ΠΑΝΔΗΜΙΑ COVID-19: ΙΑΤΡΙΚΑ,ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ

Συνδυάστε Βιβλίο (έντυπο) + e-book και κερδίστε 19.45€
Δωρεάν μεταφορικά σε όλη την Ελλάδα για αγορές άνω των 30€
credit-card

Πληρώστε σε έως άτοκες δόσεις των /μήνα με πιστωτική κάρτα.

Σε απόθεμα

Τιμή: 48,45 €

* Απαιτούμενα πεδία

Κωδικός Προϊόντος: 18741
Συμεωνίδου-Καστανίδου Ε., Κηπουρίδου Κ., Μηλαπίδου Μ., Τροκάνας Θ.
Συμεωνίδου Καστανίδου Ε.
  • Έκδοση: 2023
  • Σχήμα: 17x24
  • Βιβλιοδεσία: Εύκαμπτη
  • Σελίδες: 448
  • ISBN: 978-960-654-843-7

Το βιβλίο αποτελεί τον τόμο των Πρακτικών του Διεθνούς Συνεδρίου με θέμα «Πανδημία Covid-19: Ιατρικά, νομικά και ηθικά ζητήματα», που διοργανώθηκε από το Εργαστήριο Μελέτης Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής της Νομικής Σχολής Α.Π.Θ., σε συνεργασία με τον Ιατρικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης και το Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης από 11 μέχρι 13 Νοεμβρίου 2021 στη Θεσσαλονίκη. To βιβλίο συγκεντρώνει τις εισηγήσεις ευρέως αναγνωρισμένων Ελλήνων και ξένων επιστημόνων υψηλού κύρους, οι οποίοι πραγματεύονται ενδελεχώς και με διεπιστημονικό τρόπο κρίσιμα ζητήματα που ανακύπτουν από την πανδημία Covid-19.

Oι εισηγήσεις του βιβλίου καλύπτουν μεταξύ άλλων τις εξής θεματικές:

  • μέτρα για τη δημόσια υγεία και ατομικές ελευθερίες,
  • παροχή υπηρεσιών υγείας σε καιρό πανδημίας,
  • ιατρική ευθύνη σε περιόδους πανδημίας,
  • διαδικασίες ανάπτυξης και αδειοδότησης νέων φαρμάκων και εμβολίων,
  • μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πανδημία,
  • τουρισμός και επιχειρηματική δραστηριότητα την εποχή της πανδημίας,
  • επιπτώσεις της πανδημίας στο ιδιωτικό ασφαλιστικό δίκαιο
 

Το βιβλίο απευθύνεται κυρίως σε νομικούς αλλά και σε επιστήμονες άλλων κλάδων που ενδιαφέρονται για τα συγκεκριμένα θέματα όπως γιατρούς, γενετιστές, επιδημιολόγους, ειδικούς δημόσιας υγείας, ειδικούς σε θέματα ηθικής δεοντολογίας, επιχειρηματίες του τουριστικού τομέα, οικονομολόγους, ασφαλιστές, δημοσιογράφους, επικοινωνιολόγους κ.ά. και συνιστά ένα αναπόσπαστο εργαλείο για να ανταποκριθούν στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν εξαιτίας της πανδημίας Covid-19.

Έναρξη συνεδρίου - Χαιρετισμοί

Ευστάθιος Κουτσοχήνας, Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης 1

Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου, Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ -
Διευθύντρια Εργαστηρίου Μελέτης Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής
Νομικής Σχολής ΑΠΘ 3

1η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Πανδημία Covid-19: μέτρα για τη δημόσια υγεία και ατομικές ελευθερίες

Προεδρία: Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου, Καθηγήτρια Νομικής
Σχολής ΑΠΘ - Διευθύντρια Εργαστηρίου Μελέτης Ιατρικού Δικαίου
και Βιοηθικής Νομικής Σχολής ΑΠΔ

Medically Assisted Reproduction in the Covid-19 Era:
Reproductive Health Services and ART Protocols 7

Prof. Emer. Basil C. Tarlatzis, MD, PhD, FRCOG (hon), Unit for Human
Reproduction 1st Dept. of OB/GYN, School of Medicine Aristotle University
of Thessaloniki, Greece President of EBCOG Board of Trustees of FIGO

