ΟΔΗΓΟΣ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗΣ & ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Πρόλογος 2ης έκδοσης IX

Πρόλογος 1ης έκδοσης XI

Γλωσσάρι XXI

I. Εισαγωγή - Βασικές έννοιες 1

[Α. Νιφόρου]

II. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης

[Α. Νιφόρου - Α. Σαρακινιώτη]

A. Νομοθετικό Πλαίσιο 3

[Α. Σαρακινιώτη]

1. Θεμελίωση – Κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος 3

2. Έναρξη και λήξη συνταξιοδοτικού δικαιώματος 8

B. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης ασφαλισμένων έως την 31/12/1992 10

1. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης με διατάξεις π. Δημοσίου 10

[Α. Νιφόρου]

i. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 10

α. Παλαιοί ασφαλισμένοι στο Δημόσιο έως 31/12/1982 10

β. Παλαιοί ασφαλισμένοι στο Δημόσιο από 01/01/1983 18

γ. Θεμελίωση δικαιώματος σύνταξης από 19/08/2015 24

δ. Ανεξάρτητα από το χρόνο ασφάλισης στο Δημόσιο 24

ii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Ανικανότητας 28

iii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 29

iv. Πλάνη περί τα πράγματα 29

v. Παραδείγματα 30

2. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης με διατάξεις π. ΙΚΑ 44

[Α. Σαρακινιώτη]

i. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 44

α. Συνταξιοδότηση με 10.500 Ημέρες Ασφάλισης 44

β. Συνταξιοδότηση με 10.000 Ημέρες Ασφάλισης 47

γ. Συνταξιοδότηση με 4.500 Ημέρες Ασφάλισης 51

δ. Συνταξιοδότηση με ανήλικο τέκνο 54

ε. Συνταξιοδότηση μητέρων – χήρων πατέρων ανάπηρων τέκνων ανίκανων
για κάθε βιοποριστική εργασία 56

στ. Συνταξιοδότηση με διατάξεις Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων (ΒΑΕ) 57

ii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 70

α. Συνταξιοδότηση λόγω κοινής νόσου (εκδοθείσες αποφάσεις έως 24/11/22) 70

β. Συνταξιοδότηση λόγω εργατικού ατυχήματος 70

γ. Συνταξιοδότηση λόγω επαγγελματικής νόσου 71

δ. Μονιμοποίηση Αναπηρίας 72

ε. Μετατροπή σύνταξης αναπηρίας σε γήρατος 73

iii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 73

3. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης με διατάξεις π. ΟΑΕΕ 74

[Α. Σαρακινιώτη]

i. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 74

α. Συνταξιοδότηση με 35 έτη ασφάλισης 75

β. Συνταξιοδότηση με 37 έτη ασφάλισης 76

γ. Συνταξιοδότηση με 15 έτη ασφάλισης 76

δ. Συνταξιοδότηση π.ΤΣΑ με 25 έτη ασφάλισης 77

ε. Συνταξιοδότηση π. ΤΑΝΤΠ μητέρας με ανήλικο τέκνο 77

ii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 78

α. Συνταξιοδότηση λόγω κοινής νόσου (εκδοθείσες αποφάσεις έως 24/11/22) 78

β. Συνταξιοδότηση λόγω εργατικού ατυχήματος 78

γ. Αναπηρία εκ προθέσεως 79

iii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 79

4. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης με διατάξεις π. ΕΤΑΑ 79

[Α. Νιφόρου]

i. Κοινές Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος, π. ΤΑΝ, π. ΤΣΜΕΔΕ, π. ΤΣΑΥ 79

α. Συνταξιοδότηση με 15 έτη ασφάλισης 79

β. Συνταξιοδότηση με 37 έτη ασφάλισης 81

γ. Συνταξιοδότηση με 35 έτη ασφάλισης 81

δ. Θεμελίωση δικαιώματος από 19/8/2015 82

ii. Διατάξεις θεμελίωσης π. ΤΑΝ 82

α. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 82

β. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 87

γ. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 87

iii. Διατάξεις θεμελίωσης π. ΤΣΜΕΔΕ 101

α. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 101

β. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 105

γ. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 106

δ. Παραδείγματα 107

iv. Διατάξεις θεμελίωσης π. ΤΣΑΥ 108

α. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 108

β. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 112

γ. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 112

δ. Παραδείγματα 113

5. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης με διατάξεις π. ΕΤΑΠ ΜΜΕ 114

[Α. Σαρακινιώτη]

i. Κοινές Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος για όλους τους π. Τομείς
του π. ΕΤΑΠ ΜΜΕ 114

α. Συνταξιοδότηση με 15 έτη ασφάλισης 114

β. Συνταξιοδότηση με 35 έτη ασφάλισης 115

γ. Συνταξιοδότηση με 37 έτη ασφάλισης 115

ii. Διατάξεις θεμελίωσης Τομέα Σύνταξης Προσωπικού Ημερησίων Εφημερίδων
Αθηνών και Θεσσαλονίκης – π. ΤΣΠΕΑΘ 115

α. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 115

β. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 119

γ. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου 119

iii. Διατάξεις θεμελίωσης Τομέα Ασφάλισης Ιδιοκτητών Ημερησίων
Εφημερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης – π. ΤΑΙΗΕΑΘ 120

α. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 120

β. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 122

γ. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 122

iv. Διατάξεις θεμελίωσης Ιδιοκτητών, Συντακτών και Υπαλλήλων
Τύπου – π. ΤΑΙΣΥΤ 123

α. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 123

β. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 124

γ. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 124

v. Διατάξεις θεμελίωσης Τομέα Ασφάλισης Φωτοειδησεογράφων
και Εικονοληπτών Επικαίρων Τηλεόρασης – π. ΤΑΙΣΥΤ 124

α. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 124

β. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 126

γ. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 126

vi. Διατάξεις θεμελίωσης Τομέα Ασφάλισης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου –
π. ΤΑΑΞΤ ΤΑΙΣΥΤ 126

α. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 126

β. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 127

γ. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 128

vii. Διατάξεις θεμελίωσης Τομέα Σύνταξης Εφημεριδοπωλών και Υπαλλήλων
Πρακτορείου Αθηνών – π. ΤΣΕΥΠΑ 128

α. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 128

β. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 132

γ. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 132

viii. Διατάξεις θεμελίωσης Τομέα Σύνταξης Εφημεριδοπωλών και Υπαλλήλων
Πρακτορείου Θεσσαλονίκης – π. ΤΣΕΥΠΘ 132

α. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 132

β. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 135

γ. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 135

ix. Διατάξεις θεμελίωσης Τομέα Ασφάλισης Τεχνικών Τύπου Αθηνών
και Θεσσαλονίκης – π. ΤΑΤΤΑ και π. ΤΑΤΤΑΘ 135

α. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 135

β. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 139

γ. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 139

6. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης με διατάξεις π. ΝΑΤ 139

[Α. Σαρακινιώτη]

i. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 139

ii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 142

iii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 143

7. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης με διατάξεις π. ΟΓΑ 143

[Α. Νιφόρου]

i. Βασικές έννοιες 143

ii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 144

iii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 145

iv. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 146

v. Διατάξεις θεμελίωσης επικουρικής σύνταξης 147

8. Επικουρικοί Φορείς Ασφάλισης 148

[Α. Νιφόρου]

i. Σύσταση ΕΤΕΑΕΠ – Εντασσόμενοι φορείς 148

ii. Προϋποθέσεις επικουρικής σύνταξης 149

iii. Ειδικές προϋποθέσεις επικουρικής σύνταξης 149

iv. Συνταξιοδοτικές προϋποθέσεις π. ΕΤΕΑΜ 151

v. Μεταβατικές διατάξεις απονομής επικουρικής σύνταξης 152

vi. Σύσταση ΤΕΚΑ 153

vii. Διατάξεις απονομής επικουρικής σύνταξης ΤΕΚΑ 154

Γ. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης ασφαλισμένων μετά την 01/01/1993 157

[Α. Νιφόρου]

1. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης με διατάξεις π. Δημοσίου 157

i. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 157

ii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Ανικανότητας 160

iii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 160

2. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης με διατάξεις λοιπών Φορέων
Κοινωνικής Ασφάλισης 161

i. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος 161

ii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Αναπηρίας 164

iii. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Θανάτου Ασφαλισμένου 165

iv. Παραδείγματα 165

Δ. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο 170

[Α. Νιφόρου]

