| ΚΕΦΑΛΑΙΟ I | |
| Τελολογική και συστηματική ένταξη των διατάξεων για τις κρατικές ενισχύσεις στο σύστημα της Συνθήκης ΕΚ | Σελ. 1 |
| 1. Εισαγωγικά | Σελ. 1 |
| α. Γενικές σκέψεις | Σελ. 1 |
| β. Το κοινοτικό δίκαιο γενικά | Σελ. 2 |
| 2. Σχέση με άλλες διατάξεις της Συνθήκης | Σελ. 3 |
| α. Τα άρθρα 28 - 29 ΣΕΚ | Σελ. 3 |
| αα. Νόθος σώρευση | Σελ. 5 |
| ββ. Γνήσια σώρευση | Σελ. 5 |
| γγ. Δογματικοί ενδοιασμοί | Σελ. 5 |
| δδ. Δικονομικές δυσχέρειες | Σελ. 6 |
| εε. Κριτικές παρατηρήσεις | Σελ. 7 |
| β. Φορολογικές διατάξεις | Σελ. 8 |
| αα. Το άρθρο 12 ΣΕΚ | Σελ. 8 |
| ββ. Το άρθρο 90 ΣΕΚ | Σελ. 9 |
| γ. Το άρθρο 31 ΣΕΚ (κρατικά εμπορικά μονοπώλια) | Σελ. 9 |
| 3. Το υπερκείμενο δίκαιο | Σελ. 10 |
| α. Το άρθρο 106 του Συντάγματος | Σελ. 10 |
| β. Η προστασία του δικαιώματος ιδιοκτησίας (άρθρο 17 Σ και άρθρο 1 πρόσθετου πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου - ΕΣΔΑ) | Σελ. 12 |
| ΚΕΦΑΛΑΙΟ II | |
| Η έννοια της κρατικής ενίσχυσης (άρθρο 87,παρ.1 ΣΕΚ) | Σελ. 16 |
| 1. Τυπολογική κατάταξη μέτρων δυνάμενων να χαρακτηριστούν ως κρατική ενίσχυση | Σελ. 16 |
| α. Επιδοτήσεις | Σελ. 17 |
| β. Έμμεσες μορφές επιχορηγήσεων | Σελ. 17 |
| αα. Φοροαπαλλαγές | Σελ. 18 |
| ββ. Καταβολή διοικητικών προστίμων | Σελ. 19 |
| γγ. Μέτρα κοινωνικής πολιτικής | Σελ. 19 |
| δδ. Παροχή δανείων και τραπεζικών εγγυήσεων | Σελ. 20 |
| εε. Η προνομιακή εκποίηση κρατικών περιουσιακών στοιχείων | Σελ. 21 |
| στ. Η παρέμβαση του κράτους στην κεφαλαιακή σύνθεση των επιχειρήσεων | Σελ. 21 |
| i. Η εφαρμογή του κριτηρίου ratione materiae | Σελ. 22 |
| ii. - Η χρονική εφαρμογή του κριτηρίου | Σελ. 23 |
| iii. - Το εύρος της διακριτικής ευχέρειας της Επιτροπής | Σελ. 24 |
| iv. 'Αρση εφαρμογής του κριτηρίου | Σελ. 25 |
| γ. Η ανάγκη εφαρμογής ενός rule of reason | Σελ. 26 |
| 2. Ο κρατικός χαρακτήρας του μέτρου | Σελ. 27 |
| α. Κρατικές ενισχύσεις χορηγούμενες «από τα κράτη» (οργανικό κριτήριο) | Σελ. 27 |
| β. Κρατικές ενισχύσεις χορηγούμενες «με κρατικούς πόρους» (το κριτήριο της μεταφοράς κρατικών πόρων) | Σελ. 28 |
| αα. Η τάση ευέλικτης χρήσης του κριτηρίου | Σελ. 28 |
| ββ. Η χρήση του κριτηρίου στη νομολογία του ΔΕΚ ως συστατικό εννοιολογικό στοιχείο της κρατικής ενίσχυσης | Σελ. 30 |
| γ. Σωρευτική εφαρμογή των κριτηρίων - συσταλτική ερμηνεία | Σελ. 31 |
| 3. Η νόθευση του ελεύθερου ανταγωνισμού | Σελ. 32 |
| α. Η μέδοθος προσδιορισμού της έννοιας της νόθευσης του ανταγωνισμού | Σελ. 33 |
| β. Η προϋπόθεση της επιλεκτικότητας (specificity criterion) | Σελ. 34 |
| αα. Διακριτική μεταχείριση ratione personae | Σελ. 35 |
| ββ. Διακριτική μεταχείριση ratione materiae | Σελ. 36 |
| γγ. Διακριτική μεταχείριση ratione loci | Σελ. 36 |
| δδ. Διακριτική μεταχείριση ratione temporis | Σελ. 36 |
| εε. Η πρακτική της Επιτροπής | Σελ. 37 |
| i. - Συνοπτική παρουσίαση | Σελ. 37 |
| ii. - Κριτικές παρατηρήσεις | Σελ. 38 |
| 4. Η επίδραση στο ενδοκοινοτικό εμπόριο | Σελ. 38 |
| α. Η ευρεία ερμηνεία της προϋπόθεσης | Σελ. 38 |
| β. Η εφαρμογή του κανόνα de minimis | Σελ. 39 |
| αα. Γενική μεθοδολογική προσέγγιση | Σελ. 40 |
| ββ. Η εφαρμογή του κανονισμού 69/2001 της Επιτροπής | Σελ. 40 |
| ΚΕΦΑΛΑΙΟ III | |
| Κρατικές ενισχύσεις και υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος | Σελ. 42 |
| 1. Οι δογματικές προσεγγίσεις | Σελ. 43 |
| α. Η αποζημιωτική προσέγγιση | Σελ. 43 |
| αα. Παρουσίαση | Σελ. 43 |
