ΕΓΓΥΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ

Εισαγωγή

I. Τράπεζες

Οι Τράπεζες ή τα Πιστωτικά Ιδρύματα, όπως αποκαλούνται διεθνώς, αποτελούν κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Η λειτουργία και η διοίκησή τους είναι παρόμοια με εκείνη των άλλης μορφής εμπορικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων, που δραστηριοποιούνται σε διάφορους κλάδους της οικονομίας.

Ωστόσο, οι τράπεζες διαφέρουν από όλες τις άλλες μορφές επιχειρήσεων στα δύο παρακάτω σημαντικά σημεία:

1. το αντικείμενό τους είναι η διευκόλυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας όλων αυτών των άλλων μορφών επιχειρήσεων και

2. η λειτουργία τους πρέπει να συμβάλλει στην στήριξη, στην ενίσχυση και στην ανάπτυξη της οικονομίας της χώρας, όπου δραστηριοποιούνται.

Για τον λόγο αυτό, σε αντίθεση με τις άλλες επιχειρήσεις, αποτελούν αντικείμενο εποπτείας των νομισματικών (εποπτικών) Αρχών της χώρας, στην οποία λειτουργούν.

II. Προτεραιότητα Τραπεζών

Tη βασική προτεραιότητα κάθε εμπορικής τράπεζας αποτελεί η επιχειρηματική πελατεία και η εξυπηρέτησή της.

Οι τραπεζικές ανάγκες κάθε επιχείρησης, πάντοτε με γνώμονα το μέγεθος και τις προοπτικές της, μεταφράζονται σε χρήμα, ακόμη και αν περιορίζονται σε τραπεζικές υπηρεσίες και όχι σε χρηματοδότηση.

Το τραπεζικό σύστημα επομένως καλείται να καλύψει όλες αυτές τις χρηματικές ανάγκες. Με δεδομένο μάλιστα τον οξύτατο ανταγωνισμό οι τράπεζες αποσκοπούν στην προσέλκυση βιώσιμων και αποδοτικών επιχειρήσεων και στη συνεχή αύξηση του μεριδίου τους στην αγορά τέτοιων επιχειρήσεων.

Μία από τις βασικότερες ανάγκες μιας επιχείρησης είναι η ενίσχυση του παραγωγικού - συναλλακτικού της κυκλώματος (παραγωγή - πώληση) με νέα εξωτερικά κεφάλαια, πέραν εκείνων των κεφαλαίων, που μπορούν να προσφέρουν οι ίδιοι οι μέτοχοί της με δικά τους ιδιωτικά μέσα.

Αυτή είναι η περίπτωση, κατά την οποία οι τράπεζες είναι απαραίτητες. Τότε καλούνται να προσφέρουν μια πολύπλευρη χρηματοοικονομική στήριξη στις επιχειρήσεις, ανάλογη με την πιστοληπτική ικανότητα της κάθε μιας και την, κατά περίπτωση, κατάσταση της αγοράς.

III. Χρηματοδοτικά προϊόντα

Η χρηματοοικονομική στήριξη εκ μέρους των τραπεζών αποτελείται από πλήθος χρηματοδοτικών προϊόντων, τα οποία, εφόσον οι φορείς των επιχειρήσεων διαχειριστούν έγκαιρα και ορθολογικά, αναμένεται να συμβάλλουν στην ενίσχυση της δυναμικής της επιχείρησης με την αύξηση του κύκλου εργασιών της και την ανάπτυξή της.

Κεντρικοί άξονες των προϊόντων αυτών αποτελούν οι χρηματοδοτήσεις. Οι χρηματοδοτήσεις από πλευράς αντικειμένου χωρίζονται σε δύο βασικά είδη:

A.στις χρηματοδοτήσεις για Κεφάλαιο Κίνησης και

B.στις χρηματοδοτήσεις για Πάγιες επενδύσεις εγκαταστάσεις

Α.Οι χρηματοδοτήσεις για Κεφάλαιο Κίνησης είναι βραχυπρόθεσμες και αποσκοπούν :

•στην ενίσχυση της ρευστότητας της επιχείρησης, δηλαδή στη δυνατότητα της επιχείρησης να ανταποκρίνεται με ευχέρεια στις ταμειακές της υποχρεώσεις (πληρωμές προμηθευτών, προσωπικού, φόρων, ασφαλιστικών εισφορών, δανείων κλπ)

•στην ομαλή λειτουργία του παραγωγικού – συναλλακτικού της κυκλώματος (δηλαδή αγορά Α’ υλών ή εμπορευμάτων, επεξεργασία προϊόντων, αποθήκευση, πώληση, είσπραξη κλπ)

•στην κάλυψη των πραγματικών πιστωτικών της αναγκών ( δηλαδή όχι στην κάλυψη εξωεπιχειρηματικών αναγκών ).

Β. Οι χρηματοδοτήσεις για επενδύσεις παγίων στοιχείων είναι μεσο - μακροπρόθεσμες και αποσκοπούν :

•στην αγορά, στην ανέγερση, στην επέκταση, στον εκσυγχρονισμό κτιριακών εγκαταστάσεων

•στην αγορά μηχανημάτων και εξοπλισμού

•στην αγορά οχημάτων κλπ

IV. Εγγύηση

Ωστόσο, για μια επιχείρηση, η ανάληψη των παραπάνω μορφών χρηματοδοτήσεων, συνεπάγεται αφενός:

• υψηλό κόστος τόσο για την εκταμίευση όσο και για την παρακολούθησή τους,

• λογιστική δέσμευση (επιβάρυνση των μεγεθών των στοιχείων του ισολογισμού κυρίως στις βραχυπρόθεσμες και στις μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις),

• ετοιμότητα για τις τμηματικές εκταμιεύσεις σ’ εξόφληση των δανείων, κλπ

και αφετέρου κυρίως:

• αφαίρεση από το παραγωγικό - συναλλακτικό της κύκλωμα πολύτιμων κεφαλαίων, τα οποία θα μπορούσαν αλλιώς να διατεθούν για επενδυτικούς και λοιπούς σκοπούς της ίδιας της επιχείρησης.

Από την άλλη μεριά:

• η ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου

• η παγκοσμιοποίηση των εμπορικών συναλλαγών,

• η πραγματοποίηση μεγάλων δημόσιων έργων υποδομής αλλά και

• η αλματώδης τεχνολογική εξέλιξη,

έχουν σαν αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό των εμπορικών συναλλαγών στο τοπικό και στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον.

Η προσωπική γνωριμία μεταξύ των συναλλασσομένων δεν αποτελεί πλέον καθοριστικό παράγοντα για την πραγματοποίηση των συναλλαγών, όπως στο παρελθόν.

Τα προϊόντα πρέπει να απευθύνονται σε οργανωμένους κλάδους της οικονομίας και να διακινούνται με ευέλικτες μορφές ενοχικών εξασφαλίσεων για τα εμπλεκόμενα μέρη, ώστε να διασφαλίζεται το καλό τέλος των συναλλαγών αλλά και το άμεσο και γρήγορο αποτέλεσμα.

Αυτό όμως ενέχει ιδιαίτερα υψηλούς κινδύνους για την οικονομική - και όχι μόνον - διασφάλιση των συναλλασσομένων, οι οποίοι επιβάλλουν τον καθορισμό ασφαλιστικών δικλείδων.

Οι τράπεζες για το σκοπό αυτό διαθέτουν ένα εργαλείο πολύτιμο τόσο για τις ίδιες, αφού είναι άυλο και απεριόριστο, όσο και για τους πελάτες τους, γιατί δεν καλούνται να εκταμιεύσουν τα κεφάλαιά τους.

