ΚΩΔΙΚΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΤΣΕΠΗΣ)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ VII

ΚΩΔΙΚΑΣ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Ν 4620/2019

[Άρθρο πρώτο] 1

ΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ

ΠΡΩΤΟ ΤΜΗΜΑ

ΠΟΙΝΙΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ 3

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Ποινική δικαιοδοσία [Άρθρα 1-2] 3

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Τα ποινικά δικαστήρια [Άρθρα 3-13] 4

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Αποκλεισμός, εξαίρεση και αποχή των δικαστικών προσώπων
[Άρθρα 14-26] 10

ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΜΗΜΑ

ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΩΞΗ 20

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Γενικές διατάξεις [Άρθρα 27-32] 20

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εισαγγελείς οικονομικού εγκλήματος [Άρθρα 33-36] 24

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Έναρξη και αναβολή της ποινικής δίωξης [Άρθρα 37-44] 36

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Αποχή από την ποινική δίωξη - Αποχή υπό όρους [Άρθρα 45-50] 44

ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Έγκληση [Άρθρα 51-55] 56

ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Άδεια για δίωξη [Άρθρo 56] 61

ΕΒΔΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Δεδικασμένο [Άρθρα 57-58] 62

ΟΓΔΟΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Προδικαστικά ζητήματα [Άρθρα 59-62] 63

ΤΡΙΤΟ ΤΜΗΜΑ

ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ 68

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Νομιμοποίηση - Αρμοδιότητα [Άρθρα 63-68] 68

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Απαιτήσεις σε βάρος του μηνυτή ή εγκαλούντα [Άρθρo 69] 70

ΤΕΤΑΡΤΟ ΤΜΗΜΑ

ΔΙΑΔΙΚΟΙ ΣΤΗΝ ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΚΗ 70

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Γενικές διατάξεις [Άρθρα 70-71] 70

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Κατηγορούμενοι [Άρθρα 72-81] 71

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Παριστάμενοι για την υποστήριξη της κατηγορίας [Άρθρα 82-88] 74

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Δικαιώματα των διαδίκων [Άρθρα 89-108] 76

ΠΕΜΠΤΟ ΤΜΗΜΑ

ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ 85

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Αρμοδιότητα καθ’ ύλη [Άρθρα 109-121] 85

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Τοπική αρμοδιότητα [Άρθρα 122-126] 97

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Γενική διάταξη [Άρθρo 127] 100

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Αρμοδιότητα σε περίπτωση συνάφειας και συναιτιότητας
[Άρθρα 128-131] 101

ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Σύγκρουση της αρμοδιότητας και αρμοδιότητα κατά παραπομπή
[Άρθρα 132-136] 103

ΕΚΤΟ ΤΜΗΜΑ

ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ 107

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Αποφάσεις και πρακτικά [Άρθρα 137-147] 107

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εκθέσεις [Άρθρα 148-153] 116

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Κοινοποιήσεις και επιδόσεις [Άρθρα 154-165] 117

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Προθεσμίες [Άρθρα 166-169] 131

ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Ακυρότητες [Άρθρα 170-176] 132

ΔΕΥΤΕΡΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΟΙ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Γενικοί ορισμοί [Άρθρα 177-178] 137

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Ενδείξεις και αυτοψία [Άρθρα 179-182] 138

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Πραγματογνώμονες και τεχνικοί σύμβουλοι [Άρθρα 183-208] 140

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Μάρτυρες [Άρθρα 209-232] 155

ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Διερμηνείς [Άρθρα 233-238] 181

ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Διαδικασία εικονοτηλεδιάσκεψης [Άρθρο 238Α] 187

ΤΡΙΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΠΡΟΔΙΚΑΣΙΑ

ΠΡΩΤΟ ΤΜΗΜΑ

ΑΝΑΚΡΙΣΗ 189

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Γενικοί ορισμοί [Άρθρα 239-242] 189

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Προκαταρκτική εξέταση [Άρθρα 243-244] 190

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Προανάκριση [Άρθρo 245] 193

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Κύρια ανάκριση [Άρθρα 246-250] 198

ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΜΗΜΑ

ΑΝΑΚΡΙΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ 202

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Γενικές διατάξεις [Άρθρα 251-252] 202

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Έρευνες - Ειδικές ανακριτικές πράξεις [Άρθρα 253-259] 203

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Κατάσχεση [Άρθρα 260-269] 216

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Απολογία του κατηγορουμένου [Άρθρα 270-274] 230

ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Σύλληψη και προσωρινή κράτηση του κατηγορουμένου
[Άρθρα 275-300] 233

ΤΡΙΤΟ ΤΜΗΜΑ

ΠΟΙΝΙΚΗ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗ - ΠΟΙΝΙΚΗ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ
[Άρθρα 301-304] 266

ΤΕΤΑΡΤΟ ΤΜΗΜΑ

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΤΑ ΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ 286

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Συμβούλιο Πλημμελειοδικών [Άρθρα 305-315] 286

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Συμβούλιο Εφετών - Σύνθεση και διαδικασία [Άρθρα 316-319] 298

ΤΕΤΑΡΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΤΟ ΑΚΡΟΑΤΗΡΙΟ

ΠΡΩΤΟ ΤΜΗΜΑ

Προπαρασκευαστική διαδικασία [Άρθρα 320-328] 301

ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΜΗΜΑ

ΚΥΡΙΑ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ 311

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Θεμελιώδεις αρχές της διαδικασίας [Άρθρα 329-332] 311

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Καθήκοντα και δικαιώματα του διευθύνοντος τη συζήτηση
[Άρθρα 333-338] 313

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Έναρξη της διαδικασίας στο ακροατήριο [Άρθρα 339-349] 317

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Αποδεικτική διαδικασία [Άρθρα 350-366] 330

ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Τι ακολουθεί την αποδεικτική διαδικασία [Άρθρα 367-373] 339

ΤΡΙΤΟ ΤΜΗΜΑ

ΕΙΔΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ 344

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Στο πλημμελειοδικείο [Άρθρo 374] 344

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Στο εφετείο [Άρθρα 375-376] 345

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Στα μικτά ορκωτά δικαστήρια [Άρθρα 377-408] 346

ΠΕΜΠΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ

ΠΡΩΤΟ ΤΜΗΜΑ

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ 368

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Ποινική διαταγή [Άρθρα 409-416] 368

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Πλημμελήματα που καταλαμβάνονται επ’ αυτοφώρω
[Άρθρα 417-427] 370

ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΜΗΜΑ

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΤΑ ΑΠΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΦΥΓΟΔΙΚΩΝ 375

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Πλημμελήματα [Άρθρα 428-431] 375

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Κακουργήματα [Άρθρα 432-435] 378

