| ΠΡΟΛΟΓΟΣ | Σελ. VII |
| ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ | Σελ. XIX |
| ΕΙΣΑΓΩΓΗ
| |
| I. Παραγωγικά αίτια της επιλογής του θέματος | Σελ. 1 |
| II. Δικαιολόγηση του περιορισμού της έρευνας στα διανεμόμενα κέρδη Α.Ε. | Σελ. 2 |
| III. Αντικείμενο της μελέτης | Σελ. 3 |
| IV. Μεθοδολογία | Σελ. 5 |
| V. Υλικό έρευνας | Σελ. 6 |
| Α΄ ΜΕΡΟΣ Νομιμοποιητικό θεμέλιο
| |
| Ι. Τελολογία των συστημάτων φορολόγησης των μερισμάτων | |
| Α. Τα ισχύσαντα συστήματα φορολογίας μερισμάτων στην Ελλάδα | Σελ. 7 |
| 1. Η εξέλιξη της νομοθεσίας με βάση το σκοπό της φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 8 |
| i. Η φορολόγηση με βάση τη φοροδοτική ικανότητα | Σελ. 10 |
| α. Οι ρυθμίσεις του ΝΔ 3843/1958 | Σελ. 10 |
| β. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 12 |
| ii. Η φορολόγηση με αναπτυξιακή διάθεση | Σελ. 15 |
| α. Οι ρυθμίσεις των νόμων | Σελ. 15 |
| β. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 17 |
| iii. Φορολόγηση κάτω από την πίεση της δημοσιονομικής ανάγκης | Σελ. 18 |
| α. Οι ρυθμίσεις των νόμων | Σελ. 18 |
| β. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 22 |
| iv. Μεικτή πολιτική φορολόγησης μερισμάτων | Σελ. 23 |
| α. Ο Ν 3943/2011 | Σελ. 23 |
| αα. Οι ρυθμίσεις του νόμου | Σελ. 23 |
| ββ. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 25 |
| β. Ο Ν 4038/2012 | Σελ. 26 |
| αα. Οι ρυθμίσεις του νόμου | Σελ. 26 |
| ββ. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 26 |
| γ. Ο Ν 4110/2013 | Σελ. 27 |
| αα. Οι ρυθμίσεις του νόμου | Σελ. 27 |
| ββ. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 27 |
| δ. Ο Ν 4172/2013 | Σελ. 27 |
| αα. Οι ρυθμίσεις του νόμου | Σελ. 27 |
| ββ. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 29 |
| 2. Βαθμός επίτευξης των νομοθετικών σκοπών | Σελ. 29 |
| i. Η επιλογή της φορολόγησης ή μη των μερισμάτων | Σελ. 29 |
| ii. Κριτική της επιλογής των στόχων που εξυπηρετεί η φορολόγηση μερισμάτων | Σελ. 31 |
| iii. Νομοτεχνικές αστοχίες | Σελ. 38 |
| α. Ν 3697/2008 | Σελ. 39 |
| β. Ν 3842/2010 | Σελ. 40 |
| γ. Ν 3943/2011 | Σελ. 44 |
| Β. Ο ρεαλισμός των αλλοδαπών συστημάτων | Σελ. 45 |
| 1. Φορολόγηση εταιρικών κερδών ή μερισμάτων; | Σελ. 45 |
| 2. Η φοροδιαφυγή κατά τη διανομή μερισμάτων | Σελ. 48 |
| 3. Το περιεχόμενο των συστημάτων άλλων κρατών | Σελ. 50 |
| i. Αυστρία | Σελ. 50 |
| ii. Βέλγιο | Σελ. 51 |
| iii. Βουλγαρία | Σελ. 51 |
| iv. Γαλλία | Σελ. 52 |
| v. Γερμανία | Σελ. 54 |
| vi. Ηνωμένο Βασίλειο | Σελ. 55 |
| vii. ΗΠΑ | Σελ. 56 |
| viii. Ισπανία | Σελ. 59 |
| ix. Ιταλία | Σελ. 60 |
| x. Κύπρος | Σελ. 61 |
| xi. Μάλτα | Σελ. 62 |
| xii. Ολλανδία | Σελ. 63 |
| xiii. Πολωνία | Σελ. 64 |
| xiv. Πορτογαλία | Σελ. 64 |
| xv. Ρουμανία | Σελ. 65 |
| xvi. Ρωσία | Σελ. 66 |
| xvii. Σουηδία | Σελ. 66 |