Το εργαλείο αυτό είναι η Πίστη, την οποία κάθε τράπεζα απολαμβάνει στην αγορά. Η πίστη αυτή προσφέρεται με τη μορφή Εγγύησης / Πιστοδότησης, η οποία βοηθά τους πελάτες να καλύψουν τις κεφαλαιακές τους ανάγκες, χωρίς εκταμίευση πολύτιμων κεφαλαίων και χωρίς λογιστική δέσμευση και υψηλό κόστος.

Α. Μορφές εγγύησης / πιστοδότησης

Η εγγύηση των τραπεζών παίρνει μορφή με τη χορήγηση των παρακάτω τριών εργαλείων:

• Εγγυητικές Επιστολές,

• Ενέγγυες Πιστώσεις και

• Πιστώσεις σε ετοιμότητα (Standby Letters of Credit),

Τα εργαλεία αυτά επιτρέπουν στις τράπεζες να υπεισέλθουν στις σχέσεις δύο ή και περισσότερων μερών σε τοπικό και διεθνές επίπεδο και να ενισχύσουν με το κύρος τους την αξιοπιστία και τη φερεγγυότητα του ενός προς τον άλλο.

Ωστόσο, επειδή αποτελούν συγχρόνως πιστοληπτικά εργαλεία για τις επιχειρήσεις που συναλλάσσονται κυρίως με το εξωτερικό, όπου υπάρχουν πολλές ιδιαιτερότητες, από τις οποίες εξαρτάται η ομαλή εξέλιξη των συναλλαγών τους με τους εκεί πελάτες τους, απαιτείται να ασκούνται από άτομα με εμπειρία και εξειδίκευση με μία ολοκληρωμένη θεωρητική και κυρίως πρακτική προσέγγιση του αντικειμένου.

Β. Ομοιόμορφοι κανόνες για τις Εγγυητικές Επιστολές 758/2010 (ICC Uniform Rules for Demand Guarantees)

Για την διεθνή πρακτική επάνω στην διακίνηση των εγγυητικών επιστολών έχουν συνταχθεί οι Ομοιόμορφοι κανόνες 758/2010, που αποτελούν αναθεώρηση των αντίστοιχων 458. Οι κανόνες αυτοί είναι το αποτέλεσμα μελέτης και σχολίων 52 κρατών προς το ICC Executive Board και της τελικής έγκρισης του τελευταίου.

Η αναθεώρηση των Ομοιόμορφων Κανόνων για τις Εγγυητικές Επιστολές σε Πρώτη Ζήτηση (ΟΚΕΕΠΖ ή URDG), μετά από ένα στάδιο προετοιμασίας 2½ ετών, έχει τεθεί σε ισχύ την 1η Ιουλίου 2010.

Η αναθεώρηση αυτή, η πρώτη μετά από 18 χρόνια, περιλαμβάνει σημαντικές αλλαγές στους κανόνες που έχουν εφαρμογή σε Εγγυητικές Επιστολές σε Πρώτη Ζήτηση συνολικής αξίας αρκετών δισεκατομμυρίων δολαρίων, οι οποίες εκδίδονται παγκοσμίως με σκοπό να διασφαλίσουν την καλή εκτέλεση και την πληρωμή μιας ευρύτατης κλίμακας διεθνών αλλά και εγχώριων συμβάσεων.

Οι νέοι URDG δεν στόχευσαν απλώς σε μια επικαιροποίηση των URDG 458. Στόχος τους είναι να φέρουν τους κανόνες για τις Εγγυητικές Επιστολές σε Πρώτη Ζήτηση στον 21ο αιώνα! Για να το πετύχουν αυτό, οι νέοι κανόνες είναι πιο ξεκάθαροι, πιο ακριβείς και απόλυτα κατανοητοί. Επιπροσθέτως, οι νέοι κανόνες καινοτομούν, εισάγοντας μια σειρά νέων ρυθμίσεων που αντιμετωπίζουν επιτυχώς τυχόν απρόοπτες δυσμενείς εξελίξεις λόγω μεταβολής της πρακτικής και οι οποίες ελαχιστοποιούν τις περιπτώσεις αντιδικιών.

Με την πάροδο των χρόνων, οι URDG έχουν κερδίσει την παγκόσμια αναγνώριση και αποδοχή τόσο από τους διεθνείς όσο και από τους εγχώριους νομοθέτες - όπως από την UNCITRAL (UNCITRAL Arbitration rules) και τη World Bank - και προορίζονται να καταστούν τα διεθνή πρότυπα για την έκδοση Εγγυητικών Επιστολών σε Πρώτη Ζήτηση.

V. Στόχος του παρόντος Πονήματος

Στόχος του παρόντος Πονήματος είναι η μελέτη του αντικειμένου των εγγυητικών επιστολών, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.

Στόχος της μελέτης των εγγυητικών επιστολών είναι να παρουσιαστούν, θεωρητικά και πρακτικά:

• οι μορφές και τα χαρακτηριστικά τους,

• το θεσμικό, διοικητικό και κανονιστικό πλαίσιο των νομισματοπιστωτικών διατάξεων, που τις διέπουν,

• οι κίνδυνοι για τις επιχειρήσεις, που συνεπάγεται τόσο η έκδοσή τους, όσο και η παρακολούθησή τους, λόγω αφενός των εξόδων (προμήθειες, κλπ), που επιβαρύνονται κατά την διάρκεια της ισχύος τους και αφετέρου της ανάγκης διασφάλισης του καλού τέλους κάθε συναλλαγής, που πρέπει να εξασφαλίζεται με την έκδοσή τους,

• η άμεση σχέση των εγγυητικών επιστολών με τις λοιπές χρηματοδοτήσεις των επιχειρήσεων ( γραμμές, δάνεια κλπ) και

• τα οικονομικά και λοιπά οφέλη για τις επιχειρήσεις από την έκδοσή τους.

VI. Χρήση των εγγυητικών επιστολών στην Αγορά

Οι εγγυητικές επιστολές αποτελούν αντικείμενο μελέτης και για τις τράπεζες, που το προσφέρουν αλλά και για τις επιχειρήσεις, που το χρησιμοποιούν στην δραστηριότητά τους.

Α. Για τις τράπεζες:

Οι εγγυητικές επιστολές θεωρούνται επικερδές εργαλείο στα χέρια των τραπεζών γιατί αποτελούν ένα σημαντικό πόλο έλξης και προσέλκυσης πελατείας στα γκισέ τους με πολλαπλά οφέλη για τις ίδιες. Μέσω αυτών προωθούνται και τα λοιπά διάφορα τραπεζικά προϊόντα σε καλούς και συνεπείς πελάτες.

Για τον λόγο αυτό τα στελέχη των τραπεζών που διαχειρίζονται εγγυητικές επιστολές πρέπει:

• να έχουν βαθειά γνώση του αντικειμένου και να χειρίζονται σωστά τις διαδικασίες έκδοσης και παρακολούθησης των εγγυητικών επιστολών

• να έχουν εξοικειωθεί πλήρως με τις τεχνικές της ποιοτικής και σύγχρονης διαχείρισής τους

• να έχουν πλήρη επίγνωση των κριτηρίων έκδοσης των εγγυητικών επιστολών, τα οποία, επειδή συνάδουν με αυτά των χρηματοδοτήσεων, τους προσφέρουν σφαιρική και ολοκληρωμένη γνώση του συνόλου των πιστοδοτήσεων,

• να διερευνούν και αξιολογούν σωστά τις ανάγκες της επιχειρηματικής πελατείας τους για τη χρήση του τραπεζικού αυτού εργαλείου

• να διερευνούν, να αναγνωρίζουν και να επισημαίνουν συμβουλευτικά στις επιχειρήσεις τις εναλλακτικές δυνατότητες, που τους προσφέρουν τα διαθέσιμα πιστοδοτικά τραπεζικά εργαλεία, ώστε η επιλογή τους να συμβάλλει στην ανάπτυξη των εργασιών της επιχείρησης.