ΤΡΙΤΟ ΤΜΗΜΑ

ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ 380

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Έκδοση [Άρθρα 436-457] 380

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Άλλες περιπτώσεις δικαστικής συνδρομής [Άρθρα 458-461] 393

ΕΚΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΕΝΔΙΚΑ ΜΕΣΑ

ΠΡΩΤΟ ΤΜΗΜΑ

ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ [Άρθρα 462-476] 397

ΔΕΥΤΕΡΟ ΤΜΗΜΑ

ΕΝΔΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΑΤΑ ΒΟΥΛΕΥΜΑΤΩΝ 408

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Έφεση κατά βουλεύματος [Άρθρα 477-482] 408

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Αίτηση αναίρεσης βουλεύματος [Άρθρα 483-485] 410

ΤΡΙΤΟ ΤΜΗΜΑ

ΕΝΔΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ 412

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Έφεση [Άρθρα 486-503] 412

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Αναίρεση [Άρθρα 504-524] 431

ΕΒΔΟΜΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Επανάληψη της διαδικασίας [Άρθρα 525-534] 442

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Αποζημίωση εκείνων που κρατήθηκαν και μετέπειτα αθωώθηκαν
[Άρθρα 535-544] 448

ΟΓΔΟΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Αποφάσεις εκτελεστές [Άρθρα 545-554] 453

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Αναβολή και διακοπή της εκτέλεσης της ποινής [Άρθρα 555-560] 458

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Αμφιβολίες και αντιρρήσεις σχετικά με την εκτέλεση
[Άρθρα 561-563] 463

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Τέλος των ποινών [Άρθρα 564-566] 464

ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Εποπτεία στην έκτιση της στερητικής της ελευθερίας ποινής
[Άρθρo 567] 465

ΕΝΑΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΠΟΙΝΙΚΟ ΜΗΤΡΩΟ

Ποινικό μητρώο [Άρθρα 568-575] 467

ΔΕΚΑΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΕΞΟΔΑ ΤΗΣ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ

Έξοδα της ποινικής διαδικασίας [Άρθρα 576-584] 476

ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Μεταβατικές διατάξεις [Άρθρα 585-592] 484

[Άρθρο δεύτερο] 490

ΑΛΦΑΒΗΤΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ 491

ΚΩΔΙΚΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΠΔ 503/1985

ΒΙΒΛΙΟ ΠΡΩΤΟ

ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ

Δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων

Άρθ. 1 Ποιες διαφορές υπάγονται στα πολιτικά δικαστήρια. Στη δικαιοδοσία των τακτικών πολιτικών δικαστηρίων ανήκουν:

α) οι διαφορές του ιδιωτικού δικαίου, εφόσον ο νόμος δεν τις έχει υπαγάγει σε άλλα δικαστήρια, β) οι υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας που ο νόμος έχει υπαγάγει σ’ αυτά, γ) οι υποθέσεις δημόσιου δικαίου που ο νόμος έχει υπαγάγει σ’ αυτά.

Σημ.: Οι διαφορές που αφορούν απαιτήσεις αποζημίωσης οποιασδήποτε μορφής για ζημίες που έχουν προκληθεί από αυτοκίνητο υπάγονται στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων (άρθρο 48 παρ. 1 του Ν 3900/2010).

Άρθ. 2 Πολιτικές και διοικητικές διαφορές. Τα πολιτικά δικαστήρια απαγορεύεται να επεμβαίνουν σε διοικητικές διαφορές ή υποθέσεις που υπάγονται σε διοικητικά δικαστήρια ή αρχές, όπως επίσης απαγορεύεται τα διοικητικά δικαστήρια ή αρχές να επεμβαίνουν σε διαφορές ή υποθέσεις του ιδιωτικού δικαίου και επιτρέπεται μόνο η εξέταση των ζητημάτων που ανακύπτουν παρεμπιπτόντως.

Άρθ. 3 Δωσιδικία αλλοδαπών. Ετεροδικία. 1. Στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων υπάγονται Έλληνες και αλλοδαποί, ­εφόσον υπάρχει αρμοδιότητα ελληνικού δικαστηρίου.

2. Εξαιρούνται από τη δικαιοδοσία των ελληνικών δικαστηρίων οι αλλοδαποί που έχουν ετεροδικία, εκτός αν πρόκειται για τις διαφορές που υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 29.

Άρθ. 4 Έλλειψη δικαιοδοσίας. Έρευνα και αποτέλεσμα. Εξέταση της δικαιοδοσίας. Τα δικαστήρια ερευνούν την έλλειψη δικαιοδοσίας και αυτεπαγγέλτως στις περιπτώσεις των άρθρων 1

και 2· στις περιπτώσεις του άρθρου 3 την ερευνούν αυτεπαγγέλτως, αν ο εναγόμενος δεν παρίσταται στην συζήτηση ή αν πρόκειται για διαφορές που αφορούν ακίνητα που βρίσκονται στο εξωτερικό. Το δικαστήριο απορρίπτει την αγωγή ή την αίτηση, αν δεν έχει δικαιοδοσία.

Άρθ. 5 Διαδικαστικές πράξεις στην αλλοδαπή. 1. Αν είναι ανάγκη να γίνουν διαδικαστικές πράξεις στο εξωτερικό, τα δικαστήρια έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν να γίνουν είτε από τις ελληνικές προξενικές αρχές του εξωτερικού, είτε από τις αρμόδιες αλλοδαπές αρχές. Στην τελευταία περίπτωση μεσολαβεί για τη διαβίβαση της αίτησης το Υπουργείο Δικαιοσύνης, εκτός αν διεθνείς συμβάσεις ορίζουν διαφορετικά.

2. Η πράξη της αλλοδαπής αρχής είναι έγκυρη, αν έγινε σύμφωνα με τις διατάξεις του δικού της δικαίου ή είναι σύμφωνη προς τις δια­τάξεις του ελληνικού δικαίου.

Σημ.: Βλ. ΠΔ 142/2013 (ΦΕΚ Α΄ 227/22.10.2013) «Εφαρμογή της τηλεοπτικής συνεδρίασης σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΠολΔ».

Άρθ. 6 Διαδικαστικές πράξεις για αλλοδαπές αρχές. 1. Τα ελληνικά δικαστήρια οφείλουν να ενεργούν ορισμένες διαδικαστικές πράξεις της δικαιοδοσίας τους που τους ζητούν αλλοδαπές αρχές, εκτός αν διεθνείς συμβάσεις ορίζουν διαφορετικά ή η εκτέλεσή τους είναι αντίθετη στη δημόσια τάξη.

