Back to Top
Η ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΜΕΛΟΥΣ ΤΗΣ Ε.Ε. ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΡΑΒΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΝΩΣΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΚΑΙ Η ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΕΝΝΟΜΗ ΤΑΞΗ
Κωδικός Προϊόντος:
14772
- Έκδοση: 2014
- Σχήμα: 17Χ24
- Βιβλιοδεσία: Εύκαμπτη
- Σελίδες: 344
- ISBN: 978-960-562-274-9
- Δείτε ένα απόσπασμα
- Black friday εκδόσεις: 30%
Με την παρούσα μελέτη αναλύεται η αστική ευθύνη του κράτους μέλους της Ε.Ε. και η ένταξή της στην εθνική μας έννομη τάξη. Ειδικότερα εξηγείται η θεμελιώδης σημασία της αστικής ευθύνης του Δημοσίου για το κράτος δικαίου και για την εφαρμογή της αρχής της νομιμότητας στη δράση της διοίκησης. Η αποκατάσταση της ζημίας, υλικής και ηθικής, που προκαλείται σε κάποιον από τις παράνομες πράξεις και παραλείψεις κάποιου άλλου μέρους είναι από τους βασικότερους πυλώνες μιας ευνομούμενης κοινωνίας. Σήμερα, που το ενωσιακό δίκαιο επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό το εθνικό δίκαιο, η αστική ευθύνη εξελίσσεται προσπαθώντας να ανταποκριθεί τόσο στα εχέγγυα της έννοιας του κράτους δικαίου, όπως το παραδοσιακό εθνικό κράτος την έχει ορίσει, όσο και στις απαιτήσεις και τις προκλήσεις της νέας έννομης τάξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η νομική θεωρία και η νομολογία έχει μελετήσει ενδελεχώς τον θεσμό της αστικής ευθύνης του Δημοσίου κατά το ελληνικό δίκαιο. Η παρούσα μελέτη έχει ως στόχο να εμβαθύνει σε ζητήματα που αφορούν στην αστική ευθύνη του κράτους μέλους για παραβάσεις του δικαίου της Ε.Ε. και να ερευνήσει τη θεωρητική και νομολογιακή εφαρμογή της τελευταίας στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του ελληνικού συστήματος αστικής ευθύνης του Δημοσίου. Στη μελέτη γίνεται λεπτομερειακή και πλήρης κατά το δυνατό περιγραφή της νομολογίας του ΔΕΕ στο θέμα της αστικής ευθύνης, ώστε ο αναγνώστης να είναι σε θέση να γνωρίζει ποιο είναι το πρωτογενές νομολογιακό υλικό του ΔΕΕ. Σε αυτή την προσπάθεια αναλύεται από τον συγγραφέα σύντομα και το εθνικό δίκαιο για την αστική ευθύνη του Δημοσίου, ώστε να είναι ο αναγνώστης σε θέση να αντιπαραβάλει το ενωσιακό νομολογιακό κεκτημένο με το εθνικό δίκαιο. Απόλυτα αναγκαία και χρήσιμη κρίνεται και η συνοπτική περιγραφή του δικαίου αστικής ευθύνης για παραβάσεις της ίδιας της Ε.Ε., καθώς και οι σχετικές δυνατότητες αποζημίωσης από το ΕΔΔΑ και την ΕΣΔΑ, όχι μόνο για λόγους πληρότητας αλλά και για λόγους ουσίας, καθώς ο μελετητής είναι σε θέση με την αντιπαραβολή αυτή να εντάξει την αστική ευθύνη του κράτους μέλους για παραβάσεις του δικαίου της Ε.Ε.. μέσα στο σύνολο μιας ευρωπαϊκής έννομης τάξης που συμπλέκεται και διαπλέκεται. Πρόκειται για μία πολύ χρήσιμη και επίκαιρη μονογραφία, καθώς η αστική ευθύνη του Δημοσίου για τις παραβάσεις του ενωσιακού δικαίου 21 χρόνια μετά την απόφαση Francovich παραμένει ένας ραγδαία εξελισσόμενος τομέας του δικαίου, ο οποίος ακριβώς επειδή έχει πολύ σημαντικές νομικές, πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος κάθε νομικού, εφαρμοστή του δικαίου.
| ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ | Σελ. XVII |
| ΠΡΟΛΟΓΟΣ | Σελ. XIX |
| ΕΙΣΑΓΩΓΗ | |
| Ι. Ιστορική αναδρομή | Σελ. 1 |
| Α. Ελλάδα | Σελ. 5 |
| Β. Μεγάλη Βρετανία | Σελ. 11 |
| Γ. Γαλλία | Σελ. 13 |
| Δ. Γερμανία | Σελ. 15 |
| ΙΙ. Στόχοι - ερευνητικά ερωτήματα της μελέτης | Σελ. 17 |
| ΙΙΙ. Ορολογικές διευκρινίσεις | |
| Α. Το εννοιολογικό περιεχόμενο του όρου «αστική ευθύνη του Δημοσίου» | Σελ. 19 |
| Β. Το εννοιολογικό περιεχόμενο των όρων «αστική ευθύνη του κράτους μέλους της Ε.Ε. για παραβάσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης» και «αστική ευθύνη του Δημοσίου ή ΟΤΑ ή άλλων ΝΠΔΔ για τις παραβάσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης» | Σελ. 19 |
| Γ. Η σχέση του 914 ΑΚ με την αστική ευθύνη του Δημοσίου | Σελ. 22 |
| IV. Η αστική ευθύνη του Δημοσίου κατά τους κανόνες του ελληνικού δημοσίου δικαίου | Σελ. 24 |
| Α. Πράξη παράλειψη ή υλική ενέργεια | Σελ. 25 |
| 1. Πράξη | Σελ. 25 |
| 2. Παράλειψη | Σελ. 26 |
| 3. Υλική ενέργεια | Σελ. 27 |
| Β. Όργανο του Δημοσίου | Σελ. 28 |
| 1. Τα όργανα της εκτελεστικής εξουσίας | Σελ. 28 |
| 2. Τα όργανα της νομοθετικής εξουσίας | Σελ. 29 |
| 3. Τα όργανα της δικαστικής εξουσίας | Σελ. 31 |
| Γ. Άσκηση δημόσιας εξουσίας | Σελ. 33 |
| Δ. Παράνομο | Σελ. 34 |
| Ε. Η ζημία | Σελ. 35 |
| ΣΤ. Η παραβιαζόμενη διάταξη να μην έχει τεθεί χάριν του γενικού συμφέροντος | Σελ. 35 |
| Ζ. Αιτιώδης σύνδεσμος | Σελ. 36 |
| H. Δικονομικές προϋποθέσεις | Σελ. 37 |
| ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ | |
| Η αστική ευθύνη του κράτους μέλους και της Ένωσης για παραβάσεις του δικαίου της Ε.Ε. και η ευθύνη του Δημοσίου με βάση την ΕΣΔΑ | |
| Πρώτο μέρος: Η αστική ευθύνη του κράτους μέλους για παραβάσεις του δικαίου της Ε.Ε. | Σελ. 39 |
| I. Οι νομολογιακές εξελίξεις πριν την Francovich | Σελ. 39 |
| II. H υπόθεση Francovich | Σελ. 42 |
| A. Εισαγωγικά | Σελ. 42 |
| B. Ιστορικό | Σελ. 43 |
| Γ. Βάσεις της θεωρητικής θεμελίωσης | Σελ. 45 |
| Δ. Οι προεκτάσεις στην απόφαση Francovich της νομολογίας του ΔΕΚ | Σελ. 47 |
| Ε. Άλλα ζητήματα στην Francovich | Σελ. 49 |
| ΣΤ. Αξιολόγηση | Σελ. 49 |
| ΙΙΙ. Η υπόθεση Brasserie du P?cheur/Factortame. Η αστική ευθύνη του κράτους μέλους μεταξύ γερμανικής μπύρας και βρετανικών ιχθύων | Σελ. 51 |
| IV. Προϋποθέσεις της ευθύνης | Σελ. 55 |
| A. Ο παραβιαζόμενος κανόνας να απονέμει δικαιώματα σε ιδιώτες | Σελ. 56 |
