ΠΡΟΛΟΓΟΣ | Σελ. VII |
ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ | Σελ. XIX |
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
| |
I. Παραγωγικά αίτια της επιλογής του θέματος | Σελ. 1 |
II. Δικαιολόγηση του περιορισμού της έρευνας στα διανεμόμενα κέρδη Α.Ε. | Σελ. 2 |
III. Αντικείμενο της μελέτης | Σελ. 3 |
IV. Μεθοδολογία | Σελ. 5 |
V. Υλικό έρευνας | Σελ. 6 |
Α΄ ΜΕΡΟΣ Νομιμοποιητικό θεμέλιο
| |
Ι. Τελολογία των συστημάτων φορολόγησης των μερισμάτων | |
Α. Τα ισχύσαντα συστήματα φορολογίας μερισμάτων στην Ελλάδα | Σελ. 7 |
1. Η εξέλιξη της νομοθεσίας με βάση το σκοπό της φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 8 |
i. Η φορολόγηση με βάση τη φοροδοτική ικανότητα | Σελ. 10 |
α. Οι ρυθμίσεις του ΝΔ 3843/1958 | Σελ. 10 |
β. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 12 |
ii. Η φορολόγηση με αναπτυξιακή διάθεση | Σελ. 15 |
α. Οι ρυθμίσεις των νόμων | Σελ. 15 |
β. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 17 |
iii. Φορολόγηση κάτω από την πίεση της δημοσιονομικής ανάγκης | Σελ. 18 |
α. Οι ρυθμίσεις των νόμων | Σελ. 18 |
β. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 22 |
iv. Μεικτή πολιτική φορολόγησης μερισμάτων | Σελ. 23 |
α. Ο Ν 3943/2011 | Σελ. 23 |
αα. Οι ρυθμίσεις του νόμου | Σελ. 23 |
ββ. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 25 |
β. Ο Ν 4038/2012 | Σελ. 26 |
αα. Οι ρυθμίσεις του νόμου | Σελ. 26 |
ββ. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 26 |
γ. Ο Ν 4110/2013 | Σελ. 27 |
αα. Οι ρυθμίσεις του νόμου | Σελ. 27 |
ββ. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 27 |
δ. Ο Ν 4172/2013 | Σελ. 27 |
αα. Οι ρυθμίσεις του νόμου | Σελ. 27 |
ββ. Η δικαιολόγηση των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 29 |
2. Βαθμός επίτευξης των νομοθετικών σκοπών | Σελ. 29 |
i. Η επιλογή της φορολόγησης ή μη των μερισμάτων | Σελ. 29 |
ii. Κριτική της επιλογής των στόχων που εξυπηρετεί η φορολόγηση μερισμάτων | Σελ. 31 |
iii. Νομοτεχνικές αστοχίες | Σελ. 38 |
α. Ν 3697/2008 | Σελ. 39 |
β. Ν 3842/2010 | Σελ. 40 |
γ. Ν 3943/2011 | Σελ. 44 |
Β. Ο ρεαλισμός των αλλοδαπών συστημάτων | Σελ. 45 |
1. Φορολόγηση εταιρικών κερδών ή μερισμάτων; | Σελ. 45 |
2. Η φοροδιαφυγή κατά τη διανομή μερισμάτων | Σελ. 48 |
3. Το περιεχόμενο των συστημάτων άλλων κρατών | Σελ. 50 |
i. Αυστρία | Σελ. 50 |
ii. Βέλγιο | Σελ. 51 |
iii. Βουλγαρία | Σελ. 51 |
iv. Γαλλία | Σελ. 52 |
v. Γερμανία | Σελ. 54 |
vi. Ηνωμένο Βασίλειο | Σελ. 55 |
vii. ΗΠΑ | Σελ. 56 |
viii. Ισπανία | Σελ. 59 |
ix. Ιταλία | Σελ. 60 |
x. Κύπρος | Σελ. 61 |
xi. Μάλτα | Σελ. 62 |
xii. Ολλανδία | Σελ. 63 |
xiii. Πολωνία | Σελ. 64 |
xiv. Πορτογαλία | Σελ. 64 |
xv. Ρουμανία | Σελ. 65 |
xvi. Ρωσία | Σελ. 66 |