Β. Για τις επιχειρήσεις:

Η προσέγγιση των στελεχών των επιχειρήσεων στο αντικείμενο των εγγυητικών επιστολών θα τους βοηθήσει να καλύψουν απορίες και ερωτηματικά, ώστε:

• να διερευνούν και να αξιολογούν σωστά τις ανάγκες των επιχειρήσεών τους για τη σωστή και όχι άσκοπη χρήση των εργαλείων αυτών

• να αντιμετωπίζουν και διαπραγματεύονται επωφελώς για την επιχείρησή τους με τις Τράπεζες τους όρους έκδοσής τους και να χειρίζονται σωστά τις διαδικασίες έκδοσης

• να παρακολουθούν από κοντά την πορεία των εγγυητικών επιστολών, που εκδίδονται, σε σχέση με τις συναλλαγές, που καλύπτονται από αυτές, για την αποφυγή περιττών εξόδων και χρηματοοικονομικών επιβαρύνσεων για τις επιχειρήσεις τους

• να συμβάλλουν στην ανάπτυξη των εργασιών των επιχειρήσεών τους μέσω της χρήσης των σημαντικών αυτών πιστοληπτικών εργαλείων, αντικαθιστώντας με αυτά την εκταμίευση μετρητών των επιχειρήσεων,

• να χρησιμοποιούν τις εγγυητικές επιστολές για να διευκολύνουν τις διεθνείς σχέσεις της επιχείρησης, την επέκτασή της στις αγορές του εξωτερικού και τη μεταφορά της πίστης της εκεί μέσω του τραπεζικού συστήματος,

• να χειρίζονται με ορθολογικούς όρους τον ανταγωνισμό στην εγχώρια αλλά και στη διεθνή αγορά

• να ενισχύουν με τις γνώσεις τους τη νομική προστασία των επιχειρήσεών τους σε περίπτωση προβλημάτων, που τυχόν ανακύπτουν.

Τη γνώση του αντικειμένου των εγγυητικών επιστολών μέσα στις επιχειρήσεις πρέπει να την αποκτήσουν υπάλληλοι και στελέχη που ασχολούνται με:

• Χρηματοοικονομικές λειτουργίες

• Τραπεζικές εργασίες

• Εισαγωγές , εξαγωγές και Πιστώσεις

• Το Λογιστήριο

• Προμήθειες

• Διοικητικές λειτουργίες

• Έρευνα και Ανάπτυξη εργασιών

• Marketing

• Υπάλληλοι και στελέχη που ασχολούνται με τις παραπάνω εργασίες στο Εξωτερικό, σε θυγατρικές των ελληνικών επιχειρήσεων, ώστε οι γνώσεις τους να συνάδουν με το κανονιστικό πλαίσιο που ισχύει στην Ελλάδα και διεθνώς.

Κεφάλαιο 1

Νομοθετικές Προβλέψεις

Ο Νόμος δεν προβλέπει τίποτε για τις εγγυητικές επιστολές, ως εργαλείο παροχής της πίστης των Τραπεζών.

Οι Ομοιόμορφοι Κανόνες (Τελευταία έκδοση URDG 758 /2010 ) αποτελούν συμβουλευτικό και μόνον εργαλείο για τις Τράπεζες.

Για τις εγγυητικές επιστολές Ε/Ε που εκδίδονται στην Ελλάδα αλλά και για αυτές που αφορούν διεθνείς συναλλαγές ισχύει το νομοθετικό πλαίσιο του Αστικού Κώδικα περί εγγυήσεων.

I. Ορισμός της Εγγυητικής Επιστολής

Εγγυητική Επιστολή είναι το έγγραφο, με το οποίο η Τράπεζα αναλαμβάνει την ευθύνη να πληρώσει στον Δικαιούχο ένα ορισμένο ποσό, σε περίπτωση, που ο πελάτης της δεν εκπληρώσει τις συγκεκριμένες υποχρεώσεις, που έχει αναλάβει μέσα από την εγγυητική επιστολή απέναντί του.

Το νομικό πλαίσιο της εγγυητικής επιστολής βασίζεται στο άρθρο 847 ΑΚ, που αναφέρει: «Με τη σύμβαση εγγυήσεως ο εγγυητής αναλαμβάνει έναντι του δανειστού την ευθύνη, ότι θα καταβληθεί η οφειλή».

II. Ο ρόλος της εγγυητικής επιστολής για την Οικονομία

Οι εγγυητικές επιστολές, πέραν της χρήσης τους ως εργαλεία των τραπεζών, συμβάλλουν με ιδιαίτερο και σημαντικό τρόπο στην ανάπτυξη της οικονομίας γιατί:

Α . Διευκολύνουν τις εμπορικές συναλλαγές, καθόσον:

• Η πληρωμή του Δικαιούχου/αντισυμβαλλομένου, σε περίπτωση κατάπτωσης, είναι γρήγορη και ανέξοδη,

• Ουσιαστικά υπάρχει κίνηση κεφαλαίων, χωρίς διακίνηση χρημάτων, δεδομένου ότι όλη η συναλλαγή στηρίζεται σε ένα έγγραφο με την υπογραφή της εγγυήτριας τράπεζας ( την εγγυητική επιστολή ),

• Αναπτύσσεται και προβάλλεται η Διεθνής πίστη, τόσο της τράπεζας, που εγγυάται, όσο και του Κράτους, στο οποίο ανήκει η τράπεζα αυτή, με την προϋπόθεση βεβαίως (όπως θα δούμε στη συνέχεια αναλυτικότερα) ότι η εκτέλεση των υποχρεώσεων της τράπεζας, όπως αυτές ανακύπτουν από το έγγραφο της εγγυητικής επιστολής, θα τηρηθεί πιστά και άμεσα.

• Οι εγγυητικές επιστολές πληρώνονται σε πρώτη ζήτηση του Δικαιούχου, χωρίς να μπορεί η τράπεζα ή ο πελάτης της να φέρουν αντιρρήσεις. Για το λόγο αυτό και ονομάζονται διεθνώς «demand guarantees»

Β. Αποτελούν όργανο για την άσκηση της Κυβερνητικής Πολιτικής, πράγμα που επιτυγχάνεται με:

• την απαγόρευση ορισμένων δραστηριοτήτων, όπως πχ ο εξωτραπεζικός δανεισμός

• την ενίσχυση ή τον περιορισμό των εισαγωγών ή των εξαγωγών, σε περιπτώσεις που αυτό επιβάλλεται από την γενικότερη οικονομική κατάσταση της Χώρας και την εξωτερική της πολιτική, όπως σε περιπτώσεις ύφεσης, νομισματικής ανατίμησης / υποτίμησης, εμπάργκο κλπ.

• την επιβολή κυρώσεων σε πρόσωπα, όπως η απαγόρευση εκδόσεως εγγυητικών υπέρ παραβατών νομισματικών κανόνων

III. Η σημασία της εγγυητικής επιστολής για την Τράπεζα

Η Τράπεζα έχει πολλαπλά οφέλη από τη χορήγηση εγγυητικών επιστολών στους πελάτες της. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος της ραγδαίας ανάπτυξης του προϊόντος αυτού ιδιαίτερα μετά τον πόλεμο. Οι λόγοι είναι πολλοί:

Α. Η τράπεζα δεν χορηγεί χρήματα

Η έκδοση εγγυητικών επιστολών αντικαθιστά τα δάνεια. Η τράπεζα χορηγεί μόνον ένα έγγραφο (την εγγυητική επιστολή), το οποίο φέρει την υπογραφή της, το οποίο πλέον αποτελεί δική της υποχρέωση να πληρώσει σε περίπτωση, που ο πελάτης της δεν θα εκτελέσει τις υποχρεώσεις του.

