Η ΣΧΕΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ & ΕΘΝΙΚΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΟΥ ΚΑΝ. (ΕΕ) 650/2012 ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

De lege lata ανάλυση και de lege ferenda αξιολόγηση

Συνδυάστε Βιβλίο (έντυπο) + e-book και κερδίστε 27.5€
Δωρεάν μεταφορικά σε όλη την Ελλάδα για αγορές άνω των 30€
credit-card

Πληρώστε σε έως άτοκες δόσεις των /μήνα με πιστωτική κάρτα.

Σε απόθεμα

Τιμή: 59,50 €

* Απαιτούμενα πεδία

Κωδικός Προϊόντος: 17424
Νικολαΐδης Γ.
Παμπούκης Χ., Σταθόπουλος Μ.
ΜΕΛΕΤΕΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ
Παμπούκης Χ.

Ο κληρονομικός κανονισμός αποτελεί ισχύον ελληνικό δίκαιο κατ’ ουσία από τις 17.8.1015. Είναι ο πρώτος πραγματικά all inclusive ενωσιακός κανονισμός ιδ.δ.δ., αφού ρυθμίζει διεθνη δικαιοδοσία, εφαρμοστέο δίκαιο, αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων και εγγράφων και εισάγει και τον ενιαίο θεσμό του ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου. Η επίδρασή του στο κληρονομικό διεθνές δίκαιο των κρατών μελών είναι καταλυτική, δεδομένου ότι αλλοιώνει ακόμη και θεμελιώδεις αρχές στις οποίες αυτό βασίζεται. Η παρούσα μελέτη επιχειρεί να ερευνήσει την ως άνω επίδραση του κληρονομικού κανονισμού στο κληρονομικό διεθνές δίκαιο των κρατών μελών, με έμφαση στην ελληνική έννομη τάξη, τόσο de lege lata όσο και de lege ferenda, φιλοδοξώντας έτσι να αποτυπώσει τη γενικότερη επίδραση του ενωσιακού ιδ.δ.δ. στο εθνικό ιδ.δ.δ. των κρατών μελών και με τον τρόπο αυτόν περαιτέρω να αντλήσει γενικότερα συμπεράσματα για τη σχέση και την εξέλιξη του ελληνικού ιδ.δ.δ. εντός του πλαισίου του ενωσιακού ιδ.δ.δ., εντός δηλαδή τελικά της διαρκώς εξελισσόμενης πορείας του εξευρωπαϊσμού του εθνικού ιδ.δ.δ. των κρατών μελών.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σελ. IX
ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ Σελ. XV
ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ Σελ. XXXV
ΕΙΣΑΓΩΓΗ - ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΚΟΠΩΝ ΤΗΣ
Α. Η «ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ», ΠΛΕΟΝ «ΕΞΕΥΡΩΠΑΪΣΜΟΣ», ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Σελ. 1
Ι. Έννοια, σκοπός και θεμέλια Σελ. 1
1. Γενικά περί της εξέλιξης και του κανονιστικού θεμελίου της Σελ. 1
2. Οι βασικότεροι ενωσιακοί (πλέον) κανονισμοί ιδ.δ.δ. (σε ευρεία έννοια) και ο σκοπός που εξυπηρετούν Σελ. 9
3. Η «κοινοτικοποίηση» ή «εξευρωπαϊσμός» του ιδ.δ.δ. των κρατών μελών Σελ. 13
ΙΙ. Οι αρχές και τα βασικά χαρακτηριστικά του «εξευρωπαϊσμένου» ιδ.δ.δ. των κρατών μελών Σελ. 16
1. Δομικά χαρακτηριστικά Σελ. 16
α) Αποσπασματικός χαρακτήρας και έλλειψη (ενιαίου γενικού) συστήματος του ενωσιακού ιδ.δ.δ. Σελ. 16
β) Αρχή αποκλειστικής εφαρμογής των ενωσιακών κανόνων ιδ.δ.δ. και εκτοπισμός των εθνικών ρυθμίσεων Σελ. 18
γ) Ανάγκη και αρχή αυτόνομης ερμηνείας και (λειτουργικού) νομικού χαρακτηρισμού στο πεδίο του ενωσιακού ιδ.δ.δ. Σελ. 21
δ) Αναπόφευκτος δυϊσμός εφαρμοστέων κανόνων στα κράτη μέλη, πολυταξία και πολυπλοκότητα Σελ. 25
2. Ειδικά ως προς τις αρχές και το περιεχόμενο των ρυθμίσεων του ενωσιακού ιδ.δ.δ. Σελ. 27
α) Η επικράτηση της συνήθους διαμονής Σελ. 27
β) Η «επέλαση» της ιδιωτικής αυτονομίας Σελ. 28
γ) Η διευκόλυνση της αναγνώρισης και εκτέλεσης όσον αφορά ιδίως δικαστικές αποφάσεις και δημόσια έγγραφα από άλλα κράτη μέλη και η εισαγωγή ενιαίων ευρωπαϊκών θεσμών για τη διευκόλυνση της άσκησης δικαιωμάτων στα κράτη μέλη, βάσει της αρχής της αμοιβαίας πίστης – Σχέση με τη μέθοδο της αναγνώρισης στο ιδ.δ.δ. Σελ. 30
δ) Ο σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων Σελ. 35
Β. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΩΣ ΑΝΩ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΝΩΣΙΑΚΟΥ (ΠΛΕΟΝ) ΙΔ.Δ.Δ. Σελ. 39
Ι. Σκοποί, θεμέλιο και ιστορία θέσπισης του κληρονομικού κανονισμού Σελ. 39
ΙΙ. Θεμελιώδεις επιλογές του κληρονομικού κανονισμού Σελ. 44
1. Η ενότητα της κληρονομίας και της διαδοχής σε επίπεδο διεθνούς δικαιοδοσίας και εφαρμοστέου δικαίου Σελ. 45
2. Η συνήθης διαμονή ως κύρια δικαιοδοτική βάση και σύνδεσμος για το εφαρμοστέο δίκαιο και η σκοπούμενη ενότητα forum και ius Σελ. 45
3. Η αναγνώριση της αυτονομίας της βούλησης ιδίως μέσω της (περιορισμένης) επιλογής δικαίου (professio juris) του κληρονομούμενου Σελ. 46
4. Η διευκόλυνση αναγνώρισης και εκτέλεσης δικαστικών αποφάσεων και δημοσίων εγγράφων άλλων κρατών μελών και εν γένει της άσκησης των κληρονομικών δικαιωμάτων στα κράτη μέλη με τον θεσμό του ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου Σελ. 47
5. Ο συντονισμός των εννόμων τάξεων και η διεθνής αρμονία των λύσεων Σελ. 47
Γ. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Σελ. 48
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ
Α. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΟ – ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ (RATIONE PERSONAE) ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Σελ. 52
I. Γενικά: Εφαρμογή του κανονισμού ανεξάρτητα από προσωπικές ιδιότητες των υποκειμένων μίας υπόθεσης κληρονομικής διαδοχής Σελ. 52
II. Σχέση με τους λοιπούς ενωσιακούς κανονισμούς ιδ.δ.δ. Σελ. 52
III. Διάκριση της ως άνω αρχής από την εξάρτηση της επέλευσης εννόμων συνεπειών κατ’ εφαρμογή του κανονισμού από προσωπικές ιδιότητες Σελ. 57