2. Τα ελληνικά δικαστήρια, όταν εκτελούν τις αιτήσεις αυτές, ενεργούν και αυτεπαγγέλτως, εφαρμόζοντας τις διατάξεις του ελληνικού δικαίου, εκτός αν διεθνείς συμβάσεις ορίζουν διαφορετικά.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ

Προσδιορισμός της αξίας του αντικειμένου της δίκης

Άρθ. 7 Αξία του αντικειμένου δίκης. Όταν η αρμοδιότητα των δικαστηρίων ή η διαδικασία ή το παραδεκτό ένδικου μέσου καθορίζεται από την αξία του αντικειμένου της διαφοράς, εφαρμόζονται οι ακόλουθες διατάξεις.

Άρθ. 8 Πώς προσδιορίζεται. Ο προσδιορισμός της αξίας του αντικειμένου της διαφοράς ανήκει στην ελεύθερη κρίση του δικαστηρίου το οποίο, αν χρειάζεται, μπορεί να διατάξει απόδειξη.

Άρθ. 9 Αίτημα αγωγής. Παρεπόμενα αιτήματα. Διαιρετά δικαιώματα. Για την εκτίμηση του αντικειμένου της διαφοράς λαμβάνεται υπόψη το αίτημα της αγωγής. Δεν συνυπολογίζονται οι παρεπόμενες αιτήσεις για καρπούς, τόκους και έξοδα. Συνυπολογίζονται περισσότερες απαιτήσεις που επιδιώκονται με την ίδια αγωγή. Σε περίπτωση ομοδικίας, αν πρόκειται για διαιρετά δικαιώματα, λαμβάνεται υπόψη το αίτημα κάθε ενάγοντος ή το αιτούμενο από κάθε εναγόμενο, και αν οι απαιτήσεις υπάγονται στην καθ’ ύλην αρμοδιότητα διαφόρων δικαστηρίων, αρμόδιο είναι το ανώτερο από αυτά. Σε περίπτωση επικουρικής σώρευσης αγωγών, η αξία του αντικειμένου της διαφοράς προσδιορίζεται από το ανώτερο ως προς την αξία αίτημα.

(Όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 1 του Ν 3994/2011.)

Άρθ. 10 Χρόνος υπολογισμού. Για τον υπολογισμό της αξίας λαμβάνεται υπόψη ο χρόνος που ασκείται η αγωγή.

Άρθ. 11 Προσδιορισμός σε ειδικές περιπτώσεις. Η αξία του αντικειμένου της διαφοράς προσδιορίζεται:

1) για τη νομή και την κυριότητα, από την αξία του πράγματος και για την ψιλή κυριότητα από το μισό της αξίας του πράγματος,

2) για το ενέχυρο, την υποθήκη, την εγγύηση και κάθε άλλη ασφάλεια, από την αξία που έχει η ασφαλιζόμενη απαίτηση, αν όμως το πράγμα που δόθηκε για ασφάλεια έχει μικρότερη αξία, λαμβάνεται υπόψη αυτή,

3) για την πραγματική δουλεία, από την αξία που έχει η δουλεία για το δεσπόζον κτήμα, εκτός αν το ποσό, κατά το οποίο η δουλεία ελαττώνει την αξία του δουλεύοντος κτήματος, είναι μεγαλύτερο, οπότε λαμβάνεται υπόψη αυτό,

4) για την προσωπική δουλεία, από το μισό της αξίας του κτήματος,

5) για τη διανομή, από την αξία του αντικειμένου που πρέπει να ­διανεμηθεί,

6) για τις διαφορές που αφορούν την ύπαρξη, τη διάρκεια, την εκτέλεση ή την ακυρότητα μισθωτικής σύμβασης, από το μίσθωμα ενός έτους· αν όμως η διάρκεια της μίσθωσης είναι μικρότερη, λαμβάνεται υπόψη το ποσό του μισθώματος για το χρονικό αυτό διάστημα,

7) για τις έννομες σχέσεις, από τις οποίες πηγάζουν περιοδικές παροχές, από την αξία της ετήσιας παροχής, και ειδικότερα από το δεκαπλάσιο της ετήσιας παροχής, αν η επέλευση του γεγονότος από το οποίο εξαρτάται η παύση της παροχής είναι βέβαιη, αβέβαιος όμως ο χρόνος της, και αν οι παροχές διαρκούν απεριόριστα, από το εικοσαπλάσιο της ετήσιας παροχής. Αν οι παροχές έχουν ορισμένη διάρκεια, λαμβάνεται υπόψη το σύνολο των μελλοντικών παροχών, αλλά ποτέ πάνω από το δεκαπλάσιο της ετήσιας παροχής.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ

Καθ’ ύλην αρμοδιότητα

Άρθ. 12 Δύο βαθμοί δικαιοδοσίας. 1. Δύο μόνο βαθμοί δικαιοδοσίας των πολιτικών δικαστηρίων υπάρχουν, των οποίων την τήρηση το δικαστήριο εξετάζει και αυτεπαγγέλτως.

2. Αυτοτελής αίτηση δεν επιτρέπεται να υποβληθεί απευθείας σε δευτεροβάθμιο δικαστήριο, εκτός αν ο νόμος ορίζει διαφορετικά.

Άρθ. 13 Πρωτοβάθμια δικαστήρια. Για την εκδίκαση των υποθέσεων που υπάγονται στα πολιτικά δικαστήρια είναι αρμόδια σε πρώτο βαθμό τα μονομελή πρωτοδικεία και τα πολυμελή πρωτοδικεία.

(Όπως το άρθρο τροποποιήθηκε με το άρθρο 49 παρ. 1 του Ν 5134/2024, ΦΕΚ Α΄ 146/11.9.2024 -έναρξη ισχύος 16.9.2024, άρθρο 120 παρ. 1 Ν 5134/2024.)

Σημ.: Σύμφωνα με το άρθρο 14 παρ. 8 του Ν 5108/2024 (ΦΕΚ Α’ 65): «Όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρεται ειρηνοδικείο ή πταισματοδικείο, νοείται το μονομελές πρωτοδικείο.» Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 109 του Ν 5134/2024, ΦΕΚ Α΄ 146/11.9.2024 -έναρξη ισχύος 16.9.2024, άρθρο 120 παρ. 1 Ν 5134/2024, στο άρθρο 14 του Ν 5108/2024 (Α’ 65), περί μεταβατικών διατάξεων, προστίθεται παρ. 12 ως εξής: «12. Το πρωτοδικείο που ορίζεται ως έδρα πρωτοδικείου σύμφωνα με το άρθρο 6 υπεισέρχεται στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των, μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, πρωτοδικείων και ειρηνοδικείων που υπάγονται σε αυτό.»