| xviii. Τουρκία | Σελ. 67 |
| Συμπέρασμα | Σελ. 67 |
| ΙΙ. Γενικές αρχές του δικαίου για την φορολόγηση των μερισμάτων | |
| Α. Οι γενικές αρχές ως νομιμοποιητική βάση | Σελ. 68 |
| 1. Γενικές αρχές ουσιαστικής δικαιοσύνης | Σελ. 69 |
| i. Ρυθμιστικό πεδίο της αρχής της ισότητας και εννοιολογικό περιεχόμενο | Σελ. 69 |
| ii. Αναλογικότητα και η εφαρμογή της στη φορολογία μερισμάτων | Σελ. 75 |
| 2. Γενικές αρχές διαδικαστικής δικαιοσύνης | Σελ. 79 |
| i. Κατά την επιβολή του φόρου | Σελ. 79 |
| a. Αρχή της νομιμότητας του φόρου | Σελ. 79 |
| β. Μη αναδρομικότητα | Σελ. 80 |
| ii. Κατά την ερμηνεία του φορολογικού νόμου | Σελ. 81 |
| α. Έννοια της ερμηνείας - διακρίσεις | Σελ. 81 |
| β. Εφαρμογή των αρχών και μεθόδων ερμηνείας κατά τη χρήση του όρου μέρισμα σε φορολογικές υποθέσεις | Σελ. 92 |
| Β. Το Ευρωπαϊκό και το διεθνές δικαιικό πλαίσιο της φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 98 |
| 1. Το διεθνές δίκαιο | Σελ. 100 |
| i. Οι ρυθμίσεις του άρθ. 10 της Σύμβασης μοντέλου ΟΟΣΑ | Σελ. 100 |
| ii. Η σημασία του διεθνούς φορολογικού δικαίου για την εννοιολογία του μερίσματος | Σελ. 102 |
| iii. Η εξειδίκευση της αποφυγής διπλής φορολογίας στα μερίσματα | Σελ. 105 |
| 2. Η φορολογία μερισμάτων στο ευρωπαϊκό φορολογικό δίκαιο | Σελ. 107 |
| i. Η αντιμετώπιση του μερίσματος στο ενωσιακό φορολογικό δίκαιο | Σελ. 107 |
| a. επιβεβαίωση των ενωσιακών αρχών και ελευθεριών | Σελ. 108 |
| β. επίκληση δημοσίου συμφέροντος | Σελ. 115 |
| γ. μέθοδοι εξάλειψης των προβλημάτων από τη φορολογία μερισμάτων: σύστημα πίστωσης φόρου - απαλλαγής | Σελ. 119 |
| ii. Η σημασία της ενοποίησης της φορολογικής βάσης για τη φορολογία μερισμάτων | Σελ. 122 |
| 3. Οι συνέπειες των ρυθμίσεων του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου φορολογίας μερισμάτων στο εσωτερικό δίκαιο | Σελ. 124 |
| i. Το κύρος του διεθνούς δικαίου - Η δεσμευτικότητα και η ενοποιητική λειτουργία του ευρωπαϊκού δικαίου | Σελ. 124 |
| ii. Ίση μεταχείριση, αναλογικότητα, ασφάλεια δικαίου και τα όρια εφαρμογής τους | Σελ. 126 |
| ΙΙΙ. Συμπέρασμα πρώτου μέρους | Σελ. 129 |
| Β΄ ΜΕΡΟΣ Περιεχόμενο της φορολογίας μερισμάτων
| |
| Ι. Φορολόγηση ratione personae | Σελ. 133 |
| Α. Το πρόσωπο και το αντικείμενο της φορολογικής ενοχής | Σελ. 134 |
| 1. Η θεμελίωση της αυτοτέλειας των εταιρειών και η άρση της | Σελ. 137 |
| i. Η αυτοτέλεια των εταιρειών | Σελ. 137 |
| ii. Η άρση της αυτοτέλειας στο εταιρικό δίκαιο | Σελ. 139 |
| iii. Κάμψη της αυτοτέλειας στο φορολογικό δίκαιο | Σελ. 142 |
| iv. Η αρχή της αυτοτέλειας στη φορολογία μερισμάτων | Σελ. 148 |
| 2. Η προσέγγιση του μερίσματος ως εισοδήματος | Σελ. 151 |
| i. Το εισόδημα στο φορολογικό δίκαιο | Σελ. 152 |
| α. Έννοια του εισοδήματος | Σελ. 152 |
| β. Διάδραση και αυτονομία φορολογικού δικαίου | Σελ. 159 |