Ε. Κοινές Διατάξεις για τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης 174

[Α. Σαρακινιώτη]

1. Συνταξιοδότηση με τις διατάξεις του Ν. 612/1977 174

2. Συνταξιοδότηση συγγενών αναπήρων 175

3. Προϋποθέσεις απονομής δεύτερης σύνταξης 180

Στ. Δικαιούχοι Σύνταξης λόγω Θανάτου 182

[Α. Νιφόρου]

III. Λοιπά Συνταξιοδοτικά Θέματα

[Α. Νιφόρου]

Α. Διαδοχική ασφάλιση 187

1. Διαδοχική ασφάλιση μεταξύ φορέων, τομέων, λογαριασμών ή κλάδων
εντός e-ΕΦΚΑ 188

2. Διαδοχική ασφάλιση για τα πρόσωπα που προσλήφθηκαν για πρώτη φορά
στο Δημόσιο πριν την 1η/1/1983 189

3. Διαδοχική ασφάλιση μεταξύ φορέων, τομέων, λογαριασμών ή κλάδων
του e-ΕΦΚΑ & αντιστοίχων εκτός αυτού 190

4. Διαδοχική ασφάλιση μεταξύ επικουρικών φορέων, τομέων, λογαριασμών
ή κλάδων του e-ΕΦΚΑ & Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Α.)
υποχρεωτικής ασφάλισης 191

5. Διαδοχική ασφάλιση μεταξύ φορέων, τομέων, λογαριασμών ή κλάδων
του e-ΕΦΚΑ που χορηγούν εφάπαξ παροχή 192

6. Παραδείγματα 193

Β. Παράλληλη ασφάλιση - Παράλληλη απασχόληση 202

1. Διαδικασία 202

2. Παραδείγματα 204

Γ. Προαιρετική Ασφάλιση 208

1. Προαιρετική συνέχιση της ασφάλισης 208

2. Προαιρετική υπαγωγή στην ασφάλιση 212

Δ. Πλασματικοί χρόνοι ασφάλισης 214

1. Ιδιωτικός Τομέας, Ελεύθεροι επαγγελματίες, Αυτοτελώς Απασχολούμενοι,
Πρόσωπα υπαγόμενα στον ΟΓΑ 214

i. Χρόνοι που λογίζονται για όσους θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης
από 01/01/2011 214

ii. Χρόνοι που λογίζονται για όσους θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης
έως 31/12/2010 227

2. Δημόσιος τομέας 230

i. Χρόνοι που λογίζονται για όσους θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης
από 01/01/2011 230

ii. Χρόνοι που λογίζονται για όσους θεμελιώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης
έως 31/12/2010 233

3. Χρόνοι ειδικών κατηγοριών 235

4. Χρόνοι π. ΝΑΤ / π. ΚΕΑΝ 237

5. Χρόνοι σε φορείς επικουρικής ασφάλισης 239

6. Υπολειπόμενοι Χρόνοι για τη λήψη σύνταξης 241

7. Παραδείγματα 243

Ε. Απασχόληση συνταξιούχων 251

1. Έναρξη απασχόλησης από 28/02/2020 251

2. Έναρξη απασχόλησης από 13/05/2016 έως 27/02/2020 254

3. Έναρξη απασχόλησης έως 12/05/2016 255

IV. Υπολογισμός Συντάξεων

[Α. Σαρακινιώτη]

Α. Υπολογισμός Κύριας Σύνταξης 261

1. Εθνική Σύνταξη Γήρατος 263

i. Υπολογισμός Εθνικής Σύνταξης Γήρατος 264

α. Πλήρης Εθνική Σύνταξη 264

β. Μειωμένη εθνική σύνταξη 265

γ. Ειδικά Θέματα Εθνικής Σύνταξης 267

δ. Παραδείγματα Υπολογισμού Εθνικής Σύνταξης 269

ii. Σώρευση συντάξεων 272

iii. Συνταξιοδότηση με τις διατάξεις του Ν. 612/1977 ή με βάση τις διατάξεις
που παραπέμπουν σε αυτές 273

iv. Συνυπολογισμός πλασματικών χρόνων 273

2. Εθνική Σύνταξη Αναπηρίας 274

3. Ανταποδοτική Σύνταξη 275

i. Χρόνος ασφάλισης 279

ii. Συντάξιμες αποδοχές 279

iii. Ποσοστά αναπλήρωσης 291

iv. Δείκτης Τιμών Καταναλωτή 291

v. Πλασματικοί Χρόνοι 293

vi. Υπολογισμός προσαύξησης λόγω αυξημένου ασφαλίστρου ή
παράλληλου χρόνου 294

vii. Εισφορές Ειδικής Προσαύξησης 295

viii. Κλάδος Μονοσυνταξιούχων π. ΤΣΑΥ 297

ix. Κοινωνικοί Πόροι 299

x. Εργατικό Ατύχημα ή επαγγελματική νόσος 300

xi. Κατώτερο και ανώτατο όριο ποσού κύριας σύνταξης 301

xii. Αιτήσεις συνταξιοδότησης που υποβλήθηκαν από
13/5/2016 έως 31/12/2018 304

4. Παραδείγματα Υπολογισμού Κύριας Σύνταξης 306

5. Υπολογισμός Σύνταξης με Χρόνο Ασφάλισης στην Αλλοδαπή 346

Β. Υπολογισμός επικουρικών συντάξεων 349

1. Υπολογισμός επικουρικών συντάξεων γήρατος 349

i. Επικουρική σύνταξη ασφαλισμένων από 1/1/2014 352

ii. Επικουρική σύνταξη ασφαλισμένων μέχρι 31/12/2013, που καταθέτουν
αίτηση συνταξιοδότησης από 1/1/2015 και εφεξής, με έναρξη καταβολής
της σύνταξης από 1/1/2015 και εφεξής 354

2. Υπολογισμός επικουρικών συντάξεων αναπηρίας/θανάτου 362

i. Υπολογισμός της σύνταξης αναπηρίας 362

ii. Υπολογισμός της σύνταξης δικαιοδόχων από θάνατο ενεργού ασφαλισμένου 364

3. Παραδείγματα υπολογισμού Επικουρικής Σύνταξης 368

Γ. Υπολογισμός σύνταξης π. ΟΓΑ 389

1. Υπολογισμός κύριας σύνταξης π. ΟΓΑ 389

2. Υπολογισμός επικουρικής σύνταξης π. ΟΓΑ 396

3. Εξαγορά χρόνου στον κλάδο πρόσθετης ασφάλισης 396

4. Μείωση συντάξεων π. ΟΓΑ λόγω σώρευσης δικαιωμάτων σύνταξης 398

5. Παραδείγματα υπολογισμού κύριας σύνταξης π. ΟΓΑ 399

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

Παράρτημα Α΄

1. Φορείς Κύριας Ασφάλισης 417

2. Φορείς Επικουρικής Ασφάλισης 419

3. Ερευνητικά Κέντρα – Ινστιτούτα – Τεχνολογικοί Φορείς
Ν. 4310/2014, αρ. 13Α, όπως ισχύει 423

Παράρτημα B΄

Πίνακας 1: Θεμελίωση Άνδρες Δημοσίου 429

Πίνακας 2: Θεμελίωση Γυναίκες Δημοσίου 433

Πίνακας 3: Θεμελίωση Άνδρες ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 437

Πίνακας 4: Θεμελίωση Γυναίκες ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 441

Πίνακας 5: Θεμελίωση Άνδρες ΤΑΝ 445

Πίνακας 6: Θεμελίωση Γυναίκες ΤΑΝ 447

Πίνακας 7: Όρια ηλικίας μετά τον Ν. 4336/2015 451

Πίνακας 8: Νέοι σε ηλικία ασφαλισμένοι 453

Πίνακας 9: Ποσοστά αναπλήρωσης 455

Πίνακας 10: Εξέλιξη Ετήσιων Μεταβολών Γενικού Δείκτη Τιμών Καταναλωτή
(Έτος βάσης: 2020 = 100,0) 457

Πίνακας 11: Ράντες Επικουρικής 475

Πίνακας 12: Ανώτατο όριο ασφαλιστέων αποδοχών 489

Πίνακας 13: Δείκτης gk: Ετήσια μεταβολή της βάσης υπολογισμού
των εισφορών του έτους k 491

Αλφαβητικό ευρετήριο 493

I. Εισαγωγή - Βασικές έννοιες

Το παρόν έργο* αποτελεί συνοπτική αποτύπωση των συνταξιοδοτικών διατάξεων, των διατάξεων υπολογισμού κύριων και επικουρικών συντάξεων, καθώς και παραδειγμάτων εφαρμογής τους. Είναι δομημένο θεματικά σε τέσσερα Κεφάλαια, το αντικείμενο των οποίων καλύπτει το σύνολο σχεδόν της δαιδαλώδους ύλης των συνταξιοδοτικών διατάξεων θεμελίωσης και υπολογισμού, όπως έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα και περιλαμβάνει τις σημαντικές πρόσφατες νομοθετικές μεταρρυθμίσεις των Ν. 4387/2016, 4670/2020 και 4997/2022.