ΙV. Σχέση με το διεθνές και το αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής του κανονισμού και με τη διάκριση των κανόνων του σε αυτούς που αναπτύσσουν ισχύ erga omnes και αυτούς που αναπτύσσουν ισχύ inter partes Σελ. 59
Β. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ: ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΔΟΧΗ Σελ. 60
Ι. Ο θετικός ορισμός του πεδίου εφαρμογής: Υποθέσεις κληρονομικής διαδοχής Σελ. 61
1. Βασικοί ορισμοί που οριοθετούν θετικά το πεδίο εφαρμογής Σελ. 61
α) Κληρονομική διαδοχή (είτε βάσει διάταξης τελευταίας βούλησης είτε βάσει του νόμου – εξ αδιαθέτου και αναγκαστική διαδοχή, άρθρα 1 παρ. 1 και 3 παρ. 1 α’) Σελ. 61
β) Διάταξη τελευταίας βούλησης (άρθρο 3 παρ. 1 δ’) Σελ. 63
γ) Διαθήκη και συνδιαθήκη (άρθρο 3 παρ. 1 γ’) Σελ. 63
αα) Ο ορισμός του κληρονομικού κανονισμού Σελ. 63
ββ) Σχέση με την έννοια της συνδιαθήκης κατά το ελληνικό δίκαιο Σελ. 66
δ) Κληρονομική σύμβαση (άρθρο 3 παρ. 1 β’) Σελ. 67
αα) Ο ορισμός του κληρονομικού κανονισμού Σελ. 67
ββ) Σχέση με την έννοια της κληρονομικής σύμβασης κατά το ελληνικό δίκαιο Σελ. 70
2. Θετική αποσαφήνιση της έννοιας της κληρονομικής διαδοχής με βάση τις διατάξεις του κανονισμού για το πεδίο εφαρμογής του εφαρμοστέου δικαίου (άρθρο 23 του κανονισμού) Σελ. 72
α) Τα αίτια, ο χρόνος και ο τόπος έναρξης της κληρονομικής διαδοχής (23 παρ. 2 α’) Σελ. 73
β) Ο καθορισμός των δικαιούχων, της κληρονομικής μερίδας, των τυχόν υποχρεώσεων που τους έχει επιβάλει ο θανών, καθώς και των υπόλοιπων κληρονομικών δικαιωμάτων (23 παρ. 2 β’) Σελ. 75
γ) Η κληρονομική ικανότητα (23 παρ. 2 γ’) Σελ. 76
δ) Η αποκλήρωση και η κληρονομική αναξιότητα (23 παρ. 2 δ’) Σελ. 77
ε) Η μεταβίβαση προς τους κληρονόμους και τους κληροδόχους των περιουσιακών στοιχείων της κληρονομίας, περιλαμβανομένων των όρων και των αποτελεσμάτων της αποδοχής ή της αποποίησης (23 παρ. 2 ε’) Σελ. 78
αα) Η μεταβίβαση των περιουσιακών στοιχείων (δικαιωμάτων και υποχρεώσεων) της κληρονομίας Σελ. 78
ββ) Οι όροι και τα αποτελέσματα της αποδοχής ή της αποποίησης Σελ. 79
στ) Οι εξουσίες των κληρονόμων, των εκτελεστών διαθηκών και των λοιπών διαχειριστών της κληρονομίας, ιδίως όσον αφορά την εκποίηση περιουσιακών στοιχείων και την εξόφληση πιστωτών, με την επιφύλαξη του άρθρου 29 (23 παρ. 2 στ’) Σελ. 80
αα) Γενικώς για τη ρύθμιση και τους λόγους επιλογής της Σελ. 80
ββ) Ειδικά περί των εξουσιών των κληρονόμων Σελ. 82
γγ) Ειδικά περί των εξουσιών του εκτελεστή διαθήκης και λοιπών διαχειριστών Σελ. 82
δδ) Ζητήματα νομικού χαρακτηρισμού σε σχέση με τυχόν αδικοπρακτική ευθύνη κληρονόμων και λοιπών διαχειριστών Σελ. 83
εε) Η (περιορισμένη) εξαίρεση υπέρ της lex fori κατά το άρθρο 29 του κανονισμού Σελ. 83
ζ) Η ευθύνη που απορρέει από τα χρέη της κληρονομίας (23 παρ. 2 ζ’) Σελ. 87
αα) Η ρύθμιση του κανονισμού Σελ. 87
ββ) Ζητήματα νομικού χαρακτηρισμού και οριοθέτησης του πεδίου εφαρμογής του κανονισμού σε σχέση με τον κανονισμό 1215/2012 επί αγωγών δανειστών κατά κληρονόμων για χρέη της κληρονομίας Σελ. 88
η) Νόμιμη μοίρα και λοιποί περιορισμοί της ελευθερίας διάθεσης (23 παρ. 2 η’) Σελ. 92
θ) Οποιαδήποτε υποχρέωση επιστροφής ή υπολογισμού δωρεών κ.λπ. του κληρονομούμενου κατά τον καθορισμό των μερίδων των δικαιούχων (23 παρ. 2 θ’) Σελ. 93
ι) Η διανομή της κληρονομίας (23 παρ. 2 ι’). Σελ. 95
3. Ειδικές διατάξεις του κανονισμού που αποσαφηνίζουν περαιτέρω θετικά το πεδίο εφαρμογής του Σελ. 97
α) Κανόνες περί του παραδεκτού και τυπικού και ουσιαστικού κύρους διατάξεων τελευταίας βούλησης και δηλώσεων αποδοχής ή αποποίησης κληρονομίας Σελ. 97
β) Ζητήματα περί μέλλουσας να επαχθεί κληρονομίας (προ του θανάτου) Σελ. 99
4. Συμπέρασμα: Ένταξη καταρχήν στον κανονισμό όλων των αστικού δικαίου ζητημάτων κληρονομικής διαδοχής - Σχέση και με το καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής του ελληνικού εθνικού κληρονομικού διεθνούς δικαίου Σελ. 100
ΙΙ. Ο αρνητικός ορισμός του πεδίου εφαρμογής: Ρητές εξαιρέσεις ζητημάτων δημοσίου δικαίου και συγκεκριμένων ζητημάτων ιδιωτικού δικαίου Σελ. 104
1. Ειδικά η εξαίρεση ζητημάτων δημοσίου δικαίου (φορολογικών, τελωνειακών ή διοικητικών, 1 παρ. 1) Σελ. 104
α) Γενικά Σελ. 104
β) Τα ζητήματα δημοσίου δικαίου ως εν γένει προδικαστικά κύριας υπόθεσης κληρονομικής διαδοχής Σελ. 105
γ) Ειδικά το κράτος στην (ιδιωτικού δικαίου) κληρονομική διαδοχή Σελ. 105
δ) Ειδικά προβλήματα λόγω της εξαίρεσης από τον κανονισμό των φορολογικών ζητημάτων Σελ. 105
2. Ρητές εξαιρέσεις ζητημάτων καταρχήν ιδιωτικού δικαίου που παρίστανται συνδεόμενα με την κληρονομική διαδοχή (1 παρ. 2) Σελ. 107
α) Η προσωπική κατάσταση των φυσικών προσώπων καθώς και οι οικογενειακές σχέσεις και οι σχέσεις οι οποίες σύμφωνα με το εφαρμοστέο σε αυτές δίκαιο παράγουν ανάλογα αποτελέσματα (άρθρο 1 παρ. 2 α’) Σελ. 108
β) Η νομική ικανότητα των φυσικών προσώπων, με την επιφύλαξη του άρθρου 23 παράγραφος 2 γ’ (περί της ικανότητας προς το κληρονομείν) και του άρθρου 26 (περί της ικανότητας σύνταξης διάταξης τελευταίας βούλησης) (άρθρο 1 παρ. 2 β’) Σελ. 110
γ) Θέματα σχετικά με την αφάνεια, την απουσία ή τον τεκμαιρόμενο θάνατο φυσικού προσώπου (άρθρο 1 παρ. 2 γ’) Σελ. 112
δ) Θέματα που αφορούν τις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων καθώς και το περιουσιακό καθεστώς σχέσεων οι οποίες σύμφωνα με το εφαρμοστέο σε αυτές δίκαιο θεωρείται ότι παράγουν αποτελέσματα παρόμοια με του γάμου (άρθρο 1 παρ. 2 δ’) Σελ. 112
αα) Γενικά η εξαίρεση των ζητημάτων αυτών από τον κληρονομικό κανονισμό και τα όριά της Σελ. 112