Άρθ. 14 Καθ' ύλη αρμοδιότητα μονομελών πρωτοδικείων. Στην αρμοδιότητα των μονομελών πρωτοδικείων υπάγονται όλες οι διαφορές που μπορούν να αποτιμηθούν σε χρήματα και που η αξία του αντικειμένου τους δεν υπερβαίνει το ποσό των διακοσίων πενήντα χιλιάδων (250.000) ευρώ.

(Όπως προστέθηκε τίτλος και το άρθρο αντικαταστάθηκε από το άρθρο 3 του Ν 5134/2024, ΦΕΚ Α΄ 146/11.9.2024 -έναρξη ισχύος 16.9.2024, άρθρο 120 παρ. 1 Ν 5134/2024.)

Άρθ. 15 [Εξαιρετική αρμοδιότητα ειρηνοδικείου χωρίς διάκριση αξίας] Καταργήθηκε με το άρθρο 52 του Ν 5134/2024, ΦΕΚ Α΄ 146/11.9.2024 -έναρξη ισχύος 16.9.2024, άρθρο 120 παρ. 1 Ν 5134/2024.

Άρθ. 16 Αποκλειστική αρμοδιότητα μονομελών πρωτοδικείων. Στην αρμοδιότητα των μονομελών πρωτοδικείων υπάγονται πάντοτε:

1) οι διαφορές από μίσθωση πράγματος ή άλλου προσοδοφόρου αντικειμένου,

2) οι διαφορές από παροχή εξαρτημένης εργασίας ή και από οποιαδήποτε άλλη αιτία, με αφορμή την εργασία αυτή, ανάμεσα στους εργαζομένους ή τους διαδόχους τους ή εκείνους στους οποίους ο νόμος δίνει δικαιώματα από την παροχή της εργασίας των πρώτων και στους εργοδότες ή τους διαδόχους τους,

3) οι διαφορές από παροχή εξαρτημένης εργασίας ή και από οποιαδήποτε άλλη αιτία, με αφορμή την εργασία αυτή, ανάμεσα σε εκείνους που εργάζονται από κοινού στον ίδιο εργοδότη,

4) οι διαφορές ανάμεσα στους επαγγελματίες ή τους βιοτέχνες, είτε μεταξύ τους είτε με τους πελάτες τους, από την παροχή εργασίας ή ειδών που κατασκεύασαν αυτοί,

5)* οι διαφορές από συλλογική σύμβαση εργασίας ή από διατάξεις που εξομοιώνονται με διατάξεις συλλογικής σύμβασης, είτε ανάμεσα σε αυτούς που δεσμεύονται από αυτές είτε ανάμεσα σε αυτούς και τρίτους,

6) οι διαφορές ανάμεσα σε οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης και στους ασφαλισμένους σε αυτούς ή τους διαδόχους τους ή εκείνους που κατά το νόμο έχουν δικαιώματα από τη σχέση ασφάλισης,

7) οι διαφορές που αφορούν τις αμοιβές, τις αποζημιώσεις και τα έξοδα δικηγόρων, συμβολαιογράφων, άμισθων δικαστικών επιμελητών, γιατρών, οδοντογιατρών, διπλωματούχων μαιών, κτηνιάτρων, μηχανικών και χημικών διπλωματούχων ανώτατων και ανώτερων σχολών, μεσιτών που έχουν διοριστεί νόμιμα ή των καθολικών διαδόχων όλων αυτών, όπως και αν χαρακτηρίζεται η σχέση από την οποία προκύπτουν και ανεξάρτητα από το αν υπάρχει ή όχι συμφωνία για τον καθορισμό της αμοιβής ή για τον τρόπο της πληρωμής της,

8) οι διαφορές που αφορούν απαιτήσεις διαιτητών, εκτελεστών διαθηκών, διαχειριστών σε ιδιοκτησία κατά ορόφους ή διαχειριστών που διορίστηκαν από δικαστική αρχή, εκκαθαριστών εταιριών ή νομικών προσώπων ή κληρονομιών ή των καθολικών διαδόχων όλων αυτών για τις αμοιβές και τα έξοδά τους, ανεξάρτητα από το αν υπάρχει ή όχι συμφωνία για τον καθορισμό της αμοιβής ή για τον τρόπο της πληρωμής της,

9) οι διαφορές που αφορούν το ποσοστό ή την πληρωμή του ασφαλίστρου,

10) οι διαφορές που αφορούν τις αμοιβές, τις αποζημιώσεις και τα έξοδα των πραγματογνωμόνων, των διαιτητών πραγματογνωμόνων και των εκτιμητών, με οποιονδήποτε τρόπο και αν διορίστηκαν, ή των καθολικών διαδόχων τους,

11) οι διαφορές που αφορούν απαιτήσεις αποζημίωσης οποιασδήποτε μορφής για ζημίες από αυτοκίνητο, ανάμεσα στους δικαιούχους ή τους διαδόχους τους και εκείνους που έχουν υποχρέωση για αποζημίωση ή τους διαδόχους τους, όπως και οι απαιτήσεις από σύμβαση ασφάλισης αυτοκινήτου, ανάμεσα στις ασφαλιστικές εταιρίες και τους ασφαλισμένους ή τους διαδόχους τους,

12) οι διαφορές από προσβολή της νομής ή κατοχής κινητών ή ακινήτων,

13) οι διαφορές ανάμεσα στους ιδιοκτήτες ορόφων ή διαμερισμάτων από τη σχέση της οροφοκτησίας, καθώς και οι διαφορές ανάμεσα στους διαχειριστές ιδιοκτησίας κατ’ ορόφους και στους ιδιοκτήτες ορόφων και διαμερισμάτων,

14) οι διαφορές από επίμορτη αγροληψία,

15) οι διαφορές που αφορούν ζημίες σε δέντρα, κλήματα, καρπούς, σπαρτά, ρίζες, και γενικά φυτά, που έγιναν με παράνομη βοσκή ζώων ή με οποιοδήποτε άλλον τρόπο,

16) οι διαφορές που αφορούν τον καθορισμό των αποστάσεων που επιβάλλουν οι νόμοι και οι κανονισμοί ή οι επιτόπιες συνήθειες για το φύτεμα δέντρων ή φυτειών ή για την ανέγερση φραχτών ή για τη διάνοιξη τάφρων,

17) οι διαφορές που αφορούν την παρεμπόδιση της ελεύθερης χρήσης δρόμων και μονοπατιών, καθώς και τις ζημίες που προκαλούνται από την παρεμπόδιση αυτής,

18) οι διαφορές που αφορούν τη χρήση του τρεχούμενου νερού ή την παρεμπόδιση της χρήσης του,