Ο Οδηγός αυτός αποτελεί μία εύχρηστη και ενημερωμένη μέθοδο θεμελίωσης και υπολογισμού κύριων και επικουρικών συντάξεων, ένα αντικείμενο που καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της καθημερινής εργασίας δικηγόρων και άλλων επαγγελματιών, οι οποίοι καλούνται να ερμηνεύσουν τη νομοθεσία και να την εφαρμόσουν στις υποθέσεις τους. Η έκδοση συμπληρώνεται από συγκεντρωτικούς πίνακες που αφορούν στις διατάξεις θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος καθώς και από πίνακες που σχετίζονται με τον υπολογισμό των συντάξεων.

Ακολούθως και προς διευκόλυνση του αναγνώστη παρατίθενται με ευσύνοπτο τρόπο οι βασικές έννοιες της κοινωνικής ασφάλισης, ώστε να καταστεί ακόμα πιο ευχερής η κατανόηση του περιεχομένου τους στο πλαίσιο της ανάλυσης των επιμέρους κεφαλαίων.

Θεμελίωση δικαιώματος: η ταυτόχρονη συμπλήρωση τόσο του ελάχιστου απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης όσο και του κατά περίπτωση ορίου ηλικίας (όπου αυτό απαιτείται).

Κατοχύρωση Δικαιώματος: η συμπλήρωση του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης, χωρίς τη συμπλήρωση του κατά περίπτωση ορίου ηλικίας ή το αντίστροφο.

Κύρια σύνταξη: το ποσό που καταβάλλεται μηνιαίως στους συνταξιούχους, ως αναπλήρωση του εισοδήματος, μετά την αποχώρησή τους από την ενεργό απασχόληση και αποτελείται από το άθροισμα της εθνικής και της ανταποδοτικής σύνταξης.

Εθνική σύνταξη: το ποσό της σύνταξης που χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Ανταποδοτική σύνταξη: το ποσό της σύνταξης, που αντιστοιχεί στην καταβολή ασφαλιστικών εισφορών βάσει των συντάξιμων αποδοχών, του χρόνου ασφάλισης και του ποσοστού αναπλήρωσης.

Επικουρική σύνταξη: το ποσό που καταβάλλεται μηνιαίως στους συνταξιούχους ως συμπληρωματική παροχή της κύριας σύνταξης, μετά την αποχώρησή τους από την ενεργό-

απασχόληση, κατόπιν καταβολής μηνιαίων ασφαλιστικών εισφορών ανεξάρτητων από τις εισφορές της κύριας σύνταξης.

Εφάπαξ παροχή: το ποσό που καταβάλλεται άπαξ στους συνταξιούχους μετά την αποχώρησή τους από την ενεργό απασχόληση, κατόπιν καταβολής ατομικών εισφορών πέραν των εισφορών κύριας και επικουρικής ασφάλισης.

Τυπική ασφάλιση: ο χρόνος ασφάλισης προσώπων που έχει πραγματοποιηθεί σε άλλον φορέα, κλάδο ή λογαριασμό από αυτόν στον οποίο θα έπρεπε, λογίζεται ότι διανύθηκε νόμιμα για όλες τις συνέπειες, εφόσον για αυτό το χρονικό διάστημα καταβλήθηκαν οι αναλογούσες εισφορές τις οποίες ο οργανισμός εισέπραττε χωρίς αμφισβήτηση. Η αρχή της τυπικής ασφάλισης κάμπτεται μόνο στην περίπτωση ρητής περί του αντιθέτου διάταξης ή διάταξης από το περιεχόμενο της οποίας συνάγεται σαφώς ότι δεν είναι ανεκτή, στα θέματα που αυτή ρυθμίζει, η εφαρμογή της πιο πάνω γενικής αρχής.

Προαιρετική ασφάλιση: η συνέχιση της ασφάλισης μετά τη διακοπή της ασφαλιστέας απασχόλησης ή ιδιότητας.

Διαδοχική ασφάλιση: η ασφάλιση που έχει πραγματοποιηθεί σε διαδοχικά χρονικά διαστήματα σε διαφορετικούς φορείς, τομείς, λογαριασμούς ή κλάδους.

Παράλληλη ασφάλιση: η ασφάλιση που έχει πραγματοποιηθεί σε δύο ή περισσότερους φορείς λόγω παροχής μισθωτής εργασίας ή λόγω άσκησης εκ παραλλήλου μισθωτής και αυτοτελούς ή ελεύθερου επαγγέλματος ή αγροτικής απασχόλησης σε διαφορετικούς φορείς, τομείς ή λογαριασμούς που εντάχθηκαν στον ΕΦΚΑ ή στο ΕΤΕΑ έως την έναρξη λειτουργίας τους.

Πολλαπλή ασφάλιση: η παροχή εργασίας σε περισσότερους του ενός εργοδότες ή ασφάλιση με διαφορετικές ιδιότητες στον ίδιο φορέα ή στο δημόσιο, εφόσον προβλεπόταν υποχρεωτική καταβολή περισσότερων της μιας ασφαλιστικών εισφορών.

Πολλαπλή απασχόληση: η πολλαπλή καταβολή εισφορών λόγω της εκ παραλλήλου άσκησης: α) μισθωτής εργασίας σε περισσότερους του ενός εργοδότες ή β) μισθωτής εργασίας και αυτοτελούς ή ελεύθερου επαγγέλματος ή αγροτικής απασχόλησης και γ) αυτοτελούς και ελεύθερου επαγγέλματος ή αγροτικού επαγγέλματος.

Ασφαλιστικός δεσμός: η υποχρέωση ύπαρξης ασφαλιστικής σχέσης με τον Οργανισμό που πρόκειται να απονείμει μειωμένη σύνταξη γήρατος.

Έναρξη συνταξιοδοτικού δικαιώματος: το δικαίωμα σύνταξης γήρατος αρχίζει από την πρώτη του επόμενου της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης μήνα, υπό την προϋπόθεση ότι κατά την ημερομηνία αυτή πληρούνται όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις συνταξιοδότησης. Σε αντίθετη περίπτωση, από την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται εκείνου κατά τον οποίο πληρούνται όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις. Το δικαίωμα σε σύνταξη λόγω θανάτου ασφαλισμένου ή συνταξιούχου αρχίζει από την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται της ημερομηνίας θανάτου. Η σύνταξη λόγω θανάτου καταβάλλεται αναδρομικά από την ημερομηνία αυτή και δεν μπορεί να ανατρέξει σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από 1 έτος πριν από το τέλος του μήνα που υποβάλλεται η αίτηση συνταξιοδότησης.

II. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης

Για την συμπλήρωση του χρόνου ασφάλισης λαμβάνεται υπόψη όλος ο χρόνος που διανύθηκε σε οποιοδήποτε φορέα κύριας ή επικουρικής ασφάλισης και αναλυτικά:

• Ο χρόνος πραγματικής ασφάλισης

• Ο χρόνος προαιρετικής ασφάλισης

• Ο χρόνος τυπικής ασφάλισης

• Ο χρόνος για τον οποίο έχουν καταβληθεί ασφαλιστικές εισφορές ακόμα και εάν δεν συνέτρεχαν οι νόμιμες προϋποθέσεις ασφάλισης.

• Οι πλασματικοί χρόνοι ασφάλισης

Στην περίπτωση θεμελίωσης μειωμένης σύνταξης γήρατος λόγω ορίου ηλικίας, επιβάλλεται μείωση 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται του ορίου ηλικίας για πλήρη σύνταξη.

