ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Προδιάθεση

«Ενδεχομένως καμία άλλη μοντέρνα εμπορική δραστηριότητα/επιχείρηση δεν επηρεάζει άμεσα τόσα πολλά πρόσωπα σε όλα τα στάδια της ζωής όσο η ασφαλιστική δραστηριότητα». Με την ως άνω διατύπωση, το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτείων της Αμερικής, συγκεντρώνει σε μία πρόταση την ιδιαίτερη σημασία που διαδραματίζει για το σύνολο της οικονομίας και της κοινωνίας, και φυσικά για την ίδια την έννομη τάξη, η ύπαρξη του θεσμού της ασφάλισης.

Ο τομέας των ασφαλίσεων αφορά άμεσα το δίκαιο. Η ιδιωτική ασφάλιση εδράζεται πάντοτε σε ασφαλιστική σύμβαση, η οποία αποτελεί μία επώνυμη σύμβαση ρυθμιζόμενη από ειδική νομοθεσία, ενώ παράλληλα ο ασφαλιστικός κλάδος αποτελεί έναν έντονα ρυθμισμένο κλάδο, ο οποίος υπόκειται σε κρατική εποπτεία. Νομικές ρυθμίσεις περί την ασφάλιση εντοπίζονται και σε νομοθετήματα λοιπών κλάδων του δικαίου, όπως επί παραδείγματι στα άρθρα 257-288 και 290-291 του Κώδικα Ιδιωτικού Ναυτικού Δικαίου, όπου ρυθμίζεται η θαλάσσια ασφάλιση.

Έως σχετικά πρόσφατα, ήτοι έως τις 31 Μαρτίου του 2017, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, προβλέπονταν ειδικές διατάξεις που ρύθμιζαν την εφαρμογή των κανόνων του ελεύθερου ανταγωνισμού, και συγκεκριμένα του άρθρου 101 ΣΛΕΕ, σε ορισμένες κατηγορίες συμφωνιών στον ασφαλιστικό κλάδο. Συγκεκριμένα, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έως το 2017, ίσχυε Κανονισμός Ομαδικής Απαλλαγής, ο οποίος έθετε εκτός του πεδίου εφαρμογής του απαγορευτικού κανόνα του άρθρου 101 παρ. 1 ΣΛΕΕ, μία σειρά από συμφωνίες και πρακτικές συνεργασίας μεταξύ ασφαλιστικών επιχειρήσεων. Η παραπάνω ιδιαίτερη μεταχείριση του ασφαλιστικού κλάδου, δεν αποτελούσε ευρωπαϊκή πρωτοτυπία, καθώς και στις ΗΠΑ ήδη από το έτος 1945, προβλέπεται εξαίρεση των ασφαλιστικών δραστηριοτήτων από τους ομοσπονδιακούς κανόνες ανταγωνισμού, μέσω της Mc-Carran Ferguson Act.

Στην παρούσα μονογραφία θα εξεταστεί η σχέση του ενωσιακού δικαίου του ανταγωνισμού με τον τομέα της ιδιωτικής ασφάλισης, ζήτημα προδήλως επίκαιρο δεδομένης τόσο της έντονης εξέλιξης του αντίστοιχου τομεακού ρυθμιστικού πλαισίου κατά την τελευταία περίπου δεκαετία, όσο και της πρόσφατης αξιολόγησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της ανάγκης ύπαρξης ενός ειδικού καθεστώτος που αφορούσε τον τομέα αυτόν, αξιολόγηση που κατέληξε στη μη ανανέωση του ΚΟΑ και στην εφαρμογή πλέον των γενικών διατάξεων στο σύνολο των σχετικών πρακτικών. Προτού όμως υπεισέλθουμε στους ειδικότερους προβληματισμούς που αφορούν τη σχέση του δικαίου του ανταγωνισμού και του τομέα των ασφαλίσεων (Β), θα προβούμε σε ορισμένες εισαγωγικές παρατηρήσεις και οριοθετήσεις σχετικά με τον τομέα της ιδιωτικής ασφάλισης (Α).

