισμού | Σελ. 269 |
| III. ΟΙ «ΕΛΑΧΙΣΤΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΠΟΙΝΙΚΩΝ ΚΥΡΩΣΕΩΝ | |
| 1. Εισαγωγή | Σελ. 271 |
| 2. Οι μέθοδοι παρέμβασης της Ένωσης στο πεδίο των ποινικών κυρώσεων | Σελ. 273 |
| 2.1. Ο γενικός τύπος της ενωσιακής παρέμβασης στο πεδίο των ποινικών κυρώσεων | Σελ. 274 |
| 2.1.1. Η έννοια των αποτελεσματικών, αποτρεπτικών και αναλογικών ποινικών κυρώσεων | Σελ. 274 |
| 2.1.2. Η σημασία της σύνδεσης αξιόποινων συμπεριφορών με το αίτημα για αποτελεσματικές, αποτρεπτικές και αναλογικές ποινικές κυρώσεις | Σελ. 280 |
| 2.2. Οι «ελάχιστοι κανόνες» για τις στερητικές της ελευθερίας ποινές | Σελ. 284 |
| 2.2.1. Στερητικές της ελευθερίας ποινές που επιτρέπουν την έκδοση ή την παράδοση | Σελ. 285 |
| 2.2.2. Προσδιορισμός του ανώτατου ορίου της απειλούμενης στερητικής της ελευθερίας ποινής από την Ένωση | Σελ. 293 |
| 2.3. Συμπληρωματικές ποινικές κυρώσεις | Σελ. 320 |
| 2.3.1. Δήμευση | Σελ. 321 |
| 2.3.2. Διευρυμένη δήμευση στη βάση εκτεταμένων εξουσιών | Σελ. 332 |
| 2.3.3. Απαγόρευση άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας | Σελ. 344 |
| 2.3.4. Απέλαση | Σελ. 350 |
| 2.3.5. Δημοσίευση δικαστικής απόφασης | Σελ. 351 |
| 2.4. Ενδιάμεσα συμπεράσματα | Σελ. 354 |
| 3. Αξιολόγηση των επιλογών της Ένωσης για τις απειλούμενες ποινές ως σταθμίσεων της βαρύτητας των εγκλημάτων | Σελ. 355 |
| 3.1. Οι αξιολογήσεις αναφορικά με τα προστατευόμενα έννομα αγαθά σε επίπεδο Ένωσης | Σελ. 356 |
| 3.2. Εκτιμήσεις για την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας | Σελ. 366 |
| 3.2.1. Ενωσιακές πράξεις που δεν απαιτούν την πρόβλεψη στερητικών της ελευθερίας ποινών | Σελ. 367 |
| 3.2.2. Ενωσιακές πράξεις με αίτημα για στερητική της ελευθερίας ποινή που επιτρέπει την έκδοση | Σελ. 368 |
| 3.2.3. Ενωσιακές πράξεις που περιέχουν ρύθμιση για το ανώτατο όριο της στερητικής της ελευθερίας ποινής | Σελ. 368 |
| 3.2.4. Ενωσιακές πράξεις με αίτημα για δυνατότητα έκδοσης και (άλλη) ρύθμιση για το ανώτατο όριο της στερητικής της ελευθερίας ποινής | Σελ. 370 |
| 3.2.5. Ενδιάμεσα συμπεράσματα | Σελ. 371 |
| 3.2.6. Ενωσιακές πράξεις που περιέχουν περισσότερες ειδικές ρυθμίσεις για το ανώτατο όριο της απαιτούμενης στερητικής της ελευθερίας ποινής | Σελ. 371 |
| 3.2.7. Συμπεράσματα | Σελ. 382 |
| 4. Γενικά συμπεράσματα και σημεία προβληματισμού | Σελ. 383 |
| ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ | |
| ΠΡΟΣ ΕΝΑ ΔΙΚΑΙΟΚΡΑΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ | |
| IV. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΞΟΝΑ ΤΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ | |
| 1. Εισαγωγή | Σελ. 393 |
| 2. Ειδικά ζητήματα της λειτουργίας των νομικών βάσεων της προσέγγισης με επίκεντρο τους τομείς εγκληματικότητας | Σελ. 394 |
| 2.1. Άρθρο 83§1 ΣΛΕΕ: κρίσεις και προτάσεις για τους τομείς εγκληματικότητας που εμπίπτουν στην ενωσιακή αρμοδιότητα | Σελ. 394 |