| 1. Υπόθεση Dillenkofer - έστω και έμμεση απονομή δικαιωμάτων στους ιδιώτες από διατάξεις Οδηγίας | Σελ. 58 |
| 2. Υπόθεση Rechberger - επιβεβαίωση της θέσης Dillenkofer | Σελ. 60 |
| 3. Υπόθεση Peter Paul - παράδειγμα Οδηγιών που οι διατάξεις τους δεν μεταφέρουν ούτε εμμέσως δικαιώματα σε ιδιώτες | Σελ. 63 |
| 4. Υπόθεση Danske Slagterier | Σελ. 67 |
| B. Η παράβαση να είναι κατάφωρη | Σελ. 67 |
| 1. Περιπτώσεις «αυτόματου» χαρακτηρισμού της παράβασης ως κατάφωρης | Σελ. 70 |
| i. Υπόθεση Dillenkofer - έλλειψη οποιουδήποτε μέτρου μεταφοράς Οδηγίας | Σελ. 70 |
| ii. Υπόθεση Hedley Lomas - έλλειψη διακριτικής ευχέρειας του κράτους μέλους | Σελ. 73 |
| 2. Περιπτώσεις μη «αυτόματου» χαρακτηρισμού της παράβασης ως κατάφωρης | Σελ. 75 |
| i. Υπόθεση British Telecommunications - η εσφαλμένη μεταφορά Οδηγίας δεν συνιστά αυτόματο χαρακτηρισμό της παραβίασης ως κατάφωρης | Σελ. 75 |
| Γ. Αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της παράβασης και της ζημίας του ιδιώτη | Σελ. 77 |
| 1. Υπόθεση Brinkman | Σελ. 80 |
| 2. Υπόθεση Test Claimants | Σελ. 82 |
| V. Όσον αφορά την καταλληλότητα της αποκατάστασης της ζημίας | |
| A. Η μορφή της προσήκουσας αποκατάστασης της ζημίας - υποθέσεις Βοnifaci και Maso | Σελ. 83 |
| B. Η έκταση της προσήκουσας αποκατάστασης | Σελ. 86 |
| Γενικές παρατηρήσεις | Σελ. 86 |
| VI. Προθεσμίες | |
| Γενικές παρατηρήσεις | Σελ. 90 |
| A. Υπόθεση Palmisani - ενιαύσια προθεσμία παραγραφής - αρχή της ισοδυναμίας | Σελ. 91 |
| B. Υπόθεση Danske Slagterier - χρονικό σημείο έναρξης του χρόνου παραγραφής - αρχή αποτελεσματικότητας - διαδικασία αρ. 226 ΕΚ - διακοπή ή αναστολή προθεσμίας παραγραφής | Σελ. 93 |
| VII. Η αρμόδια για την αποκατάσταση της ζημίας αρχή | |
| A. Υπόθεση Konle - ομόσπονδο κράτος - αρμόδια αρχή για αποκατάσταση - καθιέρωση του γενικού πλαισίου στο θέμα αυτό | Σελ. 98 |
| B. Υπόθεση Haim II - ευθύνη των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης - νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου - παράλληλη ευθύνη του κράτους μέλους | Σελ. 100 |
| VIII. Όσον αφορά την δέουσα επιμέλεια που πρέπει να επιδείξει ο ιδιώτης ή τρίτος προς αποφυγή ή περιορισμό της ζημίας του | Σελ. 105 |
| IX. Η οριοθέτηση των ζητημάτων σε σχέση με τα ανώτατα εθνικά δικαστήρια | Σελ. 108 |
| A. Υπόθεση K?bler - η θεμελίωση της ευθύνης του κράτους μέλους για τις παραβάσεις του ενωσιακού δικαίου από τις αποφάσεις ανώτατων εθνικών δικαστηρίων | Σελ. 109 |
| B. Υπόθεση Επιτροπή κατά Ιταλίας | Σελ. 117 |
