Back to Top
Η ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΕ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ
Ανατρέποντας το μύθο της «ωραίας κοιμωμένης»
Κωδικός Προϊόντος:
14409
- Έκδοση: 2013
- Βιβλιοδεσία: Εύκαμπτη
- Σελίδες: 464
- ISBN: 978-960-562-122-3
- Δείτε ένα απόσπασμα
Το έργο «Η Διοικητική Δικαιοσύνη σε αναζήτηση ταχύτητας» αναλύει τη σχέση μεταξύ της ταχύτητας και της απονομής της διοικητικής δικαιοσύνης και τον τρόπο με τον οποίο οι δύο παραπάνω έννοιες συνδέονται. Με την μονογραφία του, ο συγγραφέας εστιάζει στο πρόβλημα των καθυστερήσεων της απονομής της διοικητικής δικαιοσύνης και εξηγεί τα αίτια μεταξύ των οποίων είναι η φτωχή ποιότητα νομοθετικού και διοικητικού έργου, η καταχρηστική συμπεριφορά της διοίκησης ως διαδίκου, ο δικηγορικός πληθωρισμός, οι υπερβολές του δικονομικού συστήματος. Τα διοικητικά δικαστήρια είναι περισσότερο επιβαρυμένα ποσοτικά και ποιοτικά λόγω της αναπότρεπτης διόγκωσης των διοικητικών διαφορών.
Στην εισαγωγή του έργου ο συγγραφέας εμβαθύνει στο πρόβλημα του χρόνου της διοικητικής δικαιοσύνης και επισημαίνει ότι η ταχύτητα αποτελεί αναγκαίο εννοιολογικό συμπλήρωμα, τόσο του δικαιώματος δικαστικής προστασίας όσο και της θεσμικής περιγραφής της Δικαιοσύνης. Τονίζεται ότι η ταχύτητα αποτελεί εγγύηση της δικανικής κρίσης. Εκτός από μία, αρνητικού χαρακτήρα, αξίωση σε βάρος της Πολιτείας να μην υφίστανται υπερβάσεις στην εύλογη διάρκεια της δίκης, θεμελιώνεται και ένα γενικότερο αίτημα με θετικό περιεχόμενο, να λαμβάνονται τα αναγκαία μέτρα για την επιτάχυνση των δυσλειτουργικών δικονομικών θεσμών. Εξάλλου, εάν η ταχύτητα της Δικαιοσύνης ταυτιστεί με το αίτημα της απονομής της στον «βέλτιστο», πλην όμως «εύλογο» χρόνο, αίρονται οι όποιοι φόβοι για ποιοτικές αβαρίες. Η χρήση του όρου «εύλογος» είναι αρκούντως δεκτική ερμηνείας ώστε να αποτρέπει τη μηχανιστική εφαρμογή αμιγώς ποσοτικών προσεγγίσεων αναφορικά με τη διάρκεια της δίκης. Όσο για τις παγίδες οι οποίες ενδέχεται να ανακύψουν κατά την προσπάθεια για επιτάχυνση μηχανισμών σε μόνιμη χρονική υστέρηση -όπως είναι κατεξοχήν η διοικητική Δικαιοσύνη στην Ελλάδα- το Σύνταγμα και το ευρωπαϊκό δίκαιο παρέχουν επαρκείς δικλείδες ασφαλείας.
Το έργο διακρίνεται σε πέντε κεφάλαια: Τα πρώτα δύο αντιστοιχούν στο γενικό μέρος της ανάλυσης: επιχειρείται να διατυπωθεί μία γενική θεωρία για τον τρόπο με τον οποίο οι θεμελιώδεις κανόνες του θετικού δικαίου, εθνικού και ευρωπαϊκού, επιτάσσουν (πρώτο κεφάλαιο) αλλά και οριοθετούν (δεύτερο κεφάλαιο) την ταχεία επίλυση των διοικητικών διαφορών. Τα πορίσματα της προβληματικής αυτής χρησιμοποιούνται στα επόμενα τρία κεφάλαια, τα οποία συνθέτουν το ειδικό μέρος της ανάλυσης.