xvii. Σουηδία | Σελ. 66 |
xviii. Τουρκία | Σελ. 67 |
Συμπέρασμα | Σελ. 67 |
ΙΙ. Γενικές αρχές του δικαίου για την φορολόγηση των μερισμάτων | |
Α. Οι γενικές αρχές ως νομιμοποιητική βάση | Σελ. 68 |
1. Γενικές αρχές ουσιαστικής δικαιοσύνης | Σελ. 69 |
i. Ρυθμιστικό πεδίο της αρχής της ισότητας και εννοιολογικό περιεχόμενο | Σελ. 69 |
ii. Αναλογικότητα και η εφαρμογή της στη φορολογία μερισμάτων | Σελ. 75 |
2. Γενικές αρχές διαδικαστικής δικαιοσύνης | Σελ. 79 |
i. Κατά την επιβολή του φόρου | Σελ. 79 |
a. Αρχή της νομιμότητας του φόρου | Σελ. 79 |
β. Μη αναδρομικότητα | Σελ. 80 |
ii. Κατά την ερμηνεία του φορολογικού νόμου | Σελ. 81 |
α. Έννοια της ερμηνείας - διακρίσεις | Σελ. 81 |
β. Εφαρμογή των αρχών και μεθόδων ερμηνείας κατά τη χρήση του όρου μέρισμα σε φορολογικές υποθέσεις | Σελ. 92 |
Β. Το Ευρωπαϊκό και το διεθνές δικαιικό πλαίσιο της φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 98 |
1. Το διεθνές δίκαιο | Σελ. 100 |
i. Οι ρυθμίσεις του άρθ. 10 της Σύμβασης μοντέλου ΟΟΣΑ | Σελ. 100 |
ii. Η σημασία του διεθνούς φορολογικού δικαίου για την εννοιολογία του μερίσματος | Σελ. 102 |
iii. Η εξειδίκευση της αποφυγής διπλής φορολογίας στα μερίσματα | Σελ. 105 |
2. Η φορολογία μερισμάτων στο ευρωπαϊκό φορολογικό δίκαιο | Σελ. 107 |
i. Η αντιμετώπιση του μερίσματος στο ενωσιακό φορολογικό δίκαιο | Σελ. 107 |
a. επιβεβαίωση των ενωσιακών αρχών και ελευθεριών | Σελ. 108 |
β. επίκληση δημοσίου συμφέροντος | Σελ. 115 |
γ. μέθοδοι εξάλειψης των προβλημάτων από τη φορολογία μερισμάτων: σύστημα πίστωσης φόρου - απαλλαγής | Σελ. 119 |
ii. Η σημασία της ενοποίησης της φορολογικής βάσης για τη φορολογία μερισμάτων | Σελ. 122 |
3. Οι συνέπειες των ρυθμίσεων του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου φορολογίας μερισμάτων στο εσωτερικό δίκαιο | Σελ. 124 |
i. Το κύρος του διεθνούς δικαίου - Η δεσμευτικότητα και η ενοποιητική λειτουργία του ευρωπαϊκού δικαίου | Σελ. 124 |
ii. Ίση μεταχείριση, αναλογικότητα, ασφάλεια δικαίου και τα όρια εφαρμογής τους | Σελ. 126 |
ΙΙΙ. Συμπέρασμα πρώτου μέρους | Σελ. 129 |
Β΄ ΜΕΡΟΣ Περιεχόμενο της φορολογίας μερισμάτων
| |
Ι. Φορολόγηση ratione personae | Σελ. 133 |
Α. Το πρόσωπο και το αντικείμενο της φορολογικής ενοχής | Σελ. 134 |
1. Η θεμελίωση της αυτοτέλειας των εταιρειών και η άρση της | Σελ. 137 |
i. Η αυτοτέλεια των εταιρειών | Σελ. 137 |
ii. Η άρση της αυτοτέλειας στο εταιρικό δίκαιο | Σελ. 139 |
iii. Κάμψη της αυτοτέλειας στο φορολογικό δίκαιο | Σελ. 142 |
iv. Η αρχή της αυτοτέλειας στη φορολογία μερισμάτων | Σελ. 148 |
2. Η προσέγγιση του μερίσματος ως εισοδήματος | Σελ. 151 |
i. Το εισόδημα στο φορολογικό δίκαιο | Σελ. 152 |
α. Έννοια του εισοδήματος | Σελ. 152 |
β. Διάδραση και αυτονομία φορολογικού δικαίου | Σελ. 159 |