ββ) Τα προβλήματα λόγω της ως άνω εξαιρέσεως και η αναγκαιότητα, και τα όρια, του «λειτουργικού» νομικού χαρακτηρισμού για την αντιμετώπισή τους Σελ. 114
(i) Το ζήτημα και τα προβλήματα των παραδοσιακών θεωριών περί του νομικού χαρακτηρισμού Σελ. 114
(ii) Ο λειτουργικός νομικός χαρακτηρισμός, τα συναφή προβλήματα και ο μηχανισμός της προσαρμογής Σελ. 118
(iii) Ειδικά η απόφαση του ΔΕΕ σε σχέση με τη ρύθμιση της παρ. 1 του άρθρου 1371 του BGB στην υπόθεση Mahnkopf και η θέση του Γενικού Εισαγγελέα Σελ. 122
γγ) Η ενοποίηση σε ενωσιακό επίπεδο στα ζητήματα αυτά που ενδέχεται να επιλύσει τα σχετικά προβλήματα Σελ. 126
(i) Οι κανονισμοί 1103 και 1104/2016 για τις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων και των καταχωρισμένων συντρόφων, τα πεδία εφαρμογής τους και ο συντονισμός τους με το πεδίο εφαρμογής του κληρονομικού κανονισμού Σελ. 126
(ii) Ο συντονισμός κατά το δυνατόν της διεθνούς δικαιοδοσίας και του εφαρμοστέου δικαίου από τους ως άνω κανονισμούς και τον κληρονομικό κανονισμό Σελ. 129
ε) Υποχρεώσεις διατροφής εκτός από αυτές που προέκυψαν λόγω θανάτου (άρθρο 1 παρ. 2 ε’) Σελ. 131
στ) Το τυπικό κύρος των διατάξεων τελευταίας βούλησης που έγιναν προφορικά (άρθρο 1 παρ. 2 στ’) Σελ. 133
ζ) Περιουσιακά δικαιώματα, συμφέροντα και περιουσιακά στοιχεία που δημιουργούνται ή μεταβιβάζονται με άλλους τρόπους πλην της κληρονομικής διαδοχής (άρθρο 1 παρ. 2 ζ’) Σελ. 134
αα) Γενικά για την εξαίρεση των μεταβιβάσεων εν ζωή και τα όριά της Σελ. 134
ββ) Προβληματικές περιπτώσεις - Ιδίως η δωρεά αιτία θανάτου Σελ. 137
γγ) Άλλες δωρεές ή και επαχθείς δικαιοπραξίες υπό προθεσμία αναβλητική που λειτουργούν μετά τον θάνατο, όπως και η μεταθανάτια πληρεξουσιότητα Σελ. 141
δδ) Ειδικά παροχές γονέων προς τα τέκνα τους με ενέργεια μετά θάνατο – «Donation-partage» – Νέμηση ανιόντος Σελ. 142
εε) Τα λοιπά ειδικά παραδείγματα μεταβίβασης περιουσιακών στοιχείων εν ζωή που εξαιρούνται από τον κληρονομικό κανονισμό Σελ. 143
η) Τα ζητήματα που διέπονται από το δίκαιο των εταιριών και άλλων ενώσεων με ή χωρίς νομική προσωπικότητα (άρθρο 1 παρ. 2 η’) Σελ. 146
αα) Εξαίρεση από τον κανονισμό ιδίως των ζητημάτων που αφορούν την επίδραση του θανάτου εταίρου στην ίδια την εταιρία, το κληρονομητό της εταιρικής ιδιότητας και τη διανομή μεταξύ των διαδόχων αιτία θανάτου των εταιρικών μεριδίων Σελ. 146
ββ) Η εν μέρει διαφοροποίηση του ελληνικού ιδ.δ.δ. Σελ. 148
θ) Η λύση, η παύση λειτουργίας και η συγχώνευση εταιρειών και άλλων ενώσεων με ή χωρίς νομική προσωπικότητα (άρθρο 1 παρ. 2 θ’) Σελ. 149
ι) Η σύσταση, διαχείριση και λύση trusts (άρθρο 1 παρ. 2 ι’) Σελ. 150
αα) Γενικά για τον θεσμό του trust και την έκταση της εξαίρεσης εμπιστευμάτων από τον κανονισμό Σελ. 150
ββ) Ειδικά οι ρυθμίσεις του κανονισμού σχετικά με τα trusts Σελ. 154
γγ) Συμπέρασμα σχετικά με την αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν testamentary trust κατά τον κανονισμό Σελ. 155
δδ) Ειδικά περί ιδρυμάτων ιδιωτικού δικαίου που έχουν συσταθεί με διάταξη τελευταίας βούλησης (testamentary private foundations) Σελ. 157
ια) Η φύση των εμπράγματων δικαιωμάτων (άρθρο 1 παρ. 2 ια’) Σελ. 158
αα) Γενικά για την ανάγκη ιδιαίτερης αντιμετώπισης των εμπράγματων δικαιωμάτων και σχέσεων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο Σελ. 158
ββ) Οι ρυθμίσεις του κανονισμού ως προς την κτήση και τη φύση του εμπράγματου δικαιώματος στην κληρονομική διαδοχή Σελ. 160
γγ) Ειδικότερη οριοθέτηση της εξαίρεσης με βάση και την απόφαση του ΔΕΕ στην υπόθεση Kubicka Σελ. 162
δδ) Ειδικά η προσαρμογή άγνωστων εμπράγματων δικαιωμάτων κτηθέντων με κληρονομική διαδοχή και προβλήματα που παραμένουν Σελ. 166
εε) Ζητήματα σχετικά με άλλα απόλυτα δικαιώματα και την ένταξή τους στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού Σελ. 169
ιβ) Η οιαδήποτε καταχώριση σε μητρώο δικαιωμάτων επί ακίνητης ή κινητής περιουσίας (άρθρο 1 παρ. 2 ιβ’) Σελ. 170
αα) Εξαίρεση από τον κανονισμό των προϋποθέσεων, διατυπώσεων κ.λπ. καταχωρίσεων σε μητρώο και των αποτελεσμάτων αυτών Σελ. 170
ββ) Έμμεσος επηρεασμός λόγω της ως άνω εξαιρέσεως ζητημάτων που σχετίζονται ιδίως με την αποδοχή της κληρονομίας και τον τύπο της Σελ. 173
ΙΙΙ. Τα ζητήματα που δεν εμπίπτουν ή ρητά εξαιρούνται του κανονισμού ως προδικαστικά (εν γένει) κύριας υπόθεσης κληρονομικής διαδοχής Σελ. 174
1. Το πρόβλημα Σελ. 174
2. Διεθνής δικαιοδοσία για προδικαστικά και εν γένει ζητήματα που πρέπει να κριθούν στο πλαίσιο κύριας υπόθεσης κληρονομικής διαδοχής Σελ. 175
3. Εφαρμοστέο δίκαιο στα προδικαστικά ζητήματα–προκρίματα (και σε εν γένει ζητήματα από τα οποία εξαρτάται η κρίση για το κύριο ζήτημα κληρονομικής διαδοχής) Σελ. 176
α) Γενικά Σελ. 176
β) Πεδίο εφαρμογής του προβληματισμού σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο στα προκρίματα κατά τον κανονισμό Σελ. 177
γ) Οι υποστηριζόμενες θέσεις υπό τον κληρονομικό κανονισμό Σελ. 178
δ) Σχέση των προκριμάτων με ζητήματα εξομοίωσης (υποκατάστασης- ισοδυναμίας) στο πλαίσιο του κληρονομικού κανονισμού Σελ. 180
4. Ζητήματα του κληρονομικού κανονισμού ως προδικαστικά εν γένει άλλου κύριου ζητήματος που δεν εμπίπτει στον κανονισμό Σελ. 182
IV. Το ουσιαστικό περιεχόμενο των ρυθμίσεων του κληρονομικού κανονισμού ως διάσταση του καθ’ ύλην πεδίου εφαρμογής του Σελ. 183