Ειδικότερα, στο πρώτο κεφάλαιο εξηγείται ότι στο θετικό δίκαιο, η σημασία της ταχύτητας στην απονομή της Δικαιοσύνης αναδείχθηκε πρώτα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και τις αποφάσεις του με τις οποίες διαπιστώνονται παραβάσεις του άρθρου 6 § 1 ΕΣΔΑ, λόγω μη περάτωσης των δικών σε «λογική προθεσμία». Όμως, όπως επισημαίνεται από τον συγγραφέα δεν εξαντλείται στη συγκεκριμένη νομολογία. Αφενός, η σύνδεση της διάρκειας της δίκης με ένα ατομικό δικαίωμα -η υποκειμενική δηλαδή όψη της ταχύτητας- δεν αποτελεί αποκλειστικότητα της ΕΣΔΑ· θεμελιώνεται τόσο στην έννομη τάξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και στο εσωτερικό δίκαιο των ευρωπαϊκών κρατών, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης. Αφετέρου, η αντιμετώπιση των χρονικών αγκυλώσεων, ειδικά της διοικητικής Δικαιοσύνης, εμφανίζει και μία αντικειμενική διάσταση, την οποία αναγνωρίζει τόσο το ευρωπαϊκό όσο και το ελληνικό δίκαιο: αποσκοπεί, όχι μόνο στην προστασία των εξατομικευμένων συμφερόντων του ιδιώτη διαδίκου, αλλά και στην προάσπιση κρίσιμων πτυχών του γενικού συμφέροντος.
Στο δεύτερο κεφάλαιο ερμηνεύονται τα όρια ταχύτητας της διοικητικής δίκης. Παρά τη σημασία της, η ταχύτητα στην ένδικη επίλυση των διαφορών δεν αποτελεί αυτοσκοπό. Συναρτάται με τα υπόλοιπα, ποιοτικά και οργανωτικά, χαρακτηριστικά της Δικαιοσύνης, ιδίως εκείνα τα οποία έχουν σχέση με την πληρότητα, την αποτελεσματικότητα και τη θεσμική ανεξαρτησία του δικαστικού έργου.
Στο τρίτο κεφάλαιο περιγράφονται και αξιολογούνται οι νομοθετικές ρυθμίσεις οι οποίες εισήχθησαν στην Ελλάδα κατά την τελευταία πενταετία, με στόχο την επιτάχυνση και τον εξορθολογισμό της διοικητικής Δικαιοσύνης ως σύστημα. Προσεγγίζονται συστηματικά τα πρόσφατα μέτρα για την επιτάχυνση της διοικητικής δίκης. Οι κυριότερες μεταρρυθμίσεις περιέχονται σε τρία νομοθετήματα: τον Ν 3659/2008, «Βελτίωση και επιτάχυνση των διαδικασιών της δίκης στα διοικητικά δικαστήρια και άλλες διατάξεις», τον Ν 3900/2010, «Εξορθολογισμός διαδικασιών και επιτάχυνση της διοικητικής δίκης και άλλες διατάξεις» και τον Ν 4055/2012, «Δίκαιη δίκη και εύλογη διάρκεια αυτής».
Το τέταρτο κεφάλαιο αφιερώνεται στα εργαλεία που χρησιμοποιεί πλέον το εθνικό δίκαιο ώστε να προασπίσει το υποκειμενικό δικαίωμα των διαδίκων για την εκδίκαση των υποθέσεών τους σε εύλογο χρόνο και αναλύονται οι εθνικές διαδικασίες για την προάσπιση του δικαιώματος στην εύλογη διάρκεια. Ειδικότερα αναπτύσσονται η αίτηση επιτάχυνσης και η αίτηση «δίκαιης ικανοποίησης» για υπερβολική διάρκεια της διοικητικής δίκης που εισήχθησαν με τον Ν 4055/2012.