A. Νομοθετικό Πλαίσιο

1. Θεμελίωση – Κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος

Στην κείμενη νομοθεσία γίνεται αναφορά στους όρους θεμελίωση και κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, πλήρους ή μειωμένης σύνταξης.

Θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος λόγω γήρατος, σημαίνει ότι έχουν συμπληρωθεί ταυτόχρονα τόσο οι ελάχιστες απαιτούμενες χρονικές προϋποθέσεις όσο και η απαιτούμενη από την νομοθεσία ηλικία. Από την ημερομηνία αυτή και μετά μπορεί να ασκηθεί το θεμελιωμένο δικαίωμα συνταξιοδότησης και να χορηγηθεί σύνταξη.

Κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος λόγω γήρατος, σημαίνει ότι οι ασφαλισμένοι έχουν την δυνατότητα να συνταξιοδοτηθούν κατά τον χρόνο που συμπληρώνουν:

• Είτε τις απαιτούμενες ημέρες ασφάλισης, οπότε κατοχυρώνουν το δικαίωμα συνταξιοδότησης στο όριο ηλικίας και με τις ημέρες ασφάλισης που έχουν καθοριστεί για το συγκεκριμένο έτος,

• Είτε την ηλικία, οπότε κατοχυρώνεται το δικαίωμα συνταξιοδότησης με τις ημέρες ασφάλισης και με το όριο ηλικίας που έχει καθοριστεί για το συγκεκριμένος έτος. Για τους ασφαλισμένους του π. ΙΚΑ ΕΤΑΜ, η περίπτωση αυτή αφορά στους ασφαλισμένους με 4.500 ΗΑ.

Με τις διατάξεις του άρθρου 10 του Ν. 3863/2010 και του άρθρου 6 του Ν. 3865/2010, αυξήθηκαν σταδιακά τα όρια ηλικίας και τα έτη ασφάλισης που ίσχυαν για την συνταξιοδότηση λόγω γήρατος, των ασφαλισμένων όλων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, ενώ με τις διατάξεις της υποπ. ΙΑ4 του Ν. 4093/2012 επήλθαν επιπλέον αλλαγές στις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.

Με το Ν. 4093/12 προβλέφθηκε ότι:

• για την συνταξιοδότηση από 1/1/2013 εφαρμόζονται οι προϋποθέσεις που προβλέπονταν από 1/1/2015 και εφεξής, όπως διαμορφώθηκαν με τις διατάξεις του άρθ. 10 του Ν. 3863/2010 και του άρθ. 6 του Ν. 3865/2010.

• ταυτόχρονα προστέθηκαν στα διαμορφούμενα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης 2 επιπλέον έτη ασφάλισης.

Σύμφωνα με τις διατάξεις της περ. 6 της υποπαρ. Ε3 της Παρ. Ε του αρθ. 2 του Ν. 4336/15 και της υπ’ αριθμ. Πρωτ. Φ.11321/οικ.47523/1570/2015 Υπουργικής Απόφασης, ισχύει ότι:

α. Από 1/1/2022, για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος απαιτούνται εναλλακτικά: 1. Η συμπλήρωση του 62 έτους της ηλικίας και η πραγματοποίηση 40 ετών ασφάλισης ή 2. Η συμπλήρωση του 67 έτους της ηλικίας και η πραγματοποίηση 15 ετών ασφάλισης

Για τη λήψη μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος απαιτείται η συμπλήρωση του 62 έτους της ηλικίας και η πραγματοποίηση 15 ετών ασφάλισης.

β. Μεταβάλλονται τα όρια ηλικίας για όσους δεν έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα έως 18/8/2015. Οι ασφαλισμένοι, συνταξιοδοτούνται με τη συμπλήρωση του νέου μεταβατικού ορίου ηλικίας όπως αυτό διαμορφώνεται κατά το ημερολογιακό έτος εντός του οποίου συμπληρώνεται το κατά περίπτωση όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, βάσει του προγενέστερου του Ν. 4336/2015 νομοθετικού πλαισίου. Για όσους έχουν θεμελιώσει δικαίωμα μέχρι την έναρξη ισχύος του Ν. 4336/15, δηλαδή έως 18/8/2015, εφαρμόζονται οι προηγούμενες ­διατάξεις.

Σύμφωνα με την ανωτέρω νομοθεσία λοιπόν, για τους ασφαλισμένους οι οποίοι μέχρι και τις 18/8/2015 δεν είχαν θεμελιώσει δικαίωμα πλήρους ή μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, αυξάνονται σταδιακά τα όρια ηλικίας έως την 1/1/2022, σύμφωνα με τους Πίνακες 1 και 2 (Παράρτημα Β΄, Πίνακας 7) της υπ’ αριθμ. Πρωτ. Φ. 11321/οικ.47523/1570/23.10.2015 Υπουργικής Απόφασης.

Στον Πίνακα 1 της Υ.Α., εμπίπτουν:

α) οι ασφαλισμένοι για τους οποίους, από τις προγενέστερες του Ν. 4336/2015 γενικές, ειδικές ή καταστατικές διατάξεις, προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση δικαιώματος συνταξιοδότησης μεγαλύτερος ή ίσος με 10.500 ΗΑ ή 35 έτη (εδ. α της παρ. 4 του αρ. 1 της ΥΑ)

β) οι ασφαλισμένοι για τους οποίους με βάση το προγενέστερο του Ν. 4336/2015 νομοθετικό πλαίσιο δεν προβλεπόταν όριο ηλικίας για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος λόγω γήρατος (εδ. β΄ της περ. γ της παρ. 3 του άρθρου 1 της ΥΑ)

γ) οι υπάλληλοι – λειτουργοί του Δημοσίου οι οποίοι έχουν συμπληρώσει: i) 25 έτη ασφάλισης έως 31/12/10 και μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με τη συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης, Χωρίς Όριο Ηλικίας (ΧΟΗ), εάν έχουν προσληφθεί στο Δημόσιο έως 31/12/82, με τη συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης, ΧΟΗ ή τη συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης, και του 58 έτους της ηλικίας τους, εάν έχουν προσληφθεί στο Δημόσιο από 01/01/83 και μετά, ii) 25 έτη ασφάλισης έως 31/12/11 και μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με τη συμπλήρωση 36 ετών ασφάλισης και τη συμπλήρωση του 58 έτους της ηλικίας τους, iii) 25 έτη ασφάλισης έως 31/12/12 και μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με τη συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης και τη συμπλήρωση του 59 έτους της ηλικίας τους.

Επομένως, ο Πίνακας 1 αφορά στους ασφαλισμένους που συνταξιοδοτούνται λόγω 35ετίας ή με 10.500 ΗΑ. Επίσης, αφορά στους ασφαλισμένους που συνταξιοδοτούνται ως σύζυγοι, γονείς ή αδελφοί ατόμων με αναπηρία, με 7.500 ΗΑ, κατηγορία η οποία δεν είχε όριο ηλικίας συνταξιοδότησης σύμφωνα με το άρθρο 37 του Ν. 3996/2011. Με το Ν. 4336/2015 (περ. β παρ. 2 υποπαρ. Ε3) θεσπίζεται ως όριο ηλικίας συνταξιοδότησης, για την εν λόγω κατηγορία, το 55 έτος και οι ανωτέρω ασφαλισμένοι ακολουθούν την εξέλιξη των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης του Πίνακα αυτού με κριτήριο το έτος κατά το οποίο συμπληρώνεται ο απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης, δηλαδή οι 7.500 ΗΑ.

Στον Πίνακα 2 της ΥΑ, εμπίπτουν:

α) οι ασφαλισμένοι που έχουν κατοχυρώσει ή κατοχυρώνουν μία εκ των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, των οποίων το καταληκτικό όριο ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης, όπως αυτό έχει καθοριστεί από προγενέστερες του Ν. 4336/2015 γενικές, ειδικές ή καταστατικές διατάξεις, είναι το 67 έτος.

β) οι ασφαλισμένοι για τους οποίους από τις προγενέστερες του Ν. 4336/2015 διατάξεις προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση δικαιώματος πλήρους συνταξιοδότησης μικρότερος από 10.500 Η.Α.