Γ. ΔΙΕΘΝΕΣ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ: ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΗΣ ΔΙΑΔΟΧΗΣ Σελ. 186
I. Γενικά Σελ. 186
ΙΙ. Εφαρμογή του κανονισμού αποκλειστικά σε διεθνείς υποθέσεις κληρονομικής διαδοχής Σελ. 187
1. Ο κανόνας και η θεμελίωσή του στον κληρονομικό κανονισμό Σελ. 187
2. Έννοια διεθνούς υποθέσεως κληρονομικής διαδοχής κατά τον κανονισμό Σελ. 188
3. Ιδιαιτερότητες σε σχέση με την αναγνώριση και εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων και δημοσίων εγγράφων από άλλα κράτη μέλη Σελ. 191
ΙΙΙ. Εφαρμογή του κανονισμού σε διεθνείς υποθέσεις κληρονομικής διαδοχής έστω και χωρίς σχέση με την Ε.Ε. και όριά της - Erga omnes ή inter partes ισχύς των κανόνων του Σελ. 192
1. Ως προς τις διατάξεις του κανονισμού για τη διεθνή δικαιοδοσία, την εκκρεμοδικία, τη συνάφεια και τα ασφαλιστικά μέτρα Σελ. 194
α) Κανόνες διεθνούς δικαιοδοσίας Σελ. 194
β) Ειδικά ως προς τα ασφαλιστικά μέτρα Σελ. 196
γ) Κανόνες για την εκκρεμοδικία και τη συνάφεια Σελ. 197
2. Ως προς τις διατάξεις του κανονισμού για το εφαρμοστέο δίκαιο Σελ. 198
3. Ως προς τις διατάξεις του κανονισμού για την αναγνώριση, εκτέλεση και αποδοχή δικαστικών αποφάσεων και δημοσίων εγγράφων και το ευρωπαϊκό κληρονομητήριο Σελ. 199
ΙV. Περιορισμοί στην εφαρμογή του κανονισμού σε διεθνείς υποθέσεις κληρονομικής διαδοχής λόγω της σχέσης του με διεθνείς Συνθήκες και άλλους κανονισμούς της Ε.Ε. (άρθρα 75-76) Σελ. 200
1. Σχέση με άλλους κανονισμούς Σελ. 200
2. Σχέση με διεθνείς Συνθήκες Σελ. 202
V. Ειδικά η αρχή του μη επηρεασμού των εσωτερικών αρμοδιοτήτων εντός των κρατών μελών και τα όριά της Σελ. 204
1. Η αρχή του μη επηρεασμού εσωτερικών αρμοδιοτήτων Σελ. 204
2. Περιορισμοί της ως άνω αρχής - Το εθνικό δίκαιο ως συμπληρωματικό ενωσιακό δίκαιο Σελ. 206
VI. Συμπεράσματα Σελ. 207
Δ. ΤΟΠΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ: ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε. ΠΟΥ ΔΕΣΜΕΥΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ Σελ. 208
I. Γενικά Σελ. 208
ΙΙ. Κράτη μέλη που δεσμεύονται από τον κληρονομικό κανονισμό και κράτη μέλη που δεν δεσμεύονται από αυτόν Σελ. 208
ΙΙΙ. Έννοια κράτους μέλους για την εφαρμογή των κατ’ ιδίαν διατάξεων του κανονισμού (από τα κράτη μέλη που δεσμεύονται από αυτόν) Σελ. 211
IV. Συμπέρασμα Σελ. 213
Ε. ΧΡΟΝΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ (ΑΡΘΡΑ 83-84): ΑΠΟΒΙΩΣΑΝΤΕΣ ΚΑΤΑ Ή ΜΕΤΑ ΤΗΝ 17η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2015 Σελ. 214
I. Γενικά Σελ. 214
ΙΙ. Η περιορισμένη επέκταση του χρονικού πεδίου εφαρμογής του κανονισμού για τη διάσωση του κύρους διατάξεων τελευταίας βούλησης ή επιλογής δικαίου που έγιναν πριν από την 17η Αυγούστου 2015 Σελ. 215
ΙII. Προβληματικές περιπτώσεις Σελ. 217
IV. Συμπέρασμα Σελ. 219
ΣΤ. ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΚΑΙ ΜΕ ΕΝΔΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΚΟΠΩΝ ΤΟΥ Σελ. 220
ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ
Η ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΗ ΕΠΙΔΡΑΣΗ DE LEGA LATA ΚΑΙ DE LEGE FERENDA ΤΟΥ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΙΔ.Δ.Δ. ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ
Α. Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ (ΑΡΘΡΑ 4-19) Σελ. 226
I. Γενικές παρατηρήσεις Σελ. 226
ΙΙ. Ειδικά η έννοια «δικαστήριο» κατά τον κανονισμό (άρθρο 3 παρ. 2) Σελ. 228
1. Ο ορισμός του κανονισμού Σελ. 228
2. Άλλες εθνικές αρχές ως δικαστήριο (συμβολαιογράφοι και πρόξενοι) – Η απόφαση του ΔΕΕ της 23ης Μαΐου 2019 (σε συμφωνία με τη θέση του Γενικού Εισαγγελέα) στην υπόθεση WB Σελ. 230
3. Συνέπειες υπαγωγής στην έννοια δικαστήριο κατά τον κανονισμό Σελ. 233
4. Ειδικά τα διαιτητικά δικαστήρια ως «δικαστήριο» κατά τον κανονισμό – Η διαιτησία κληρονομικών διαφορών Σελ. 233
ΙΙΙ. Η γενική διεθνής δικαιοδοσία των δικαστηρίων του κράτους μέλους της τελευταίας συνήθους διαμονής του κληρονομούμενου Σελ. 236
1. Γενικά για τη ρύθμιση του κανονισμού και τους σκοπούς που επιδιώκει (ιδίως η -βάσει της αρχής της εγγύτητας- σκοπούμενη ενότητα forum και ius) Σελ. 236
2. Σχέση με τις λοιπές δικαιοδοτικές βάσεις του κανονισμού Σελ. 241
3. Ειδικά περί της (μη οριζόμενης και χρήζουσας αυτόνομης ερμηνείας) έννοιας της (τελευταίας) συνήθους διαμονής κατά τον κανονισμό Σελ. 242
α) Συνειδητή έλλειψη ορισμού της έννοιας Σελ. 242
β) Κριτήρια προσδιορισμού της τελευταίας συνήθους διαμονής στο πλαίσιο της αυτόνομης ερμηνείας της κατά τον κανονισμό Σελ. 248
αα) Γενικά Σελ. 248
ββ) Εξαιρετικές περιπτώσεις κληρονομούμενων με πολλαπλούς τόπους διαμονής Σελ. 249
γγ) Συνήθης διαμονή προσώπων που δεν δύνανται να διαμορφώσουν ιδία βούληση Σελ. 251
δδ) Αδυναμία ασφαλούς διαπίστωσης της τελευταίας συνήθους διαμονής – Έλλειψη τελευταίας συνήθους διαμονής Σελ. 252
γ) Συμπεράσματα για την αυτόνομη έννοια της τελευταίας συνήθους διαμονής κατά τον κανονισμό και τα βασικά χαρακτηριστικά της Σελ. 253
4. Προβλήματα ως προς την εφαρμογή του κανονισμού συνδεόμενα με την έννοια της συνήθους διαμονής και αποτίμηση της επιλογής του αυτής Σελ. 257
α) Δυσχέρειες διαπίστωσης - Κίνδυνος ανομοιόμορφης ερμηνείας και εφαρμογής – Θετικές και αρνητικές συγκρούσεις δικαιοδοσίας Σελ. 257
β) Ειδικά ο κίνδυνος καταστρατηγικών μεθοδεύσεων - Forum shopping (και fraus legis) Σελ. 260
γ) Συνολική αποτίμηση της επιλογής της τελευταίας συνήθους διαμονής ως γενικής βάσης διεθνούς δικαιοδοσίας από τον ενωσιακό νομοθέτη Σελ. 262