19) οι διαφορές που προκύπτουν από πώληση ζώων, εξαιτίας πραγματικών ελαττωμάτων ή έλλειψης συμφωνημένων ιδιοτήτων,

20) οι διαφορές που προκύπτουν από τις διατάξεις των άρθρων 1003 έως 1009, 1018 έως 1020 και 1023 έως 1031 του Αστικού Κώδικα, καθώς και εκείνες που αναφέρονται σε ζημίες που προκλήθηκαν από την παράβασή τους,

21) οι διαφορές που προκύπτουν από τις διατάξεις των άρθρων 834 έως 839 του Αστικού Κώδικα,

22) οι διαφορές που αφορούν απαιτήσεις των προσώπων που αναφέρονται στα άρθρα 834 και 839 του Αστικού Κώδικα ή των καθολικών διαδόχων τους,

23) οι διαφορές από σύμβαση μεταφοράς προσώπων με οποιοδήποτε μέσο για τις απαιτήσεις που έχουν από αυτήν οι μεταφορείς ή οι καθολικοί διάδοχοί τους,

24) οι διαφορές που αφορούν δικαιώματα ή αποζημιώσεις ή έξοδα των μαρτύρων που εξετάστηκαν σε οποιοδήποτε δικαστήριο ή σε διαιτητές, καθώς και εκείνες που αφορούν τα δικαιώματα ή αποζημιώσεις ή έξοδα των διερμηνέων, των μεσεγγυούχων, και των φυλάκων, με οποιοδήποτε τρόπο και αν διορίστηκαν, και των καθολικών διαδόχων όλων αυτών και

25) οι διαφορές που αφορούν τις απαιτήσεις των σωματείων και των συνεταιρισμών εναντίον των μελών τους ή των καθολικών διαδόχων τους, για την εισφορά που τους οφείλουν, καθώς και οι διαφορές που αφορούν τις απαιτήσεις που έχουν εναντίον των σωματείων και των συνεταιρισμών τα μέλη ή οι καθολικοί διάδοχοί τους για χρηματική ή άλλη παροχή.

(Όπως προστέθηκε τίτλος και το άρθρο, που είχε τροποποιηθεί με τα άρθρα 3 παρ. 2 του Ν 3994/2011, 6 παρ. 2 του Ν 4055/2012, 1 άρθρο πρώτο παρ. 2 του Ν 4335/2015 -ΦΕΚ Α΄ 87/23.7.2015, έναρξη ισχύος 1.1.2016 -άρθρο 1 άρθρο ένατο παρ. 4 Ν 4335/2015, τροποποιήθηκε εκ νέου από το άρθρο 4 του Ν 5134/2024, ΦΕΚ Α΄ 146/11.9.2024 -έναρξη ισχύος 16.9.2024, άρθρο 120 παρ. 1 Ν 5134/2024.)

*Σημ.: Για τον δικαστικό έλεγχο των διαιτητικών αποφάσεων από το Μονομελές Πρωτοδικείο, βλ. άρθρο 16Β του Ν 1876/1990, όπως ισχύει.

Άρθ. 17 Εξαιρετική αρμοδιότητα μονομελών πρωτοδικείων. Στην αρμοδιότητα των μονομελών πρωτοδικείων υπάγονται πάντοτε και: 1) οι διαφορές που αφορούν το διαζύγιο, την ακύρωση του γάμου, την αναγνώριση της ύπαρξης ή της ανυπαρξίας

του γάμου, τις σχέσεις των συζύγων κατά τη διάρκεια του γάμου, οι οποίες πηγάζουν από αυτόν, καθώς και εκείνες της περ. 2 του άρθρου 592, 2) οι διαφορές που αναφέρονται στην περ. 3 του άρθρου 592, καθώς και εκείνες που αφορούν τη ρύθμιση της οικογενειακής στέγης και την κατανομή των κινητών μεταξύ των συζύγων σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης, 3) [Καταργείται], 4) οι διαφορές που αφορούν την ακύρωση αποφάσεων της γενικής συνέλευσης σωματείων ή συνεταιρισμών.

(Όπως προστέθηκε τίτλος και το άρθρο, που είχε τροποποιηθεί με τo άρθρo 6 παρ. 5 του Ν 4055/2012 και το άρθρο 1 άρθρο πρώτο παρ. 2 του Ν 4335/2015 -ΦΕΚ Α΄ 87/23.7.2015, έναρξη ισχύος 1.1.2016 -άρθρο 1 άρθρο ένατο παρ. 4 Ν 4335/2015, τροποποιήθηκε εκ νέου από το άρθρο 5 του Ν 5134/2024, ΦΕΚ Α΄ 146/11.9.2024 -έναρξη ισχύος 16.9.2024, άρθρο 120 παρ. 1 Ν 5134/2024.)

Άρθ. 17Α [Εφέσεις κατά αποφάσεων ειρηνοδικείων. Αρμοδιότητα]. Καταργήθηκε με το άρθρο 52 του Ν 5134/2024, ΦΕΚ Α΄ 146/11.9.2024 -έναρξη ισχύος 16.9.2024, άρθρο 120 παρ. 1 Ν 5134/2024.

Άρθ. 18 Αρμοδιότητα πολυμελών πρωτοδικείων στον πρώτο και δεύτερο βαθμό. 1. Στην αρμοδιότητα των πολυμελών πρωτοδικείων υπάγονται σε πρώτο βαθμό όλες οι διαφορές για τις οποίες δεν είναι αρμόδια τα μονομελή πρωτοδικεία.

2. Στην αρμοδιότητα των πολυμελών πρωτοδικείων υπάγονται και οι εφέσεις κατά των αποφάσεων των μονομελών πρωτοδικείων της περιφέρειάς τους:

α) όταν η αξία του αντικειμένου της διαφοράς δεν υπερβαίνει τις τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ,

β) της περ. 1) του άρθρου 16, εφόσον το συμφωνημένο μηνιαίο μίσθωμα δεν υπερβαίνει τα οκτακόσια (800) ευρώ,

γ) των περ. 2) έως 13) του άρθρου 16, εφόσον η αξία του αντικειμένου της διαφοράς δεν υπερβαίνει τις τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ,

δ) των περ. 14) έως 24) του άρθρου 16, ανεξάρτητα από την αξία του αντικειμένου της διαφοράς.

(Όπως προστέθηκε τίτλος και το άρθρο, που έχει αντικατασταθεί από το άρθρο 4 παρ. 1 του Ν 3994/2011 αντικαταστάθηκε εκ νέου από το άρθρο 6 του Ν 5134/2024, ΦΕΚ Α΄ 146/11.9.2024 -έναρξη ισχύος 16.9.2024, άρθρο 120 παρ. 1 Ν 5134/2024.)