| ii. Έννοια και νομική φύση μερίσματος στο εταιρικό και φορολογικό δίκαιο | Σελ. 161 |
| a. Εμπορικολογική προσέγγιση της έννοιας του μερίσματος | Σελ. 161 |
| αα. Νομική θεμελίωση της εμπορικολογικής προσέγγισης | Σελ. 161 |
| ββ. Φύση του δικαιώματος σε μέρισμα | Σελ. 163 |
| γγ. Προϋποθέσεις ίδρυσης του δικαιώματος και της αξίωσης | Σελ. 164 |
| δδ. Διακρίσεις από συγγενείς έννοιες | Σελ. 166 |
| εε. Δικαιολόγηση του θεσμού του μερίσματος και συμπέρασμα για την έννοιά του | Σελ. 166 |
| β. Φορολογική προσέγγιση του μερίσματος ως φορολογητέου εισοδήματος | Σελ. 167 |
| αα. Στο εσωτερικό φορολογικό δίκαιο | Σελ. 167 |
| αα1. Νομοθετικές αναφορές | Σελ. 167 |
| αα2. Οι θέσεις της θεωρίας | Σελ. 171 |
| ββ. Στο φορολογικό δίκαιο άλλων κρατών | Σελ. 172 |
| γγ. Στο διεθνές και ευρωπαϊκό φορολογικό δίκαιο | Σελ. 175 |
| γ. Η νομολογιακή προσέγγιση | Σελ. 182 |
| δ. Συμπέρασμα | Σελ. 186 |
| Β. Η σύνδεση προσώπου φορολογούμενου και φορολογητέου εισοδήματος | Σελ. 188 |
| 1. Η Φοροδοτική ικανότητα | Σελ. 189 |
| i. Φοροδοτική ικανότητα και υποκείμενο του φόρου μερισμάτων | Σελ. 189 |
| ii. Φοροδοτική ικανότητα και αντικείμενο του φόρου μερισμάτων | Σελ. 192 |
| 2. Η έννοια και οι συνέπειες της διπλής φορολογίας | Σελ. 193 |
| i. Η επιρροή της διπλής φορολογίας στον προσδιορισμό της φοροδοτικής ικανότητας | Σελ. 193 |
| ii. Έννοια και μορφές της διπλής φορολογίας | Σελ. 194 |
| iii. Η αντιμετώπιση της διπλής φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 196 |
| α. Τα συστήματα εξάλειψης της διπλής φορολογίας στα μερίσματα και εταιρικά κέρδη | Σελ. 197 |
| β. Η ειδική μεταχείριση των μετόχων - εταιρειών | Σελ. 200 |
| γ. Αποτίμηση των συστημάτων άρσης της διπλής φορολογίας στα μερίσματα | Σελ. 202 |
| iv. Η θέση της νομολογίας απέναντι στη διπλή φορολογία | Σελ. 206 |
| v. Η αναγωγή της αντιμετώπισης της διπλής φορολογίας σε σκοπό του διεθνούς φορολογικού δικαίου | Σελ. 208 |
| α. Σκοπός των Διεθνών Συμβάσεων Αποφυγής διπλής φορολογίας | Σελ. 208 |
| β. Μέθοδοι εξάλειψης της διπλής φορολογίας στο Διεθνές φορολογικό δίκαιο | Σελ. 209 |
| γ. Η εξάλειψη της διπλής φορολογίας στα μερίσματα | Σελ. 211 |
| δ. Αξιολόγηση της αρχής της αποφυγής διπλής φορολογίας στο διεθνές δίκαιο | Σελ. 212 |
| vi. Η άρση της διπλής φορολογίας στο ενωσιακό δίκαιο | Σελ. 212 |
| α. Οι σκοποί του ενωσιακού δικαίου εξάλειψης της διπλής φορολογίας | Σελ. 213 |
| β. Το σύστημα εξάλειψης της διπλής φορολογίας μερισμάτων στην Ε.Ε. | Σελ. 217 |
| γ. Συμφωνία ελληνικών συστημάτων φορολογίας μερισμάτων με το ενωσιακό δίκαιο | Σελ. 220 |
| δ. Αξιολόγηση της αρχής της αποφυγής διπλής φορολογίας στο ενωσιακό δίκαιο | Σελ. 225 |
| Γ. Συμπέρασμα: Η φοροδοτική ικανότητα του μετόχου προς καταβολή φόρου για τα μερίσματα | Σελ. 227 |
| ΙΙ. Η ένταση της φορολογίας μερισμάτων | |