IV. Επικουρική διεθνής δικαιοδοσία με βάση την περιουσία της κληρονομίας σε κράτος μέλος (άρθρο 10) Σελ. 263
1. Γενικά για τη ρύθμιση του κανονισμού, τους σκοπούς και τις αρχές που εκφράζει Σελ. 263
2. Διεθνής δικαιοδοσία βάσει της περιουσίας της κληρονομίας σε κράτος μέλος είτε σε συνδυασμό με την ιθαγένεια του κληρονομούμενου ή την προηγούμενη της τελευταίας συνήθη διαμονή του άλλως αυτοτελώς Σελ. 265
3. Ειδικότερα περί της ιεράρχησης των επιμέρους επικουρικών δικαιοδοτικών βάσεων της περιουσίας Σελ. 268
V. Διεθνής δικαιοδοσία σε περίπτωση επιλογής του εφαρμοστέου δικαίου (άρθρα 5-9) Σελ. 269
1. Γενικά για τη ρύθμιση της διεθνούς δικαιοδοσίας όταν υπάρχει επιλογή δικαίου (κράτους μέλους) Σελ. 269
2. Ειδικά η παρέκταση διεθνούς δικαιοδοσίας και συναφή ζητήματα Σελ. 272
α) Η παρέκταση με συμφωνία των ενδιαφερομένων υπέρ των δικαστηρίων του κράτους μέλους του επιλεγμένου δικαίου της ιθαγένειας του κληρονομούμενου Σελ. 272
β) Ειδικά περί του εξωδικαστικού συμβιβασμού κληρονομικών διαφορών (άρθρο 8) Σελ. 278
3. Ειδικά η δικαιοδοσία των προσφορότερων δικαστηρίων του κράτους μέλους του επιλεγμένου δικαίου της ιθαγένειας του κληρονομούμενου Σελ. 279
VI. Αναγκαστική δικαιοδοσία (forum necessitatis, άρθρο 11) Σελ. 283
1. Γενικά για τη ρύθμιση και τους σκοπούς της Σελ. 283
2. Οι ειδικότερες προϋποθέσεις εφαρμογής του forum necessitatis κατά τον κανονισμό Σελ. 284
3. Οι συνέπειες της συνδρομής των προϋποθέσεων του ως άνω κανόνα Σελ. 287
VII. Ειδικά η δυνατότητα περιορισμού διαδικασιών (άρθρο 12) Σελ. 287
1. Γενικά για τη ρύθμιση και τους σκοπούς της Σελ. 287
2. Το πεδίο εφαρμογής της ρύθμισης περί περιορισμού διαδικασιών Σελ. 289
3. Οι ειδικότερες προϋποθέσεις εφαρμογής του κανόνα Σελ. 290
4. Οι συνέπειες της συνδρομής των προϋποθέσεων του ως άνω κανόνα Σελ. 292
5. Ο περιορισμός διαδικασιών κατά τη lex fori Σελ. 292
VIII. Ειδικά η εκκρεμοδικία, η συνάφεια και τα ασφαλιστικά μέτρα (άρθρα 17-19) Σελ. 293
1. Οι ρυθμίσεις του κανονισμού για την εκκρεμοδικία και τη συνάφεια, ο σκοπός τους και η σχέση τους ιδίως με τις ρυθμίσεις των κανονισμών 44/2001 και 1215/2012 Σελ. 293
α) Γενικά Σελ. 293
β) Ενωσιακή εκκρεμοδικία και συνάφεια Σελ. 294
γ) Αποτίμηση και κριτική των ρυθμίσεων Σελ. 297
2. Η ρύθμιση ως προς τη διεθνή δικαιοδοσία λήψης ασφαλιστικών μέτρων βάσει του προτύπου του κανονισμού 44/2001 (και του κανονισμού 1215/2012) Σελ. 300
IX. Ο έλεγχος της διεθνούς δικαιοδοσίας (άρθρο 15) Σελ. 303
X. Συμπεράσματα ως προς το σύστημα διεθνούς δικαιοδοσίας του κανονισμού, την ιεράρχηση και οργάνωση των δικαιοδοτικών βάσεών του και κριτική αποτίμηση Σελ. 306
Β. ΤΟ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ (ΑΡΘΡΑ 20-38) Σελ. 311
Ι. Γενικές παρατηρήσεις Σελ. 311
ΙΙ. Ειδικά η αρχή της ενότητας της κληρονομίας ως προς το εφαρμοστέο δίκαιο Σελ. 312
1. Οι διαστάσεις της αρχής της ενότητας του εφαρμοστέου δικαίου, το πλαίσιο στο οποίο υιοθετήθηκε και οι σκοποί που εξυπηρετεί Σελ. 312
2. Η σύνδεση της αρχής της ενότητας της κληρονομίας ως προς το εφαρμοστέο δίκαιο με την ενότητα του forum hereditatis (και τον επιδιωκόμενο σκοπό της ενότητας forum-ius) και η ανάδειξη της αρχής σε θεμελιώδη ερμηνευτική αρχή του κανονισμού από το ΔΕΕ Σελ. 315
3. Εξαιρέσεις από την αρχή της ενότητας της κληρονομίας Σελ. 316
ΙΙΙ. Ειδικά ο βασικός κανόνας του δικαίου της τελευταίας συνήθους διαμονής του κληρονομούμενου Σελ. 318
1. Το γενικότερο διεθνές πλαίσιο της επιλογής από τον κανονισμό ως βασικού συνδέσμου για το εφαρμοστέο δίκαιο της τελευταίας συνήθους διαμονής και συγκριτικές παρατηρήσεις Σελ. 318
2. Η έννοια της συνήθους διαμονής ως βασικού συνδέσμου για το εφαρμοστέο δίκαιο και οι κύριοι λόγοι και αρχές στις οποίες βασίστηκε η επιλογή της από τον κανονισμό κατά το προοίμιο και τις διεργασίες θέσπισής του Σελ. 321
3. Η ρήτρα διαφυγής του άρθρου 21 παρ. 2 του κανονισμού υπέρ του δικαίου με τον στενότερο δεσμό με τον κληρονομούμενο Σελ. 324
4. Αποτίμηση της υιοθέτησης από τον κανονισμό της συνήθους διαμονής του κληρονομούμενου αντί της ιθαγένειας ως βασικού συνδέσμου ειδικά για το εφαρμοστέο δίκαιο Σελ. 326
α) Γενικά – Η σημασία της επιδίωξης της ενότητας forum και ius Σελ. 326
β) Τα βασικά πλεονεκτήματα της ιθαγένειας ως συνδέσμου για το εφαρμοστέο δίκαιο γενικώς και στις κληρονομικές σχέσεις ειδικώς Σελ. 327
γ) Αντίλογος στα ως άνω πλεονεκτήματα της ιθαγένειας - Μειονεκτήματά της ως συνδέσμου για το εφαρμοστέο δίκαιο ιδίως στις κληρονομικές σχέσεις Σελ. 328
δ) Αντιμετώπιση των ως άνω βασικών μειονεκτημάτων της ιθαγένειας από τη συνήθη διαμονή Σελ. 329
ε) Γενικότερα πλεονεκτήματα της συνήθους διαμονής βάσει των λοιπών θεωρητικών αρχών του ιδ.δ.δ. εντός και του πλαισίου του ενωσιακού ιδ.δ.δ. Σελ. 330
στ) Συμπέρασμα για την υπεροχή της συνήθους διαμονής έναντι της ιθαγένειας ως προς τη ρύθμιση των κληρονομικών σχέσεων, τα όρια της υπεροχής αυτής και την υπέρβασή τους από τον κανονισμό μέσω της αναγνώρισης (περιορισμένα) της professio juris Σελ. 331
ΙV. Ειδικά η (περιορισμένη στο δίκαιο της ιθαγένειας) δυνατότητα επιλογής δικαίου (professio juris) του κληρονομούμενου Σελ. 332
1. Το γενικότερο διεθνές πλαίσιο της αναγνώρισης από τον κανονισμό της περιορισμένης δυνατότητας επιλογής δικαίου Σελ. 332
2. Οι κύριοι λόγοι, σκοποί και αρχές στις οποίες βασίστηκε η αναγνώριση της περιορισμένης επιλογής δικαίου από τον κανονισμό κατά το προοίμιο και τις διεργασίες θέσπισής του Σελ. 336