Άρθ. 19 Αρμοδιότητα εφετείων. Στην αρμοδιότητα των μονομελών εφετείων υπάγονται οι εφέσεις: α) κατά των αποφάσεων των μονομελών πρωτοδικείων της περιφέρειάς τους, για τις οποίες δεν είναι αρμόδια τα πολυμελή πρωτοδικεία κατά την παρ. 2 του άρθρου 18 και β) κατά των αποφάσεων του άρθρου 17. Στην αρμοδιότητα των τριμελών εφετείων υπάγονται οι εφέσεις κατά των αποφάσεων των πολυμελών πρωτοδικείων της περιφέρειάς τους.

(Όπως προστέθηκε τίτλος και το άρθρο, που έχει αντικατασταθεί από το άρθρο 4 παρ. 2 του Ν 3994/2011 αντικαταστάθηκε εκ νέου από το άρθρο 7 του Ν 5134/2024, ΦΕΚ Α΄ 146/11.9.2024 -έναρξη ισχύος 16.9.2024, άρθρο 120 παρ. 1 Ν 5134/2024.)

Άρθ. 20 Αρμοδιότητα Αρείου Πάγου. 1. Στην αρμοδιότητα του Αρείου Πάγου υπάγονται οι αναιρέσεις κατά αποφάσεων οποιουδήποτε πολιτικού δικαστηρίου.

2. Στην αρμοδιότητα του Αρείου Πάγου ανήκουν επίσης, εφόσον δεν έχουν οριστεί άλλα δικαστήρια,

α) οι αιτήσεις για παραπομπή, σε περίπτωση εξαίρεσης των δικαστών πολυμελούς πολιτικού δικαστηρίου,

β) οι αιτήσεις για καθορισμό δικαστηρίου, αν δεν υπάρχει πια το δικαστήριο που είχε εκδώσει την απόφαση που προσβλήθηκε με ένδικο μέσο.

Άρθ. 20Α Επιτάχυνση της πολιτικής δίκης. 1. Οποιοδήποτε ένδικο βοήθημα ή μέσο που ασκήθηκε ενώπιον οποιουδήποτε πολιτικού δικαστηρίου μπορεί να εισαχθεί στην πλήρη ολομέλεια του Αρείου Πάγου με απλή πράξη τριμελούς επιτροπής, που αποτελείται από τον Πρόεδρό του, τον αρχαιότερο Αντιπρόεδρο και τον Πρόεδρο του αρμόδιου καθ’ ύλην Τμήματος, ύστερα από αίτημα ενός εκ των διαδίκων που κατατίθεται ενώπιόν της ή ύστερα από προδικαστικό ερώτημα που υποβάλλεται από το δικαστήριο της ουσίας, με απόφαση που δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα, όταν με αυτό τίθεται νέο δυσχερές ερμηνευτικό νομικό ζήτημα γενικότερου ενδιαφέροντος που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο προσώπων. Τα ως άνω ένδικα βοηθήματα ή μέσα μπορούν να εισαχθούν και απευθείας στην πλήρη ολομέλεια του Αρείου Πάγου με απλή πράξη του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου. Η πλήρης ολομέλεια του Αρείου Πάγου εκδίδει την απόφασή της σε προθεσμία έξι (6) μηνών. Η ως άνω διαδικασία δεν εφαρμόζεται όταν εκκρεμεί αναίρεση για το νομικό αυτό ζήτημα.

2. Τα αιτήματα των διαδίκων υπογράφονται επί ποινή απαραδέκτου από δικηγόρο και συνοδεύονται από παράβολο τριακοσίων (300) ευρώ, το οποίο καταπίπτει υπέρ του Δημοσίου σε περίπτωση απόρριψης του αιτήματος. Το ύψος του ποσού μπορεί να αναπροσαρμόζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης. Πριν από την έκδοση της πράξης, η Επιτροπή καλεί όλους τους διαδίκους, να εμφανισθούν ενώπιόν της και να εκθέσουν τις απόψεις τους αυτοπροσώπως ή με υπόμνημα, που κατατίθεται σε οριζόμενη από αυτήν προθεσμία.

3. Η πράξη της Επιτροπής ή του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου δημοσιεύεται σε δύο (2) ημερήσιες εφημερίδες των Αθηνών και συνεπάγεται την αναστολή της εκδίκασης των εκκρεμών υποθέσεων, στις οποίες τίθεται το ίδιο ζήτημα, με απόφαση των κατά περίπτωση επιλαμβανομένων δικαστηρίων της ουσίας. Η αναστολή δεν καταλαμβάνει την προσωρινή δικαστική προστασία.

4. Στη δίκη ενώπιον της πλήρους ολομέλειας του Αρείου Πάγου μπορεί να παρέμβει κάθε διάδικος σε εκκρεμή δίκη, στην οποία τίθεται το ίδιο ως άνω ζήτημα, και να προβάλει τους ισχυρισμούς του σχετικά με το ζήτημα αυτό. Για την εν λόγω παρέμβαση δεν καταλογίζεται δικαστική δαπάνη, η δε μη άσκησή της δεν δημιουργεί δικαίωμα άσκησης ανακοπής ή τριτανακοπής.

5. Μετά από την επίλυση του ζητήματος, η πλήρης ολομέλεια του Αρείου Πάγου παραπέμπει το ένδικο μέσο ή βοήθημα στο αρμόδιο δικαστήριο. Η απόφαση της πλήρους ολομέλειας του Αρείου Πάγου δεσμεύει τους διαδίκους της ενώπιόν του δίκης, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι παρεμβάντες.

6. Μετά από την επίλυση του ζητήματος κατά την παρ. 1, οι υποθέσεις, των οποίων είχε ανασταλεί η εκδίκαση, επαναφέρονται για συζήτηση σε νέα δικάσιμο με κλήση, η οποία κατατίθεται με επιμέλεια οποιουδήποτε διαδίκου στη γραμματεία του αρμόδιου δικαστηρίου.

(Όπως το άρθρο προστέθηκε με το άρθρο 2 του Ν 4842/2021, ΦΕΚ Α΄ 190/13.10.2021. Έναρξη ισχύος: 1.1.2022 - άρθρο 120 Ν 4842/2021.)

Σημ.: Σύμφωνα με το άρθρο 116 παρ. 1α΄ του Ν 4842/2021, το άρθρο 20Α, όπως προστίθεται με τον Ν 4842/2021, εφαρμόζεται για τα ένδικα βοηθήματα και δικόγραφα, που πρόκειται να κατατεθούν μετά από την έναρξη ισχύος του Ν 4842/2021, δηλαδή την 1.1.2022.

