Περιεχόμενα | |
Πρόλογος | Σελ. XΙ |
Εισαγωγή | Σελ. 1 |
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ | |
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ
ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ Ν 1650/1986 | |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ | |
Αξιολογικοί συσχετισμοί (ομοιότητες-διαφορές)
ανάμεσα στα βασικά περιβαλλοντικά εγκλήματα
των παρ. 1 και 2α’ του άρθρου 28 Ν 1650/1986 | |
Ι. Γενικές παρατηρήσεις | Σελ. 9 |
ΙΙ. Ο ειδικότερος χαρακτήρας των πράξεων της παρ. 1 και παρ. 2α’
του άρθρου 28 Ν 1650/1986 ως εγκλημάτων διακινδύνευσης | Σελ. 12 |
Α. Οι ειδικότερες σχετικές απόψεις | Σελ. 13 |
Β. Κριτική αξιολόγηση των πιο πάνω υποστηριχθεισών απόψεων | Σελ. 16 |
Γ. Επιχειρήματα από τις ιδιομορφίες του νομοτυπικού αποτελέσματος | Σελ. 17 |
Δ. Επιχειρήματα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προσβληθέντος αγαθού | Σελ. 25 |
Ε. Επιχειρήματα αντεγκληματικής πολιτικής | Σελ. 29 |
ΣΤ. Δογματική σημασία του ορθού προσδιορισμού του νομοτυπικού
αποτελέσματος για την έλλογη οριοθέτηση του αξιοποίνου
των κρινόμενων συμπεριφορών | Σελ. 29 |
1. Προσπάθειες ειδικότερης οριοθέτησης της αξιόποινης περιβαλλοντικής
υποβάθμισης | Σελ. 33 |
2. Ειδικότερα επιχειρήματα από την διατύπωση των εφαρμοστέων
αντικειμενικών υποστάσεων | Σελ. 35 |
ΙΙΙ. Στιγμιαίος ή διαρκής χαρακτήρας των εγκλημάτων του άρθρου 28
παρ. 1 και 2 εδ. α’ Ν 1650/1986 | Σελ. 39 |
IV. Ο χαρακτήρας της πράξης της παρ. 2 εδ. α’ του άρθρου 28 Ν 1650/1986
ως εγκλήματος παράλειψης και συναφείς αξιολογήσεις | Σελ. 46 |
V. Ζητήματα απόπειρας | Σελ. 56 |
VI. Ζητήματα συμμετοχικής ευθύνης | Σελ. 60 |
VII. Σχετικά δικονομικά ζητήματα | Σελ. 65 |
VIII. Ειδικότερα ζητήματα διαχρονικού δικαίου και υφ’ όρον παραγραφής | Σελ. 65 |
A. Πρώτο ζήτημα διαχρονικού ουσιαστικού δικαίου | Σελ. 70 |
Β. Δεύτερο ζήτημα διαχρονικού ουσιαστικού δικαίου | Σελ. 71 |
Γ. Τρίτο ζήτημα διαχρονικού ουσιαστικού δικαίου | Σελ. 71 |
Δ. Ζήτημα διαχρονικού δικονομικού δικαίου - Παράσταση αστικώς υπευθύνου
κατά τις προβλέψεις της παρ. 4 | Σελ. 71 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ | |
Δογματική συγκριτική ανάλυση ανάμεσα
στα παρεμφερή εγκλήματα των παρ. 1 και παρ. 5.2-5.1 | |
I. Η αντικειμενική υπόσταση της πρόκλησης υποβάθμισης
του περιβάλλοντος χωρίς την έκδοση ή καθ’ υπέρβαση της
σχετικής διοικητικής αδείας (αρ. 28 παρ. 1 Ν 1650/1986) | Σελ. 76 |
Α. Υποκείμενο του εγκλήματος | Σελ. 91 |
1. Θέση του προβλήματος | Σελ. 91 |
2. Γενικότερες δογματικές επισημάνσεις για τον περιορισμό του κύκλου
των υποψηφίων δραστών στα ερευνώμενα εγκλήματα | Σελ. 91 |
3. Ειδικότερα συμπεράσματα για το υποκείμενο των ερευνώμενων
εγκλημάτων | Σελ. 95 |
Β. Ο χαρακτήρας του εγκλήματος ως πολυπράκτου ή μη | Σελ. 100 |
Γ. Ζητήματα πλάνης | Σελ. 102 |
Δ. Ζητήματα συμμετοχικής ευθύνης | Σελ. 104 |
ΙΙ. Περιγραφή της αξιόποινης συμπεριφοράς στην παρ. 5.2
του άρθρου 28 Ν 1650/1986 | Σελ. 105 |
Α. Τιθέμενα ερωτήματα προσδιορισμού αξιοποίνων συμπεριφορών