Α. Η ιδιωτική ασφάλιση

α. Ιστορία της ασφάλισης

Ως γνωστόν οι απαρχές της ασφάλισης εντοπίζονται μεν αρκετές χιλιετίες πριν, ήδη από τον κώδικα του Χαμουραμπί καθώς και από το αττικό δίκαιο, ωστόσο η σύγχρονη ασφάλιση ξεκίνησε ως θαλάσσια ασφάλιση από τον 14ο αιώνα στην Ιταλία, υποκαθιστώντας το ναυτικό δάνειο λόγω της απαγόρευσης της τοκοληψίας. Μέσω της ασφάλισης, ο έμπορος κατέβαλε ένα τίμημα για την ανάληψη εκ μέρους του ασφαλιστή των κινδύνων του θαλάσσιου ταξιδιού και ο τελευταίος κατέβαλε ένα κεφάλαιο στον πρώτο μόνον εφόσον δεν πετύχαινε το ταξίδι. Ο θεσμός της ασφάλισης εν συνεχεία αναπτύχθηκε και στα υπόλοιπα κράτη, ιδίως στην Αγγλία και στις βορειοευρωπαϊκές χώρες. Προκειμένου οι ασφαλιστές να είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν στην καταβολή αποζημιώσεων, άρχισαν να συνεταιρίζονται ευθυνόμενοι για πολλούς κινδύνους, αλλά όχι για όλο το ποσό, πρακτική που αποτέλεσε μία πρώιμη εφαρμογή της διασποράς των κινδύνων, και της εισαγωγής των αρχών της στατιστικής επιστήμης στον ασφαλιστικό τομέα. Η ασφαλιστική επιστήμη εξελίχθηκε τους επόμενους αιώνες μέσω της εφαρμογής σε αυτήν της επιστήμης των μαθηματικών, ιδίως του νόμου των πιθανοτήτων και σταδιακά άρχισαν να εμφανίζονται περισσότερες κατηγορίες ασφαλίσεων (ζωής, πυρός κ.α.).

Σήμερα ο ασφαλιστικός τομέας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τομείς της οικονομίας. Το μέγεθος του ασφαλιστικού κλάδου και η σημασία του για την οικονομία καθιστά ακόμη κρισιμότερη την αποτελεσματική εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού σε αυτόν.

β. Ιδιωτική και κοινωνική ασφάλιση

Ως ασφάλιση ορίζεται μία «κοινωνία ομοίων κινδύνων, που παρέχει στα μέλη της, με αντάλλαγμα, αυτόνομη αξίωση για κάλυψη οικονομικής ανάγκης». Στον ως άνω ορισμό εμπίπτει τόσο η ιδιωτική όσο και η κοινωνική ασφάλιση. Συνεπώς, η πρώτη διάκριση που απαιτείται να λάβει χώρα είναι μεταξύ κοινωνικής και ιδιωτικής ασφάλισης. Ιδιωτική ασφάλιση είναι αυτή που ασκείται από επιχειρήσεις με σκοπό την κάλυψη ορισμένων κινδύνων, όπου η έννομη σχέση μεταξύ ασφαλιστή και λήπτη της ασφάλισης/ασφαλισμένου βασίζεται σε σύμβαση. Κοινωνική ασφάλιση είναι εκείνη που ασκείται από φορείς κοινωνικής ασφάλισης όπου η έννομη σχέση του φορέα με τον ασφαλισμένο βασίζεται στον νόμο. Η διαφοροποίηση ιδιωτικής και κοινωνικής ασφάλισης είναι θεμελιώδης από νομικής πλευράς, καθώς το δίκαιο της ασφαλιστικής σύμβασης και το ειδικό ρυθμιστικό δίκαιο της ασφαλιστικής επιχείρησης αφορούν αποκλειστικά φορείς ιδιωτικής ασφάλισης, ενώ ως προς την κοινωνική ασφάλιση προβλέπονται ειδικές διατάξεις δημοσίου δικαίου που διέπουν τόσο τη λειτουργία των φορέων αυτών, όσο και την έννομη σχέση των ασφαλισμένων με τους τελευταίους.

