Back to Top
ΟΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στη λειτουργία του πολιτεύματος και της δικαιοσύνης
Κωδικός Προϊόντος:
16836
- Έκδοση: 2019
- Σχήμα: 17x24
- Βιβλιοδεσία: Εύκαμπτη
- Σελίδες: 272
- ISBN: 978-960-622-709-7
- Δείτε ένα απόσπασμα
- Black friday εκδόσεις: 30%
Το έτος 2009 υπήρξε ένα ιδιαίτερα κρίσιμο έτος για την Ελλάδα, καθώς εκδηλώθηκε εκρηκτικά μία πρωτοφανής κρίση χρέους, που με την σειρά της είχε αντίκτυπο και στην συνταγματική τάξη της χώρας, όπως συνέβη άλλωστε και σε άλλες χώρες της ΕΕ με υψηλά ελλείμματα και χρέη. Οι δυσμενείς εξελίξεις του 2009 χαρακτηρίστηκαν από τις αποκαλύψεις ότι τα εγχώρια δημοσιονομικά μεγέθη είχαν εκτροχιαστεί και ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας έκλεισε για το έτος σε ποσοστό σχεδόν τριπλάσιο του προβλεπόμενου και σε επίπεδα πολύ πάνω από αυτά που θα καθιστούσαν βιώσιμο το δημόσιο χρέος. Τα δυσθεώρητα ύψη, στα οποία είχε ανέλθει το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας κατέστησαν μη βιώσιμο το χρέος της, δεδομένου ότι ήταν πλέον αδύνατη η χρηματοδότηση του τρέχοντος δημοσιονομικού ελλείμματος και η αναχρηματοδότηση του χρέους, έπειτα μάλιστα και από αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής αξιολόγησης της χώρας διεθνώς και μετά την άρνηση των αγορών στις αρχές του 2010 να δανείσουν την ελληνική Κυβέρνηση με λογικά επιτόκια. Συνέπεια ήταν ο άμεσος κίνδυνος στάσης πληρωμών του Ελληνικού Δημοσίου, ο οποίος τελικά αναχαιτίστηκε λόγω της χρηματοδότησης από έναν νεοπαγή διεθνή «Μηχανισμό Στήριξης», την ενεργοποίηση του οποίου ζήτησε η Ελλάδα στις 23.4.2010. Ο κίνδυνος αυτός, αν και αφορούσε κατ΄ αρχήν μόνο την Ελλάδα, ήταν κίνδυνος και για την ζώνη του ευρώ, ενδεχομένως μάλιστα για την αξιοπιστία του ίδιου του ευρώ. Το γεγονός αυτό δικαιολογεί άλλωστε την άμεση και αποφασιστική αντίδραση της Ευρώπης.
Εντός αυτού του πλαισίου, χαρακτηριστική είναι η επανειλημμένη χρήση από τις Κυβερνήσεις των διαδικαστικών διατάξεων των παραγράφων 4 και 5 του άρθρου 76 του Συντάγματος για την ψήφιση πληθώρας νομοθετημάτων με την διαδικασία του επείγοντος και του κατεπείγοντος. Η αίσθηση παραμερισμού του Κοινοβουλίου μάλιστα στο πλαίσιο αυτό επιδεινώθηκε από το ότι τα υπό ψήφιση σχέδια νόμου ήταν «πολυνομοσχέδια», εμπεριείχαν δηλαδή πλήθος ετερόκλητων μεταξύ τους διατάξεων. Λόγω δε των ασφυκτικών χρονικών περιθωρίων που καταλείπονταν για την ψήφισή τους περιόριζαν δραστικά την δυνατότητα των βουλευτών να τα μελετήσουν, να τα επεξεργαστούν και να τα ελέγξουν ουσιαστικά. Στις περιπτώσεις αυτές ο ρόλος του Κοινοβουλίου κατέληξε συχνά τυπικά επικυρωτικός των αποφάσεων της Κυβέρνησης. Συστηματικότατη επίκληση από μέρους των οργάνων της εκτελεστικής εξουσίας έγινε και των «εκτάκτων περιπτώσεων επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης» για την ενεργοποίηση της διαδικαστικής διάταξης της παραγράφου 1 του άρθρου 44 του Συντάγματος. Αποτέλεσμα ήταν η αλλεπάλληλη έκδοση πολλών δεκάδων Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου για την ρύθμιση θεμάτων γενικού ενδιαφέροντος -αποδοχών δημοσίων υπαλλήλων, περικοπών δημοσίων δαπανών, ιδιωτικοποιήσεων κ.λπ.-, που υπό ομαλές συνθήκες θα αποτελούσαν ύλη του νομοθέτη και όχι της εκτελεστικής εξουσίας.