| Α. Οριοθέτηση της ελευθερίας του νομοθέτη | Σελ. 231 |
| 1. Η καταρχήν ελευθερία του νομοθέτη και οι κατευθυντήριες γραμμές άσκησής της | Σελ. 232 |
| i. Ο κανόνας της ελεύθερης επιλογής του νομοθέτη | Σελ. 232 |
| α. Έννοια ύψους φορολογικής επιβάρυνσης | Σελ. 232 |
| β. Διακριτική ευχέρεια του φορολογικού νομοθέτη και η θεμελίωσή της | Σελ. 234 |
| ii. Οι γενικές κατευθύνσεις της ελευθερίας του νομοθέτη για το ύψος της φορολογικής επιβάρυνσης των μερισμάτων | Σελ. 236 |
| α. Αναλογική - προοδευτική φορολογία και αρχή της ουδετερότητας στη φορολογία εταιρειών | Σελ. 236 |
| β. Φορολογικός ανταγωνισμός | Σελ. 239 |
| γ. Η ευρωπαϊκή προοπτική | Σελ. 242 |
| δ. Οικονομολογική ανάλυση για το ύψος του φόρου στα μερίσματα | Σελ. 243 |
| 2. Τα νομικά όρια στην ελευθερία του καθορισμού του ύψους της φορολογικής επιβάρυνσης των μερισμάτων | Σελ. 247 |
| i. Η ανάπτυξη και οι υποχρεώσεις που συνεπάγεται για τη φορολογία μερισμάτων | Σελ. 248 |
| α. Η ανάπτυξη ως σκοπός φόρου μερισμάτων | Σελ. 248 |
| β. H πραγματοποίηση του σκοπού ανάπτυξης και οι ανώνυμες εταιρείες | Σελ. 249 |
| γ. Σύνδεση ανάπτυξης και μειωμένης φορολογίας | Σελ. 254 |
| δ. Η θεμελίωση της υποχρέωσης για ανάπτυξη | Σελ. 255 |
| ii. Οι συνταγματικές ελευθερίες και δικαιώματα | Σελ. 258 |
| α. Η ανεπάρκεια της επαγγελματικής/επιχειρηματικής ελευθερίας | Σελ. 259 |
| β. Το δικαίωμα ιδιοκτησίας στη φορολογική επιβάρυνση του μερίσματος | Σελ. 259 |
| Β. Εφαρμογή της αρχής της ισότητας στο ύψος της φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 264 |
| 1. Η «διαφορετικότητα» της Α.Ε. | Σελ. 266 |
| i. Η σημασία της Α.Ε. για την ανάπτυξη | Σελ. 267 |
| ii. Η διαφορετικότητα των συνθηκών της Α.Ε. | Σελ. 270 |
| α. Συνθήκες που φέρουν την Α.Ε. σε ευνοϊκότερη θέση | Σελ. 271 |
| β. Συνθήκες επιβαρυντικές της άσκησης επιχείρησης μέσω Α.Ε. | Σελ. 272 |
| αα. Εποπτικές - Λειτουργικές υποχρεώσεις | Σελ. 274 |
| ββ. Επιχειρηματικές υποχρεώσεις | Σελ. 276 |
| γγ. φορολογικές υποχρεώσεις | Σελ. 278 |
| iii. Η φύση της μετοχικής σχέσης και του μερίσματος | Σελ. 288 |
| a. Η σύγκριση στη βάση της προέλευσης εξ υποκειμένου του εισοδήματος | Σελ. 288 |
| β. Η σύγκριση στη βάση της προέλευσης εξ αντικειμένου του εισοδήματος | Σελ. 290 |
| 2. Φοροδοτική ικανότητα και υπερβολικό φορολογικό βάρος | Σελ. 295 |
| i. Αγώγιμη αξίωση σε περίπτωση επιβολής υπερβολικού φορολογικού βάρους στα μερίσματα | Σελ. 299 |
| ii. Οι επισημάνσεις των οικονομικών επιστημών για το υπερβολικό βάρος στα μερίσματα | Σελ. 301 |
| Γ. Οι αλλοδαπές νομοθεσίες ως προς το ύψος φορολόγησης των μερισμάτων | Σελ. 305 |
| 1. Γενικές τάσεις διεθνώς | Σελ. 305 |
| 2. Μεθοδολογικές επισημάνσεις της συγκριτικής έρευνας | Σελ. 306 |
| 3. Συγκριτική επισκόπηση φορολογικής επιβάρυνσης εταιρικών κερδών και μερισμάτων | Σελ. 308 |