Ωστόσο, όπως θα δούμε και αναλυτικότερα στη συνέχεια, η τράπεζα, με την έκδοση κάθε εγγυητικής, πρέπει να κρατά στα διαθέσιμά της ισόποση με το ποσό της εγγυητικής επιστολής οικονομική πρόβλεψη. Αυτό σημαίνει ότι κάθε τράπεζα πρέπει να μπορεί ανά πάσα στιγμή να έχει στη διάθεσή της τα ποσά των εγγυητικών επιστολών, που ισχύουν, για τις παρακάτω πιθανές περιπτώσεις:

• πιθανότητα κατάπτωσης (γιατί τότε θα χρειασθεί εκταμίευση μετρητών),

• πιθανότητα αιτήματος έκδοσης νέων εγγυητικών επιστολών ή και χρηματοδότησης, που τυχόν θ’ απαιτηθούν για την ολοκλήρωση της συμβατικής υποχρέωσης, που καλύπτει η πρώτη εγγυητική επιστολή. Όπως θα εξηγηθεί παρακάτω, η έκδοση μιας εγγυητικής επιστολής μπορεί να δημιουργεί ηθική υποχρέωση ή / και πραγματική ανάγκη για την τράπεζα να χορηγήσει και πρόσθετη πιστοδότηση στον πελάτη της στο μέλλον.

Β. Είσπραξη αμοιβής

Η τράπεζα εισπράττει προμήθεια σαν αμοιβή για την έκδοση εγγυητικών επιστολών για τους παρακάτω λόγους:

1. για την εργασία, που προσφέρει, για την οποία απασχολεί το εργατικό της δυναμικό (υπάλληλοι, στελέχη), χρησιμοποιεί τα υλικά έκδοσης και παρακολούθησης (χαρτί, υπολογιστές κλπ), στεγάζεται στα κτήρια της κλπ. και

2. για τον κίνδυνο, που αναλαμβάνει δεδομένου ότι η εγγυητική επιστολή αποτελεί:

• έμμεση χρηματοδότηση, γιατί αντικαθιστά το χρήμα, που θα χρειαζόταν ο πελάτης της, και

• εν δυνάμει κίνδυνο, γιατί υπάρχει πιθανότητα είτε να καταπέσει είτε να μην καταπέσει ποτέ.

Γ. cross selling (Προσέλκυση νέας πελατείας ή επί πλέον εργασιών υφιστάμενης πελατείας)

Νέοι πελάτες: Η τράπεζα μέσω των εγγυητικών επιστολών προσελκύει στα γραφεία της νέους πελάτες, οι οποίοι μπορεί να μην έχουν ανάγκη από άλλα τραπεζικά προϊόντα και να περιορίσουν την τραπεζική συνεργασία τους μόνον σε αυτό το είδος (πιθανώς ιδιώτες).

Παλιοί πελάτες: Για τους παλιούς πελάτες η έκδοση εγγυητικών επιστολών αποτελεί πόλο έλξης και για τις λοιπές εργασίες τους, όπως καταθέσεις, εισαγωγές, εξαγωγές, διαχείριση χαρτοφυλακίου, εξυπηρέτηση μισθοδοσίας κλπ.

Cross selling: Η συγκέντρωση των πλέον προσοδοφόρων εργασιών της βιώσιμης πελατείας (για να της χορηγείται εγγυητική επιστολή είναι βιώσιμη) ονομάζεται cross selling και αποτελεί άμεσο στόχο της τράπεζας, γιατί συμβάλλει στην κερδοφορία της.

Δ. Χαμηλό λειτουργικό κόστος

Η τράπεζα για την έκδοση των εγγυητικών επιστολών έχει χαμηλό λειτουργικό κόστος. Η παρακολούθηση της σωστής και έγκαιρης εκτέλεσης της συμβατικής υποχρέωσης του πελάτη και η χρήση ή επιστροφή της εγγυητικής επιστολής ενδιαφέρει άμεσα τον Δικαιούχο της εγγυητικής επιστολής, και έμμεσα τον πελάτη, υπέρ του οποίου εκδόθηκε.

Η τράπεζα αναμένει οδηγίες εισπράττοντας ανελλιπώς τις προμήθειές της.

Ε. Εργαλείο κάλυψης πιστωτικών περιορισμών

Σε περιόδους πιστωτικών περιορισμών, που ενδεχομένως επιβάλλονται λόγω κυβερνητικής πολιτικής, η εγγυητική επιστολή αποτελεί πολύ επιθυμητό εργαλείο.

Στις περιόδους αυτές οι επιχειρήσεις δεν έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτηθούν, λόγω των πιστωτικών περιορισμών. Ωστόσο, οι τράπεζες εναλλακτικά μπορούν να τις καλύψουν με εγγυητικές επιστολές πληρωμής σε μεταγενέστερο χρόνο, όταν θα αρθούν οι πιστωτικοί περιορισμοί.

IV. Απαγόρευση έκδοσης εγγυητικών επιστολών

Η δυνατότητα έκδοσης εγγυητικών επιστολών από τις τράπεζες δεν είναι απεριόριστη.

Η δύναμη της πίστης μιας τράπεζας, που αντανακλά, τόσο τη δική της οικονομική κατάταξη μέσα στην τραπεζική αγορά, όσο και τη δυναμικότητα του Κράτους, που τη στηρίζει, πρέπει να συμβάλλει στη διαμόρφωση ήθους και συνέπειας στη συναλλακτική συμπεριφορά τόσο της Αγοράς όσο και της Κοινωνίας. Για το λόγο αυτό επιβάλλονται περιορισμοί στην έκδοση των εγγυητικών επιστολών από:

Α. Τον Νόμο

Β. Την Τράπεζα της Ελλάδος και

Γ. Τις ίδιες τις Τράπεζες που τις εκδίδουν.

Α. Απαγόρευση από τη Νομοθεσία

Οι τράπεζες αποτελούν και αυτές, όπως και κάθε επιχείρηση, νομικά πρόσωπα, τα οποία διοικούνται από άτομα με διαφορετικές εκάστοτε αντιλήψεις, μορφωτικό επίπεδο, ενδιαφέροντα, πεποιθήσεις, στόχους και ιδεώδη.

Τα άτομα αυτά, και κατά συνέπεια οι τράπεζες, είναι ευάλωτα/ες σε πολιτικές καθοδηγήσεις, οικογενειακές και άλλες παρεμβάσεις, που μπορεί να οδηγήσουν σε αλλοίωση της σωστής οικονομικής διαχείρισης.

Για το λόγο αυτό ο Νόμος θέλησε να περιορίζει τη δυνατότητα παρεμβολής στο οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό έργο των τραπεζών, ομάδων προσκείμενων στη διοικητική λειτουργία τους ή έστω και ακόμη δυνάμενων να την επηρεάσουν.

Ο Νόμος απαγορεύει (μεταξύ άλλων) την έκδοση εγγυητικών επιστολών υπέρ μελών του διοικητικού συμβουλίου, των προσώπων που ασκούν έλεγχο επί της τράπεζας, τους συζύγους και τους συγγενείς των προσώπων αυτών εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι του 3ου βαθμού καθώς και των νομικών προσώπων που ελέγχονται από τους ανωτέρω. Το ύψος και το είδος των τυχόν εξαιρέσεων καθορίζεται από τις εκάστοτε αποφάσεις περί ανωνύμων εταιριών και πιστωτικών ιδρυμάτων (πχ. αν δίδονται επαρκείς εμπράγματες ή λοιπές εξασφαλίσεις). Σε τέτοιες περιπτώσεις η δυνατότητα έκδοσης εγγυητικών επιστολών πρέπει πάντοτε να λαμβάνει την έγκριση της Νομικής Υπηρεσίας της Τράπεζας.