ii. Έννοια και νομική φύση μερίσματος στο εταιρικό και φορολογικό δίκαιο | Σελ. 161 |
a. Εμπορικολογική προσέγγιση της έννοιας του μερίσματος | Σελ. 161 |
αα. Νομική θεμελίωση της εμπορικολογικής προσέγγισης | Σελ. 161 |
ββ. Φύση του δικαιώματος σε μέρισμα | Σελ. 163 |
γγ. Προϋποθέσεις ίδρυσης του δικαιώματος και της αξίωσης | Σελ. 164 |
δδ. Διακρίσεις από συγγενείς έννοιες | Σελ. 166 |
εε. Δικαιολόγηση του θεσμού του μερίσματος και συμπέρασμα για την έννοιά του | Σελ. 166 |
β. Φορολογική προσέγγιση του μερίσματος ως φορολογητέου εισοδήματος | Σελ. 167 |
αα. Στο εσωτερικό φορολογικό δίκαιο | Σελ. 167 |
αα1. Νομοθετικές αναφορές | Σελ. 167 |
αα2. Οι θέσεις της θεωρίας | Σελ. 171 |
ββ. Στο φορολογικό δίκαιο άλλων κρατών | Σελ. 172 |
γγ. Στο διεθνές και ευρωπαϊκό φορολογικό δίκαιο | Σελ. 175 |
γ. Η νομολογιακή προσέγγιση | Σελ. 182 |
δ. Συμπέρασμα | Σελ. 186 |
Β. Η σύνδεση προσώπου φορολογούμενου και φορολογητέου εισοδήματος | Σελ. 188 |
1. Η Φοροδοτική ικανότητα | Σελ. 189 |
i. Φοροδοτική ικανότητα και υποκείμενο του φόρου μερισμάτων | Σελ. 189 |
ii. Φοροδοτική ικανότητα και αντικείμενο του φόρου μερισμάτων | Σελ. 192 |
2. Η έννοια και οι συνέπειες της διπλής φορολογίας | Σελ. 193 |
i. Η επιρροή της διπλής φορολογίας στον προσδιορισμό της φοροδοτικής ικανότητας | Σελ. 193 |
ii. Έννοια και μορφές της διπλής φορολογίας | Σελ. 194 |
iii. Η αντιμετώπιση της διπλής φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 196 |
α. Τα συστήματα εξάλειψης της διπλής φορολογίας στα μερίσματα και εταιρικά κέρδη | Σελ. 197 |
β. Η ειδική μεταχείριση των μετόχων - εταιρειών | Σελ. 200 |
γ. Αποτίμηση των συστημάτων άρσης της διπλής φορολογίας στα μερίσματα | Σελ. 202 |
iv. Η θέση της νομολογίας απέναντι στη διπλή φορολογία | Σελ. 206 |
v. Η αναγωγή της αντιμετώπισης της διπλής φορολογίας σε σκοπό του διεθνούς φορολογικού δικαίου | Σελ. 208 |
α. Σκοπός των Διεθνών Συμβάσεων Αποφυγής διπλής φορολογίας | Σελ. 208 |
β. Μέθοδοι εξάλειψης της διπλής φορολογίας στο Διεθνές φορολογικό δίκαιο | Σελ. 209 |
γ. Η εξάλειψη της διπλής φορολογίας στα μερίσματα | Σελ. 211 |
δ. Αξιολόγηση της αρχής της αποφυγής διπλής φορολογίας στο διεθνές δίκαιο | Σελ. 212 |
vi. Η άρση της διπλής φορολογίας στο ενωσιακό δίκαιο | Σελ. 212 |
α. Οι σκοποί του ενωσιακού δικαίου εξάλειψης της διπλής φορολογίας | Σελ. 213 |
β. Το σύστημα εξάλειψης της διπλής φορολογίας μερισμάτων στην Ε.Ε. | Σελ. 217 |
γ. Συμφωνία ελληνικών συστημάτων φορολογίας μερισμάτων με το ενωσιακό δίκαιο | Σελ. 220 |
δ. Αξιολόγηση της αρχής της αποφυγής διπλής φορολογίας στο ενωσιακό δίκαιο | Σελ. 225 |
Γ. Συμπέρασμα: Η φοροδοτική ικανότητα του μετόχου προς καταβολή φόρου για τα μερίσματα | Σελ. 227 |