Άρθ. 21 Ποιο δικαστήριο δικάζει ανακοπή ερημοδικίας ή αναψηλάφηση. Αρμόδιο να δικάσει την ανακοπή ερημοδικί-

ας ή την αναψηλάφηση είναι το δικαστήριο που έχει εκδώσει την προσβαλλόμενη απόφαση.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ

Κατά τόπον αρμοδιότητα

Άρθ. 22 Δωσιδικία κατοικίας του εναγομένου (γενική δωσιδικία). Κατά τόπον αρμόδιο είναι το δικαστήριο, στην περιφέρεια του οποίου έχει την κατοικία του ο εναγόμενος, εκτός αν ο νόμος ορίζει διαφορετικά.

Άρθ. 23 Δωσιδικία διαμονής ή ειδικής κατοικίας. 1. Αν ο εναγόμενος δεν έχει κατοικία ούτε στην Ελλάδα ούτε στο εξωτερικό, αρμόδιο δικαστήριο είναι εκείνο στην περιφέρεια του οποίου έχει τη διαμονή του. Αν ο τόπος όπου διαμένει δεν είναι γνωστός, αρμόδιο είναι το δικαστήριο, στην περιφέρεια του οποίου είχε την τελευταία κατοικία του στην Ελλάδα και αν δεν είχε κατοικία, την τελευταία διαμονή του.

2. Αν ο εναγόμενος έχει ειδική κατοικία, είναι αρμόδιο και το δικαστήριο, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται αυτή.

Άρθ. 24 Δωσιδικία κρατικών υπαλλήλων που υπηρετούν στο εξωτερικό. Έλληνες που έχουν προνόμιο ετεροδικίας, καθώς και οι κρατικοί υπάλληλοι που είναι διορισμένοι στο εξωτερικό, υπάγονται στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου στην περιφέρεια του οποίου κατοικούσαν πριν από την αποστολή τους, και αν πριν από την αποστολή τους δεν είχαν κατοικία, στα δικαστήρια της πρωτεύουσας του κράτους. Το ίδιο ισχύει για τη σύζυγο και τα τέκνα τους.

Άρθ. 25 Δωσιδικία δημοσίου και νομικών προσώπων. 1. Το δημόσιο υπάγεται στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου, στην περι-

φέρεια του οποίου είναι η έδρα της αρχής η οποία, σύμφωνα με το νόμο, το εκπροσωπεί στις δίκες που έχει κάθε φορά.

2. Τα μη φυσικά πρόσωπα που έχουν ικανότητα να είναι διάδικοι, υπάγονται στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται η έδρα ή υποκατάστημά τους, εφόσον πρόκειται για διαφορές που αφορούν την εκμετάλλευσή του. (Όπως η παρ. 2 αντικαταστάθηκε από το άρθρο 6 παρ. 6 του Ν 4055/2012. Έναρξη ισχύος 2.4.2012 -άρθρο 113 του Ν 4055/2012.)

Άρθ. 26 Δωσιδικία δικηγόρων και συμβολαιογράφων. Δικηγόροι και συμβολαιογράφοι υπάγονται στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου, στην περιφέρεια του οποίου ασκούν τα καθήκοντά τους.

Άρθ. 27 Δωσιδικία εταιρικών διαφορών. 1. Διαφορές από την εταιρική σχέση ανάμεσα σε μια εταιρία και τους εταίρους της ή ανάμεσα στους εταίρους μεταξύ τους υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του δικαστηρίου, στην περιφέρεια του οποίου η εταιρία έχει την έδρα της.

2. Στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου που ορίζει η παρ. 1 υπάγονται και οι διαφορές που δημιουργούνται μετά τη διάλυση και την εκκαθάριση της εταιρίας και αφορούν τη διανομή της εταιρικής περιουσίας, εφόσον η αγωγή ασκηθεί μέσα σε δύο χρόνια από την περάτωση της διανομής.

Άρθ. 28 Δωσιδικία διαχείρισης ύστερα από δικαστική εντολή. Διαφορές που αφορούν τη διαχείριση, η οποία διεξάγεται ύστερα από εντολή δικαστηρίου, υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του δικαστηρίου που έδωσε την εντολή και αν την εντολή την έδωσε άλλη δικαστική αρχή, στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου, στην περιφέρεια του οποίου έχει την έδρα της η αρχή αυτή.

Άρθ. 29 Δωσιδικία τοποθεσίας ακινήτων. 1. Διαφορές που αφορούν εμπράγματα δικαιώματα επάνω σε ακίνητα, τη νομή ή την κατοχή τους, διαίρεση κοινού, κανονισμό ορίων, απαιτήσεις κατά οποιουδήποτε διακατόχου, αποζημίωση για αναγκαστική απαλλοτρίωση, καθώς και διαφορές από μίσθωση ακινήτου ή δικαιώματος που συνδέεται με την εκμετάλλευσή του ή από επίμορτη αγροληψία, υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του δικαστηρίου, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται το ακίνητο.

2. Αν το ακίνητο βρίσκεται στις περιφέρειες περισσότερων δικαστηρίων, ο ενάγων έχει το δικαίωμα επιλογής.

Άρθ. 30 Δωσιδικία κληρονομίας. 1. Διαφορές που αφορούν την αναγνώριση κληρονομικού δικαιώματος ή διανομή κληρονομίας, απαιτήσεις του κληρονόμου εναντίον του νομέα ή του κατόχου της κληρονομίας, απαιτήσεις από κληροδοτήματα ή απαιτήσεις από άλλες διατάξεις αιτία θανάτου ή απαιτήσεις από νόμιμη μοίρα ή απαιτήσεις εναντίον εκτελεστών διαθήκης για την εκτέλεση των διατάξεών της, υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του δικαστηρίου, στην περιφέρεια του οποίου ο κληρονομούμενος, όταν πέθανε, είχε την κατοικία του και, αν δεν είχε κατοικία, τη διαμονή του.

2. Απαιτήσεις μεταξύ των κληρονόμων έως τη διανομή της κληρονομίας, απαιτήσεις τρίτων εξαιτίας χρεών του κληρονομουμένου ή της κληρονομίας, καθώς και εμπράγματες απαιτήσεις για κινητά που δεν περιλαμβάνονται στην παρ. 1 υπάγονται, για δύο χρόνια από το θάνατο του κληρονομουμένου, στην αποκλειστική αρμοδιότητα του δικαστηρίου, στην περιφέρεια του οποίου είχε αυτός την κατοικία του και, αν δεν είχε κατοικία, τη διαμονή του.