Το πέμπτο κεφάλαιο εστιάζεται σε τρεις ειδικότερες θεματικές, οι οποίες είναι σκόπιμο, να απασχολήσουν την ελληνική έννομη τάξη, διότι συνδέονται άμεσα με τη μείωση του φόρτου των διοικητικών δικαστηρίων, την αριθμητική δηλαδή μέθοδο της επιτάχυνσης: πρώτον, την εναλλακτική επίλυση των διοικητικών διαφορών· δεύτερον, τις λειτουργίες τις οποίες θα μπορούσε να επιτελέσει ο διοικητικός δικαστής, όχι μόνο κατά την εκδίκαση μίας υπόθεσης, αλλά και έξω, πριν ή μετά από αυτή, για να κατευθύνει τη δράση των κρατικών οργάνων προς τη νομιμότητα· τρίτον, την κάλυψη των οργανωτικών ελλειμμάτων της διοικητικής δικαιοσύνης.
Στο τέλος του έργου παρατίθεται συμπληρωματικός πίνακας με Αποφάσεις του ΕΔΔΑ κατά Ελλάδος και Αποφάσεις ΕΔΔΑ κατά άλλων κρατών. Το έργο συνοδεύεται από εύχρηστο, αναλυτικό αλφαβητικό ευρετήριο.
| Πρόλογος | Σελ. XI |
| Σημείωμα συγγραφέα | Σελ. XV |
| Συντομογραφίες | Σελ. XXVII |
| Αντί Εισαγωγής | |
| Ο χρόνος της διοικητικής δίκης, ως πρόβλημα και ως προβληματική | |
| Α. Μερικές σκέψεις για τη σχέση της διοικητικής Δικαιοσύνης με το χρόνο | Σελ. 4 |
| α) Δεν υφίσταται Δικαιοσύνη χωρίς ταχύτητα | Σελ. 5 |
| β) Το διακύβευμα της ταχύτητας είναι σημαντικότερο για τη διοικητική Δικαιοσύνη | Σελ. 7 |
| γ) Η βέλτιστη σχέση μεταξύ ταχύτητας και ποιότητας της Δικαιοσύνης αποτυπώνεται στον «εύλογο» χαρακτήρα του χρόνου απονομής της | Σελ. 8 |
| Β. Τα αίτια των καθυστερήσεων | Σελ. 11 |
| α) Ο πολλαπλασιασμός των διοικητικών διαφορών | Σελ. 14 |
| β) Οι αλλαγές στη φύση των διοικητικών διαφορών και η σημασία για την επίλυσή τους σε εύλογο χρόνο | Σελ. 18 |
| Γ. Επιτάχυνση της διοικητικής Δικαιοσύνης, μεθοδολογικά προλεγόμενα | Σελ. 23 |
| α) Οι μέθοδοι της επιτάχυνσης | Σελ. 24 |
| β) Επιτάχυνση, ένα πολυεπίπεδο εγχείρημα | Σελ. 28 |
| Πρώτο Κεφάλαιο | |
| Η εύλογη διάρκεια της διοικητικής δίκης ως θεμελιώδης επιταγή | |
| Ι. Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου | Σελ. 34 |
| Α. Ο χρόνος απονομής της Δικαιοσύνης, προτεραιότητα για τα όργανα του Συμβουλίου της Ευρώπης | Σελ. 34 |
| α) Η ταχύτητα ως συνιστώσα της δίκαιης δίκης κατά το άρθρο 6§1 ΕΣΔΑ | Σελ. 34 |
| β) Οι αδυναμίες στην αποκατάσταση του παραβιαζόμενου δικαιώματος και η ενεργοποίηση του άρθρου 13 ΕΣΔΑ | Σελ. 41 |
| γ) Η παρέμβαση του Στρασβούργου στα εθνικά δικονομικά συστήματα: από την Επιτροπή Υπουργών, στις «πιλοτικές» αποφάσεις του ΕΔΔΑ | Σελ. 44 |
| Β. Η ελληνική διοικητική Δικαιοσύνη στο μικροσκόπιο του Στρασβούργου | Σελ. 47 |