Ιδιωτική και κοινωνική ασφάλιση έχουν ουσιώδεις διαφορές. Η βασικότερη διαφορά τους έγκειται στο γεγονός ότι καταρχήν η μεν ιδιωτική ασφάλιση βασίζεται σε σύμβαση η δε κοινωνική βασίζεται απευθείας στον νόμο. Περαιτέρω, παρατηρούνται και άλλες διαφορές μεταξύ τους: Η ιδιωτική ασφάλιση, είναι προαιρετική ακόμη και όσον αφορά την υποχρεωτική ασφάλιση, καθώς ο λήπτης επιλέγει ελεύθερα το πρόσωπο του ασφαλιστή, τα ασφάλιστρα καθορίζονται ανάλογα με τον κίνδυνο και η χρηματοδότησή της λαμβάνει χώρα κατά κύριο λόγο με τις εισφορές των ασφαλισμένων, ενώ γενικότερα λειτουργεί με βάση το κεφαλαιοποιητικό σύστημα, όπου οι εισφορές συγκεντρώνονται σε αποθέματα, τα οποία δύνανται να καλύψουν την επέλευση των ασφαλιστικών κινδύνων. Αντίθετα η κοινωνική ασφάλιση είναι υποχρεωτική, οι εισφορές δεν καθορίζονται με βάση τον κίνδυνο, η δε χρηματοδότησή της δεν βασίζεται μόνον στις εισφορές των ασφαλισμένων, αλλά και σε εισφορές εργοδοτών, ορισμένες δε φορές και σε άμεσες ή έμμεσες επιχορηγήσεις του κράτους, ενώ λειτουργεί με βάση το αναδιανεμητικό σύστημα. Ωστόσο, όπως διδάσκεται οι λοιπές αυτές διαφορές είναι επουσιώδεις, καθώς η βασική διάκριση μεταξύ ιδιωτικής

και κοινωνικής ασφάλισης εντοπίζεται στην προέλευση του καθεστώτος: εάν προέρχεται από σύμβαση θα πρόκειται για ιδιωτική ασφάλιση ενώ εάν προέρχεται απευθείας από τον νόμο θα πρόκειται για κοινωνική.

Η προαναφερόμενη διάκριση μεταξύ κοινωνικής και ιδιωτικής ασφάλισης είναι κρίσιμη και για την εφαρμογή των κανόνων του ενωσιακού δικαίου του ανταγωνισμού. Τούτο διότι οι κανόνες των άρθρων 101-102 ΣΛΕΕ καθώς και του ελέγχου συγκεντρώσεων εφαρμόζονται σε «επιχειρήσεις», βάσει δε της ενωσιακής νομολογίας, οι φορείς κοινωνικής ασφάλισης δεν αποτελούν επιχειρήσεις. Επομένως, το δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού αφορά μόνο τους φορείς ιδιωτικής ασφάλισης, και για τον λόγο αυτόν η παρούσα διατριβή κατά κύριο λόγο επικεντρώνεται στους τελευταίους. Ζητήματα ωστόσο γεννώνται ως προς τους λεγόμενους φορείς επικουρικής ασφάλισης. Η επικουρική ασφάλιση βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ κοινωνικής και ιδιωτικής ασφάλισης, με συνέπεια άλλα συστήματα επικουρικής ασφάλισης να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των κανόνων ανταγωνισμού και άλλα όχι. Το ζήτημα έχει αποκτήσει σήμερα ιδιαίτερη σημασία, καθώς επειδή τα παραδοσιακά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης δεν είναι ικανά να καλύψουν τις ανάγκες του πληθυσμού, αυξάνεται η ανάγκη ύπαρξης συστημάτων επικουρικής ασφάλισης. Μέσω των συστημάτων επικουρικής ασφάλισης επιχειρείται η μετατόπιση κινδύνων από τον δημόσιο προς τον ιδιωτικό τομέα. Ως προς τον χαρακτηρισμό ενός συστήματος επικουρικής ασφάλισης ως «επιχείρησης», η ενωσιακή νομολογία έχει αναπτύξει ορισμένα κριτήρια, τα οποία είναι σημαντικό να συστηματοποιηθούν. Αντίστοιχοι προβληματισμοί ως προς την υπαγωγή στην ενωσιακή έννοια της επιχείρησης γεννώνται και ως προς ορισμένους άλλους εξασφαλιστικούς φορείς, όπως συστήματα εγγύησης καταθέσεων κ.α..