| ββ. Ανάγκη ερμηνευτικής συστολής (rule of reason) | Σελ. 44 |
| γγ. Δικονομικές συνέπειες | Σελ. 45 |
| β. Η θέση περί ένταξης στην έννοια της κρατικής ενίσχυσης | Σελ. 45 |
| αα. Η αξιολογική επικράτηση του ελεύθερου ανταγωνισμού επί του δημοσίου συμφέροντος | Σελ. 46 |
| ββ. Η νομολογία του ΠΕΚ | Σελ. 47 |
| γγ. Η επακόλουθη πρακτική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής | Σελ. 49 |
| γ. Η ενδιάμεση προσέγγιση (quid pro quo) | Σελ. 50 |
| 2. Η «επίλυση» του ζητήματος από το ΔΕΚ | Σελ. 52 |
| α. Η απόφαση Ferring | Σελ. 52 |
| β. Η απόφαση Altmark Trans GmbH | Σελ. 53 |
| αα. Οι προτάσεις του γενικού εισαγγελέα L?ger | Σελ. 53 |
| ββ. Η απόφαση του ΔΕΚ | Σελ. 55 |
| 3. Οι post Altmark εξελίξεις | Σελ. 56 |
| α. Οι εξελίξεις στη νομολογία | Σελ. 56 |
| β. Τα νομοθετικά μέτρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής | Σελ. 58 |
| αα. Η τροποποίηση της οδηγίας για την διαφάνεια στις σχέσεις κράτους και δημοσίων επιχειρήσεων | Σελ. 58 |
| ββ. Η απόφαση 2005/842/ΕΚ | Σελ. 60 |
| i. Παρουσίαση της ρύθμισης | Σελ. 60 |
| ii. Κριτικές παρατηρήσεις | Σελ. 61 |
| 4. Συμπερασματικές παρατηρήσεις - προβληματισμοί αναφορικά με το μέλλον των κρατικών αντισταθμίσεων για τη παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος | Σελ. 62 |
| ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV | |
| Ο έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή | Σελ. 66 |
| 1. Η διάκριση σε υφιστάμενες και νέες κρατικές ενισχύσεις και οι έννομες συνέπειες αυτής | Σελ. 66 |
| 2. Εφαρμοστέο δίκαιο | Σελ. 68 |
| α. Ex lege συμβατές με την κοινή αγορά κρατικές ενισχύσεις | Σελ. 69 |
| αα. Με βάση τη ΣΕΚ | Σελ. 69 |
| ββ. Με βάση το δευτερογενές δίκαιο | Σελ. 71 |
| i. Ενισχύσεις σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) | Σελ. 71 |
| ii. Ενισχύσεις για την επαγγελματική εκπαίδευση | Σελ. 74 |
| iii. - Ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (de minimis) | Σελ. 75 |
| iv. Ενισχύσεις για την προώθηση της απασχόλησης | Σελ. 75 |
| v. Ενισχύσεις στον τομέα των μεταφορών | Σελ. 77 |
| β. Κρατικές ενισχύσεις συμβατές με τη κοινή αγορά κατόπιν ασκήσεως σχετικής διαπλαστικής εξουσίας της Επιτροπής | Σελ. 78 |
| γ. Το ήπιο δίκαιο («soft law») της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις | Σελ. 78 |
| αα. Περιπτωσιολογία | Σελ. 79 |
| ββ. Το ζήτημα των εννόμων συνεπειών του ηπίου δικαίου | Σελ. 79 |
| i. Γενικά | Σελ. 79 |
| ii. Έκφραση αυτοδέσμευσης της ΕΕ | Σελ. 80 |
| ΚΕΦΑΛΑΙΟ V | |
| Ο ρόλος των εθνικών αρχών και δικαστηρίων στην εξειδίκευση της πολιτικής των κρατικών ενισχύσεων | Σελ. 82 |
| 1. Νομοθετική και διοικητική «εξειδίκευση» - το παράδειγμα της πολιτικής περιφερειακής ανάπτυξης | Σελ. 83 |
| α. Ο νόμος 3299/2004 | Σελ. 85 |
| αα. Η Απόφαση της ΕΕ | Σελ. 85 |
| ββ. Κριτικές σκέψεις | Σελ. 86 |
| γγ. Το συμβατό του N. 3299/2004 | Σελ. 88 |
| δδ. Ο N. 3299/2004 ως περίπτωση ανάκτησης αρμοδιότητας από την εθνική διοίκηση | Σελ. 90 |
| i. - Ζητήματα ουσιαστικού δικαίου | Σελ. 91 |
| ii. - Δικονομικά ζητήματα | Σελ. 91 |
| 2. Δικαστική «εξειδίκευση» | Σελ. 92 |
| α. Η συνταγματική αρχή της μη αναδρομικότητας των φορολογικών βαρών (άρθρο 78, παρ. 2 Σ) | Σελ. 93 |
| β. Η εφαρμογή του δικαίου των κρατικών ενισχύσεων από τον εθνικό δικαστή | Σελ. 94 |
| αα. Εφαρμοστέο δίκαιο | Σελ. 94 |
| ββ. Αίτηση ακύρωσης | Σελ. 96 |
| i. - Προσβαλλόμενη πράξη | Σελ. 96 |