3. Οι βασικές ρυθμίσεις του κανονισμού για την επιλογή δικαίου Σελ. 339
4. Συνολική αποτίμηση της περιορισμένης αναγνώρισης της professio juris από τον κληρονομικό κανονισμό σε συνδυασμό με τον βασικό (ελλείψει επιλογής) σύνδεσμο της συνήθους διαμονής Σελ. 342
α) Σε σχέση με τη βασική επιφύλαξη κατά της professio juris στο πεδίο του ουσιαστικού δικαίου (προσβολή της νόμιμης μοίρας και ανατροπή ευλόγων προσδοκιών) Σελ. 342
β) Σε σχέση με τα ιδ.δ.δ. πλεονεκτήματα που η professio juris, όπως υιοθετείται στον κανονισμό, εξασφαλίζει, σύμφωνα και με τις βασικές θεωρητικές αρχές του ιδ.δ.δ. Σελ. 345
γ) Σε σχέση με τα ευρύτερα ηθικοπολιτικά πλεονεκτήματα, τα οποία εξασφαλίζει η professio juris στο συνολικό σύστημα δικαίου που εγκαθιστά ο κανονισμός, σύμφωνα και με τους σκοπούς και τις ορθές αρχές οργάνωσης σύγχρονων ανοιχτών κοινωνιών Σελ. 348
V. Ειδικά τo παραδεκτό και το ουσιαστικό και τυπικό κύρος διατάξεων τελευταίας βούλησης και το τυπικό κύρος δηλώσεων αποδοχής ή αποποίησης Σελ. 353
1. Το παραδεκτό και το ουσιαστικό κύρος διαθηκών και συνδιαθηκών (άρθρο 24 του κανονισμού) Σελ. 353
α) Η υποθετική lex hereditatis Σελ. 353
β) Ειδικά η αναγνώριση (μερικής) επιλογής δικαίου μόνο για το παραδεκτό και το ουσιαστικό κύρος Σελ. 355
2. Το παραδεκτό και το ουσιαστικό κύρος (και τυχόν δεσμευτικά αποτελέσματα μεταξύ των μερών και όροι λύσης) κληρονομικών συμβάσεων (άρθρο 25 του κανονισμού) Σελ. 355
α) Κληρονομική σύμβαση με αντικείμενο τη διαδοχή ενός προσώπου Σελ. 355
β) Κληρονομική σύμβαση με αντικείμενο τη διαδοχή περισσότερων προσώπων Σελ. 357
3. Ειδικά η έννοια του ουσιαστικού κύρους και η οριοθέτηση του πεδίου εφαρμογής του εφαρμοστέου δίκαιου στο ουσιαστικό κύρος σε σχέση με τη lex hereditatis Σελ. 358
α) Ο νομικός χαρακτηρισμός ζητημάτων ως ουσιαστικού κύρους κατά το άρθρο 26 του κανονισμού και το ενδεικτικό ή περιοριστικό της απαρίθμησης Σελ. 358
β) Ειδικά ζητήματα οριοθέτησης ιδίως επί προσβολών της νόμιμης μοίρας και θεμελιωδών όρων για την οργάνωση της κληρονομικής διαδοχής Σελ. 359
αα) Γενικά Σελ. 359
ββ) Διάταξη τελευταίας βούλησης (ή όρος της) που προσβάλλει τη νόμιμη μοίρα Σελ. 360
γγ) Θεμελιώδεις όροι διάταξης τελευταίας βούλησης για την οργάνωση της κληρονομικής διαδοχής Σελ. 362
4. Το τυπικό κύρος διατάξεων τελευταίας βούλησης (άρθρο 27 του κανονισμού) Σελ. 363
5. Το τυπικό κύρος δήλωσης αποδοχής ή αποποίησης κληρονομίας (άρθρο 28) Σελ. 364
6. Συμπέρασμα – αποτίμηση των ως άνω ρυθμίσεων του κανονισμού Σελ. 365
VI. Θέματα γενικής θεωρίας του ιδ.δ.δ. Σελ. 367
1. Γενικά Σελ. 367
2. Ως προς τη ρυθμιστέα σχέση – Νομικός χαρακτηρισμός Σελ. 367
3. Ως προς το συνδετικό στοιχείο Σελ. 368
α) Μεταβλητές συγκρούσεις - conflits mobiles Σελ. 368
β) Καταστρατήγηση Σελ. 368
4. Ως προς το εφαρμοστέο δίκαιο Σελ. 369
α) Ζητήματα διατοπικού και διαπροσωπικού δικαίου (άρθρα 36-37) Σελ. 369
β) Αναπαραπομπή (renvoi, άρθρο 34) Σελ. 370
αα) Γενικά – σκοπός της ρύθμισης Σελ. 370
ββ) Περιπτώσεις αποδέκτης renvoi κατά τον κανονισμό Σελ. 371
γγ) Εξαιρέσεις στις οποίες δεν γίνεται αποδεκτή η renvoi και συμπέρασμα για το περιορισμένο πεδίο εφαρμογής της κατά τον κανονισμό Σελ. 372
γ) Προκρίματα Σελ. 373
δ) Προσαρμογή - υποκατάσταση – εξομοίωση (άρθρο 31) Σελ. 374
ε) Δημόσια τάξη (άρθρο 35) Σελ. 374
αα) Γενικά – ενωσιακός χρωματισμός της έννοιας Σελ. 374
ββ) Λόγοι που δεν αρκούν για την ενεργοποίηση της επιφύλαξης (ιδίως μη προστασία της νόμιμης μοίρας, κληρονομικές συμβάσεις και συνδιαθήκη) Σελ. 375
γγ) Λόγοι που ενδέχεται να ενεργοποιούν την επιφύλαξη (προσβολή θεμελιωδών δικαιωμάτων και της αρχής της απαγόρευσης των διακρίσεων) και συνέπειες Σελ. 378
στ) Κανόνες αμέσου εφαρμογής Σελ. 381
αα) Γενικά Σελ. 381
ββ) Ειδικά η ρύθμιση του άρθρου 30 του κανονισμού για συγκεκριμένους κανόνες αμέσου εφαρμογής της lex rei sitae Σελ. 382
γγ) Αποτίμηση της περιορισμένης αποδοχής των κανόνων αμέσου εφαρμογής από τον κανονισμό Σελ. 384
VIΙ. Συμπεράσματα και αποτίμηση των ρυθμίσεων του κανονισμού για το εφαρμοστέο δίκαιο σε σχέση και με το ελληνικό κληρονομικό διεθνές δίκαιο υπό τον ΑΚ Σελ. 385
Γ. Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ (ΑΡΘΡΑ 39 – 61) Σελ. 389
Ι. Γενικά-Ορισμοί κρίσιμων (για την αναγνώριση και εκτέλεση) εννοιών κατά τον κανονισμό Σελ. 389
1. Κράτος μέλος προέλευσης και κράτος μέλος εκτέλεσης (άρθρο 3 παρ. 1 ε’ και στ’) Σελ. 390
2. Απόφαση (άρθρο 3 παρ. 1 ζ’) Σελ. 390
3. Δικαστικός συμβιβασμός (άρθρο 3 παρ. 1 η’) Σελ. 393
4. Δημόσιο έγγραφο (άρθρο 3 παρ. 1 θ’) Σελ. 393
ΙΙ. Ειδικά η αναγνώριση και εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων (άρθρα 39-58) Σελ. 396
1. Γενικά Σελ. 396
2. Η (αυτόματη) αναγνώριση δικαστικών αποφάσεων Σελ. 398
3. Η εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων (με διαδικασία δύο σταδίων) Σελ. 403
ΙΙΙ. Ειδικά η «αποδοχή» και εκτέλεση δημοσίων εγγράφων και η εκτέλεση δικαστικών συμβιβασμών (άρθρα 59-61) Σελ. 405
1. Γενικά περί της κυκλοφορίας δημοσίων εγγράφων άλλων κρατών μελών και της έννοιας της αποδοχής τους Σελ. 405
2. Η αποδοχή δημοσίων εγγράφων ως προς την αποδεικτική τους ισχύ ως τυπικών πράξεων (instrumentum) με όριο τη δημόσια τάξη του κράτους αποδοχής (άρθρο 59 παρ. 1) Σελ. 408
3. Η αμφισβήτηση της γνησιότητας του δημοσίου εγγράφου (άρθρο 59 παρ. 2) Σελ. 410
4. Η αμφισβήτηση της ισχύος και των συνεπειών του περιεχομένου (negotium) του δημοσίου εγγράφου (άρθρο 59 παρ. 3-4) Σελ. 410