Επειδή ακριβώς από πλευράς δικαίου του ανταγωνισμού ενδιαφέρει ιδίως η ιδιωτική ασφάλιση, εφεξής όπου στην παρούσα διατριβή γίνεται λόγος για «ασφάλιση» θα νοείται η ιδιωτική ασφάλιση, εκτός και αν αναφέρεται κάτι διαφορετικό. Η ιδιωτική ασφάλιση αποτελεί τον έναν από τους τρεις κλάδους του χρηματοοικονομικού τομέα. Οι υπόλοιποι δύο είναι α) ο τραπεζικός κλάδος, και β) ο κλάδος της κεφαλαιαγοράς και των επενδυτικών υπηρεσιών.

γ. Προαιρετική και υποχρεωτική ασφάλιση

Μία δεύτερη κρίσιμη διάκριση είναι μεταξύ υποχρεωτικής και προαιρετικής ασφάλισης. Αναφέρθηκε παραπάνω, ότι βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα της ιδιωτικής ασφάλισης είναι ο προαιρετικός της χαρακτήρας. Ωστόσο, υφίστανται κατηγορίες ασφαλίσεων όπου είναι υποχρεωτική η υπαγωγή σε αυτές. Όμως ο υποχρεωτικός χαρακτήρας της ασφαλιστικής κάλυψης, δεν στερεί από τις ασφαλίσεις αυτές την ελευθερία επιλογής ως προς το πρόσωπο του ασφαλιστή. Συνεπώς, τέτοιες ασφαλίσεις είναι υποχρεωτικές ως προς την ανάγκη σύναψής τους, προαιρετικές δε ως προς το πρόσωπο του ασφαλιστή.

Η υποχρεωτική ασφάλιση κατά κανόνα αφορά δραστηριότητες οι οποίες συνιστούν πηγές κινδύνων με υψηλή συχνότητα επέλευσης, ή κινδύνων που μπορεί να έχουν πολύ σημαντικό αντίκτυπο. Επί παραδείγματι, υποχρεωτική είναι η ασφάλιση αστικής ευθύνης από τροχαία ατυχήματα. Τούτο διότι, η κυκλοφορία ενός οχήματος συνιστά συχνότατη πηγή κινδύνων, οπότε θα πρέπει να υφίσταται ένας μηχανισμός διασφάλισης της άμεσης καταβολής αποζημιώσεων σε περίπτωση πρόκλησης ατυχημάτων. Υποχρεωτική επίσης είναι η ασφάλιση για ορισμένους κινδύνους όπου η επέλευσή τους μπορεί να επιφέρει σημαντικές ζημίες. Τέτοιο παράδειγμα είναι η υποχρεωτική ασφάλιση της αστικής ευθύνης του πλοιοκτήτη για θαλάσσια ρύπανση με υδρογονάνθρακες. Ωστόσο, προβλέπονται και άλλες περιπτώσεις υποχρεωτικών ασφαλίσεων, όπως ενδεικτικά για την αστική ευθύνη διοργανωτών ή πωλητών οργανωμένων ταξιδιών.