| i. Κράτη Ε.Ε. | Σελ. 309 |
| ii. Κράτη εκτός Ε.Ε. | Σελ. 309 |
| 4. Συμπεράσματα συγκριτικής επισκόπησης | Σελ. 310 |
| Δ. Συμπεράσματα - πρόταση | Σελ. 311 |
| |
| ΙΙΙ. Η φορολόγηση μερισμάτων ratione materiae | Σελ. 319 |
| Α. Η συστηματική διαμόρφωση της «ετικέτας μέρισμα» | Σελ. 320 |
| 1. Οι νομοθετικές επιλογές ως προς το ποιοτικό περιεχόμενο της φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 320 |
| 2. Οι συνέπειες των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 323 |
| i. Ο κανόνας: τι είναι μέρισμα και τι φορολογείται ως τέτοιο | Σελ. 323 |
| ii. Εισοδήματα που εμπίπτουν στο πεδίο της φορολογίας μερισμάτων εννοιοκρατικά | Σελ. 327 |
| α. Προσωρινό μέρισμα ή προμέρισμα | Σελ. 327 |
| β. Ενδοομιλικά μερίσματα | Σελ. 329 |
| γ. Αποθεματικά, διανομή - κεφαλαιοποίηση | Σελ. 332 |
| δ. Εξαγοράσιμες μετοχές | Σελ. 338 |
| ε. Προνομιούχες μετοχές | Σελ. 340 |
| στ. Διανομή μερίσματος με τη μορφή μετοχών | Σελ. 346 |
| ζ. Επικαρπία μετοχής | Σελ. 349 |
| η. Μετοχές σε συλλογικό λογαριασμό | Σελ. 350 |
| θ. Συνιδιοκτησία μετοχών | Σελ. 351 |
| iii. Εισοδήματα που εμπίπτουν στο πεδίο της φορολογίας μερισμάτων εμπειρικά | Σελ. 351 |
| α. Τόκοι ιδρυτικών τίτλων | Σελ. 351 |
| β. Μετοχές υπέρ το άρτιο | Σελ. 354 |
| γ. Λύση εταιρείας και διανομή προϊόντος εκκαθάρισης | Σελ. 357 |
| δ. Ακυρότητες, καταχρηστικότητα κατά τη διανομή μερίσματος | Σελ. 362 |
| iv. Εισοδήματα σχετιζόμενα με την Α.Ε. που δεν εμπίπτουν στο πεδίο της φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 368 |
| α. Ωφέλεια από την εξαγορά ιδρυτικών τίτλων | Σελ. 368 |
| β. Αμοιβές μελών Δ.Σ. διευθυντών, προσωπικού | Σελ. 369 |
| γ. Δικαίωμα προαίρεσης αγοράς μετοχών (Stock options) | Σελ. 375 |
| δ. Εξαγορά ιδίων μετοχών - Μερίσματα από ίδιες μετοχές - μείωση μετοχικού κεφαλαίου | Σελ. 377 |
| ε. Εκχώρηση δικαιώματος σε είσπραξη μερίσματος | Σελ. 383 |
| στ. Ενέχυρο μετοχών | Σελ. 385 |
| ζ. Κατάσχεση μετοχών | Σελ. 386 |
| η. Ομολογίες - Δάνεια με συμμετοχή στα κέρδη | Σελ. 387 |
| θ. Κέρδη Αμοιβαίων κεφαλαίων και συναφή ποσά | Σελ. 390 |
| ι. Παράγωγα (Derivatives) | Σελ. 393 |
| Β. Η «ποσοτική» διάσταση της φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 396 |
| 1. Η σύλληψη του καθαρού φορολογητέου εισοδήματος | Σελ. 397 |
| i. Η ευρύτητα του κανόνα της έκπτωσης των δαπανών | Σελ. 397 |
| ii. Η πραγματικότητα για την έκπτωση των δαπανών στους Ν 2238/1994 και 4172/2013 | Σελ. 398 |
| 2. Αναζήτηση του «καθαρού» φορολογητέου εισοδήματος από μέρισμα | Σελ. 400 |
| i. Δαπάνες που σχετίζονται με την απόκτηση εισοδήματος από μέρισμα | Σελ. 401 |
| ii. Η θεμελίωση της έκπτωσης δαπανών | Σελ. 402 |
| ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ | Σελ. 407 |
| ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ | Σελ. 413 |
| |