5. Ασυμβίβαστο μεταξύ δημοσίων εγγράφων ή μεταξύ δημοσίου εγγράφου και δικαστικής απόφασης Σελ. 411
6. Ειδικά η εκτελεστότητα δημοσίων εγγράφων και δικαστικών συμβιβασμών και η σχέση της με την αποδοχή δημοσίων εγγράφων (άρθρα 60-61) Σελ. 412
IV. Συμπεράσματα και αποτίμηση των ρυθμίσεων Σελ. 414
Δ. ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΤΗΡΙΟ (ΑΡΘΡΑ 62-73) Σελ. 416
Ι. Λόγοι και θεμέλιο θέσπισης του ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου Σελ. 416
ΙΙ. Φύση, σκοπός (χρήσης σε άλλο κράτος μέλος) και βασικά χαρακτηριστικά (ιδίως δυνητικός χαρακτήρας) του ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου Σελ. 419
ΙΙΙ. Ζητήματα σχετικά με την αρμοδιότητα και τη διαδικασία έκδοσης, τα νομιμοποιούμενα πρόσωπα, το περιεχόμενο και τη (χρονική) ισχύ του ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου Σελ. 423
ΙV. Ειδικά τα αποτελέσματα του ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου (άρθρο 69) Σελ. 429
1. Αυτόματη αναγνώριση και παραγωγή ενιαίων αποτελεσμάτων σε όλα τα κράτη μέλη χωρίς καμία διαδικασία (άρθρο 69 παρ. 1), συμπεριλαμβανομένου και του κράτους έκδοσης (άρθρο 62 παρ. 3 εδ. β’) Σελ. 429
2. Μαχητό τεκμήριο ακρίβειας του περιεχομένου του (άρθρο 69 παρ. 2) Σελ. 431
3. Περιορισμένη δημόσια πίστη (άρθρο 69 παρ. 3-4) – Σχέση με τις ρυθμίσεις του ελληνικού δικαίου για το εθνικό κληρονομητήριο Σελ. 432
4. Τίτλος για τη διενέργεια καταχωρίσεων της κληρονομιαίας περιουσίας σε δημόσια μητρώα (άρθρο 69 παρ. 5) Σελ. 434
4. Τίτλος για τη διενέργεια καταχωρίσεων της κληρονομιαίας περιουσίας σε δημόσια μητρώα (άρθρο 69 παρ. 5) Σελ. 434
V. Η αρχή του μη επηρεασμού των εθνικών κληρονομητηρίων από το ευρωπαϊκό - Σύγκρουση κληρονομητηρίων Σελ. 435
1. Η ισότιμη συνύπαρξη των εθνικών κληρονομητηρίων με το ευρωπαϊκό Σελ. 435
2. Η διεθνής δικαιοδοσία και το εφαρμοστέο δίκαιο στα εθνικά κληρονομητήρια των κρατών μελών υπό τον κανονισμό Σελ. 437
α) Γενικά Σελ. 437
β) Ειδικά η απόφαση του ΔΕΕ στην υπόθεση Oberle Σελ. 438
γ) Ειδικά ζητήματα ως προς το εφαρμοστέο δίκαιο Σελ. 441
3. Η αναγνώριση εθνικών κληρονομητηρίων κρατών μελών στα λοιπά κράτη μέλη υπό τον κανονισμό Σελ. 442
4. Ζητήματα υπό τον κανονισμό που συνδέονται με τη θεώρηση του εθνικού κληρονομητηρίου ως δικονομικού θεσμού Σελ. 444
α) Το εθνικό κληρονομητήριο ως δικονομικός θεσμός Σελ. 444
β) Προβλήματα της θεώρησης του εθνικού κληρονομητηρίου ως δικονομικού θεσμού από τη σκοπιά της αρχής της αποκλειστικής εφαρμογής του κανονισμού – Εθνικό κληρονομητήριο περιορισμένης δύναμης; Σελ. 445
γ) Συνολική αντιμετώπιση του ελληνικού εθνικού κληρονομητηρίου στο πλαίσιο του κανονισμού Σελ. 448
5. Η σύγκρουση κληρονομητηρίων κατά τη συνύπαρξή τους στον ευρωπαϊκό χώρο Σελ. 448
α) Το ζήτημα και η οριοθέτησή του Σελ. 448
β) Η επίλυση των συγκρούσεων de lege lata Σελ. 450
γ) Η ανεπάρκεια των λύσεων και η πρόταση για τη δημιουργία ευρωπαϊκού αρχείου κληρονομητηρίων Σελ. 454
VI. Συμπεράσματα και αποτίμηση της ρύθμισης του ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου κατά τον κανονισμό Σελ. 454
Ε. Η DE LEGE LATA ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΗ ΤΟΥ ΠΕΔΙΟΥ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΝ Σελ. 458
Ι. Εισαγωγή – Διάκριση μεταξύ μη εφαρμογής του κανονισμού και αποκλειστικής εφαρμογής του σε όσα ζητήματα εμπίπτουν σε αυτόν Σελ. 458
IΙ. Ειδικότερα ζητήματα σχετικά με τον πλήρη εκτοπισμό των εθνικών ρυθμίσεων ως προς όσα εξ αντικειμένου ρυθμίζει ο κανονισμός και εμπίπτουν σε αυτόν από κάθε σκοπιά Σελ. 460
1. Όσον αφορά τη διεθνή δικαιοδοσία, την εκκρεμοδικία και τη συνάφεια Σελ. 461
α) Γενικά – Σχέση με τις ρυθμίσεις του ελληνικού δικαίου Σελ. 461
β) Ειδικά ζητήματα σε σχέση με την αποκλειστική εφαρμογή των ρυθμίσεων του κανονισμού για τη διεθνή δικαιοδοσία Σελ. 465
αα) Ειδικά για τη δωσιδικία της περιουσίας και της τοποθεσίας του ακινήτου κατά τον ΚΠολΔ σε υποθέσεις αμφισβητούμενης δικαιοδοσίας (άρθρα 29 και 40) Σελ. 465
ββ) Ειδικά οι συμφωνίες παρέκτασης διεθνούς δικαιοδοσίας σε υποθέσεις κληρονομικής διαδοχής που εμπίπτουν στον κανονισμό Σελ. 469
γγ) Διεθνής δικαιοδοσία για διαφορές περί μέλλουσας κληρονομίας (εν ζωή του κληρονομούμενου – “future succession”) Σελ. 474
δδ) Διεθνής δικαιοδοσία επί αγωγών δανειστών του κληρονομούμενου κατά των κληρονόμων για χρέη του κληρονομούμενου ή της κληρονομίας Σελ. 477
εε) Προτεραιότητα της διεθνούς δικαιοδοσίας κληρονομικών διαφορών κατά τον κανονισμό έναντι της διεθνούς δικαιοδοσίας βάσει της δωσιδικίας της συνάφειας κατά τις εθνικές ρυθμίσεις Σελ. 478
2. Όσον αφορά το εφαρμοστέο δίκαιο Σελ. 479
α) Γενικά - Σχέση με τις ρυθμίσεις του ελληνικού δικαίου Σελ. 479
β) Ειδικά ζητήματα σε σχέση με την αποκλειστική εφαρμογή των ρυθμίσεων του κανονισμού για το εφαρμοστέο δίκαιο Σελ. 481
αα) Η (έμμεση) επίπτωση των ρυθμίσεων του κανονισμού στις εθνικές ρυθμίσεις ζητημάτων που δεν εμπίπτουν στον κανονισμό ή δεν θίγονται από την εφαρμογή του Σελ. 481
ββ) Ζητήματα σχετικά με ουσιαστικούς κανόνες του ελληνικού κληρονομικού διεθνούς δικαίου Σελ. 482
(i) Ως προς το άρθρο 21 Ν 1738/1987 Σελ. 482
(ii) Ως προς το άρθρο 1 του ΝΔ 472/1974 (γνωστό και ως “Lex Onassis”) Σελ. 483
3. Όσον αφορά την αναγνώριση και εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων, δημοσίων εγγράφων και δικαστικών συμβιβασμών Σελ. 484