ΙΙ. Η ένταση της φορολογίας μερισμάτων | |
Α. Οριοθέτηση της ελευθερίας του νομοθέτη | Σελ. 231 |
1. Η καταρχήν ελευθερία του νομοθέτη και οι κατευθυντήριες γραμμές άσκησής της | Σελ. 232 |
i. Ο κανόνας της ελεύθερης επιλογής του νομοθέτη | Σελ. 232 |
α. Έννοια ύψους φορολογικής επιβάρυνσης | Σελ. 232 |
β. Διακριτική ευχέρεια του φορολογικού νομοθέτη και η θεμελίωσή της | Σελ. 234 |
ii. Οι γενικές κατευθύνσεις της ελευθερίας του νομοθέτη για το ύψος της φορολογικής επιβάρυνσης των μερισμάτων | Σελ. 236 |
α. Αναλογική - προοδευτική φορολογία και αρχή της ουδετερότητας στη φορολογία εταιρειών | Σελ. 236 |
β. Φορολογικός ανταγωνισμός | Σελ. 239 |
γ. Η ευρωπαϊκή προοπτική | Σελ. 242 |
δ. Οικονομολογική ανάλυση για το ύψος του φόρου στα μερίσματα | Σελ. 243 |
2. Τα νομικά όρια στην ελευθερία του καθορισμού του ύψους της φορολογικής επιβάρυνσης των μερισμάτων | Σελ. 247 |
i. Η ανάπτυξη και οι υποχρεώσεις που συνεπάγεται για τη φορολογία μερισμάτων | Σελ. 248 |
α. Η ανάπτυξη ως σκοπός φόρου μερισμάτων | Σελ. 248 |
β. H πραγματοποίηση του σκοπού ανάπτυξης και οι ανώνυμες εταιρείες | Σελ. 249 |
γ. Σύνδεση ανάπτυξης και μειωμένης φορολογίας | Σελ. 254 |
δ. Η θεμελίωση της υποχρέωσης για ανάπτυξη | Σελ. 255 |
ii. Οι συνταγματικές ελευθερίες και δικαιώματα | Σελ. 258 |
α. Η ανεπάρκεια της επαγγελματικής/επιχειρηματικής ελευθερίας | Σελ. 259 |
β. Το δικαίωμα ιδιοκτησίας στη φορολογική επιβάρυνση του μερίσματος | Σελ. 259 |
Β. Εφαρμογή της αρχής της ισότητας στο ύψος της φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 264 |
1. Η «διαφορετικότητα» της Α.Ε. | Σελ. 266 |
i. Η σημασία της Α.Ε. για την ανάπτυξη | Σελ. 267 |
ii. Η διαφορετικότητα των συνθηκών της Α.Ε. | Σελ. 270 |
α. Συνθήκες που φέρουν την Α.Ε. σε ευνοϊκότερη θέση | Σελ. 271 |
β. Συνθήκες επιβαρυντικές της άσκησης επιχείρησης μέσω Α.Ε. | Σελ. 272 |
αα. Εποπτικές - Λειτουργικές υποχρεώσεις | Σελ. 274 |
ββ. Επιχειρηματικές υποχρεώσεις | Σελ. 276 |
γγ. φορολογικές υποχρεώσεις | Σελ. 278 |
iii. Η φύση της μετοχικής σχέσης και του μερίσματος | Σελ. 288 |
a. Η σύγκριση στη βάση της προέλευσης εξ υποκειμένου του εισοδήματος | Σελ. 288 |
β. Η σύγκριση στη βάση της προέλευσης εξ αντικειμένου του εισοδήματος | Σελ. 290 |
2. Φοροδοτική ικανότητα και υπερβολικό φορολογικό βάρος | Σελ. 295 |
i. Αγώγιμη αξίωση σε περίπτωση επιβολής υπερβολικού φορολογικού βάρους στα μερίσματα | Σελ. 299 |
ii. Οι επισημάνσεις των οικονομικών επιστημών για το υπερβολικό βάρος στα μερίσματα | Σελ. 301 |
Γ. Οι αλλοδαπές νομοθεσίες ως προς το ύψος φορολόγησης των μερισμάτων | Σελ. 305 |
1. Γενικές τάσεις διεθνώς | Σελ. 305 |
2. Μεθοδολογικές επισημάνσεις της συγκριτικής έρευνας | Σελ. 306 |