γ) όσοι έχουν κατοχυρώσει ή κατοχυρώνουν τις κατά περίπτωση προϋποθέσεις μειωμένης σύνταξης, η οποία ακολουθεί την αντίστοιχη τελικώς καταλήγουσα στο 67 έτος της ηλικίας προϋπόθεση πλήρους σύνταξης, καθώς και οι ασφαλισμένοι για τους οποίους από τις προγενέστερες του Ν. 4336/2015 διατάξεις, προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση δικαιώματος μειωμένης συνταξιοδότησης μικρότερος από 10.500 ημέρες ή 35 έτη ασφάλισης.

δ) οι υπάλληλοι – λειτουργοί του Δημοσίου οι οποίοι έχουν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης έως 31/12/12 και δεν έχουν συμπληρώσει το κατά περίπτωση ισχύον όριο ηλικίας μέχρι την 18/08/15, εφόσον δεν δύνανται να συνταξιοδοτηθούν με τη συμπλήρωση 35 ετών ασφάλισης.

Στις περιπτώσεις που τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης έως την έναρξη ισχύος του Ν. 4336/2015 δεν ορίζονταν σε ακέραια έτη, η νέα μεταβατική ηλικία συνταξιοδότησης που αντιστοιχεί στη στήλη «Ηλικία συνταξιοδότησης» των Πινάκων 1 και 2 διαμορφώνεται σύμφωνα με τους μαθηματικούς τύπους της παρ. 2 της εν λόγω ΥΑ, στον Πίνακα 3 (Παράρτημα Β΄, Πίνακας 7).

Οι Πίνακες 1 και 2 κατοχυρώνουν την ηλικία συνταξιοδότησης των ασφαλισμένων, η οποία καθορίζεται πλέον με βάση το ημερολογιακό έτος κατά το οποίο συμπληρώνουν την ηλικία που είχε καθοριστεί με βάση το προγενέστερο του Ν. 4336/2015 νομοθετικό πλαίσιο. Συνεπώς, εάν αυτή η κατά περίπτωση κατοχυρωμένη ηλικία συνταξιοδότησης, που αποτυπώνεται στους Πίνακες 1 και 2, συμπληρωθεί από την 1/1/22 και μετά, η θεμελίωση του δικαιώματος συνταξιοδότησης γίνεται με τη συμπλήρωση αυτής της κατοχυρωμένης ηλικίας. Εάν κατά την ημερομηνία αυτή δεν πληρούνται και οι ασφαλιστικές προϋποθέσεις, το δικαίωμα συνταξιοδότησης θεμελιώνεται με τη συμπλήρωση των προϋποθέσεων αυτών μεταγενέστερα.

Στην περίπτωση μειωμένης σύνταξης, η μείωση υπολογίζεται μέχρι τη συμπλήρωση του διαμορφούμενου, κατά περίπτωση, νέου ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης, σύμφωνα με τον Πίνακα 2 και 3. Πρακτικά, ο Πίνακας 1 δεν αξιοποιείται στην περίπτωση αυτή, δεδομένου ότι, σε αυτόν εμπίπτουν οι ασφαλισμένοι που συνταξιοδοτούνται λόγω 35ετίας ή με 10.500 ΗΑ ή ως σύζυγοι, γονείς ή αδελφοί ατόμων με αναπηρία, με 7.500 ΗΑ, κατηγορίες στις οποίες δεν χορηγείται μειωμένη σύνταξη. Από την ημερομηνία συμπλήρωσης του διαμορφούμενου, κατά περίπτωση, νέου ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης και μετά, διατηρείται μόνο το προβλεπόμενο από το άρθρο 145 παρ. 3 του Ν. 3655/2008 ποσοστό μείωσης, το οποίο επίσης υπολογίζεται σε σχέση με το διαμορφούμενο, κατά περίπτωση, νέο όριο ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης, σύμφωνα με τον Πίνακα 2, αλλά σε καμία περίπτωση δεν υπερβαίνει το ποσοστό μείωσης που αντιστοιχεί σε πέντε έτη (60 μήνες).

Όπου το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης λόγω γήρατος με πλήρη σύνταξη είχε ήδη καθοριστεί με την προϊσχύουσα του Ν. 4336/2015 νομοθεσία στο 67 έτος, η μείωση του ποσού της σύνταξης βάσει του άρθρου 145 παρ. 3 του Ν. 3655/2008 υπολογίζεται πάντα με βάση τη συμπλήρωση αυτής της ηλικίας, με την επιφύλαξη βέβαια της διατήρησης του μέγιστου χρονικού ανοίγματος της πενταετίας.

Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι όταν η στήλη «Ηλικία συνταξιοδότησης» του Πίνακα 2 παραπέμπει σε ηλικία μεγαλύτερη των 62 ετών, για το χρονικό διάστημα από 19/8/2015 μέχρι 31/12/2021, η ηλικία αυτή περιορίζεται στο 62 έτος.

Στις περιπτώσεις συνταξιοδότησης με 35 ή 37 έτη ασφάλισης, ΧΟΗ, για την εφαρμογή των Πινάκων 1 & 2 χρησιμοποιούνται τα έτη 58 & 55 αντίστοιχα.

Από τις ρυθμίσεις των νέων ορίων ηλικίας ρητώς εξαιρούνται:

• όσοι είχαν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μέχρι και την 18/8/2015 (παρ. 5 της υποπαρ. Ε3, άρθρο 4 Υ.Α.),

• οι υπαγόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, όπως αναφέρονται αναλυτικά κατά διάταξη στο άρθρο 3 της ως άνω ΥΑ, καθώς και στο με αρ. πρωτ. Φ. 80000/54411/1797/30.11.2015 έγγραφο του Υπουργείου Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης,

• όσοι συνταξιοδοτούνται είτε με βάση τις διατάξεις του Ν. 612/1977, είτε με βάση τις διατάξεις που παραπέμπουν σε αυτές (άρθρο 40 παρ. 8 του Ν. 1902/1990, άρθρο 16 παρ. 3 του Ν. 2227/1994, άρθρο 2 παρ. 2 του Ν. 3075/2002, άρθρο 5 παρ. 1, 3 του Ν. 3232/2004, άρθρο 61 παρ. 4 του Ν. 3518/2006, άρθρο 37 παρ. 4 του Ν. 3996/2011),

• οι μητέρες και οι χήροι πατέρες ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία τέκνων,

• οι ασφαλισμένοι που ήδη είχαν υπαχθεί απευθείας στα όρια ηλικίας των 62 και των 67 ετών με την προϊσχύουσα του Ν. 4336/2015 νομοθεσία, δηλαδή:

ασφαλισμένοι για πρώτη φορά από 1/1/1993 και εφεξής που συνταξιοδοτούνται με 12.000 ΗΑ (παρ. 10 του άρθρου 10 του Ν. 3863/2010 και υποπαράγραφος ΙΑ.4 της παραγράφου ΙΑ του άρθρου πρώτου του Ν. 4093/12)

ασφαλισμένοι για πρώτη φορά από 1/1/1993 και εξής, μητέρες και χήροι πατέρες ανήλικων παιδιών (παρ. 17, περ. ε΄, του άρθρου 10 του Ν. 3863/2010 και υποπαράγραφος ΙΑ.4 της παραγράφου ΙΑ του άρθρου πρώτου του Ν. 4093/12)

ασφαλισμένοι για πρώτη φορά από 1/1/1993 και εξής που συνταξιοδοτούνται με 4.500 ΗΑ σε ηλικία 67 και 62 ετών με πλήρη και μειωμένη σύνταξη αντίστοιχα (παρ.1 άρθρο 24 του Ν. 2084/1992 και υποπαράγραφος ΙΑ.4 της παραγράφου ΙΑ του άρθρου πρώτου του Ν. 4093/12)

άνδρες ασφαλισμένοι για πρώτη φορά πριν από 1/1/1993, που συνταξιοδοτούνται με 4.500 ΗΑ σε ηλικία 67 και 62 ετών με πλήρη και μειωμένη σύνταξη αντίστοιχα.

Σύμφωνα με τον ανωτέρω νόμο, στις περιπτώσεις που από την ισχύουσα μέχρι τις 18/08/2015 νομοθεσία δεν προβλεπόταν όριο ηλικίας για θεμελίωση δικαιώματος πλήρους ή μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, η σταδιακή αύξηση, σύμφωνα με τους παραπάνω πίνακες, αρχίζει από τις 19/08/2015 με όριο ηλικίας το 58 έτος, εφόσον η θεμελίωση δικαιώματος προβλέπεται με τη συμπλήρωση τουλάχιστον 35 ετών ασφάλισης ενώ σε κάθε άλλη περίπτωση με όριο ηλικίας το 55 έτος.