| α) Η ανάδειξη του προβλήματος | Σελ. 47 |
| β) Η απόφαση Αθανασίου/Ελλάδα (2010) | Σελ. 49 |
| γ) Η επόμενη μέρα μετά την απόφαση Αθανασίου | Σελ. 51 |
| ΙΙ. Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των μελών της | Σελ. 54 |
| Α. Στο δίκαιο της ΕΕ | Σελ. 54 |
| Β. Στο εσωτερικό δίκαιο, κρατών-μελών της ΕΕ | Σελ. 58 |
| ΙΙΙ. Ελληνικό δίκαιο | Σελ. 60 |
| Α. Η υποκειμενική όψη της ταχύτητας: η εύλογη διάρκεια ως δικαίωμα στο ελληνικό δίκαιο | Σελ. 60 |
| Β. Η αντικειμενική όψη της ταχύτητας: γενικό συμφέρον και επίλυση της διοικητικής διαφοράς στον κατάλληλο χρόνο, ιδίως σε περίοδο οικονομικής κρίσης | Σελ. 65 |
| Δεύτερο Κεφάλαιο | |
| Τα όρια ταχύτητας της διοικητικής δίκης | |
| Ι. Ταχύτητα και ποιοτικά χαρακτηριστικά του δικαιώματος δικαστικής προστασίας | Σελ. 72 |
| Α. Η αναγκαία πρόσβαση στη Δικαιοσύνη | Σελ. 73 |
| α) Μη οικονομικά εμπόδια πρόσβασης | Σελ. 73 |
| β) Οικονομικά εμπόδια πρόσβασης | Σελ. 76 |
| γ) Πρόσβαση σε δικαστή με επαρκείς εξουσίες | Σελ. 78 |
| Β. Τα sine qua non χαρακτηριστικά της ένδικης διαδικασίας και της δικαστικής απόφασης | Σελ. 81 |
| α) Κατ'αντιμωλία διαδικασία και ισότητα των όπλων | Σελ. 81 |
| β) Δημοσιότητα της διαδικασίας | Σελ. 83 |
| γ) Αιτιολογία της απόφασης | Σελ. 85 |
| δ) Ένδικα μέσα | Σελ. 87 |
| Γ. Τα sine qua non χαρακτηριστικά του φορέα παροχής δικαστικής προστασίας | Σελ. 88 |
| α) Δικαστήριο ... | Σελ. 88 |
| β) ... ανεξάρτητο και αμερόληπτο | Σελ. 90 |
| ΙΙ. Ταχύτητα και οργανωτικά χαρακτηριστικά της ελληνικής, διοικητικής Δικαιοσύνης | Σελ. 93 |
| Α. Τα συνταγματικά όρια της επιτάχυνσης, στο όνομα της δικαστικής ανεξαρτησίας | Σελ. 94 |
| α) Η μαξιμαλιστική θεώρηση για το αυτοδιοίκητο της Δικαιοσύνης και το ανέλεγκτο του δικαστικού λειτουργήματος | Σελ. 95 |
| β) Η επέμβαση των δικαστηρίων στην εκπόνηση κανόνων για την οργάνωση της διοικητικής Δικαιοσύνης | Σελ. 99 |
| Β. Επιτάχυνση και συνταγματικός ρόλος του Συμβουλίου της Επικρατείας | Σελ. 102 |
| III. Επίμετρο: Στην αναζήτηση μίας «ορθολογικής» επιτάχυνσης | Σελ. 107 |
| Τρίτο Κεφάλαιο | |
| Η συστημική προσέγγιση: τα πρόσφατα μέτρα για την επιτάχυνση της διοικητικής δίκης | |
| Ι. Αναδιανομή ρόλων στο εσωτερικό της διοικητικής Δικαιοσύνης: στην αναζήτηση μιας νέας αρχιτεκτονικής | Σελ. 115 |
| Α. Η ανακατανομή των διοικητικών διαφορών: από τον υδροκεφαλισμό, στη δικονομία-σταυρόλεξο | Σελ. 115 |