υπό την μορφή παράλειψης | Σελ. 107 |
1. Αν και σε ποιες περιπτώσεις μπορεί να γίνεται λόγος για επιτακτική ανάγκη
κατανομής προστατευτικών ρόλων σε επιμέρους κοινωνούς και ποια είναι
τα εύλογα κριτήρια που νομιμοποιούν την επιλογή συγκεκριμένων
προσώπων και, κατ’ επέκταση, την αναγωγή τους σε φορείς «ιδιαιτέρων»
νομικών υποχρεώσεων κατά την έννοια του άρθρου 15 ΠΚ | Σελ. 108 |
2. Αν συνιστούν πάντα ιδιαίτερες νομικές υποχρεώσεις οι διάφορες
υποχρεώσεις προς ενέργεια που θεσπίζονται από την νομοθεσία για
όσους μετέρχονται συγκεκριμένες επιχειρηματικές και επαγγελματικές
δραστηριότητες ή εξουσιάζουν κινδυνογόνα αντικείμενα. | Σελ. 109 |
3. Αν θεμελιώνουν οι θεσμικές σχέσεις εξουσίασης έναντι προσώπων
(π.χ. εργαζομένων) ή πραγμάτων (π.χ. μηχανολογικού εξοπλισμού
επιχείρησης) αυτοτελώς κάποια ιδιαίτερη νομική υποχρέωση | Σελ. 110 |
4. Σε τι συνίσταται το περιεχόμενο των ιδιαίτερων νομικών υποχρεώσεων
και πότε θεμελιώνεται παράβασή τους | Σελ. 110 |
5. Ποιος είναι ο τελικός αποδέκτης των ιδιαίτερων νομικών υποχρεώσεων
που βαρύνουν πρωταρχικά μία συλλογική οντότητα και ποιες αλλαγές
μπορεί να υφίστανται αυτές ως προς το περιεχόμενό τους κατά
τη διαδικασία της μετακύλισής τους | Σελ. 111 |
6. Ποια είναι η σχέση των ιδιαίτερων νομικών υποχρεώσεων με το στοιχείο
της αιτιώδους συνάφειας κατά τη θεμελίωση της ευθύνης για (μη) γνήσια
εγκλήματα παράλειψης | Σελ. 112 |
7. Αν υπάγονται οι εξωποινικές διατάξεις, που καθιδρύουν ιδιαίτερες
νομικές υποχρεώσεις κατά την έννοια του άρθρου 15 ΠΚ, στις αρχές
του διαχρονικού ποινικού δικαίου (: απαγόρευση αναδρομικής εφαρμογής
αυστηρότερων ποινικών νόμων, επιταγή αναδρομικής εφαρμογής
επιεικέστερων ποινικών νόμων) | Σελ. 114 |
8. Τελικά δογματικά συμπεράσματα | Σελ. 142 |
8.1. Η «υπερκέραση» ως περίπτωση διακοπής της αιτιότητας | Σελ. 143 |
8.2. Σωρευτική αιτιότητα | Σελ. 144 |
8.3. Υπαλλακτική αιτιότητα | Σελ. 144 |
8.4. Αποδεικτικά προβλήματα και λοιπά ζητήματα αιτιότητας | Σελ. 145 |
8.4.1. H επίδραση των «αρνητικών αιτιωδών συνθηκών»
στα περιβαλλοντικά εγκλήματα | Σελ. 146 |
8.4.2. Η εφαρμογή της θεωρίας για την ανεπίτρεπτη επίταση του κινδύνου
επέλευσης του αποτελέσματος στα περιβαλλοντικά εγκλήματα | Σελ. 152 |
8.4.3. Η εφαρμογή της θεωρίας για την «απαγόρευση της αναδρομής»
στα περιβαλλοντικά εγκλήματα | Σελ. 155 |
8.4.4. Η εφαρμογή των περιπτώσεων διακοπής της σωστικής αιτιώδους
διαδρομής στα περιβαλλοντικά εγκλήματα | Σελ. 156 |
8.4.5. Ζητήματα καταλογισμού περιβαλλοντικών προσβολών όταν αυτές
προέρχονται από τη χρήση ρομπότ | Σελ. 158 |
Β. Εννοιολογικός προσδιορισμός των επιχειρησιακών εγγυητών
για την προστασία περιβάλλοντος | Σελ. 163 |
1. Ευθύνη του διοικητικού συμβουλίου | Σελ. 167 |
2. Ιδιαίτεροι επιχειρησιακοί φορείς | Σελ. 170 |
3. Η ποινική αξιολόγηση περιβαλλοντικών προσβολών στα πλαίσια
λειτουργίας κρατικά εποπτευόμενων συστημάτων επιχειρησιακού
αυτοελέγχου (Öko-Audits) | Σελ. 177 |
4. Οι δυνατότητες δικονομικής αξιοποίησης των πορισμάτων