Μέσω της θέσπισης υποχρεωτικών ασφαλίσεων, ο νομοθέτης μετατοπίζει το κόστος κάλυψης της επέλευσης ορισμένων κινδύνων από τον κρατικό προϋπολογισμό, ήτοι από τους φορολογούμενους, στα πρόσωπα που δραστηριοποιούνται στο περιβάλλον τέτοιων κινδύνων. Βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα των υποχρεωτικών ασφαλίσεων, είναι ότι στις σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις που τις θεσπίζουν προβλέπεται και συγκεκριμένο όριο υποχρεωτικής ασφαλιστικής κάλυψης. Τούτο είναι εύλογο, καθώς ο μοναδικός τρόπος διασφάλισης ενός ελάχιστου επιπέδου ασφαλιστικής κάλυψης είναι δια της πρόβλεψης ενός ελάχιστου ορίου. Παράλληλα, σε μερικές περιπτώσεις προβλέπεται και ποσοτικός περιορισμός της ευθύνης, ο οποίος ταυτίζεται με το σχετικό ασφαλιστικό ποσό/όριο κάλυψης, προκειμένου να είναι δυνατή η ποσοτικοποίηση της ευθύνης, ούτως ώστε να καθίσταται ευχερής η ασφαλισιμότητα

τέτοιων κινδύνων. Περαιτέρω, σε ορισμένες περιπτώσεις υποχρεωτικών ασφαλίσεων προβλέπεται και ευθεία αγωγή του ζημιωθέντος κατά του ασφαλιστή, ρύθμιση που αποσκοπεί στην προστασία του πρώτου δια της άμεσης αποκατάστασης της ζημίας του.

Η διάκριση μεταξύ υποχρεωτικής και προαιρετικής ασφάλισης έχει σημασία και ως προς την αξιολόγηση από πλευράς ανταγωνισμού. Πρώτον, η υποχρεωτική ασφάλιση, ακριβώς επειδή είναι υποχρεωτική είναι κρίσιμο να παρέχεται υπό εύλογους όρους, προκειμένου να είναι προσβάσιμη. Τούτο δεν σημαίνει ότι η προαιρετική ασφάλιση δεν πρέπει να παρέχεται υπό εύλογους όρους, αλλά ότι σε κάθε περίπτωση η απαίτηση για εύλογους όρους ασφάλισης είναι πιο έντονη σε περιπτώσεις υποχρεωτικών ασφαλίσεων. Ο υποχρεωτικός χαρακτήρας των υποχρεωτικών ασφαλίσεων, καθιστά πιο ανελαστική τη ζήτηση, σε σχέση με τις μη υποχρεωτικές ασφαλίσεις. Περαιτέρω, στις υποχρεωτικές ασφαλίσεις, οι λήπτες της ασφάλισης, ακριβώς επειδή υποχρεούνται να έχουν ασφαλιστική κάλυψη με συγκεκριμένα ελάχιστα όρια κάλυψης, αναμένεται να επιλέξουν τον ασφαλιστή κυρίως με βάση το ύψος του ασφαλίστρου. Κατά συνέπεια, στις υποχρεωτικές ασφαλίσεις αναμένεται ότι θα πρέπει να υφίσταται εντονότερος ανταγωνισμός ως προς το ύψος του ασφαλίστρου.

δ. Χαρακτηριστικά της ασφάλισης

Η ιδιωτική ασφάλιση όπως προαναφέρθηκε εδράζεται σε σύμβαση. Με την ασφαλιστική σύμβαση ο ασφαλιστής αναλαμβάνει την υποχρέωση να καταβάλει έναντι ανταλλάγματος (ασφάλιστρο) στον αντισυμβαλλόμενό του (λήπτη της ασφάλισης) ή σε τρίτον, παροχή (ασφάλισμα) όταν επέλθει το περιστατικό από το οποίο συμφωνήθηκε να εξαρτάται η υποχρέωσή του (ασφαλιστική περίπτωση). Τα παραπάνω ορίζονται στο άρθρο 1 παρ. 1 ΑσφΝ. Ακριβώς επειδή η ασφαλιστική κάλυψη, που συνιστά την παρεχόμενη από τον ασφαλιστή υπηρεσία, καθορίζεται πλήρως από τους όρους της σύμβασης, οι οποίοι και αποτελούν προδιατυπωμένους ασφαλιστικούς όρους, η ασφάλιση θεωρείται ότι αποτελεί ένα «νομικό προϊόν».