Ακόμη ο Νόμος έχει καθορίσει για όλες τις Τράπεζες, Ελληνικές και Ξένες, που λειτουργούν στην Ελλάδα, ανώτατα όρια έκδοσης Ε/Ε προς το Δημόσιο και τα ΝΠΔΔ. (Αποφάσεις Υπουργείου Οικονομικών 2028691/4534/95 και 2080186/125/25.1.96 ΦΕΚ 740/Β/28.8.95).

Αναλυτικότερα:

• Τα ανώτατα όρια διαμορφώνονται ανάλογα με τις εκάστοτε συνθήκες της Αγοράς και την κατάταξη της κάθε τράπεζας από τους Οίκους αξιολόγησης. Τροποποιούνται δε κατά καιρούς ακολουθώντας τις αλλαγές των συνθηκών στο οικονομικό περιβάλλον.

• Όπως θα δούμε σε πολλά σημεία στη συνέχεια, με την έκδοση της εγγυητικής επιστολής δημιουργείται μία σχέση απόλυτης εξάρτησης της τράπεζας και του πελάτη της από τη βούληση του Δικαιούχου της εγγυητικής επιστολής, η οποία εξάρτηση λύεται αποκλειστικά και μόνον είτε με την ολοκλήρωση της εκτέλεσης των συμβατικών υποχρεώσεων εκ μέρους του πελάτη, είτε με την κατάπτωση εκ μέρους της τράπεζας.

• Τα ανώτατα όρια αφορούν εγγυητικές επιστολές, οι οποίες εκδίδονται χωρίς συγκεκριμένα είδη εξασφαλίσεων και σε περίπτωση κατάπτωσης πιθανόν να επιβαρυνθούν οι τράπεζες με το ποσό της εγγύησης, εφόσον οι πελάτες τους δεν θα είναι σε θέση είτε να εκτελέσουν τις συμβατικές τους υποχρεώσεις προς τον Δικαιούχο, είτε να πληρώσουν την εγγυητική επιστολή. Πρέπει επομένως ο Νομοθέτης να προβλέψει σε όφελος των τραπεζών και της συναλλαγής το ανώτατο ποσό που κάθε τράπεζα θα έχει τη δυνατότητα να διαθέσει σε περίπτωση κατάπτωσης.

• Αντιθέτως, εφόσον οι εγγυητικές επιστολές είναι διασφαλισμένες με εξασφαλίσεις, η ρευστοποίηση των οποίων αναμένεται, ότι θα ικανοποιήσει τον Δικαιούχο και θα απελευθερώσει την τράπεζα, που εξέδωσε τις εγγυητικές επιστολές από κάθε οικονομική της ευθύνη, -στην περίπτωση που ο πελάτης της αδυνατεί να εκπληρώσει ο ίδιος τις υποχρεώσεις του- , ο Νομοθέτης δεν χρειάζεται να οριοθετήσει το ύψος των εγγυητικών επιστολών, στο οποίο κάθε τράπεζα μπορεί να ανελιχθεί. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκει να διευκολύνει την επιχειρηματική δραστηριότητα.

Για το λόγο αυτό στο ανώτατο όριο προς το Δημόσιο δεν συμπεριλαμβάνονται:

• εγγυητικές επιστολές που καλύπτονται ισόποσα για όλο το χρόνο ισχύος τους με ενεχυριασμένες δεσμευμένες καταθέσεις,

• εγγυητικές επιστολές, που καλύπτουν την παραλαβή εμπορευμάτων και απευθύνονται:

• σε Τελωνεία,

• τον ΟΣΕ και

• πάσης φύσεως μεταφορικές εταιρίες,

επειδή στις περιπτώσεις αυτές ο κίνδυνος περιορίζεται στην προσκόμιση των φορτωτικών εγγράφων, η οποία έχει καθυστερήσει.

• εγγυητικές επιστολές, που εκδίδονται κατ’ εντολή αναγνωρισμένων Τραπεζών Εξωτερικού. Στην περίπτωση αυτή ο Νομοθέτης αφήνει τις τράπεζες να καθορίσουν εκείνες την έννοια των «αναγνωρισμένων» τραπεζών, αναθέτοντας σ’ αυτές την ευθύνη της διασφάλισης, ότι δηλαδή η τράπεζα που τις έχει καλύψει θα έχει τη δυνατότητα να καταβάλλει το ποσό της κατάπτωσης οποτεδήποτε της ζητηθεί.

• Ε/Ε, που εξασφαλίζονται με υποθήκη ή προσημείωση υποθήκης

• Ε/Ε που καλύπτονται με:

1. Ενέχυρο επί:

• ομολογιών κρατικών δανείων,

• εντόκων γραμματίων και

• ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου, δημοσίων επιχειρήσεων και δημοσίων οργανισμών

στη χρηματιστηριακή τους αξία και

2. Με ενέχυρο επί:

• μετοχών,

• ομολογιών και

• ομολόγων ελληνικών Τραπεζών

στη χρηματιστηριακή τους αξία, πλέον περιθωρίου 25%.

Β. Απαγόρευση από την Τράπεζα της Ελλάδος

Η Τράπεζα της Ελλάδος, στα πλαίσια του συστήματος Κεντρικών Τραπεζών της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμμετέχει στη χάραξη της ενιαίας νομισματικής πολιτικής της ζώνης του ευρώ και την εφαρμόζει στην Ελλάδα, για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της είναι και:

• η παρακολούθηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας,

• η εποπτεία των πιστωτικών ιδρυμάτων της Ελλάδας,

• η επίβλεψη των συστημάτων και των μέσων πληρωμών και

• η διαχείριση μέρους του συναλλαγματικού αποθέματος και χρυσού της Ελλάδας.

Ως αυστηρός επόπτης, επομένως, ακοίμητος προστάτης και έντιμος συνεργάτης των τραπεζών, η Τράπεζα της Ελλάδος, οφείλει να διασφαλίζει την εύρυθμη οικονομική, πολιτική και κοινωνική λειτουργία των τραπεζών σύμφωνα με το κανονιστικό και νομικό πλαίσιο που έχει καθοριστεί στην Ελλάδα και διεθνώς από την Κεντρική Τράπεζα της Ευρώπης.

Ως εκ τούτου δεν επιτρέπει την έκδοση εγγυητικών επιστολών, το περιεχόμενο των οποίων αντίκειται στην εύρυθμη λειτουργία των εμπορικών συναλλαγών. Συγκεκριμένα δεν επιτρέπει την έκδοση εγγυητικών επιστολών στις παρακάτω περιπτώσεις:

1. Εξωτραπεζικός δανεισμός

Απαγορεύεται η έκδοση εγγυητικών επιστολών όταν ζητείται αυτές να καλύψουν άμεσα ή έμμεσα εξωτραπεζικό δανεισμό.

Ο δανεισμός μεταξύ επιχειρήσεων ή ιδιωτών δυνατόν να εμπεριέχει στοιχεία παράνομου δανεισμού, τοκογλυφίας, τζόγου και παράνομου και βίαιου πλουτισμού, πράξεις, που η Τράπεζα της Ελλάδος δεν αποδέχεται να στηρίξει.