• οι τελούντες υπό αναστολή σύνταξης λόγω μη συμπλήρωσης του κατά περίπτωση ισχύοντος ηλικιακού ορίου, δηλαδή για αυτούς που είτε είχε εκδοθεί συνταξιοδοτική απόφαση μέχρι και 18/8/2015 είτε εκκρεμεί η συνταξιοδοτική απόφαση με αναστολή,

• το προσωπικό εσωτερικής φύλαξης και εξωτερικής φρούρησης των σωφρονιστικών καταστημάτων (υποπερ. εε της περ. β της παρ. 3 του αρ. 56 του Π.Δ. 169/07),

• οι υπάλληλοι των ΟΤΑ που απασχολούνται στη συγκομιδή και αποκομιδή, μεταφορά, διαλογή, επιστασία, καταστροφή απορριμάτων κλπ.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι διατηρείται επιφύλαξη και ως προς αυτά τα όρια ηλικίας, καθόσον γίνεται ευθεία και ρητή αναφορά στην παρ. 3 του άρθρου 11 του Ν. 3863/10, σύμφωνα με το οποίο τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, ανεξαρτήτως του χρόνου υπαγωγής στην ασφάλιση τα οποία προβλέπονται και στον συγκεκριμένο νόμο αλλά και σε γενικές ή καταστατικές διατάξεις, ανακαθορίζονται κατά την μεταβολή του προσδόκιμου ζωής του πληθυσμού της χώρας με σημείο αναφοράς την ηλικία των 65 ετών. Η ισχύς αρχίζει από 01/01/2021και ανακαθορίζεται ανά τριετία με κοινές αποφάσεις Υπουργών με βάση σχετικούς δείκτες της ΕΛΣΤΑΤ και EUROSTAT.

2. Έναρξη και λήξη συνταξιοδοτικού δικαιώματος

Για την άσκηση δικαιώματος σύνταξης λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου από τους ασφαλισμένους, απαιτείται η υποβολή αίτησης συνταξιοδότησης στον e-ΕΦΚΑ, τόσο για Κύρια όσο και για Επικουρική.

Έναρξη Συνταξιοδότησης

Το δικαίωμα σύνταξης γήρατος αρχίζει από την πρώτη του επόμενου της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης μήνα, υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται όλες οι νόμιμες προϋποθέσεις. Σε αντίθετη περίπτωση, το δικαίωμα αρχίζει από την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται εκείνου κατά τον οποίο πληρούνται οι νόμιμες προϋποθέσεις.

Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται, κατά περίπτωση, θα πρέπει να υποβληθούν έως το τέλος του μήνα που έπεται του μήνα υποβολής της αίτησης. Αν η προθεσμία παρέλθει άπρακτη, με υπαιτιότητα του ασφαλισμένου, η αίτηση απορρίπτεται.

Αν κατά την υποβολή της αίτησης διαπιστωθεί ότι ο ασφαλισμένος έχει οφειλές άνω των προβλεπόμεων από το αρ. 61 του Ν. 3863/10 ορίων, του χορηγείται προθεσμία 2 μηνών από την υποβολή της αίτησης για να εξοφλήσει το σύνολο ή μέρος των οφειλών του, ώστε να μειωθούν κάτω από τα όρια αυτά. Η ανωτέρω προθεσμία απεικονίζεται στο αποδεικτικό κατάθεσης της ηλεκτρονικής αίτησης συνταξιοδότησης και επέχει θέση γνωστοποίησης της σχετικής οφειλής. Ως ημερομηνία κοινοποίησης θεωρείται η ημερομηνία υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης. Εφόσον ο ασφαλισμένος ενεργήσει εντός της δίμηνης προθεσμίας, η απονομή της σύνταξης ανατρέχει στην πρώτη ημέρα του πρώτου μήνα που έπεται εκείνου της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης. Σε αντίθετη περίπτωση, η αίτηση απορρίπτεται.

Αν για την απονομή σύνταξης απαιτείται η απόδειξη του ποσοστού αναπηρίας, η επεξεργασία της αίτησης αρχίζει μόλις προσκομισθεί ή ληφθεί με οποιονδήποτε τρόπο η σχετική

απόφαση του ΚΕΠΑ. Η απονομή της σύνταξης ανατρέχει στην πρώτη ημέρα του πρώτου μήνα που έπεται εκείνου της υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης.

Για τα πρόσωπα για τα οποία απαιτείται από την κείμενη νομοθεσία η λύση της υπαλληλικής σχέσης ή η διαγραφή από τις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού Σώματος, προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν λόγω γήρατος, η προϋπόθεση αυτή εξακολουθεί να ισχύει.

Το δικαίωμα σε σύνταξη λόγω θανάτου ασφαλισμένου ή συνταξιούχου αρχίζει από την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται της ημερομηνίας θανάτου. Η σύνταξη λόγω θανάτου καταβάλλεται αναδρομικά από την ημερομηνία αυτή και δεν μπορεί να ανατρέξει σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από ένα έτος πριν από το τέλος του μήνα που υποβάλλεται η αίτηση συνταξιοδότησης.

Το δικαίωμα σύνταξης στους δικαιούχους ασφαλισμένου ή συνταξιούχου, που κηρύσσεται σε αφάνεια με τελεσίδικη δικαστική απόφαση, αρχίζει από την πρώτη ημέρα του επόμενου μήνα από το χρόνο έναρξης της αφάνειας, όπως αυτός προσδιορίζεται στη δικαστική απόφαση. Η καταβολή της σύνταξης δεν μπορεί να ανατρέξει σε χρόνο απώτερο του ενός έτους από την υποβολή της αίτησης.

Λήξη Συνταξιοδότησης

Το δικαίωμα σε σύνταξη λήγει:

α. στη σύνταξη λόγω γήρατος, στο τέλος του μήνα κατά τον οποίο επήλθε ο θάνατος του συνταξιούχου,

β. στη σύνταξη λόγω θανάτου, στο τέλος του μήνα κατά τον οποίο επήλθε ο θάνατος ή τελέστηκε γάμος ή συνάφθηκε σύμφωνο συμβίωσης του δικαιούχου της σύνταξης ή από τότε που, με νεότερη κρίση της υγειονομικής επιτροπής, έπαυσε η ανικανότητα προς εργασία

γ. στο τέλος του μήνα κατά τον οποίο συμπληρώνεται το κατά περίπτωση ηλικιακό όριο, όταν προβλέπεται λήξη του δικαιώματος με τη συμπλήρωση ηλικιακού ορίου.

Έναρξη – Λήξη Συνταξιοδότησης λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο

Το δικαίωμα σε σύνταξη λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο αρχίζει από την ημέρα υποβολής της αίτησης συνταξιοδότησης, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης, εκτός εάν η αρμόδια υγειονομική επιτροπή του ΚΕ.Π.Α., που πιστοποιεί το ποσοστό ασφαλιστικής αναπηρίας του ασφαλισμένου, ορίσει ότι η ισχύς της πιστοποίησης αναπηρίας εκκινεί σε μεταγενέστερο χρονικό σημείο. Σε αυτή την περίπτωση, το δικαίωμα σε σύνταξη αρχίζει από την ημερομηνία ισχύος της πιστοποίησης αναπηρίας.

Το δικαίωμα σε σύνταξη λόγω αναπηρίας από κοινή νόσο παύει:

α) την επομένη της λήξης της ισχύος της πιστοποίησης, βάσει της οποίας πιστοποιήθηκε η αναπηρία του δικαιούχου, αν αυτή δεν παρατάθηκε ή δεν εκδόθηκε νέα πιστοποίηση βάσει της οποίας πιστοποιείται το ελάχιστο ποσοστό αναπηρίας που αποτελεί προϋπόθεση για τη χορήγηση της σύνταξης λόγω αναπηρίας, ή

β) αν διαπιστωθεί, βάσει νεότερης πιστοποίησης, ότι το ποσοστό αναπηρίας του δικαιούχου είναι μικρότερο από το ελάχιστο ποσοστό αναπηρίας που αποτελεί προϋπόθεση για τη χορήγηση της καταβαλλόμενης σύνταξης λόγω αναπηρίας.