| α) Οι πρόσφατες νομοθετικές μεταβολές | Σελ. 116 |
| β) Κριτική αξιολόγηση | Σελ. 121 |
| ι) Θετικές επιμέρους διατάξεις ... | Σελ. 121 |
| ιι) ... σε ένα σχιζοφρενές δικονομικό περιβάλλον ... | Σελ. 123 |
| ιιι) ... που χρειάζεται συνολική και θαρραλέα επανεξέταση | Σελ. 126 |
| Β. «Ου παντός πλειν» στο ανώτατο δικαστήριο. Διήθηση, μετάλλαξη ή ... εξάλειψη των ενδίκων μέσων μετά το Ν 3900/2010 | Σελ. 131 |
| α) Το φίλτρο του άρθρου 12 του Ν 3900/2010 και η αυστηρή εφαρμογή του από τη νομολογία | Σελ. 133 |
| β) Οι αμφιβολίες για τη συνταγματικότητα και την ορθότητα του φίλτρου | Σελ. 138 |
| ι) Ζητήματα συνταγματικότητας | Σελ. 138 |
| ιι) Ζητήματα ορθολογικότητας | Σελ. 140 |
| Γ. Διαδικασίες «ασανσέρ» στο ΣτΕ. Μεταξύ καθοδήγησης και συγκέντρωσης της δικαστικής κρίσης | Σελ. 147 |
| α) Οι μηχανισμοί έλξης και παραδειγματικής επίλυσης ζητημάτων ή διαφορών από το Συμβούλιο της Επικρατείας | Σελ. 147 |
| ι) Η πρώτη προσπάθεια για οργάνωση πρότυπης δίκης με το Ν 3659/2008 | Σελ. 148 |
| ιι) Η πρότυπη ή πιλοτική δίκη του άρθρου 1§1 του Ν 3900/2010 | Σελ. 150 |
| ιιι) Η υποβολή προδικαστικού ερωτήματος κατά το άρθρο 1§2 του Ν 3900/2010 | Σελ. 160 |
| ιv) Η κατά παρέκκλιση άσκηση ενδίκων μέσων, σύμφωνα με το άρθρο 2 του Ν 3900/2010 | Σελ. 162 |
| β) Αποτίμηση των διαδικασιών έλξης και παραδειγματικής επίλυσης των διοικητικών διαφορών από το ΣτΕ | Σελ. 164 |
| ι) Η συνταγματικότητα του θεσμού | Σελ. 164 |
| ιι) Η σκοπιμότητα και η ευρύτερη σημασία του θεσμού | Σελ. 167 |
| ΙΙ. Επί μέρους ρυθμίσεις σε αναζήτηση ταχύτητας ... και συστήματος | Σελ. 173 |
| Α. Η αναμόρφωση των δικαστικών σχηματισμών | Σελ. 173 |
| α) Η κάμψη της συλλογικότητας στην απονομή της διοικητικής Δικαιοσύνης | Σελ. 173 |
| β) Η εκδίκαση των διοικητικών διαφορών «σε συμβούλιο» | Σελ. 179 |
| γ) Η ίδρυση ειδικών τμημάτων | Σελ. 186 |
| Β. Δικονομικά «μερεμέτια» | Σελ. 188 |
| α) Σημειακές παρεμβάσεις στη διοικητική δίκη, μη οικονομικού χαρακτήρα | Σελ. 189 |
| ι) Δικονομικές ρυθμίσεις για την καλύτερη οργάνωση του δικαστικού έργου | Σελ. 189 |
| ιι) Η ατελής δικονομική μεταχείριση της Διοίκησης | Σελ. 193 |
| ιιι) Συντόμευση της δίκης στα στάδια της συζήτησης και της διάσκεψης - ο ακρωτηριασμός της εισήγησης στην ακυρωτική δίκη | Σελ. 197 |
| β) Ζητήματα από την αύξηση του κόστους της διοικητικής δίκης | Σελ. 202 |
| ι) Αύξηση του κόστους για τον ιδιώτη διάδικο που καταφεύγει στη Δικαιοσύνη ... | Σελ. 203 |