Βασικό χαρακτηριστικό της ασφάλισης, είναι το στοιχείο του κινδύνου. Χωρίς την ύπαρξη του στοιχείου του κινδύνου, δεν υφίσταται ασφάλιση. Ως κίνδυνος νοείται «η δυνατότητα επέλευσης μιας οικονομικής ανάγκης». Συνεπώς, απαιτείται ορισμένη αβεβαιότητα ως προς την επέλευση της οικονομικής ανάγκης. Μέσω της ασφάλισης, επιτυγχάνεται η μετατόπιση του κινδύνου από τον λήπτη της ασφάλισης στον ασφαλιστή. Ο τελευταίος, είναι σε θέση να αναλαμβάνει κινδύνους έχοντας δημιουργήσει μία κοινωνία όμοιων κινδύνων και λόγω της εφαρμογής του νόμου των μεγάλων αριθμών. Χάρη στην κοινωνία ομοίων κινδύνων που έχει οργανώσει ο ασφαλιστής, οι κίνδυνοι καταμερίζονται, οπότε το κόστος ανάληψής τους, μπορεί να καλυφθεί

από τη συγκέντρωση των αντιπαροχών των ληπτών της ασφάλισης, ήτοι των ασφαλίστρων. Ο ασφαλιστής ακολουθεί ορισμένους κανόνες προκειμένου να εκτιμήσει τους κινδύνους, να υπολογίσει το ύψος των ασφαλίστρων και να σχεδιάσει τους όρους των ασφαλιστηρίων και χάρη στη λειτουργία του νόμου των μεγάλων αριθμών, είναι σε θέση να προσφέρει ασφαλιστική κάλυψη. Αυτοί οι κανόνες ονομάζονται «ασφαλιστική τεχνική».

Η ασφαλιστική σύμβαση βασίζεται στην αρχή της καλής πίστης, περισσότερο απ’ ότι άλλες μορφές συμβάσεων, καθώς η έλλειψη της καλής πίστης στο πλαίσιο της ασφάλισης, ματαιώνει το ίδιο το οικοδόμημα της ασφαλιστικής τεχνικής και της ασφαλιστικής οικονομίας. Ο ασφαλιστής προκειμένου να είναι σε θέση να τιμολογήσει ορθώς τα ασφάλιστρά του, πρέπει να είναι σε θέση να εκτιμήσει αποτελεσματικά τον κίνδυνο, την κάλυψη του οποίου καλείται να αναλάβει. Μεταξύ ασφαλιστή και λήπτη της ασφάλισης υφίσταται ασυμμετρία πληροφόρησης, καθώς ο λήπτης της ασφάλισης είναι καλύτερα πληροφορημένος ως προς τον υπό ασφάλιση κίνδυνο, και έχει το κίνητρο να αποκρύψει ουσιώδη στοιχεία από τον ασφαλιστή, προκειμένου να τύχει ευνοϊκότερης τιμολόγησης. Αυτή η ασυμμετρία πληροφόρησης μπορεί συνεπώς να οδηγήσει σε αναποτελεσματικότητες λόγω φαινομένων ηθικού κινδύνου και αντίστροφης επιλογής. Ο νόμος προβλέπει διάφορες ρυθμίσεις προκειμένου να αμβλυνθεί η προαναφερόμενη ασυμμετρία πληροφόρησης, όπως τις διατάξεις για τα ασφαλιστικά βάρη. Παράλληλα, οι ασφαλιστές, ακριβώς για να είναι σε θέση να προβούν σε καταλληλότερη εκτίμηση του κινδύνου, συνεργάζονται μεταξύ τους, κυρίως μέσω ανταλλαγής πληροφοριών αναφορικά με τους διάφορους κινδύνους, προκειμένου να μπορέσουν να υπολογίσουν το οικονομικό κόστος της κάλυψής τους.