3. Συγκριτική επισκόπηση φορολογικής επιβάρυνσης εταιρικών κερδών και μερισμάτων | Σελ. 308 |
i. Κράτη Ε.Ε. | Σελ. 309 |
ii. Κράτη εκτός Ε.Ε. | Σελ. 309 |
4. Συμπεράσματα συγκριτικής επισκόπησης | Σελ. 310 |
Δ. Συμπεράσματα - πρόταση | Σελ. 311 |
| |
ΙΙΙ. Η φορολόγηση μερισμάτων ratione materiae | Σελ. 319 |
Α. Η συστηματική διαμόρφωση της «ετικέτας μέρισμα» | Σελ. 320 |
1. Οι νομοθετικές επιλογές ως προς το ποιοτικό περιεχόμενο της φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 320 |
2. Οι συνέπειες των νομοθετικών επιλογών | Σελ. 323 |
i. Ο κανόνας: τι είναι μέρισμα και τι φορολογείται ως τέτοιο | Σελ. 323 |
ii. Εισοδήματα που εμπίπτουν στο πεδίο της φορολογίας μερισμάτων εννοιοκρατικά | Σελ. 327 |
α. Προσωρινό μέρισμα ή προμέρισμα | Σελ. 327 |
β. Ενδοομιλικά μερίσματα | Σελ. 329 |
γ. Αποθεματικά, διανομή - κεφαλαιοποίηση | Σελ. 332 |
δ. Εξαγοράσιμες μετοχές | Σελ. 338 |
ε. Προνομιούχες μετοχές | Σελ. 340 |
στ. Διανομή μερίσματος με τη μορφή μετοχών | Σελ. 346 |
ζ. Επικαρπία μετοχής | Σελ. 349 |
η. Μετοχές σε συλλογικό λογαριασμό | Σελ. 350 |
θ. Συνιδιοκτησία μετοχών | Σελ. 351 |
iii. Εισοδήματα που εμπίπτουν στο πεδίο της φορολογίας μερισμάτων εμπειρικά | Σελ. 351 |
α. Τόκοι ιδρυτικών τίτλων | Σελ. 351 |
β. Μετοχές υπέρ το άρτιο | Σελ. 354 |
γ. Λύση εταιρείας και διανομή προϊόντος εκκαθάρισης | Σελ. 357 |
δ. Ακυρότητες, καταχρηστικότητα κατά τη διανομή μερίσματος | Σελ. 362 |
iv. Εισοδήματα σχετιζόμενα με την Α.Ε. που δεν εμπίπτουν στο πεδίο της φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 368 |
α. Ωφέλεια από την εξαγορά ιδρυτικών τίτλων | Σελ. 368 |
β. Αμοιβές μελών Δ.Σ. διευθυντών, προσωπικού | Σελ. 369 |
γ. Δικαίωμα προαίρεσης αγοράς μετοχών (Stock options) | Σελ. 375 |
δ. Εξαγορά ιδίων μετοχών - Μερίσματα από ίδιες μετοχές - μείωση μετοχικού κεφαλαίου | Σελ. 377 |
ε. Εκχώρηση δικαιώματος σε είσπραξη μερίσματος | Σελ. 383 |
στ. Ενέχυρο μετοχών | Σελ. 385 |
ζ. Κατάσχεση μετοχών | Σελ. 386 |
η. Ομολογίες - Δάνεια με συμμετοχή στα κέρδη | Σελ. 387 |
θ. Κέρδη Αμοιβαίων κεφαλαίων και συναφή ποσά | Σελ. 390 |
ι. Παράγωγα (Derivatives) | Σελ. 393 |
Β. Η «ποσοτική» διάσταση της φορολογίας μερισμάτων | Σελ. 396 |
1. Η σύλληψη του καθαρού φορολογητέου εισοδήματος | Σελ. 397 |
i. Η ευρύτητα του κανόνα της έκπτωσης των δαπανών | Σελ. 397 |
ii. Η πραγματικότητα για την έκπτωση των δαπανών στους Ν 2238/1994 και 4172/2013 | Σελ. 398 |
2. Αναζήτηση του «καθαρού» φορολογητέου εισοδήματος από μέρισμα | Σελ. 400 |
i. Δαπάνες που σχετίζονται με την απόκτηση εισοδήματος από μέρισμα | Σελ. 401 |
ii. Η θεμελίωση της έκπτωσης δαπανών | Σελ. 402 |
ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ | Σελ. 407 |
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ | Σελ. 413 |
| |