Ειδικότερα απαγορεύει την έκδοση εγγυητικών επιστολών που αφορούν:

• στην κάλυψη υποχρεώσεων από μεταβολές στην τιμή χρυσού ή ξένων νομισμάτων ή στον τιμάριθμο (τζόγος, στοιχήματα, άτοπες και αβάσιμες προβλέψεις)

• στην κάλυψη υποχρεώσεων για εξόφληση της αξίας ειδών, που πωλούνται «επί πιστώσει ». Οι τράπεζες οφείλουν να προστατέψουν την αγορά από συναλλαγές ‘οικονομικής διευκόλυνσης» μεταξύ προσώπων νομικών ή / και φυσικών. Εξαιρούνται βεβαίως περιπτώσεις εμπορικών καθαρά συναλλαγών, όπως της κάλυψης εισαγωγών εμπορευμάτων και προϊόντων με διακανονισμό τμηματικής ή μελλοντικής πληρωμής , η ειδική περίπτωση πώλησης επί πιστώσει Λαχείων και Πετρελαίων

2. Απαγόρευση χρηματοδότησης

Απαγορεύεται η έκδοση εγγυητικών επιστολών υπέρ φυσικών ή νομικών προσώπων, για τα οποία έχει διακοπεί η δυνατότητα χρηματοδότησης με απόφαση της Τραπέζης Ελλάδος.

Αυτό συμβαίνει, όταν τα πρόσωπα αυτά οφείλουν σε κάποια τράπεζα τόκους εκ χρηματοδοτήσεων πέραν των 6 μηνών (φυσικά πρόσωπα) και 3 μηνών (λοιπές πιστοδοτήσεις) και ζητούν από άλλες Τράπεζες την έκδοση εγγυητικής επιστολής, που θα καλύπτει χρηματοδότηση για Κεφάλαιο Κινήσεως (Ν 4261/14/άρθρο 150).

Με την υπ’ αριθμ. 975/12.7.1956 Απόφαση της Νομισματικής Επιτροπής απαγορεύτηκε η έκδοση εγγυητικών επιστολών υπέρ του αυτού προσώπου για ποσά που υπερβαίνουν το 1/5 του κεφαλαίου (μετοχικού και αποθεματικού) της Τράπεζας.

3. Απαγόρευση κάλυψης παράνομων συναλλαγών

Απαγορεύεται η έκδοση εγγυητικών επιστολών που καλύπτουν συναλλαγές, που απαγορεύεται να τύχουν χρηματοδότησης από το Τραπεζικό σύστημα:

• είτε γιατί είναι παράνομες, πχ. το εμπόριο όπλων, η διακίνηση ναρκωτικών

• είτε γιατί αντιβαίνουν στους ηθικούς κώδικες, πχ. οι οφειλές από τυχερά παίγνια, το εμπόριο λευκής σαρκός κλπ.

4. Παράβαση νομισματικών κανόνων

Απαγορεύεται η έκδοση εγγυητικών επιστολών υπέρ φυσικών ή νομικών προσώπων, τα οποία παρέβησαν νομισματικούς κανόνες και έχουν τιμωρηθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος με στέρηση της δυνατότητας χρηματοδότησης για ορισμένο ή αόριστο χρόνο.

Η Τράπεζα της Ελλάδος εκδίδει κατά καιρούς εγκυκλίους διαταγές προς όλες τις τράπεζες με συναφείς οδηγίες και ονόματα.

5. Εικονικές συμμετοχές σε διαγωνισμούς

Ένας εργολάβος μπορεί να δώσει εντολή σε τράπεζα να εκδώσει μία εγγυητική επιστολή συμμετοχής σε διαγωνισμό του Δημοσίου υπέρ του ίδιου για την ανάληψη κατασκευαστικού έργου.

Εάν ο ίδιος ζητήσει την έκδοση και άλλων εγγυητικών επιστολών για το ίδιο έργο για λογαριασμό τρίτου ή τρίτων προσώπων, η έκδοση αυτών των εγγυητικών επιστολών δεν είναι επιτρεπτή.

Αυτή η περίπτωση αφορά αθέμιτο ανταγωνισμό, επειδή πρόκειται για εικονικές συμμετοχές, με στόχο να αυξηθεί η πιθανότητα ανάληψης του έργου από τον ίδιο εργολάβο μέσω συνεργατών του.

Οφειλέτες από κατάπτωση εγγυητικών επιστολών

Παλαιότερη απαγόρευση έκδοσης εγγυητικών επιστολών υπέρ προσώπων, που έχουν σε εκκρεμότητα απλήρωτες οφειλές από κατάπτωση άλλων εγγυητικών έχει αρθεί (απόφαση ΤΕ 445/90)

Συνέπειες σε περίπτωση παράνομης Εγγυητικής επιστολής

Σε περίπτωση, που παρόλα αυτά εκδοθεί εγγυητική που απαγορεύεται ως ανωτέρω, τότε θα συμβούν τα ακόλουθα:

Α.Έκδοση εγγυητικής επιστολής κατά παράβαση του Νόμου

Εγγυητική επιστολή εκδοθείσα κατά παράβαση του Νόμου είναι άκυρη.

Β. Έκδοση εγγυητικής επιστολής κατά παράβαση απόφασης της Τραπέζης της Ελλάδος

Εάν κατά παράβαση απόφασης της Τραπέζης της Ελλάδος εκδοθεί εγγυητική επιστολή, αυτή δεν είναι άκυρη.

Αυτό συμβαίνει, επειδή ο Δικαιούχος μπορεί να είναι καλής πίστης και να μην είναι γνώστης είτε του κανονιστικού πλαισίου που απαγορεύει την έκδοση τέτοιας εγγύησης, είτε της παρατυπίας του συμβαλλόμενου συνεργάτη του και να υποστεί οικονομική ή ηθική ζημία από την παραλαβή της εγγυητικής επιστολής και την ενεργοποίηση της σύμβασης με τον πελάτη της τράπεζας.

Η εγγυητική επιστολή είναι έγκυρη αλλά θα επιβληθούν στην Τράπεζα, που την εξέδωσε, οι κυρώσεις, που προβλέπονται από τον Νόμο «περί ελέγχου Τραπεζών και πίστης».

Κατά περίπτωση οι κυρώσεις αυτές είναι οικονομικές.

Εντούτοις, είναι δυνατή η κατά παράβαση των αποφάσεων της Τράπεζας της Ελλάδος έκδοση εγγυητικής επιστολής στις παρακάτω περιπτώσεις:

1. εφόσον σε ασφάλεια της εγγυητικής επιστολής κατατεθεί ισόποσο άτοκο μετρητό κάλυμμα ή

2. εφόσον ζητηθεί και ληφθεί εκ των προτέρων ειδική έγκριση από την Τράπεζα της Ελλάδος.

Γ. Απαγορεύσεις από τις ίδιες τις τράπεζες

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, οι εγγυητικές επιστολές είναι ένα πολύτιμο εργαλείο, τόσο για τις τράπεζες, όσο και για τον επιχειρηματικό κόσμο.

Ωστόσο λόγω της ιδιομορφίας τους, ως έγγραφα με απόλυτη δέσμευση των τραπεζών έναντι του Δικαιούχου για απεριόριστο χρόνο - ακόμη και αν έχουν ημερομηνία λήξης -, οι Τράπεζες δεν επιτρέπουν την απεριόριστη χρήση τους.

Οι όροι έκδοσης και οι ευχέρειες των καταστημάτων και των τραπεζικών στελεχών προσδιορίζονται με σαφήνεια σε αυστηρά πλαίσια. Ανάλογα με τις συνθήκες της αγοράς, κατά καιρούς κυκλοφορούν εγκύκλιοι με νεώτερες οδηγίες σχετικές με την έκδοσή τους.

Κάθε τράπεζα έχει το δικό της κανονιστικό πλαίσιο ανάλογα με την οικονομική της στρατηγική αλλά και την πελατειακή της διάρθρωση.

Η έκθεση κάποιων τραπεζών σε υψηλούς κινδύνους με συγκεκριμένους πελάτες, σε συγκεκριμένη συναλλαγή μπορεί να μη τους επιτρέπει την επέκτασή τους σε άλλους (πχ σε εξαγωγές, εισαγωγές, διακίνηση πετρελαίων, ναυτιλιακές υποχρεώσεις).