| 2.1.1. Η σχέση των γνωρισμάτων της ιδιαίτερης σοβαρότητας και της διασυνοριακής διάστασης με τους τομείς που προβλέπονται ήδη στο άρθρο 83§1 ΣΛΕΕ | Σελ. 395 |
| 2.1.2. Οι ερμηνευτικές προτάσεις αναφορικά με τους τομείς εγκληματικότητας και με τα δύο κρίσιμα γνωρίσματά τους | Σελ. 398 |
| 2.2. Κρίσεις και προτάσεις για την αρμοδιότητα που θεμελιώνεται στο άρθρο 83§2 ΣΛΕΕ | Σελ. 414 |
| 2.2.1. Προτάσεις για πληρέστερη οριοθέτηση της αρμοδιότητας του άρθρου 83§2 ΣΛΕΕ | Σελ. 415 |
| 2.2.2. Η σχέση του άρθρου 83§2 ΣΛΕΕ με το άρθρο 83§1 ΣΛΕΕ | Σελ. 422 |
| 2.2.3. Το ζήτημα της ύπαρξης «ειδικότερων» νομικών βάσεων εκτός του άρθρου 83§2 ΣΛΕΕ | Σελ. 425 |
| 3. «Ελάχιστοι κανόνες» για τους ορισμούς των εγκλημάτων και οριοθέτηση του αξιοποίνου | Σελ. 436 |
| 3.1. Τα θεσμικά περιθώρια για τη θεμελίωση μιας εναλλακτικής ερμηνείας της λειτουργίας των «ελάχιστων κανόνων» | Σελ. 436 |
| 3.2. Προτάσεις για τη δεσμευτικότητα των «ελάχιστων κανόνων» ως προς το μέγιστο εύρος του αξιοποίνου | Σελ. 443 |
| 3.2.1. Θεωρητικές κατασκευές για τη λειτουργία των «ελάχιστων κανόνων» και ως «μέγιστων» | Σελ. 443 |
| 3.2.2. Το κριτήριο της «βελτίωσης της δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις» ως εργαλείο περιορισμού της ευχέρειας που συνεπάγονται οι «ελάχιστοι κανόνες» ή αποποινικοποίησης | Σελ. 450 |
| 3.3. Αντιπρόταση: αναβάθμιση του επιπέδου σεβασμού των θεμελιωδών αρχών του ουσιαστικού ποινικού δικαίου και των ορίων της αρμοδιότητας της Ένωσης | Σελ. 456 |
| 4. Προτάσεις για την προσέγγιση των ποινικών κυρώσεων | Σελ. 460 |
| 4.1. Η αφετηρία της προσέγγισης: αποτελεσματικές, αποτρεπτικές και αναλογικές ποινικές κυρώσεις | Σελ. 461 |
| 4.2. Το δεύτερο στάδιο της προσέγγισης: αποτελεσματικές, αποτρεπτικές και αναλογικές κυρώσεις | Σελ. 462 |
| 4.3. Το τρίτο στάδιο: η προσέγγιση των στερητικών της ελευθερίας ποινών | Σελ. 463 |
| 4.3.1. Σκέψεις σχετικά με τη δεσμευτικότητα των πλαισίων για το ανώτατο όριο των στερητικών της ελευθερίας ποινών | Σελ. 464 |
| 4.3.2. Ανάγκη χρήσης του συστήματος προσέγγισης των στερητικών της ελευθερίας ποινών | Σελ. 467 |
| 4.3.3. Εναλλακτικές εκδοχές | Σελ. 474 |
| 5. Επίλογος: συνόψιση των προτάσεων για ένα δικαιοκρατικό μοντέλο ανάπτυξης του ουσιαστικού ποινικού δικαίου στο χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης | Σελ. 475 |
| ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΙΝΑΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΩΝ ΠΟΙΝΩΝ | Σελ. 483 |
| ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ | |
| Α. Υποθέσεις ΔΕΕ | Σελ. 491 |
| Β. Πράξεις δημοσιευμένες στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης | Σελ. 493 |
| Γ. Έγγραφα του Συμβουλίου | Σελ. 498 |
| Δ. Έγγραφα της Επιτροπής COM, SEC, SWD | Σελ. 498 |
| ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ | |
| Α. Ελληνόγλωσση | Σελ. 499 |
| Β. Ξενόγλωσση | Σελ. 519 |
| ΒΑΣΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΟΡΩΝ | Σελ. 533 |