Με αυτούς ιδίως τους τρόπους, οι οποίοι θα αναπτυχθούν στην οικεία (πρώτη) ενότητα, κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης η έκτακτη νομοθετική λειτουργία της εκτελεστικής εξουσίας από εξαίρεση έγινε κανόνας σε τέτοιο βαθμό, ώστε να γίνεται δικαιολογημένα λόγος για «νομοθετούσα κυβέρνηση».
Και ο ρόλος και λόγος του δικαστή επηρεάστηκαν όμως από τα νέα δεδομένα που έφερε η οικονομική κρίση στην πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας.
Όλα τα παραπάνω αναλύονται στην παρούσα μελέτη, η οποία έχει ως αντικείμενο την εκτίμηση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στη λειτουργία του πολιτεύματος και της δικαιοσύνης.
| Πρόλογος Γ. Δρόσου | Σελ. 9 |
| Πρόλογος συγγραφέα | Σελ. 11 |
| Κυριότερες συντομογραφίες | Σελ. 31 |
| ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ | |
| Από την περίοδο της πολιτειακής ομαλότητας | |
| στην ταραγμένη περίοδο της κρίσης | Σελ. 35 |
| ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΡΩΤΗ | |
| Οι επιπτώσεις των μνημονίων στην παραγωγή της κυβερνητικής πολιτικής και την άσκηση της νομοθετικής εξουσίας | |
| I. Εισαγωγικά | Σελ. 49 |
| ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ | |
| II. Οι δεσμεύσεις των μνημονίων και ο πολιτειακός ρόλος | |
| της κυβέρνησης για τον καθορισμό της γενικής πολιτικής | |
| του κράτους | Σελ. 49 |
| 1. Δημοσιονομική διακυβέρνηση εντός της ΕΕ και εθνικές αναγκαστικές συναινέσεις | Σελ. 52 |
| i) Δημοσιονομική επιτήρηση από την ΕΕ | Σελ. 52 |
| ii) Δημοσιονομική προσαρμογή από τις ελληνικές Κυβερνήσεις | Σελ. 55 |
| 2. Η αναζήτηση δημοκρατικού αντικρίσμαστος της δημοσιονομικής | |
| πολιτικής - Το δημοψήφισμα του 2015 | Σελ. 59 |
| 3. Συμπερασματικές παρατηρήσεις | Σελ. 64 |
| ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ | |
| ΙΙI. Οι έκτακτες οικονομικές συνθήκες και η επιρροή τους | |
| στην άσκηση της νομοθετικής λειτουργίας | Σελ. 66 |
| 1. Εισαγωγικά | Σελ. 66 |
| 2. Η κοινοβουλευτική διαδικασία μεταξύ σφύρας και άκμονος | Σελ. 68 |
| 3. Η ενίσχυση του ρόλου του κανονιστικού νομοθέτη - | |
| Οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου | Σελ. 72 |
| 4. Αποτίμηση των επιπτώσεων της κρίσης στην λειτουργία της Βουλής | Σελ. 75 |
| ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΕΥΤΕΡΗ | |
| Οι συνταγματικές ερμηνείες στην νομολογία των διοικητικών δικαστηρίων την περίοδο της οικονομικής κρίσης | |
| I. Εισαγωγικά | Σελ. 83 |
| ΙΙ. Βασικά χαρακτηριστικά της νομολογίας της κρίσης | Σελ. 86 |
| ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ | |
| ΙΙΙ. Ο οριακός δικαστικός έλεγχος της δημοσιονομικής | |
| και φορολογικής πολιτικής | Σελ. 96 |
| 1. Μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής | Σελ. 97 |
| i) Δικαστικές αποφάσεις με γενικότερο ενδιαφέρον | |