Σε άλλες περιπτώσεις η ύπαρξη σημαντικής αξίας εξασφαλίσεων μπορεί να τους επιτρέπει την ανεμπόδιστη έκδοση εγγυητικών επιστολών (πχ κάλυψη κρατικών συναλλαγών).

Ωστόσο, ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες περιοριστικές οδηγίες, που επί το πλείστον αφορούν όλες τις τράπεζες :

Α. Όρια (εναλλακτικά αναφέρονται και ως γραμμές).

Η έκδοση εγγυητικών επιστολών για κάθε πελάτη περιορίζεται μέσα σε όρια, το ύψος και το είδος των οποίων καθορίζεται μετά την εξέταση πολλών παραμέτρων και αφού ληφθούν υπόψη πολλά κριτήρια. Στα βασικά κριτήρια για τον καθορισμό ορίων υπέρ ενός πελάτη περιλαμβάνονται:

• η οικονομική κατάσταση της επιχείρησης,

• η βιωσιμότητά της,

• η κοινωνική και οικονομική κατάσταση των μετόχων / ιδιοκτητών και των στελεχών της,

• το παρελθόν και

• οι μελλοντικές προοπτικές της,

• η τραπεζική της συνεργασία,

• το αντικείμενο εργασιών της και

• το μερίδιό της στην αγορά.

Β. Ημερομηνία λήξης:

Οι εγγυητικές επιστολές πρέπει να περιλαμβάνουν σαφή ημερομηνία λήξεως.

Ο περιορισμός με βάση το χρόνο ισχύος των εγγυητικών επιτρέπει υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις τη δυνατότητα ακύρωσής τους.

Η απεριόριστη ισχύς αντιθέτως δημιουργεί πιθανότητα αδυναμίας των τραπεζών εξαγωγής τους από τα βιβλία τους και δυναμική κατάπτωσής τους.

Γ. Διαχείριση στη διεθνή αγορά:

Η έκδοση εγγυητικών επιστολών που αφορούν τη διεθνή αγορά ενέχει:

• πέραν των κινδύνων μιας απλής κοινής εγγυητικής και

• τον κίνδυνο μείωσης της αξιοπιστίας της εκδότριας τράπεζας και

• δυσφήμησης του ονόματός της στο εξωτερικό.

Ως εκ τούτου λαμβάνονται πρόσθετα μέτρα από τις τράπεζες προς αποφυγή διατάραξης της διεθνούς δραστηριότητάς της.

Τέτοια μέτρα είναι ενδεικτικά τα εξής:

• Σε κάθε τράπεζα δραστηριοποιείται ειδική Διεύθυνση Διεθνών Δραστηριοτήτων, υπό την αιγίδα της οποίας πραγματοποιούνται οι διεθνείς συναλλαγές και επιλέγονται οι Ανταποκρίτριες Τράπεζες.

• Ανάλογα με την φερεγγυότητα κάθε Ανταποκρίτριας, καθορίζονται όρια έκδοσης εγγυητικών επιστολών, μέχρι το ύψος των οποίων εκδίδονται απεριόριστα εγγυητικές επιστολές κατόπιν εντολής τους.

• Στα ίδια όρια εντάσσονται και αντεγγυήσεις τραπεζών προς ξένες τράπεζες

• Για εγγυητικές επιστολές / αντεγγυήσεις μεγαλύτερου ύψους των καθορισμένων ορίων απαιτείται η λήψη ειδικής έγκρισης από την Διεύθυνση Διεθνών Δραστηριοτήτων

Δ. Έκδοση εγγυητικών επιστολών υπέρ τρίτου φυσικού ή νομικού προσώπου:

Οι εγγυητικές επιστολές εκδίδονται με εντολή και για λογαριασμό του προσώπου νομικού ή φυσικού, το οποίο είναι ο πελάτης της εκδότριας τράπεζας.

Η διείσδυση τρίτου προσώπου, υπέρ του οποίου να ζητεί ο εντολέας να εκδοθεί η εγγυητική επιστολή, δεν επιτρέπεται, επειδή μπορεί να υποκρύπτεται συναλλαγή:

• με εξωτραπεζικό δανεισμό,

• παράνομη σχέση ή και

• οικονομική αδυναμία του προσώπου αυτού, η οποία θα καλυφθεί από την οικονομική ικανότητα του εντολέα.

Οι τράπεζες αποδέχονται την υπέρ τρίτου προσώπου έκδοση μόνον εφόσον η δραστηριότητά του τρίτου έχει άμεση σχέση με τη δραστηριότητα του εντολέα η οποία να εξυπηρετείται και να ενισχύεται από την εκδιδόμενη εγγυητική επιστολή.

Ε. Επί πιστώσει πώληση Κρατικών λαχείων.

Οι τράπεζες δεν επιθυμούν να εκδίδουν εγγυητικές επιστολές σε κάλυψη της επί πιστώσει πώλησης Κρατικών λαχείων -παρότι επιτρέπεται από την Τράπεζα της Ελλάδος - επειδή πιθανολογείται η ύπαρξη σχέσης από εξωτραπεζικό δανεισμό.

Για το λόγο αυτό είτε τις απαγορεύουν είτε τις οχυρώνουν με προϋποθέσεις.

Στ. Έκδοση εγγυητικών επιστολών μόνον για τις επιχειρηματικές ανάγκες του εντολέα:

Η έκδοση εγγυητικών προϋποθέτει την κάλυψη μόνον αναγκών, που έχουν σχέση με την επιχειρηματική δραστηριότητα του εντολέα, και είναι πρόδηλο το συμφέρον του από την έκδοση της Εγγυητικής Επιστολής (Ε/Ε).

Σε αντίθετη περίπτωση τα στελέχη, εφόσον κρίνουν για διάφορους λόγους, ότι δεν πρέπει να απορρίψουν εκ των προτέρων το αίτημα, πρέπει να απευθυνθούν στην Κεντρική Υπηρεσία για περαιτέρω διερεύνηση και έγκριση ή απόρριψη.

Κεφάλαιο 2

Το τριπρόσωπο της εγγυητικής επιστολής

Στην έκδοση μιας εγγυητικής επιστολής συμμετέχουν τα παρακάτω τρία βασικά πρόσωπα:

i. Ο Εγγυητής --- Η Τράπεζα

ii. Ο Δικαιούχος --- Το πρόσωπο στο οποίο απευθύνεται

iii. Ο Εντολέας --- Ο πελάτης υπέρ του οποίου εκδίδεται

Υπό προϋποθέσεις μπορεί να συμμετάσχουν και τα παρακάτω πρόσωπα:

1. Τρίτος (αντί του εντολέα / πελάτη) υπέρ του οποίου θα εκδοθεί η εγγυητική επιστολή

2. Συνεντολέας, επί πλέον του εντολέα

3. Άλλη ή/και άλλες τράπεζες, ως αντεγγυήτριες

1. Η Τράπεζα - Ο Εγγυητής

Α. Επιλογή τράπεζας

Η τράπεζα που θα επιλεγεί για την έκδοση της εγγυητικής επιστολής θα πρέπει να είναι σε θέση να καλύψει την υποχρέωση του πελάτη/ εντολέα της με βάση το κύρος της και την πίστη της.

Ιδιαίτερα για τις εγγυητικές επιστολές που αφορούν σε άλλη χώρα η επιλογή είναι πιο ουσιαστική λόγω απομακρυσμένης έδρας.

Για την επιλογή βεβαίως παίζει σημαντικό ρόλο το ύψος της συναλλαγής και κατ΄ επέκταση το ποσό της εγγυητικής επιστολής γιατί η δυναμική της τράπεζας αντανακλά και στον πελάτη και στις εργασίες του.