Έναρξη – Λήξη Συνταξιοδότησης σε Επικουρικούς φορείς εντός e-ΕΦΚΑ

Τα ανωτέρω εφαρμόζονται αναλογικά για την έναρξη και λήξη του δικαιώματος επικουρικής σύνταξης και στον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ. Προϋπόθεση για την έναρξη καταβολής της επικουρικής σύνταξης είναι η προηγούμενη συνταξιοδότηση από τον φορέα κύριας ασφάλισης.

Κατ’ εξαίρεση, η καταβολή της επικουρικής σύνταξης λόγω γήρατος, θανάτου ή αναπηρίας από τον Κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης του e-ΕΦΚΑ, αρχίζει από την ημερομηνία έναρξης καταβολής της κύριας σύνταξης, εφόσον κατά την ημερομηνία αυτή πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση επικουρικής σύνταξης και η αίτηση έχει υποβληθεί μέσα σε 3 μήνες από την ημερομηνία κοινοποίησης της απόφασης για την απονομή της κύριας σύνταξης.

B. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης ασφαλισμένων έως την 31/12/1992

1. Προϋποθέσεις Συνταξιοδότησης με διατάξεις π. Δημοσίου

Ως θεμελίωση δικαιώματος σε σύνταξη από το Δημόσιο, εννοείτο η συμπλήρωση του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης και δεν απαιτείτο η ταυτόχρονη συμπλήρωση του εκάστοτε ορίου ηλικίας.

Με την εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 4387/16, για τη θεμελίωση δικαιώματος στο Δημόσιο, απαιτείται πλέον η ταυτόχρονη συμπλήρωση του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης και του εκάστοτε ορίου ηλικίας.

i. Διατάξεις θεμελίωσης λόγω Γήρατος

α. Παλαιοί ασφαλισμένοι στο Δημόσιο έως 31/12/1982

Άνδρες

Οι ασφαλισμένοι της κατηγορίας αυτής δικαιούνται σύνταξη:

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης, έως 31/12/97 και το 55 έτος της ηλικίας τους

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης από 01/01/98 έως και 31/12/10 και το 60 έτος της ηλικίας τους, προσαυξανόμενο κατά ένα εξάμηνο για κάθε ημερολογιακό έτος, από 01/01/1998 και μέχρι τη συμπλήρωση του 65 έτους. Με τη συμπλήρωση του 60 έτους, δικαιούνται τη λήψη μειωμένης σύνταξης. Η μείωση ανέρχεται σε 1/267 για κάθε μήνα που υπολείπεται μέχρι τη συμπλήρωση του απαιτούμενου ορίου ηλικίας για λήψη πλήρους σύνταξης. Από 22/07/10, η μείωση ανέρχεται σε 1/200.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης το 2011 και το 61 έτος της ηλικίας τους. Το όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη διαμορφώνεται σε 56 έτη.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης το 2012 και το 63 έτος της ηλικίας τους. Το όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη διαμορφώνεται σε 58 έτη.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης μετά την 01/01/2013 και το 67 έτος της ηλικίας τους. Το όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη διαμορφώνεται σε 62 έτη. Η διάταξη αυτή παρέλκει, καθώς σε αυτά τα όρια είναι δυνατή η συνταξιοδότηση με 15 έτη ασφάλισης.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης μέχρι την 31/12/97 και στη συνέχεια διένυσαν 7 έτη πλήρους πραγματικής υπηρεσίας, δηλαδή είχαν συνολικά 32 έτη ασφάλισης, χωρίς όριο ηλικίας.

Αν είχαν συμπληρώσει τα 25 έτη ασφάλισης, από 01/01/98 και μετά, προστίθεται ένα εξάμηνο για κάθε ημερολογιακό έτος και μέχρι τη συμπλήρωση 35 ετών.

Από την 01/01/2003 ο συνολικά απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης έχει διαμορφωθεί σε 35 έτη.

Άνδρες με ανήλικο παιδί

Οι ασφαλισμένοι της κατηγορίας αυτής δικαιούνται σύνταξη:

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης, το 2011 και το 52 έτος της ηλικίας τους.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης, το 2012 και το 55 έτος της ηλικίας τους.

Παράλληλα με τις ανωτέρω προϋποθέσεις θα πρέπει να συντρέχει και η ανηλικότητα του παιδιού.

Η διάταξη αυτή έχει ισχύ από 01/01/2011 έως 31/12/12. Πριν και μετά τις ημερομηνίες αυτές ισχύουν οι γενικές διατάξεις περί ανδρών.

Άνδρες με ανίκανο παιδί ή ανίκανο σύζυγο

Οι ασφαλισμένοι της κατηγορίας αυτής αν έχουν παιδί ή σύζυγο ανίκανο για την άσκηση κάθε βιοποριστικού επαγγέλματος, κατά ποσοστό εξήντα επτά τοις εκατό (67%) και άνω, δικαιούνται σύνταξη αν συμπλήρωσαν 25 έτη ασφάλισης, από 01/01/11 και εφεξής και το 50 έτος της ηλικίας τους.

Η ανικανότητα κρίνεται με απόφαση της ΑΣΥΕ.

Άνδρες με τρία παιδιά

Οι ασφαλισμένοι της κατηγορίας αυτής αν είναι χήροι ή διαζευγμένοι και έχουν την επιμέλεια των ανήλικων ή ανίκανων τέκνων δικαιούνται σύνταξη:

Αν είχαν συμπληρώσει 20 έτη ασφάλισης, έως 31/12/10, χωρίς όριο ηλικίας.

Από 01/01/11, δεν απαιτείται η χηρεία ή η επιμέλεια των παιδιών και οι προϋποθέσεις ­διαμορφώνονται ως εξής:

Αν είχαν συμπληρώσει 20 έτη ασφάλιση το 2011 και συνολικά 21 έτη ασφάλισης και το 52 έτος της ηλικίας τους.

Αν είχαν συμπληρώσει 20 έτη ασφάλιση το 2012 και συνολικά 23 έτη ασφάλισης και το 55 έτος της ηλικίας τους.

Σε περίπτωση που ασφαλισμένος συμπλήρωσε τις προϋποθέσεις έως 31/12/10 και θέλει να κάνει χρήση των διατάξεων αυτών, μπορεί να υποβάλει αίτηση την 01/01/11 και το σχετικό δικαίωμα θα έχει έναρξη από την συγκεκριμένη ημερομηνία.

Γυναίκες άγαμες ή διαζευγμένες ή χήρες χωρίς ή με ενήλικα παιδιά

Οι ασφαλισμένες της κατηγορίας αυτής δικαιούνται σύνταξη:

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης, έως 31/12/97 και το 53 έτος της ηλικίας τους

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης από 01/01/98 έως και 31/12/10 και το 58 έτος της ηλικίας τους, προσαυξανόμενο κατά ένα εξάμηνο για κάθε ημερολογιακό έτος, από 01/01/1998 και μέχρι τη συμπλήρωση του 65 έτους. Με τη συμπλήρωση του 60 έτους, δικαιούνται τη λήψη μειωμένης σύνταξης. Η μείωση ανέρχεται σε 1/267 για κάθε μήνα που υπολείπεται μέχρι τη συμπλήρωση του απαιτούμενου ορίου ηλικίας για λήψη πλήρους σύνταξης. Από 22/07/10, η μείωση ανέρχεται σε 1/200.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης το 2011 και το 61 έτος της ηλικίας τους. Το όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη διαμορφώνεται σε 56 έτη.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης το 2012 και το 63 έτος της ηλικίας τους. Το όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη διαμορφώνεται σε 58 έτη.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης μετά την 01/01/2013 και το 67 έτος της ηλικίας τους. Το όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη διαμορφώνεται σε 62 έτη. Η διάταξη αυτή παρέλκει, καθώς σε αυτά τα όρια είναι δυνατή η συνταξιοδότηση με 15 έτη ασφάλισης.

Γυναίκες έγγαμες με ενήλικα ή με έγγαμα παιδιά ή χωρίς παιδιά και διαζευγμένες ή χήρες ή άγαμες μητέρες με ενήλικα άγαμα παιδιά

Οι ασφαλισμένες της κατηγορίας αυτής δικαιούνται σύνταξη:

Αν είχαν συμπληρώσει 15 έτη ασφάλισης, έως 31/12/92 και το 53 έτος της ηλικίας τους.