| ii. - Θεμελίωση εννόμου συμφέροντος | Σελ. 97 |
| γγ. Αίτηση αναστολής | Σελ. 99 |
| δδ. Αγωγή αποζημίωσης (105-106 ΕισΝΑΚ) | Σελ. 101 |
| i. Η θέση των ανταγωνιστών της ωφελούμενης επιχείρησης - εφαρμογή της αρχής non bis in idem | Σελ. 102 |
| ii. Ζητήματα ουσιαστικού δικαίου | Σελ. 103 |
| iii. Δικονομικά όρια | Σελ. 105 |
| γ. Η υποχρέωση ανάκτησης των παράνομων (illegal) κρατικών ενισχύσεων | Σελ. 106 |
| αα. Η καταρχήν θεμελίωση της υποχρέωσης ανάκτησης στην κοινοτική έννομη τάξη | Σελ. 107 |
| ββ. Η δικονομική αυτονομία των κρατών μελών | Σελ. 107 |
| γγ. Το ελληνικό ius receptum | Σελ. 108 |
| ΚΕΦΑΛΑΙΟ VI | |
| Συμπερασματικές σκέψεις | Σελ. 109 |
| ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ | |
| Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 994/98 του Συμβουλίου της 7ης Μαΐου 1998 για την εφαρμογή των άρθρων 92 και 93 της Συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας σε ορισμένες κατηγορίες οριζόντιων κρατικών ενισχύσεων | Σελ. 117 |
| Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 69/2001 της Επιτροπής της 12ης Ιανουαρίου 2001 για την εφαρ΅ογή των άρθρων 87 και 88 της Συνθήκης ΕΚ στις ενισχύσεις ήσσονος ση΅ασίας | Σελ. 124 |
| Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 70/2001 της Επιτροπής της 12ης Ιανουαρίου 2001 σχετικά ΅ε την εφαρ΅ογή των άρθρων 87 και 88 της Συνθήκης ΕΚ στις κρατικές ενισχύσεις προς ΅ικρές και ΅εσαίες επιχειρήσεις | Σελ. 129 |
| Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1/2004 της επιτροπής της 23ης Δεκεμβρίου 2003 σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της Συνθήκης ΕΚ στις κρατικές ενισχύσεις προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται τους τομείς της παραγωγής, μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων | Σελ. 147 |
| Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 68/2001 της Επιτροπής, της 12ης Ιανουαρίου 2001, σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της Συνθήκης στις ενισχύσεις για επαγγελματική εκπαίδευση | Σελ. 181 |
| Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 363/2004 της Επιτροπής, της 25ης Φεβρουαρίου 2004, για τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 68/2001 σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της Συνθήκης στις ενισχύσεις για επαγγελματική εκπαίδευση | Σελ. 197 |
| Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 2204/2002 της Επιτροπής, της 12ης Δεκεμβρίου 2002, σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 87 και 88 της συνθήκης ΕΚ στις κρατικές ενισχύσεις για την απασχόληση | Σελ. 201 |
| Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 1107/70 του συμβουλίου της 4ης Ιουνίου 1970 περί ενισχύσεων που χορηγούνται στον το΅έα των σιδηροδρο΅ικών, οδικών και εσωτερικών πλωτών ΅εταφορών | Σελ. 225 |
| Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 659/1999 του Συμβουλίου της 22ας Μαρτίου 1999 για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του άρθρου 93 της Συνθήκης ΕΚ | Σελ. 233 |
| Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 794/2004 της Επιτροπής, της 21ης Απριλίου 2004, σχετικά με την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 659/1999 του Συμβουλίου για τη θέσπιση λεπτομερών κανόνων εφαρμογής του άρθρου 93 της Συνθήκης ΕΚ | Σελ. 251 |
| ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ | Σελ. 269 |
| ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ | Σελ. 273 |