του ενδοεπιχειρησιακού περιβαλλοντικού ελέγχου | Σελ. 179 |
| |
Γ. Λοιπά δογματικά ζητήματα αξιοποίνου | Σελ. 182 |
1. Οριοθέτηση απόπειρας | Σελ. 182 |
2. Θέματα συμμετοχικής ευθύνης | Σελ. 184 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ | |
Το αξιόποινο των δημοσίων υπαλλήλων στο Ποινικό Δίκαιο Περιβάλλοντος
(ιδιαίτερα όσον αφορά την τέλεση, εκ μέρους των αυτουργών,
των εγκλημάτων των παρ. 1 και 5.1-5.2) και η εξάρτηση αυτού
από τη νομιμότητα των διοικητικών πράξεων | |
Ι. Γενικότερη θέση του προβλήματος | Σελ. 185 |
ΙΙ. Υποστηριχθείσες σχετικές απόψεις | Σελ. 188 |
ΙΙΙ. Τελικά συμπεράσματα για την εξάρτηση του αξιοποίνου
των περιβαλλοντικών προσβολών από την νομιμότητα ή μη
της σχετικής διοικητικής αδείας και συναφής επιχειρηματολογία | Σελ. 189 |
IV. Ειδικότερες επισημάνσεις για την ποινική ευθύνη των εμπλεκομένων
προσώπων | Σελ. 198 |
V. Γενικότερες τελικές κατηγοριοποιήσεις της ποινικής ευθύνης υπαλλήλου
για περιβαλλοντικά εγκλήματα | Σελ. 203 |
A. Ισχύς του τεκμηρίου νομιμότητας σε ιδιαίτερα (delikta propria)
περιβαλλοντικά εγκλήματα με δόλο του άμεσου αυτουργού | Σελ. 203 |
B. Ισχύς του τεκμηρίου νομιμότητας σε ιδιαίτερα περιβαλλοντικά εγκλήματα
με αμέλεια ή χωρίς υπαιτιότητα του δράστη | Σελ. 204 |
Γ. Ισχύς του τεκμηρίου νομιμότητας σε κοινά περιβαλλοντικά εγκλήματα
με δόλο του αυτουργού | Σελ. 204 |
Δ. Ισχύς του τεκμηρίου νομιμότητας σε κοινά περιβαλλοντικά εγκλήματα
με αμέλεια ή χωρίς υπαιτιότητα του αυτουργού | Σελ. 205 |
Ε. Μη ισχύς του τεκμηρίου νομιμότητας σε ιδιαίτερα περιβαλλοντικά
εγκλήματα με δόλο του αυτουργού | Σελ. 205 |
ΣΤ. Μη ισχύς του τεκμηρίου νομιμότητας σε ιδιαίτερα περιβαλλοντικά
εγκλήματα με αμέλεια ή χωρίς υπαιτιότητα του δράστη | Σελ. 207 |
Ζ. Μη ισχύς του τεκμηρίου νομιμότητας σε κοινά περιβαλλοντικά εγκλήματα
με δόλο του αυτουργού | Σελ. 208 |
Η. Μη ισχύς του τεκμηρίου νομιμότητας σε κοινά περιβαλλοντικά εγκλήματα
με αμέλεια ή χωρίς υπαιτιότητα του αυτουργού | Σελ. 210 |
VΙ. Γενικότερες αξιολογήσεις της ποινικής ευθύνης του υπαλλήλου
για περιβαλλοντικά εγκλήματα στην γερμανική ποινική θεωρία | Σελ. 210 |
VII. Σχέση της πειθαρχικής με την ποινική ευθύνη του υπαλλήλου
για παραβιάσεις της διοικητικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας
και συνακόλουθη προσβολή του περιβάλλοντος | Σελ. 214 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ | |
Οι διακεκριμένες παραλλαγές των εγκλημάτων
κατά του περιβάλλοντος | |
I. Ερμηνευτικές προσεγγίσεις στα διακεκριμένα εγκλήματα
των παρ. 3 εδ. α’ και β’ | Σελ. 218 |
ΙΙ. Το έγκλημα του άρθρου 28 παρ. 3 περ. γ’ Ν 1650/1986 | Σελ. 229 |
Α. Ο νομοθετικός λόγος της βαρύτερης τιμώρησης των εκ του αποτελέσματος
διακρινόμενων εγκλημάτων και η επίδρασή τους στον χαρακτηρισμό
του συγκεκριμένου εγκλήματος ως τέτοιου υπό τον παλαιό ΠΚ | Σελ. 237 |
Β. Ο ιστορικός λόγος θέσπισης των εκ του αποτελέσματος εγκλημάτων
και η επίδρασή τους στον χαρακτηρισμό του συγκεκριμένου εγκλήματος