| Γ. Υπόθεση K?hne & Heitz | Σελ. 119 |
| Δ. Υπόθεση Traghetti del Mediterraneo | Σελ. 124 |
| Χ. Ευθύνη του κράτους μέλους της Ε.Ε. από παράλειψη να αποτρέψει πράξεις ιδιωτών που παραβιάζουν το ενωσιακό δίκαιο | Σελ. 129 |
| ΧΙ. Η επέκταση της αστικής ευθύνης του κράτους μέλους στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών | Σελ. 133 |
| ΧΙΙ. Αστική ευθύνη του κράτους μέλους και θεμελιώδη δικαιώματα | Σελ. 136 |
| Α. Το παράδειγμα της απόφασης Schimdberger | Σελ. 137 |
| Β. Το παράδειγμα της απόφασης Lehtinen | Σελ. 145 |
| Γ. Θεμελιώδη δικαιώματα και θεμελιώδεις ελευθερίες μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας | Σελ. 147 |
| ΧΙΙΙ. Η πορεία σχηματοποίησης της αστικής ευθύνης του κράτους μέλους για παραβάσεις του δικαίου της Ε.Ε. - Από την υπόθεση Francovich στην υπόθεση Transportes Urbanos | Σελ. 149 |
| ΧΙV. Νεώτερη νομολογία | |
| A. Υπόθεση Transportes Urbanos | Σελ. 151 |
| B. Υπόθεση Gunter FuB κατά Stadt Halle | Σελ. 155 |
| Γ. Υπόθεση DEB | Σελ. 158 |
| Δ. Υπόθεση Combinatie | Σελ. 161 |
| Δεύτερο μέρος: Η αστική ευθύνη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για παραβάσεις του δικαίου της Ε.Ε. | |
| Ι. Εισαγωγικά | Σελ. 163 |
| ΙΙ. Η αγωγή εναντίον της Ε.Ε. και η σχέση της με τα άλλα ενωσιακά ή εθνικά ένδικα βοηθήματα | Σελ. 165 |
| ΙΙΙ. Ο αποκλειστικός ή συντρέχων χαρακτήρας της ευθύνης της Ένωσης | |
| Α. Γενικά | Σελ. 166 |
| Β. Συντρέχουσα αστική ευθύνη της Ένωσης και του κράτους μέλους | Σελ. 167 |
| Γ. Αποκλειστική αστική ευθύνη της Ένωσης | Σελ. 169 |
| 1. Ουσιαστικές προϋποθέσεις της ευθύνης | Σελ. 169 |
| 2. Δικονομικές προϋποθέσεις της ευθύνης | Σελ. 171 |
| 3. Αξιολόγηση | Σελ. 171 |
| Τρίτο μέρος: Αστική ευθύνη του Δημοσίου και Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου | Σελ. 173 |
| Ι. Εισαγωγικά | Σελ. 173 |
| ΙΙ. Η αποζημίωση κατά τους κανόνες της ΕΣΔΑ | Σελ. 174 |
| ΙΙΙ. Η σημασία της ΕΣΔΑ και του ΕΔΔΑ για την αστική ευθύνη του Δημοσίου | Σελ. 176 |
| ΙV. Η αίτηση για δίκαιη ικανοποίηση του Ν 4055/2012 λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της διοικητικής δίκης ως επίδραση της νομολογίας του ΕΔΔΑ στην ελληνική έννομη τάξη | Σελ. 178 |
| ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ | |
| Η ενσωμάτωση της αστικής ευθύνης του κράτους μέλους για τις παραβάσεις του δικαίου της Ε.Ε. στις εθνικές έννομες τάξεις | |
| Το παράδειγμα της Ελλάδας, της Μ. Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας | |
| Πρώτο μέρος: Εισαγωγικές παρατηρήσεις | Σελ. 181 |
| I. Μορφές ενσωμάτωσης του ενωσιακού δικαίου | Σελ. 182 |
| II. Χαρακτηριστικά της ενσωμάτωσης της αστικής ευθύνης του κράτους μέλους για τις παραβιάσεις του ενωσιακού δικαίου στο εθνικό δίκαιο | Σελ. 183 |
| Δεύτερο μέρος: Η ενσωμάτωση στην ελληνική έννομη τάξη της αστικής ευθύνης του κράτους μέλους για τις παραβάσεις του δικαίου της Ε.Ε. | |
| I. Εισαγωγικά | Σελ. 185 |
| II. Σημεία που χρήζουν προσοχής στην σχέση μεταξύ ελληνικού δικαίου αστικής ευθύνης του Δημοσίου και του ενωσιακού δικαίου | |
| A. Το θεμέλιο της αστικής ευθύνης του Δημοσίου μεταξύ Συντάγματος και ενωσιακού δικαίου | Σελ. 186 |
| 1. Θεωρητικές βάσεις θεμελίωσης στο Σύνταγμα | Σελ. 186 |
| Εισαγωγικά | Σελ. 186 |
| i. Αστική ευθύνη του Δημοσίου στο πλαίσιο της αρχής του κράτους δικαίου | Σελ. 186 |
| ii. Ο εγγυητικός ρόλος του κράτους ως θεμέλιο της αστικής ευθύνης του Δημοσίου | Σελ. 188 |
| iii. Η αρχή της ισότητας στα δημόσια βάρη ως νομικό και συνταγματικό θεμέλιο της αστικής ευθύνης του Δημοσίου | Σελ. 188 |
| 2. Θεωρητική θεμελίωση της αστικής ευθύνης του Δημοσίου για τις παραβάσεις του ενωσιακού δικαίου | Σελ. 190 |
| i. Το ευρωπαϊκό κεκτημένο ως νέα νομική βάση θεμελίωσης της αστικής ευθύνης του Δημοσίου | Σελ. 190 |
| ii. Οι συνέπειες του ενωσιακού νομοθετικού θεμελίου στις ουσιαστικές και δικονομικές ρυθμίσεις του εθνικού συστήματος της αστικής ευθύνης | Σελ. 191 |
| iii. Η συνταγματική σημασία της αστικής ευθύνης του κράτους μέλους της Ε.Ε. | Σελ. 192 |
| B. Εισαγωγή νέου νόμιμου λόγου ευθύνης | Σελ. 195 |
| 1. Τα δεδομένα της ενωσιακής νομολογίας | Σελ. 196 |
| 2. Η ελληνική νομολογία | Σελ. 197 |
| Γ. Ευθύνη από Όργανο του Δημοσίου | Σελ. 199 |
| 1. Ευθύνη του Δημοσίου από αποφάσεις δικαστικών αρχών | Σελ. 199 |
| 2. Ευθύνη για πράξεις ή παραλείψεις της νομοθετικής εξουσίας | Σελ. 209 |
| Δ. Παράβαση διάταξης που υπάρχει για χάρη του δημοσίου συμφέροντος | Σελ. 212 |
| Ε. Ο χαρακτήρας της παράβασης ως «κατάφωρης» | Σελ. 216 |
| ΣΤ. Η ύπαρξη παρανομίας | Σελ. 220 |
| Ζ. Η φύση της αποζημίωσης | Σελ. 222 |
| Η. Ο επικαθορισμός του ελληνικού δικαίου από το ενωσιακό δίκαιο | Σελ. 225 |
| Θ. Η αναγκαστική εκτέλεση | Σελ. 226 |
| Ι. Η υποχρέωση επανεξέτασης από την Διοίκηση και η πλήρης αποτελεσματικότητα του ενωσιακού δικαίου | Σελ. 227 |
| ΙΑ. Δικονομικά ζητήματα | Σελ. 229 |
| ΙΙΙ. Επισκόπηση Νομολογίας | |