Β. Άδεια έκδοσης εγγυητικών επιστολών

Η τράπεζα, που θα εγγυηθεί πρέπει κατ’ αρχήν να έχει άδεια για την έκδοση εγγυητικών επιστολών με βάση το Καταστατικό της. Δεν μπορούν όλες οι τράπεζες να παρέχουν αυτό το προϊόν, ή και δεν θέλουν, λόγω εξειδίκευσής τους σε συγκεκριμένες δραστηριότητες.

Γ. Όρια ύψους εγγυητικών επιστολών

Η δυνατότητα κάθε εμπορικής τράπεζας εξικνείται σε κάποιο ύψος ανά εγγυητική επιστολή, λεπτομέρεια, που πρέπει να ελέγχεται από τους τρίτους, που επιθυμούν τη συνεργασία της (Δικαιούχους, συνεργάτες κλπ), πριν από την παραλαβή κάθε εγγυητικής επιστολής.

Το Δημόσιο, όπως ήδη αναφέρθηκε, θέτει όρια για κάθε τράπεζα, κυλιόμενα με βάση συγκεκριμένες μεταβλητές, οι οποίες είναι κυρίως οι συνθήκες της αγοράς και η οικονομική

θέση της κάθε μιας . Τα όρια αυτά ελέγχονται λογιστικά από τις Κεντρικές Υπηρεσίες των τραπεζών, ώστε να μην υπερβαίνονται.

Αντίστοιχα όρια θέτουν και οι τράπεζες μεταξύ τους, λαμβάνοντας υπόψη τους την πιστοληπτική τους ικανότητα, δηλαδή τη δυνατότητα που έχουν να δανείζονται χρήματα.

Το ίδιο αφορά και στις τράπεζες κάθε χώρας, δεδομένου, ότι πλέον η παγκοσμιοποίηση έχει φέρει τις κοινωνίες και τις οικονομικές κοινότητες πολύ κοντά.

Η πιστοληπτική ικανότητα είναι ένας «δείκτης» που δείχνει πόσο ικανή είναι μία τράπεζα να αποπληρώσει τα ποσά, που θέλει να δανειστεί. Κατ’ επέκταση ο δείκτης αυτός αντανακλά και στην χώρα, που ανήκει και δραστηριοποιείται η κάθε τράπεζα. Αυτός είναι ο λόγος που οι αξιολογικοί Οίκοι του εξωτερικού (κυρίως οι Moody’s, Standard & Poor’s και Fitch) αυξομειώνουν την πιστοληπτική ικανότητα των τραπεζών μετά από κάθε αυξομείωση της πιστοληπτικής ικανότητας των αντίστοιχων Κρατών.

Κατά συνέπεια, υπάρχουν φορές, που το Δημόσιο ή οι τράπεζες δεν δέχονται εγγυητικές επιστολές συγκεκριμένων τραπεζικών ιδρυμάτων.

Σε τέτοιες περιπτώσεις ζητείται από τον συμβαλλόμενο να μεσολαβήσει άλλη τράπεζα με την εγγύησή της, ως αντεγγυήτρια, (δηλαδή να εγγυηθεί στην πρώτη τράπεζα), για να εξασφαλιστεί η πρώτη εγγυητική επιστολή.

Δεν αποκλείεται επίσης, ανάλογα με τη σοβαρότητα του ύψους της εγγύησης ή και της σημαντικότητας της συναλλαγής που καλύπτεται, να ζητηθούν και περαιτέρω εξασφαλίσεις (collaterals) για την αποδοχή της, όπως πχ Ομόλογα Δημοσίου.

Άδεια για τη χορήγηση εγγυητικών επιστολών μπορούν να πάρουν και Πιστωτικοί Οργανισμοί, συγκεντρώνοντας κάποιες προϋποθέσεις.

Γ1. Δυνατότητα έκδοσης εγγυητικών επιστολών

Πάντως η δυνατότητα ενός τραπεζικού ιδρύματος να παρέχει το προϊόν αυτό εξαρτάται:

• όχι μόνον από την χρηματοοικονομική του κατάσταση αλλά και

• από την ποιότητα των στελεχών του από πλευράς εμπειρίας.

Η έκδοση εγγυητικών επιστολών απαιτεί τραπεζικές, οικονομικές αλλά και νομικές γνώσεις, με δεδομένο ότι:

• αφενός το ίδιο το έγγραφο της εγγυητικής επιστολής αποτελεί Έγγραφο Αξίας, δηλαδή ουσιαστικά «χρήμα», και ευρίσκεται στα χέρια του Δικαιούχου, και

• αφετέρου η σύμβαση της εγγυητικής επιστολής, η οποία παραμένει στην τράπεζα που την εξέδωσε, περιέχει το νομικό πλαίσιο της διεκδίκησης δικαστικά και εξωδικαστικά των απαιτήσεων, δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, που απορρέουν από αυτήν.

Γ2. Ανάγκη διαμεσολάβησης τραπεζών

Η διακίνηση εγγυητικών επιστολών μεταξύ επιχειρήσεων και ιδιωτών, για την ολοκλήρωση μιας συναλλαγής, π.χ. της εισαγωγής ενός εμπορεύματος, γίνεται σχεδόν πάντοτε μέσω τραπεζών.

Αυτό συμβαίνει, γιατί οι επιχειρήσεις / ιδιώτες δεν είναι σε θέση:

• ούτε να ελέγξουν τη φερεγγυότητα της τράπεζας που εξέδωσε την εγγυητική,

• ούτε να αποδείξουν την αυθεντικότητα του ίδιου του εγγράφου της εγγυητικής επιστολής.

Έτσι, όπως θα δούμε στη συνέχεια, σε μία συναλλαγή, πχ. σε αυτήν που αναφέραμε παραπάνω, δηλαδή στην εισαγωγή εμπορεύματος από το εξωτερικό, διαμεσολαβούν δύο τράπεζες:

• η τράπεζα του εισαγωγέα στη χώρα, που θα εισαχθεί το εμπόρευμα και πρέπει να καλύψει την πληρωμή του έγκαιρα και απρόσκοπτα και

•. η τράπεζα του εξαγωγέα, στη χώρα, από την οποία θα εξαχθεί το εμπόρευμα και θα αναμένει την εγγυητική επιστολή που θα καλύπτει την πληρωμή του εμπορεύματος που θα εξαχθεί.

Η εγγυητική επιστολή από την τράπεζα του εισαγωγέα αποστέλλεται στην τράπεζα του εξαγωγέα με σκοπό:

• τον έλεγχο της αυθεντικότητας του εγγράφου της εγγυητικής επιστολής (εάν είναι γνήσια)

• την παρακολούθηση της εξαγωγής και της τελικής πληρωμής του εμπορεύματος και

• πολλές φορές, εάν ο εξαγωγέας δεν εμπιστεύεται την τράπεζα του πελάτη του, την έκδοση εγγυητικής επιστολής με την αντεγγύησή της.

Δ. Από την άλλη πλευρά, η τράπεζα του εισαγωγέα, αφού στείλει την εγγυητική επιστολή πρέπει να παρακολουθήσει:

• την παραλαβή των φορτωτικών εγγράφων από τον εισαγωγέα,

• την παράδοση του εμπορεύματος στον εισαγωγέα,

• την πληρωμή του εμπορεύματος στον προκαθορισμένο χρόνο και τόπο από τον εισαγωγέα ή από την ίδια σε περίπτωση που ο τελευταίος δεν πληρώσει, σύμφωνα με την υποχρέωσή του και

• την έκβαση της εγγυητικής επιστολής (επιστροφή ή κατάπτωση)

Οι υπογραφές των στελεχών των τραπεζών ελέγχονται ηλεκτρονικά τόσο για την αυθεντικότητά τους όσο και για το ύψος της πιστοδοτικής τους δικαιοδοσίας.