ως τέτοιου υπό τον παλαιό ΠΚ. | Σελ. 238 |
ΙΙΙ. Τα διακεκριμένα εγκλήματα του αρ. 28 παρ. 3 περ. δ’ και ε’ Ν 1650/1986 | Σελ. 244 |
Α. Ερμηνευτική ανάλυση των οικείων αντικειμενικών υποστάσεων | Σελ. 244 |
Β. Ζητήματα απόπειρας | Σελ. 246 |
Γ. Ζητήματα συμμετοχικής ευθύνης | Σελ. 247 |
α. Η συνθέτουσα άποψη (synthetische Konzeption) | Σελ. 248 |
β. Η αναλυτική άποψη | Σελ. 248 |
γ. Ενδιάμεσες απόψεις | Σελ. 249 |
IV. Οι διακεκριμένες παραλλαγές της εξ αμελείας τέλεσης
(άρθρο 28 παρ. 3 εδ. τελευταίο) | Σελ. 250 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ | |
Επίκαιρα ζητήματα ειδικότερης δικονομικής
και δικαιοπολιτικής αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών
εγκλημάτων του άρθρου 28 Ν 1650/1986 | |
Ι. Θέματα δικαιοπολιτικής αντιμετώπισης | Σελ. 253 |
A. Έμπρακτη μεταμέλεια (άρθρο 28 παρ. 6 Ν 1650/1986) | Σελ. 253 |
Β. Σχετικά δικονομικά ζητήματα | Σελ. 263 |
Γ. Οι κυρώσεις κατά νομικών προσώπων (άρθρο 28 παρ. 5.3 έως 5.6
του Ν 1650/1986 και άρθρα 4, 5 Ν 4042/2012) | Σελ. 270 |
ΙΙ. Ειδικότερα ζητήματα δικονομικής αντιμετώπισης των εγκλημάτων
του άρθρου 28 Ν 1650/1986 | Σελ. 280 |
Α. Κατάσχεση, δήμευση, παρεπόμενες ποινές (άρθρο 28 παρ. 9 Ν 1650/1986) | Σελ. 280 |
Β. Τα δικαιούμενα σε δήλωση παράστασης πολιτικής αγωγής πρόσωπα
(άρθρο 28 παρ. 7 Ν 1650/1986) | Σελ. 282 |
Γ. Ο τρόπος απόδειξης του κινδύνου των παρ. 2 και 4 του άρθρου 2
Ν 1650/1986 στην ποινική δίκη | Σελ. 300 |
Δ. Εμπειρικά και δικαιϊκά προβλήματα στην ποινική δίωξη
των περιβαλλοντικών εγκλημάτων | Σελ. 304 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ | |
Κριτική αξιολόγηση της ενωσιακής νομοθεσίας
για την καταπολέμηση των περιβαλλοντικών εγκλημάτων
και της αντίστοιχης εναρμόνισης της ελληνικής έννομης τάξης | |
Ι. Κριτική εκτίμηση των ποινικών προβλέψεων της Οδηγίας 2008/99/ΕΚ | Σελ. 311 |
ΙΙ. Αξιολόγηση των διατάξεων του άρθρου 3 Ν 4042/2012 των σχετικών
για την εναρμόνιση με τις ποινικές διατάξεις της Οδηγίας 2008/99
του ΕΚ και του Συμβουλίου της 19.11.2008 | Σελ. 315 |
ΙΙΙ. Ειδικότερα η αξιόποινη πράξη του αρ. 3 στοιχ. δ’ Ν 4042/2012 | Σελ. 323 |
IV. Οι υποστάσεις του άρθρου 3 Ν 4042/2012 και η συσχέτισή τους
με τα εγκλήματα του άρθρου 28 Ν 1650/1986 | Σελ. 325 |
V. Η προβληματική της ενδεχόμενης παραβίασης της αρχής nullum crimen
nulla poena sine lege certa | Σελ. 326 |
VI. Ζητήματα πλάνης του δράστη | Σελ. 327 |
VII. Κριτήρια διάκρισης ανάμεσα στην αυτουργική και συμμετοχική δράση | Σελ. 330 |
VIII. Χρόνος περάτωσης των εγκλημάτων των περ. β’ και γ’ | Σελ. 332 |
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ | |
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΠΕΡΑΝ ΤΟΥ Ν 1650/1986 | |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ | |
Ερμηνευτικές δυσχέρειες από την εφαρμογή
της εθνικής νομοθεσίας για την ποινική προστασία
του υδάτινου περιβάλλοντος και η υπέρβασή τους | |
Ι. Ποιοτική αξιολόγηση των ποινικών διατάξεων του αρ. 6
Ν 4037/2012 για την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας
προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2009/123/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
και του Συμβουλίου της 21ης Οκτωβρίου 2009 | Σελ. 337 |
ΙΙ. Συμμετοχή στα εγκλήματα του άρθρου 6 Ν 4037/2012 | Σελ. 339 |
ΙΙΙ. Το έγκλημα του άρθρου 6 παρ. 3 Ν 4037/2012 | Σελ. 340 |
| |
ΚΕΦΑΛAIΟ ΔΕΥΤΕΡΟ | |
Ερμηνευτική ανάλυση και αξιολόγηση των ποινικών διατάξεων
του Ν 4036/2012 επί περιβαλλοντικών εγκλημάτων
από την αλόγιστη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων | |
Ι. Ιστορική αναδρομή | Σελ. 342 |
ΙΙ. Οφέλη και επιβλαβείς συνέπειες από την αλόγιστη χρήση
φυτοπροστατευτικών προϊόντων | Σελ. 342 |
ΙΙΙ. H τυποποίηση των σχετικών βλαπτικών συμπεριφορών
ως περιβαλλοντικών εγκλημάτων: Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
και συναφείς δυσχέρειες | Σελ. 345 |
IV. Ερμηνευτικές προσεγγίσεις των οικείων αντικειμενικών υποστάσεων | Σελ. 348 |
V. Ποιοτικός χαρακτηρισμός της εναρμόνισης της ελληνικής έννομης τάξης
με την αντίστοιχη ενωσιακή νομοθεσία | Σελ. 350 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ | |
Ποινική εκτίμηση των νομοτυπικών υποστάσεων του Ν 1565/1985
για την περιβαλλοντικά επιζήμια χρήση λιπασμάτων | Σελ. 352 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ | |
Ποινική αντιμετώπιση της παραγωγής και γενικότερης
διακίνησης των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων και οργανισμών | |
I. Γενικότερη έκθεση του προβλήματος | Σελ. 354 |
ΙΙ. Το νεότερο ειδικό νομικό καθεστώς | Σελ. 356 |
ΙΙΙ. Τελική ποινική αξιολόγηση των σχετικών ερευνώμενων συμπεριφορών | Σελ. 361 |
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ | |
ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ | |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ | |
Η προστασία του περιβάλλοντος στα πλαίσια
της αρχής της παγκόσμιας δικαιοσύνης | |
Ι. Γενικότερη ανάπτυξη | Σελ. 365 |
ΙΙ. Διαδικαστικές εγγυήσεις με βάση την γενική αρχή του κράτους δικαίου | Σελ. 372 |
α. Με βάση την αρχή ne bis in idem | Σελ. 373 |
β. Με βάση την αρχή της αναλογικότητας | Σελ. 375 |
| |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ | |
Ζητήματα διεθνούς δικαστικής συνδρομής
για την εξακρίβωση περιβαλλοντικών εγκλημάτων | Σελ. 376 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ | |
Ι. Λοιπά δικονομικά προβλήματα | Σελ. 382 |
ΙΙ. Ζητήματα προσδιορισμού των ορθών τοπικών ορίων για την εφαρμογή
του ελληνικού ποινικού δικαίου στα περιβαλλοντικά εγκλήματα
με διασυνοριακή διάσταση | Σελ. 388 |
ΙΙΙ. Προβλήματα διακρατικής εφαρμογής αλλοδαπού διοικητικού
περιβαλλοντικού δικαίου | Σελ. 390 |
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ | |
Ζητήματα διεθνούς ποινικής δικαιοδοσίας
στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Ποινικού Δικαίου | |
Ι. Γενικότερες τοποθετήσεις και συμπεράσματα | Σελ. 398 |
ΙΙ. Προσπάθειες ειδικότερης θεωρητικής τεκμηρίωσης | Σελ. 401 |
| |
Βιβλιογραφία | Σελ. 415 |
Αλφαβητικό ευρετήριο | Σελ. 427 |