α) Γενικά - Σχέση με τις ρυθμίσεις του ελληνικού δικαίου Σελ. 484
β) Ειδικά ζητήματα σε σχέση με την αποκλειστική εφαρμογή του κανονισμού στην αναγνώριση και εκτέλεση εντός του πεδίου εφαρμογής του Σελ. 485
αα) Αποκλειστική εφαρμογή του κανονισμού και όταν το αποτέλεσμα της εφαρμογής του είναι αρνητικό ως προς την αναγνώριση και/ή την εκτέλεση Σελ. 485
ββ) Ειδικά για το επιτρεπτό αρνητικής αναγνωριστικής αγωγής περί μη αναγνώρισης (ή μη εκτέλεσης) αλλοδαπής απόφασης από κράτος μέλος Σελ. 486
γγ) Η έμμεση επίδραση του κανονισμού στην εφαρμογή των εθνικών διατάξεων περί αναγνώρισης και εκτέλεσης αποφάσεων από τρίτα κράτη (π.χ. ΚΠολΔ 323, 780, 905) Σελ. 489
4. Όσον αφορά το ευρωπαϊκό κληρονομητήριο Σελ. 492
α) Γενικές παρατηρήσεις Σελ. 492
β) Ειδικά ζητήματα σε σχέση με την αποκλειστική εφαρμογή των διατάξεων του κανονισμού για το ευρωπαϊκό κληρονομητήριο Σελ. 492
αα) Το ζήτημα της νομιμοποίησης δανειστών της κληρονομίας (ή δανειστών του κληρονόμου) για την έκδοση ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου Σελ. 492
ββ) Σύγκρουση ευρωπαϊκού κληρονομητηρίου ως τίτλου για την καταχώριση της κληρονομιαίας περιουσίας σε δημόσια μητρώα (άρθρο 69 παρ. 5) με αντίθετο εθνικό κληρονομητήριο Σελ. 494
5. Συμπέρασμα Σελ. 494
ΙΙΙ. Το συρρικνωμένο πλέον πεδίο εφαρμογής των εθνικών ιδ.δ.δ. των κρατών μελών ως προς ό,τι εμπίπτει στον κληρονομικό κανονισμό Σελ. 495
1. Γενικά Σελ. 495
2. Ζητήματα κληρονομικής φύσης που δύνανται να παραμένουν στο εθνικό κληρονομικό διεθνές δίκαιο λόγω της εξαίρεσής τους από το καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής του κανονισμού Σελ. 496
α) Τυπικό κύρος διάταξης τελευταίας βούλησης που έγινε προφορικά Σελ. 496
β) Σύμβαση για την κληρονομία τρίτου Σελ. 497
γ) Σύσταση, λύση και διαχείριση testamentary trust Σελ. 498
δ) Λοιπές δυνατές εξαιρέσεις από το καθ’ ύλην πεδίο εφαρμογής του κανονισμού σχετιζόμενες με αμφισβητούμενες περιπτώσεις νομικού χαρακτηρισμού Σελ. 500
αα) Ο προβληματισμός με βάση τη δωρεά αιτία θανάτου Σελ. 500
ββ) Ζητήματα αναφορικά με τις περιουσιακές σχέσεις συζύγων και καταχωρισμένων συντρόφων και την εξαίρεση των εταιρικών θεμάτων από τον κανονισμό Σελ. 502
IV. Συμπεράσματα Σελ. 503
ΣΤ. Η DE LEGE FERENDA ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ: ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΤΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗΣ ΤΗΣ PROFESSIO JURIS Σελ. 505
Ι. Γενικά για τη δικαιοπολιτική επίδραση του κανονισμού στα ιδ.δ.δ. των κρατών μελών και τις βασικές αρχές τους – Ιδίως το ζήτημα του δυϊσμού ως προς τους εφαρμοστέους κανόνες Σελ. 505
ΙΙ. Η αντίδραση της γερμανικής έννομης τάξης με την επέκταση των ρυθμίσεων του κανονισμού για το εφαρμοστέο δίκαιο σε ζητήματα κληρονομικής διαδοχής που δεν εμπίπτουν στον κανονισμό και την εγκατάλειψη της αρχής της ιθαγένειας Σελ. 508
ΙΙΙ. Το ζήτημα ως προς την ελληνική έννομη τάξη και την απαιτούμενη (ή μη) παρέμβαση του Έλληνα νομοθέτη Σελ. 509
1. Γενικά Σελ. 509
2. Ως προς τον προκληθέντα δυϊσμό λόγω της οριοθέτησης του χρονικού και του διεθνούς πεδίου εφαρμογής του κανονισμού Σελ. 510
3. Ως προς τον προκληθέντα δυϊσμό λόγω της οριοθέτησης του καθ’ ύλην πεδίου εφαρμογής του κανονισμού Σελ. 512
α) Γενικά για το ζήτημα της επέκτασης των κανόνων του κανονισμού με εθνική ρύθμιση στα θέματα κληρονομικής φύσης που δεν εμπίπτουν καθ’ ύλην στον κανονισμό Σελ. 512
β) Το ζήτημα της ως άνω επέκτασης καθ’ ύλην των ρυθμίσεων του κανονισμού για τη διεθνή δικαιοδοσία και την αναγνώριση και εκτέλεση αποφάσεων και εγγράφων από άλλα κράτη μέλη Σελ. 513
γ) Το ζήτημα της ως άνω επέκτασης καθ’ ύλην των ρυθμίσεων του κανονισμού για το εφαρμοστέο δίκαιο Σελ. 514
αα) Το ειδικότερο πρόβλημα (ιδίως διάσπαση της ενότητας σε σχέση με την ίδια κληρονομική διαδοχή και ανατροπή του προγραμματισμού της) και οι περιπτώσεις τις οποίες δύναται να αφορά Σελ. 514
ββ) Το παράδειγμα του testamentary trust Σελ. 515
γγ) Η (καταρχήν περιορισμένη) πρακτική σημασία του προβλήματος στην ελληνική έννομη τάξη, κατόπιν ακριβέστερης οριοθέτησής του, και οι δυνατότητες αντιμετώπισής του Σελ. 518
4. Συμπέρασμα για την ακριβή οριοθέτηση της δικαιοπολιτικής σκοπιμότητας της όποιας παρέμβασης του Έλληνα νομοθέτη Σελ. 519
ΙV. Οι λόγοι που δικαιολογούν τη συνολική αντικατάσταση του κληρονομικού διεθνούς δικαίου του ΑΚ, με την πλήρη εγκατάλειψη της αρχής της ιθαγένειας και της απαγόρευσης της professio juris, από το σύστημα του κανονισμού Σελ. 520
1. Γενικά Σελ. 520
2. Η (ουσιαστική) υπεροχή του συστήματος εφαρμοστέου δικαίου του κληρονομικού κανονισμού έναντι του κληρονομικού διεθνούς δικαίου του ΑΚ Σελ. 521
3. Η παύση λόγω του κανονισμού της εξυπηρέτησης των σκοπών, για τους οποίους το κληρονομικό διεθνές δίκαιο του ΑΚ οργανώθηκε βάσει της αρχής της ιθαγένειας, και οι λοιποί λόγοι που δεν εμποδίζουν αλλά δικαιολογούν τη συνολική αντικατάσταση Σελ. 525
4. Συμπέρασμα Σελ. 529
V. Διατύπωση του κανόνα αντικατάστασης, χρόνος ισχύος και νομοτεχνικές παρατηρήσεις Σελ. 530
ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α. ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΑΡΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ Σελ. 533
Β. ΣΥΝΟΨΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΘΕΣΗΣ Σελ. 556
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ Σελ. 559
ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ Σελ. 585
Back to Top