| Α. ΔΠρΑθ 17670/1996 - η εμφάνιση στη νομολογία της απόφασης Francovich | Σελ. 235 |
| Β. ΔΠρΗρακλείου 165/2000 - η σχέση μεταξύ αστικής ευθύνης του Δημοσίου για παραβάσεις του ενωσιακού δικαίου και της ΕΣΔΑ | Σελ. 236 |
| Γ. ΔΠρΑθ 1793/2004 - η σχέση μεταξύ άμεσου αποτελέσματος του ενωσιακού κανόνα και η έστω και έμμεση απονομή δικαιωμάτων στους ιδιώτες | Σελ. 238 |
| Δ. ΔΠρΑθ 17346/2008 - επιδίκαση ηθικής βλάβης για παράβαση του ενωσιακού δικαίου | Σελ. 241 |
| Ε. ΔΠρΑθ 1344/2009 - η περίπτωση Francovich στην Ελλάδα | Σελ. 244 |
| ΣΤ. ΔΕφΑθ 3216/2009 - αύξηση της επιδικαζόμενης ηθικής βλάβης | Σελ. 246 |
| Ζ. ΔΕφΑθ 4289/2007 - άμεση ισχύς Οδηγίας και αστική ευθύνη του Δημοσίου | Σελ. 247 |
| Η. ΔΕφΘεσσαλ. 1842/2010 - ακυρωτικό | Σελ. 250 |
| Θ. ΔΕφΑθ 2761/2009 - νομοθέτηση αντίθετη προς το ενωσιακό δίκαιο - παράνομη σιωπηρή απόρριψη | Σελ. 251 |
| Ι. ΔΕφΑθ 1119/2010 - η εφετειακή απόφαση της παραπάνω ΔΠρΑθ 1344/2009 | Σελ. 253 |
| ΙΑ. ΔΕφΑθ 728/2011 - το ενωσιακό «κατώφλι» προστασίας ενεργοποιείται αυτόματα κάθε φορά που δεν βρίσκει εφαρμογή η εθνική διάταξη (105 ΕισΝΑΚ) και πρέπει να εξετάζεται | Σελ. 255 |
| Τρίτο μέρος: Η αστική ευθύνη του Δημοσίου στη Μ. Βρετανία, στη Γαλλία και στη Γερμανία και η ενσωμάτωση της αστικής ευθύνης του κράτους μέλους για τις παραβάσεις του δικαίου της Ε.Ε. | |
| Ι. Εισαγωγικά | |
| ΙΙ. Μεγάλη Βρετανία | |
| Α. Εισαγωγικά | Σελ. 258 |
| Β. Επίδραση του ενωσιακού δικαίου και της ΕΣΔΑ στο αγγλικό δίκαιο αστικής ευθύνης του Δημοσίου | Σελ. 260 |
| 1. Υποθέσεις Factortame - προσωρινή δικαστική προστασία - συνταγματικές συνέπειες | Σελ. 260 |
| 2. Ανθρώπινα δικαιώματα | Σελ. 263 |
| 3. Διεύρυνση των λόγων αστικής ευθύνης του Δημοσίου | Σελ. 265 |
| 4. Η φύση του ένδικου βοηθήματος | Σελ. 265 |
| 5. Επιρροή του δικαίου αστικής ευθύνης για παραβάσεις του δικαίου της Ε.Ε. στο αγγλικό δίκαιο αστικής ευθύνης για παραβάσεις του Δημοσίου σε περιπτώσεις - υποθέσεις που δεν σχετίζονται με το ενωσιακό δίκαιο | Σελ. 266 |
| ΙΙΙ. Η Γαλλία | |
| Α. Εισαγωγικά | Σελ. 267 |
| Β. Επίδραση του ενωσιακού δικαίου και της ΕΣΔΑ στο γαλλικό δίκαιο αστικής ευθύνης του Δημοσίου | Σελ. 268 |
| 1. Διεύρυνση των λόγων αστικής ευθύνης του Δημοσίου | Σελ. 268 |
| ΙV. Η Γερμανία | |
| A. Εισαγωγικά | Σελ. 271 |
| B. Επίδραση του ενωσιακού δικαίου στο γερμανικό δίκαιο αστικής ευθύνης του ευθύνης του Δημοσίου | Σελ. 273 |
| 1. Η φύση του ενδίκου μέσου στο γερμανικό δίκαιο | Σελ. 273 |