| ιι) ... αλλά χαμηλά δικαστικά έξοδα για το διάδικο ο οποίος καθυστερεί ή χάνει τη δίκη... | Σελ. 207 |
| ιιι) ... και διασφάλιση μίας «φθηνής» δίκης για τη Διοίκηση | Σελ. 208 |
| γ) Επιτάχυνση και ειδικά δικονομικά καθεστώτα | Σελ. 209 |
| ι) Επείγουσες διαδικασίες και σύζευξη της προσωρινής με την οριστική δικαστική προστασία | Σελ. 210 |
| ιι) Η «ψευδοεπιτάχυνση» των φορολογικών και τελωνειακών διαφορών: ταμειακό συμφέρον και στρεβλή δικονομία της κρίσης | Σελ. 214 |
| Τέταρτο Κεφάλαιο | |
| Η ατομοκεντρική προσέγγιση: εθνικές διαδικασίες για την προάσπιση του δικαιώματος στην εύλογη διάρκεια | |
| Ι. Η αίτηση επιτάχυνσης | Σελ. 223 |
| Α. Προϋποθέσεις και διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων επιτάχυνσης | Σελ. 223 |
| Β. Αίτηση επιτάχυνσης και άλλα μέσα επίσπευσης της διοικητικής δίκης | Σελ. 228 |
| Γ. Η σημασία της αίτησης επιτάχυνσης | Σελ. 230 |
| II. Η αίτηση «δίκαιης ικανοποίησης» για υπερβολική διάρκεια της διοικητικής δίκης ή «το Στρασβούργο εν Αθήναις» | Σελ. 234 |
| Α. Τα οργανωτικά και διαδικαστικά χαρακτηριστικά της αίτησης για δίκαιη ικανοποίηση | Σελ. 234 |
| α) Ένα ειδικό ένδικο βοήθημα ενώπιον του δικαστηρίου στο οποίο καταγράφεται η καθυστέρηση | Σελ. 234 |
| ι) Η δικονομική αυτοτέλεια της αίτησης για δίκαιη ικανοποίηση | Σελ. 235 |
| ιι) Το δικαστήριο και ο δικαστής της αίτησης για δίκαιη ικανοποίηση | Σελ. 241 |
| β) Το δικονομικό πλαίσιο της αίτησης για δίκαιη ικανοποίηση | Σελ. 245 |
| ι) Τα μέρη της διαδικασίας | Σελ. 245 |
| ιι) Οι προϋποθέσεις του παραδεκτού | Σελ. 247 |
| ιιι) Τα στάδια και η διάρκεια της διαδικασίας | Σελ. 255 |
| ιν) Η απόφαση και η εκτέλεσή της | Σελ. 257 |
| Β. Οι ουσιαστικές προϋποθέσεις και ο προσδιορισμός της δίκαιης ικανοποίησης | Σελ. 259 |
| α) Αναζητώντας την εύλογη διάρκεια της διοικητικής δίκης | Σελ. 259 |
| ι) Μία εκτίμηση ad hoc αλλά σε ένα, γενικά αποδεκτό, χρονικό πλαίσιο... | Σελ. 259 |
| ιι) ... στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων | Σελ. 262 |
| αα) Η συμπεριφορά του αιτούντος τη δίκαιη ικανοποίηση | Σελ. 263 |
| ββ) Η πολυπλοκότητα της υπόθεσης | Σελ. 264 |
| γγ) Η στάση των αρμόδιων κρατικών αρχών | Σελ. 267 |
| δδ) Το διακύβευμα της δίκης | Σελ. 270 |
| β) Η επιδίκαση δίκαιης ικανοποίησης | Σελ. 272 |
| ι) Η φύση της ζημίας και η έκταση της αποκατάστασής της | Σελ. 273 |
| αα) Ηθική και υλική ζημία | Σελ. 273 |
| ββ) «Δίκαιη» και «πλήρης» χρηματική αποκατάσταση | Σελ. 276 |