Mandatory vaccination. Pandemics and selected human rights issues
from an EU perspective 17

Markus Frischhut, Kαθηγητής Jean Monnet, Ινστιτούτο Διοίκησης Ίνσμπρουκ

2η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Προεδρία: Καλλιόπη Κηπουρίδου, Δρ. Νομικής - ΣΕΠ Ελληνικού Ανοικτού
Πανεπιστημίου

COVID 19: Healthcare rationing based on vaccination status 45

Maryia Sharkova, The University of National and World Economy/Sharkova
and Partners Bulgaria

Εμβολιασμός και γονιμότητα: μια επισκόπηση 51

Μαρία Μηλαπίδου, Δρ Νομικής, Επιστ. Συνεργάτης Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Η επίδραση της πανδημίας COVID-19 στα δικαιώματα της γυναίκας
κατά τον τοκετό 58

Αθηνά Σοφοκλέους, Υποψήφια Διδάκτωρ Νομικής, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο
Κύπρου

Παροχή υπηρεσιών υγείας στους ογκολογικούς ασθενείς
στην πανδημία COVID-19 62

Στυλιανή Στυλιανίδου, Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος MD, MSc, PhD(c),
Επιμελήτρια Α΄, Επιστημονικά Υπεύθυνη Τμήματος Ακτινοθεραπευτικής
Ογκολογίας Π.Γ.
Ν.Θ.ΑΧΕΠΑ, Θεολόγος MScΘεολογικής Σχολής ΑΠΘ,
MSc Ιατρικής σχολής
, Βιοηθικής ΑΠΘ, MSc Νομικής Σχολής ΑΠΘ,
PGCer Συμβουλευτικής Ψυχολογίας Med
. College, PhD(c) Κοινωνικής
Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού, Θεολογικής Σχολής
ΑΠΘ, MSc(c) τμήματος Ιατρικής, Σχολής Επιστημών Υγείας, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Γεώργιος Μόσχος, Ειδικευόμενος Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας MD, MSc,
Τμήμα Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, Εργαστήριο Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «ΑΧΕΠΑ», Θεσσαλονίκη

Covid-19 και ηλικιακά όρια στις μεθόδους Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής 66

Μαριάννα Βασιλείου, Δικηγόρος, LLM, MBE, Υποψ. Δρ. Ιατρικής ΑΠΘ

Θάνατος από COVID-19 ή μέ COVID-19; “Σύνδρομο Υποκλοπής
Υποκείμενης Αιτίας” (ΣΥΥΑ) στο Ιατρικό Πιστοποιητικό Αιτιών
Θανάτου (ΙΠΑΘ) 70

Νικόλαος Γρίβας, Τελειόφοιτος Φοιτητής Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Γιάνης Δημολιάτης, τ. αναπληρωτής καθηγητής Υγιεινής (Δημόσιας Υγείας)
και Ιατρικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Η εγγυητική θέση του ιατρού στα όρια του δικαιώματος αυτοδιάθεσης; 84

Σωτηρία Νικούλη - Ζαμπίτη, Δικηγόρος, ΜΔΕ ΑΠΘ

3η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Παροχή υπηρεσιών υγείας σε καιρό πανδημίας

Προεδρία: Νικόλαος Νίτσας, Πρόεδρος Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης

Telemedicine and contact tracing apps in times of pandemic 97

Guerino Massimo Oscar Fares, Full Professor of Public Law – University
of Roma Tre

Francesco Giulio Cuttaia, Phd in Public Law – University of Roma Tre

4η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Ιατρική ευθύνη σε περιόδους πανδημίας ή φυσικής καταστροφής

Προεδρία: Κατερίνα Φουντεδάκη, Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Medical resource distribution in the Corona crisis:
who gets to survive? – The German legal situation – 109

Prof. Dr. Jochen Taupitz, Καθηγητής Νομικής Σχολής, Πανεπιστήμιο Μάννχαϊμ

Η ιατρική επιμέλεια σε ακραίες συνθήκες: To παράδειγμα
της πανδημίας COVID-19 128