| 2. Η προϋπόθεση της υπαιτιότητας στο γερμανικό δίκαιο | Σελ. 274 |
| V. Συμπερασματικά | Σελ. 274 |
| ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ | Σελ. 275 |
| I. Σε σχέση με την αναγκαιότητα μιας κριτικής (μεθόδου) θεώρησης του δικαίου | Σελ. 275 |
| II. Σε σχέση με την ανάγκη συνδυαστικής μελέτης του ελληνικού δημοσίου και του ενωσιακού δικαίου | Σελ. 276 |
| III. Σε σχέση με την ενσωμάτωση στο ελληνικό δίκαιο και την ελληνική νομολογία της αστικής ευθύνης του κράτους μέλους για τις παραβάσεις του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης - η αποτελεσματικότητα της ευθύνης στην Ελλάδα, την Αγγλία και την Γερμανία | Σελ. 278 |
| IV. Η διεύρυνση των περιπτώσεων κρατικής δραστηριότητας, οι οποίες παράγουν ευθύνη προς αποζημίωση | Σελ. 279 |
| V. Ο σχηματισμός ενός jus commune | Σελ. 280 |
| VI. Η συμβολή της αστικής ευθύνης του κράτους μέλους για παραβάσεις του δικαίου της Ε.Ε. στην έννοια του κράτους δικαίου | Σελ. 281 |
| VII. Η αστική ευθύνη του Δημοσίου για τις παραβάσεις του ενωσιακού δικαίου ως ένα σύστημα διπλού ερείσματος της αδικοπρακτικής ευθύνης του Δημοσίου | Σελ. 282 |
| VIII. Η προϋπόθεση της κατάφωρης παράβασης ως παράδειγμα διαφοροποίησης των προϋποθέσεων ανάμεσα στις δύο νομικές βάσεις ευθύνης του Δημοσίου για παραβάσεις του ενωσιακού δικαίου | Σελ. 283 |
| IX. Σε σχέση με την φύση της αστικής ευθύνης του κράτους μέλους για τις παραβάσεις του ενωσιακού δικαίου και την αποτελεσματικότητά της | Σελ. 284 |
| X. Σε σχέση με τους περιορισμούς επί των δικονομικών κανόνων στα πλαίσια της εφαρμογής της αστικής ευθύνης του Δημοσίου για παραβάσεις του ενωσιακού δικαίου | Σελ. 287 |
| XI. Σε σχέση με την σύγκρουση θεμελιωδών δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών στο πλαίσιο της αστικής ευθύνης του κράτους μέλους για τις παραβάσεις του δικαίου της Ε.Ε. | Σελ. 288 |
| XII. Η προοπτική της επέκτασης της ευθύνης μεταξύ ιδιωτών για παραβάσεις του ενωσιακού δικαίου | Σελ. 290 |
| XIII. Σημεία του συστήματος αστικής ευθύνης του κράτους μέλους της Ε.Ε. που χρήζουν βελτίωσης | Σελ. 291 |
| Αντί Επιλόγου | Σελ. 292 |
| Βιβλιογραφία | |
| Ελληνική | Σελ. 295 |
| α) Βιβλία | Σελ. 295 |
| β) Αρθρογραφία - μελέτες | Σελ. 297 |
| Ξενόγλωσση | Σελ. 300 |
| α) Βιβλία | Σελ. 300 |
| β) Αρθρογραφία - μελέτες | Σελ. 301 |
| Κατάλογος Νομολογίας | |
| Αποφάσεις ελληνικών δικαστηρίων | Σελ. 305 |
| Αποφάσεις ΔΕΚ - ΔΕΕ | Σελ. 308 |
| Αποφάσεις ΕΔΔΑ | Σελ. 314 |
| Αλφαβητικό Ευρετήριο | Σελ. 315 |