| (ΣτΕ Ολ 668/2012, ΕΔΔΑ Κουφάκη, ΑΔΕΔΥ κατά Ελλάδος κ.α.) | Σελ. 97 |
| ii) Δικαστικές αποφάσεις στο πεδίο δημοσιοϋπαλληλικού δικαίου | |
| (ΣτΕ Ολ 1540/2013, ΣτΕ Ολ 3354/2013, ΣτΕ Ολ 1900/2014, | |
| ΣτΕ Ολ 3170/2014, ΣτΕ Ολ 16/2015, ΣτΕ Ολ 2151/2015, | |
| ΣτΕ Ολ 1901/2014) | Σελ. 107 |
| iii) Ειδικά μισθολόγια (ΣτΕ Ολ 2192/2014 & Ολ 4741/2014, Ειδικό Δικαστήριο 88/2013, ΣτΕ Ολ 3177/2014, ΣτΕ Ολ 3405-6/2014, ΣτΕ Ολ 479/2018, ΣτΕ Ολ 431/2018) | Σελ. 119 |
| iv) Τελικές σκέψεις (με αφορμή και τις αποφάσεις ΣτΕ Ολ 3016/2014, ΣτΕ Ολ 3962/2014, ΣτΕ Ολ 1906/2014) | Σελ. 132 |
| 2. Μέτρα φορολογικής πολιτικής | Σελ. 135 |
| i) Η ιδιαίτερη «δικονομία» των φορολογικών διαφορών και η αντιμετώπισή | |
| της από την νομολογία (ιδίως ΣτΕ 2598-2601/2015, ΣτΕ 2282/2014 | |
| & ΣτΕ 177/2015, ΣτΕ Ολ 1619/2012, ΣτΕ 7μ 761/2014, ΣτΕ ΕΑ 35/2013, | |
| ΣτΕ Συμβ 210/2015) | Σελ. 135 |
| ii) Η νομολογία αντιμέτωπη με τα φορολογικά μέτρα (ΕΕΤΗΔΕ, έκτακτες, | |
| εφάπαξ και εισφορές αλληλεγγύης, τέλος επιτηδεύματος, | |
| αντικειμενικές αξίες ακινήτων κ.ά.) | Σελ. 149 |
| ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ | |
| ΙV. Ο συνταγματικός δικαστικός έλεγχος των περιορισμών των κοινωνικών και ατομικών δικαιωμάτων | Σελ. 163 |
| 1. Τεχνικές δικαστικού ελέγχου στο πεδίο των κοινωνικών δικαιωμάτων | Σελ. 163 |
| 2. Η ρύθμιση και ο περιορισμός των ατομικών δικαιωμάτων εν καιρώ οικονομικής κρίσης ενώπιον του δικαστή | Σελ. 186 |
| i) Ρυθμίσεις και περιορισμοί της οικονομικής ελευθερίας στο πλαίσιο | |
| των εφαρμοστικών νόμων των Μνημονίων υπό το πρίσμα | |
| της νομολογίας | Σελ. 187 |
| ii) Μέτρα περιοριστικά της ιδιοκτησίας υπό το πρίσμα της νομολογίας | Σελ. 202 |
| iii) Η αρχή της ισότητας: κάμψη της επεκτατικής εφαρμογής της | |
| και ενίσχυση των δικονομικών προνομίων του Δημοσίου | Σελ. 211 |
| α) Επεκτατική ισότητα σε συνθήκες κρίσης | Σελ. 212 |
| β) Τα δικονομικά προνόμια του Δημοσίου | Σελ. 217 |
| iv) Ζητήματα δικαστικής προστασίας και λοιπών ατομικών δικαιωμάτων | Σελ. 222 |
| V. Συμπερασματικές παρατηρήσεις - Ο ρόλος του δικαστή στην κρίση | Σελ. 230 |
| ΕΠΙΛΟΓΟΣ | Σελ. 235 |
| ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ | |
| Α΄ Ελληνική | |
| Εγχειρίδια/Μονογραφίες | Σελ. 239 |
| Άρθρα/Συμβολές | Σελ. 244 |
| Β΄ Ξενόγλωσση | |
| Εγχειρίδια/Μονογραφίες | Σελ. 252 |
| Άρθρα/Συμβολές | Σελ. 254 |
| Ηλεκτρονικές πηγές | Σελ. 256 |
| Παράρτημα κυριοτΕρων νομοθετημΑτων | |
| Νόμοι | Σελ. 257 |
| ΠΔ -ΥΑ - ΠΝΠ | Σελ. 260 |
| Κατάλογος νομολογΙας | |
| Α. Ελλάδα | Σελ. 261 |
| Β. Ευρωπαϊκή Ένωση | Σελ. 264 |
| Γ. Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου | Σελ. 265 |
| Δ. Γερμανία | Σελ. 266 |
| Ε. Πορτογαλία | Σελ. 266 |
| Αλφαβητικό ευρετήριο | Σελ. 267 |