| ιι) Η μέθοδος για τον επί μέρους υπολογισμό της δίκαιης ικανοποίησης | Σελ. 279 |
| αα) Η τιμή βάσης, ειδικά για την ηθική βλάβη | Σελ. 279 |
| ββ) Η χρονική συνιστώσα | Σελ. 281 |
| γγ) Τα κριτήρια της εύλογης διάρκειας ως κριτήρια επιμέτρησης | Σελ. 282 |
| δδ) Τα εναλλακτικά μέσα αποκατάστασης | Σελ. 284 |
| Πέμπτο Κεφάλαιο | |
| Οι χαμένες ευκαιρίες | |
| Ι. Αγνοώντας την εναλλακτική επίλυση των διοικητικών διαφορών | Σελ. 290 |
| Α. Η σημασία και οι μορφές εναλλακτικής επίλυσης των διοικητικών διαφορών | Σελ. 290 |
| Β. Η εναλλακτική επίλυση ως υπερεθνική επιταγή και ως εθνική επιλογή σε άλλες έννομες τάξεις | Σελ. 295 |
| α) Ευρωπαϊκό Δίκαιο | Σελ. 296 |
| β) Αγγλοσαξωνικό Δίκαιο | Σελ. 298 |
| γ) Ηπειρωτικό δίκαιο | Σελ. 301 |
| Γ. Η εναλλακτική επίλυση των διοικητικών διαφορών στην Ελλάδα | Σελ. 307 |
| α) Ενδικοφανείς και προδικαστικές προσφυγές | Σελ. 307 |
| β) 'Αλλα μέσα εναλλακτικής επίλυσης | Σελ. 313 |
| γ) Συμπέρασμα | Σελ. 318 |
| ΙΙ. Εμμένοντας στα παραδοσιακά μέσα δράσης του διοικητικού δικαστή | Σελ. 320 |
| Α. Η προληπτική θεραπεία: η συμβουλευτική λειτουργία του διοικητικού δικαστή | Σελ. 321 |
| Β. Η «αθωωτική» θεραπεία: η διάσωση της προσβαλλόμενης διοικητικής πράξης | Σελ. 325 |
| α) Εξετάζοντας τη λυσιτέλεια των τυπικών ελαττωμάτων | Σελ. 326 |
| β) Διορθώνοντας τις πλημμέλειες της αιτιολογίας | Σελ. 330 |
| γ) Περιορίζοντας τον αυτεπάγγελτο δικαστικό έλεγχο | Σελ. 332 |
| Γ. Η θεραπεία μετά την «καταδίκη»: ο ρόλος του διοικητικού δικαστή κατά την αποδοχή του ένδικου βοηθήματος | Σελ. 333 |
| α) Ο προσδιορισμός στο χρόνο, των συνεπειών την ακυρωτικής απόφασης | Σελ. 334 |
| β) Ο προσδιορισμός του τρόπου θεραπείας της διοικητικής παρανομίας | Σελ. 337 |
| ΙΙΙ. Διαιωνίζοντας τα οργανωτικά ελλείμματα της διοικητικής Δικαιοσύνης | Σελ. 344 |
| Α. Ένα κενό στρατηγικής: η αδιαφορία για την οργανωτική αποτελεσματικότητα της διοικητικής Δικαιοσύνης | Σελ. 344 |
| Β. Τα επί μέρους προβλήματα | Σελ. 347 |
| α) Ελλείμματα σε ανθρώπινους πόρους και υποδομές | Σελ. 347 |
| β) Ελλείμματα στη διαχείριση του δικαστικού έργου | Σελ. 351 |
| γ) Ελλείμματα στην αξιολόγηση του δικαστικού έργου | Σελ. 357 |
| Συμπεράσματα | Σελ. 363 |
| Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία | Σελ. 373 |
| Βιβλιογραφία στην Ελληνική Γλώσσα | Σελ. 383 |
| Α. Αποφάσεις ΕΔΔΑ κατά Ελλάδας | Σελ. 403 |
| Β. Αποφάσεις ΕΔΔΑ κατά άλλων κρατών | Σελ. 410 |
| Ευρετήριο | Σελ. 419 |