Σημ.: Για τις διεθνείς κληρονομικές σχέσεις, βλ. Καν 650/2012. Έναρξη ισχύος 17.8.2015.

Άρθ. 31 Παρεπόμενες ή συναφείς διαφορές. 1. Δίκες που έχουν μεταξύ τους σχέση κυρίου και παρεπομένου, ιδίως οι παρεμπίπτουσες αγωγές, οι αγωγές για εγγύηση, οι παρεμβάσεις, και άλλες όμοιες υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του δικαστηρίου της κύριας δίκης.

2. Στην αρμοδιότητα του πολυμελούς πρωτοδικείου που δικάζει την κύρια δίκη υπάγονται οι παρεπόμενες υποθέσεις της αρμοδιότητας του μονομελούς πρωτοδικείου. (Όπως η παρ. 2 αντικαταστάθηκε από το άρθρο 8 του Ν 5134/2024, ΦΕΚ Α΄ 146/11.9.2024 -έναρξη ισχύος 16.9.2024, άρθρο 120 παρ. 1 Ν 5134/2024.)

3. Αν πρόκειται για κύριες δίκες που είναι συναφείς μεταξύ τους, έχει αποκλειστική αρμοδιότητα το δικαστήριο που είχε επιληφθεί πρώτο, και εφαρμόζεται ανάλογα η διάταξη της παραγράφου 2.

Άρθ. 32 Δωσιδικία δημοσίων υπαλλήλων. Δημόσιοι υπάλληλοι υπάγονται και στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου, στην περιφέρεια του οποίου ασκούν τα καθήκοντά τους· οι στρατιωτικοί υπάγονται και στην αρμοδιότητα του δικαστηρίου, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται η μονάδα, το κατάστημα ή η υπηρεσία όπου υπηρετούν.

Άρθ. 33 Δωσιδικία δικαιοπραξίας. Διαφορές που αφορούν την ύπαρξη ή το κύρος δικαιοπραξίας εν ζωή, και όλα τα δικαιώματα που πηγάζουν από αυτήν, μπορούν να εισαχθούν και στο δικαστήριο, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται ο τόπος όπου καταρτίστηκε η δικαιοπραξία ή όπου πρέπει να εκπληρωθεί η παροχή. Στο ίδιο δικαστήριο μπορούν να εισαχθούν και οι διαφορές για αρνητικό διαφέρον, καθώς και για αποζημίωση εξαιτίας πταίσματος κατά τις διαπραγματεύσεις.

Άρθ. 34 Δωσιδικία ανταγωγής. Οι ανταγωγές μπορούν να εισαχθούν στο δικαστήριο όπου εκκρεμεί η αγωγή, εφόσον υπάγονται στην καθ’ ύλην αρμοδιότητα του ίδιου ή κατώτερου δικαστηρίου.

Άρθ. 35 Διαφορές από αδικοπραξία. Διαφορές από αδικοπραξία μπορούν να εισαχθούν και στο δικαστήριο του τόπου όπου συνέβη το ζημιογόνο γεγονός ή επίκειται η επέλευσή του.

(Όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 5 παρ. 1 του Ν 3994/2011.)

Άρθ. 36 Δωσιδικία διαχείρισης χωρίς δικαστική εντολή. Διαφορές από διαχείριση που έγινε χωρίς δικαστική εντολή μπορούν να εισαχθούν και στο δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου έγινε η διαχείριση.

Άρθ. 37 Δωσιδικία λόγω ομοδικίας. 1. Όταν ενάγονται περισσότερα πρόσωπα που συνδέονται με το δεσμό της ομοδικίας αρμόδιο είναι το δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου έχει την κατοικία του, και αν δεν έχει κατοικία, τη διαμονή του, οποιοσδήποτε από τους ομοδίκους.

2. Διαφορές ανάμεσα στα ίδια πρόσωπα, οι οποίες έχουν την ίδια βάση και αφορούν εμπράγματα δικαιώματα επάνω σε ακίνητα που βρίσκονται στις περιφέρειες διαφορετικών δικαστηρίων, μπορούν να εισαχθούν σε ένα από τα δικαστήρια αυτά.

Άρθ. 38 Απαιτήσεις κατά σπουδαστών, μαθητών, υπηρετών, υπαλλήλων κ.λπ. Απαιτήσεις εναντίον προσώπων που έχουν ικανότητα δικαστικής παράστασης και, εξαιτίας ειδικών συνθηκών, έχουν σε ορισμένο τόπο διαμονή με μακρότερη διάρκεια, όπως είναι ιδίως οι υπάλληλοι, οι υπηρέτες, οι σπουδαστές, οι μαθητές, εφόσον το αντικείμενό τους είναι περιουσιακό, μπορούν

να εισαχθούν και στο δικαστήριο, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται ο τόπος διαμονής τους.

Άρθ. 39 Δωσιδικία γαμικών διαφορών. Γαμικές διαφορές μπορούν να εισαχθούν και στο δικαστήριο, στην περιφέρεια του οποίου βρίσκεται ο τόπος της τελευταίας κοινής διαμονής των συζύγων.

Σημ.: Βλ. και Καν (ΕΕ) 2016/1103 και 2016/1104.

Άρθ. 39Α Ειδική δωσιδικία διατροφών. Διαφορές που αφορούν αξιώσεις διατροφής μπορούν να εισαχθούν και στο δικαστήριο του τόπου όπου έχει την κατοικία του ή τη διαμονή του ο δικαιούχος της διατροφής.

(Όπως το άρθρο και ο τίτλος του προστέθηκαν με το άρθρο 6 του Ν 3994/2011.)

Άρθ. 40 Δωσιδικία περιουσίας κατοίκων αλλοδαπής. 1. Δίκες εναντίον προσώπων που δεν έχουν κατοικία στην Ελλάδα, εφόσον το αντικείμενό τους είναι περιουσιακό, μπορούν να εισαχθούν και στο δικαστήριο, στην περιφέρεια του οποίου υπάρχει περιουσία του εναγομένου ή βρίσκεται το επίδικο αντικείμενο.

2. Αν η περιουσία συνίσταται σε χρηματικές απαιτήσεις του εναγομένου εναντίον τρίτου, θεωρείται πως η περιουσία βρίσκεται στον τόπο της κατοικίας του τρίτου.

Άρθ. 40Α Καταργήθηκε με το άρθρο 5 παρ. 2 του Ν 3994/2011.

Άρθ. 41 Επιλογή από τον ενάγοντα. Ανάμεσα σε περισσότερα αρμόδια δικαστήρια, ο ενάγων έχει το δικαίωμα επιλογής· η προτεραιότητα μεταξύ τους κανονίζεται από το χρόνο που ασκήθηκε η αγωγή.