Αν είχαν συμπληρώσει τα 15 έτη ασφάλισης, από 01/01/93 και εφεξής, προστίθεται ένα εξάμηνο για κάθε ημερολογιακό έτος και μέχρι τη συμπλήρωση 17 ετών και 6 μηνών, ενώ το ηλικιακό όριο παραμένει αμετάβλητο.

Αν είχαν συμπληρώσει τα 17 έτη και 6 μήνες υπηρεσίας, από 01/01/98 έως 31/12/10 και το 58 έτος της ηλικίας τους, προσαυξανόμενο κατά ένα εξάμηνο από 01/01/98 και για κάθε ημερολογιακό έτος έως τη συμπλήρωση του 60 έτους.

Αν είχαν συμπληρώσει τα 17 έτη και 6 μήνες υπηρεσίας, το 2011 και το 61 έτος της ηλικίας τους. Με τη συμπλήρωση του 56 έτους της ηλικίας τους δύνανται να λάβουν μειωμένη σύνταξη.

Αν είχαν συμπληρώσει τα 17 έτη και 6 μήνες υπηρεσίας, το 2012 και το 63 έτος της ηλικίας τους. Με τη συμπλήρωση του 58 έτους της ηλικίας τους δύνανται να λάβουν μειωμένη σύνταξη.

Η μείωση στις ανωτέρω περιπτώσεις ανέρχεται σε 1/200 για κάθε μήνα που υπολείπεται μέχρι τη συμπλήρωση του απαιτούμενου ορίου ηλικίας για λήψη πλήρους σύνταξης.

Αν είχαν συμπληρώσει 15 έτη ασφάλισης έως 31/12/92 και στη συνέχεια διένυσαν 7 έτη πλήρους πραγματικής υπηρεσίας, δηλαδή είχαν συνολικά 22 έτη ασφάλισης, χωρίς όριο ηλικίας.

Αν είχαν συμπληρώσει τα 15 έτη ασφάλισης, από 01/01/93 και εφεξής, προστίθεται ένα εξάμηνο για κάθε ημερολογιακό έτος και μέχρι τη συμπλήρωση 17 ετών και 6 μηνών, τα οποία με την προσθήκη των ανωτέρω 7 ετών διαμορφώνονται σε 24 έτη και 6 μήνες.

Αν είχαν συμπληρώσει τα 24 έτη και 6 μήνες μετά την 31/12/10, ο συνολικά απαιτούμενος χρόνος ασφάλισης έχει διαμορφωθεί σε 27 έτη και 6 μήνες.

Γυναίκες με ανήλικο παιδί

Οι ασφαλισμένες της κατηγορίας αυτής δικαιούνται σύνταξη:

Αν είχαν συμπληρώσει 15 έτη ασφάλισης, έως 31/12/92 και το 42 έτος της ηλικίας τους

Αν είχαν συμπληρώσει τα 15 έτη ασφάλισης, από 01/01/93 και εφεξής, προστίθεται ένα εξάμηνο για κάθε ημερολογιακό έτος και μέχρι τη συμπλήρωση 17 ετών και 6 μηνών καθώς και ένα εξάμηνο για κάθε ημερολογιακό έτος μέχρι τη συμπλήρωση του 44,5 έτους της ηλικίας τους. (Το έτος συμπλήρωσης της 15ετίας καθορίζει τον τελικό συνολικό χρόνο ασφάλισης και την ηλικία).

Αν είχαν συμπληρώσει τα 17 έτη και 6 μήνες υπηρεσίας, από 01/01/98 έως 31/12/10 και το 50 έτος της ηλικίας τους.

Αν είχαν συμπληρώσει τα 17 έτη και 6 μήνες υπηρεσίας, το 2011 και το 52 έτος της ηλικίας τους.

Αν είχαν συμπληρώσει τα 17 έτη και 6 μήνες υπηρεσίας, το 2012 και το 55 έτος της ηλικίας τους.

Γυναίκες με ανίκανο παιδί ή ανίκανο σύζυγο

Οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης αυτής της κατηγορίας ασφαλισμένων είναι ίδιες με αυτές που ισχύουν για τις μητέρες με ανήλικο παιδί.

Αν είχαν συμπληρώσει 17 έτη και 6 μήνες ασφάλιση από 01/01/11 και εφεξής δικαιούνται σύνταξη στο 50 έτος της ηλικίας τους.

Η ανικανότητα κρίνεται με απόφαση της ΑΣΥΕ.

Γυναίκες με τρία παιδιά

Οι ασφαλισμένες της κατηγορίας δικαιούνται σύνταξη:

Αν είχαν συμπληρώσει 20ετή συντάξιμη υπηρεσία, έως 31/12/10, χωρίς όριο ηλικίας.

Αν είχαν συμπληρώσει 20 έτη υπηρεσίας το 2011, δύνανται να συνταξιοδοτηθούν με την συμπλήρωση 21 ετών υπηρεσίας και του 52 έτους της ηλικίας τους.

Αν είχαν συμπληρώσει 20 έτη υπηρεσίας το 2012, δύνανται να συνταξιοδοτηθούν με την συμπλήρωση 23 ετών υπηρεσίας και του 55 έτους της ηλικίας τους.

β. Παλαιοί ασφαλισμένοι στο Δημόσιο από 01/01/1983

Άνδρες και γυναίκες

Οι ασφαλισμένοι της κατηγορίας αυτής δικαιούνται σύνταξη:

Αν είχαν συμπληρώσει 37 έτη ασφάλισης, έως 31/12/10 χωρίς όριο ηλικίας

Αν είχαν συμπληρώσει 35 έτη ασφάλισης, έως 31/12/10 και το 58 έτος της ηλικίας τους

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης, έως 31/12/10 και συνολικά 37 έτη ασφάλισης, χωρίς όριο ηλικίας.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης έως 31/12/10 και συνολικά 35 έτη ασφάλισης και το 58 έτος της ηλικίας τους.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης, το 2011 και συνολικά 36 έτη ασφάλισης και το 58 έτος της ηλικίας τους.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης το 2012 και συνολικά 37 έτη ασφάλισης και το 59 έτος της ηλικίας τους.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης μετά την 01/01/2013 και συνολικά 40 έτη ασφάλισης και το 62 έτος της ηλικίας τους.

Άνδρες

Οι ασφαλισμένοι της κατηγορίας αυτής δικαιούνται σύνταξη:

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης έως 31/12/10 και το 60 έτος της ηλικίας τους, προσαυξανόμενο κατά ένα εξάμηνο για κάθε ημερολογιακό έτος, από 01/01/1998 και μέχρι τη συμπλήρωση του 65 έτους. Με τη συμπλήρωση του 60 έτους, δικαιούνται τη λήψη μειωμένης σύνταξης. Η μείωση ανέρχεται σε 1/267 για κάθε μήνα που υπολείπεται μέχρι τη συμπλήρωση του απαιτούμενου ορίου ηλικίας για λήψη πλήρους σύνταξης. Από 22/07/10, η μείωση ανέρχεται σε 1/200.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης το 2011 και το 61 έτος της ηλικίας τους. Το όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη διαμορφώνεται σε 56 έτη.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης το 2012 και το 63 έτος της ηλικίας τους. Το όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη διαμορφώνεται σε 58 έτη.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης μετά την 01/01/2013 και το 67 έτος της ηλικίας τους. Το όριο ηλικίας για μειωμένη σύνταξη διαμορφώνεται σε 62 έτη. Η διάταξη αυτή παρέλκει, καθώς σε αυτά τα όρια είναι δυνατή η συνταξιοδότηση με 15 έτη ασφάλισης.

Άνδρες με ανήλικο παιδί

Οι ασφαλισμένοι της κατηγορίας αυτής δικαιούνται σύνταξη:

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης, το 2011 και το 52 έτος της ηλικίας τους.

Αν είχαν συμπληρώσει 25 έτη ασφάλισης, το 2012 και το 55 έτος της ηλικίας τους.

Παράλληλα με τις ανωτέρω προϋποθέσεις θα πρέπει να συντρέχει και η ανηλικότητα του παιδιού.

Η διάταξη αυτή έχει ισχύ από 01/01/2011 έως 31/12/2012. Πριν και μετά τις ημερομηνίες αυτές ισχύουν οι γενικές διατάξεις περί ανδρών.