Περαιτέρω, όπως προαναφέρθηκε, οι ασφαλιστές προκειμένου να μπορούν να καλύπτουν τους κινδύνους που ασφαλίζουν, οργανώνουν μία κοινωνία ομοίων κινδύνων. Κατά τον τρόπο αυτό και βάσει του νόμου των μεγάλων αριθμών και της επιστήμης των πιθανοτήτων, είναι δυνατός ο μαθηματικός υπολογισμός του ύψους των ασφαλίστρων. Σημειωτέον ότι προκειμένου να λειτουργήσει ο νόμος των μεγάλων

αριθμών δεν είναι απαραίτητη η ασφάλιση πολλών κινδύνων από τον ίδιο ασφαλιστή, αλλά ο κατακερματισμός των κινδύνων μπορεί να λάβει χώρα μέσω της αντασφάλισης, όπου ο ασφαλιστής μεταβιβάζει μέρος του κινδύνου στον αντασφαλιστή ο οποίος εν συνεχεία μεταβιβάζει περαιτέρω τον κίνδυνο με αντεκχωρήσεις, οπότε στο τέλος έχει δημιουργηθεί μία κοινωνία ομοίων κινδύνων μέσω διαφόρων συμμετεχόντων στην ασφαλιστική αγορά. Περαιτέρω, πολλές φορές ένας ασφαλιστής μόνος του δεν επιθυμεί ή δεν δύναται ατομικά να αναλάβει την κάλυψη ενός κινδύνου, λόγω του μεγέθους ή κάποιας άλλης ιδιαιτερότητας του τελευταίου. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ συχνό φαινόμενο στον ασφαλιστικό τομέα η από κοινού κάλυψη των κινδύνων, μέσω συνασφάλισης.

Παρατηρούμε ήδη λοιπόν ότι στο πλαίσιο της παροχής της ασφαλιστικής υπηρεσίας είναι συχνό φαινόμενο η συνεργασία μεταξύ ασφαλιστών - ανταγωνιστών. Η αυξημένη αυτή ανάγκη συνεργασίας μεταξύ των ασφαλιστών - ανταγωνιστών είναι ένα ακόμη στοιχείο, που καθιστά τον ασφαλιστικό τομέα «αξιοπρόσεκτο» από πλευράς δικαίου του ανταγωνισμού.

ε. Σημασία της ασφάλισης

Ο ασφαλιστικός κλάδος παρουσιάζει ύψιστη σημασία για το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας και κοινωνίας. Μέσω της μετάθεσης των κινδύνων οι λήπτες της ασφάλισης, προστατεύονται από τις οικονομικές συνέπειες της πραγματοποίησης των κινδύνων και για τον λόγο αυτό υποστηρίζεται ότι οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις επιτελούν και ένα κοινωνικό έργο. Η ασφάλιση, αποσκοπώντας στη διαχείριση κινδύνων, προσπορίζει πολλά οικονομικά οφέλη στους μετέχοντες στην αγορά, καθώς μειώνει τις οικονομικές συνέπειες της επέλευσης των σχετικών κινδύνων. Επιπλέον, η ασφάλιση ενθαρρύνει τις επενδύσεις, δίδει τη δυνατότητα σε ιδιώτες και επιχειρήσεις να προβαίνουν σε μακροπρόθεσμα σχέδια και αυξάνει την αξιοπιστία του ασφαλισμένου έναντι των αντισυμβαλλομένων. Η ασφαλιστική κάλυψη έχει χαρακτηριστεί ως ένα «θαύμα οικονομικής δημιουργικότητας», που προσφέρει οφέλη τόσο για τους ασφαλιστές (κέρδη) όσο και για τους ασφαλισμένους (εξασφάλιση).