Θεόδωρος Τροκάνας, Δ.Ν., ΣΕΠ Ανοιχτό Πανεπιστήμιο Κύπρου,
Δικηγόρος Θεσσαλονίκης

Ζητήματα ποινικής ευθύνης λόγω άρνησης παροχής ιατρικών
υπηρεσιών 141

Νικόλαος Μπιτζιλέκης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ

5η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Προεδρία: Αντώνιος Τσαλίδης, Δικηγόρος, Υπ. Διδάκτορας Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Νομικοί, ιατρικοί και ηθικοί προβληματισμοί για τη νομιμοποίηση
της ευθανασίας ενόψει της πανδημίας COVID-19 147

Αικατερίνη Γιοβάνη, Δικηγόρος παρά Πρωτοδίκαις, κάτοχος
Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (Μ.Δ.Ε.)
Αστικού, Αστικού
Δικονομικού & Εργατικού Δικαίου ΑΠΘ, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια
Ποινικών & Εγκληματολογικών
Επιστημών ΑΠΘ

Η ψυχική υγεία κατά την πανδημία COVID-19 στο προσκήνιο:
πρακτικές αντιμετώπισης & ο ρόλος των νέων τεχνολογιών
(τηλεϊατρική, τεχνητή νοημοσύνη) 165

Καλλιόπη Αργυρώ Τσιριγώτη, Δικηγόρος - M.Sc. «Σύγχρονες Ιατρικές Πράξεις: Δικαιική Ρύθμιση & Βιοηθική Διάσταση» ΑΠΘ, Υποψ. LL.M. Φαρμακευτικού
Δικαίου ΑΠΘ

Ιατρική ευθύνη εν καιρώ πανδημίας 172

Ειρήνη Κεσκιλίδου, Φοιτήτρια Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Σόφιας

Η διενέργεια κλινικών δοκιμών κατά την πανδημία COVID-19 177

Μαρία - Ωραιοζήλη Κουτσουπιά, Δικηγόρος

Αίθρα - Βαλεντίνα Αντωνιάδου, Δικηγόρος

Διακυβέρνηση δεδομένων υγείας σε καιρό πανδημίας και προστασία
της ιδιωτικότητας 184

Μαρία Δ. Μυλώση, Δικηγόρος, DESS, Δρ. Εφαρμοσμένης Πληροφορικής, Μεταδιδάκτορας Πανεπιστημίου Μακεδονίας

6η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Διαδικασίες ανάπτυξης και αδειοδότησης νέων φαρμάκων
και εμβολίων

Προεδρία: Δήμητρα Χατζηπαύλου-Λίτινα, Καθηγήτρια Τμήματος
Φαρμακευτικής ΑΠΘ

Ο εμβολιασμός κατά της νόσου covid-19: Νομικά και ηθικά διλήμματα σχετικά με την υποχρεωτικότητα και την προτεραιοποίηση 193

Αθηνά Κοτζάμπαση, Καθηγήτρια Αστικού Δικαίου - Νομική Σχολή ΑΠΘ

Covid-19: the inequality virus. Towards a more fair and equal
allocation of vaccines 202

André den Exter, Aναπληρωτής Καθηγητής Ιατρικού Δικαίου,
Εράσμειο Πανεπιστήμιο Ρότερνταμ, Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας

Δικαιώματα ευρεσιτεχνίας επί εμβολίων κατά του SARS-COVID-2:
νομικά και ηθικά ζητήματα 217

Άννα Δεσποτίδου, Επίκ. Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ

7η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Μέσα κοινωνικής δικτύωσης και πανδημία 253

Προεδρία: Έφη Τζίβα, Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ

8η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Προεδρία: Μαρία Μηλαπίδου, Δρ Νομικής, Επιστημονική Συνεργάτης
Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Vaccine passports: Legal and ethical issues in the post COVID-19 era 257

Dr. Eleftheria (Ria) Papadimitriou, Lawyer, Mediator, Trainer, ODR System
Designer Founder and General Director of startADR

Εμβολιαστικός τουρισμός: Βιοηθικοί προβληματισμοί 261

Καλλιόπη Θ. Κηπουρίδου, Δρ. Νομικής - ΣΕΠ Ελληνικού
Ανοικτού Πανεπιστημίου

Πανδημία covid-19 και αθέμιτες εμπορικές πρακτικές 268

Αντώνιος Β. Τσαλίδης, Δικηγόρος, LLM, MSc, ΥπΔρ Νομικής ΑΠΘ,
Υπότροφος Ι.Κ.Υ.

Δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας σε καιρό πανδημίας:
Μερικοί προβληματισμοί για την εξαίρεση ιδιωτικής αναπαραγωγής
έργων σε βιβλιοθήκες 275

Θεόδωρος Χίου, Δ.Ν., Δικηγόρος, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, Επιστημονικός Συνεργάτης Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

Ο εμβολιασμός ως ηθικό καθήκον προς τον εαυτό.
Η ηθική περιπτωσιολογία του εμβολιασμού
κατά της ευλογιάς στη Μεταφυσική των Ηθών του Καντ 289

Γεώργιος Μπούτλας, MD, PhD, Ερευνητής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας του ΕΚΠΑ

Η υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού κατά του SARS-COV-2
στο προσωπικό των δημόσιων δομών υγείας.
Το ειδικό διοικητικό μέτρο της αναστολής καθηκόντων 296

Δέσποινα Θανασιά, Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Μεταπτυχιακό Δίπλωμα
Αστικού Δικαίου Νομικής Σχολής Αθηνών

9η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Τουρισμός, επιχειρηματική δραστηριότητα και πανδημία

Προεδρία: Χρήστος Τσιρώνης, Αναπληρωτής Καθηγητής
Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ

Η τουριστική διακίνηση στην εποχή της πανδημίας COVID-19
ως
μιας «αναπόφευκτης και έκτακτης περίστασης»
κατά την οδηγία 2015/2302 - Επιλεκτική παρουσίαση νομικών προβληματισμών
305

Αχιλλέας Γ. Κουτσουράδης, Δικηγόρος Αθηνών στον Άρειο Πάγο,
Ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,
τ.Πρόεδρος ομάδας
εργασίας του Υπουργείου Τουρισμού για
την Κωδικοποίηση και Αναμόρφωση της
τουριστικής Νομοθεσίας

Tourism Contracts during the Pandemic Covid19: justification
for nonperformance for both counterparties (debtor and creditor)
as a consequence for the contractual relationships between
providers and tourists 335

Apostolos D. Tassikas, Lecturer for Civil Law at Aristotle University
of Thessaloniki
, Faculty of Law, Ph.D., LL.M., Attorney at Law,
Accredited Mediator

Immunity passport: The key to revitalize the tourism industry
- Immunity passport: The key for successful summit of Mt. Everest

Bruno Nikolić, PhD, Πανεπιστήμιο Λιουμπλιάνα, Σχολή Διοίκησης 356

10η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Ιδιωτικό Ασφαλιστικό Δίκαιο και πανδημία

Προεδρία: Νικόλαος Μπιτζιλέκης, Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Κρίση στην ιδιωτική ασφαλιστική αγορά εξαιτίας της πανδημίας 367

Έφη Τζίβα, Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Ασφάλιση διακοπής λειτουργίας της επιχείρησης και COVID-19 382

Γιώργος Ψαρουδάκης, Αναπλ. Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Ιδιωτική ασφάλιση υγείας και covid-19 395

Αχιλλέας Δ. Μπεχλιβάνης, Αναπληρωτής Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ,
Δικηγόρος Θεσσαλονίκης και Κολωνίας

The Future of Insurance (Online/Digital) in the Post-COVID-19 Era:
Legal Issues 408

Dr. Kyriaki Noussia, Associate Professor, University of Reading,
School of Law, Reading, UK

POSTERS

Τα δικαιώματα του ανθρώπου και τα μέτρα
για τη Δημόσια Υγεία στην πανδημία COVID-19 419

Στυλιανή Στυλιανίδου, Ακτινοθεραπεύτρια Ογκολόγος MD, MSc, PhD(c),
Επιμελήτρια Α΄, Επιστημονικά Υπεύθυνη Τμήματος Ακτινοθεραπευτικής
Ογκολογίας Π.Γ.
Ν.Θ.ΑΧΕΠΑ, Θεολόγος MScΘεολογικής Σχολής ΑΠΘ,
MSc Ιατρικής σχολής
, Βιοηθικής ΑΠΘ, MSc Νομικής Σχολής ΑΠΘ,
PGCer Συμβουλευτικής Ψυχολογίας Med
. College, PhD(c) Κοινωνικής
Θεολογίας και Χριστιανικού Πολιτισμού, Θεολογικής Σχολής
ΑΠΘ, MSc(c) τμήματος Ιατρικής, Σχολής Επιστημών Υγείας, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Γεώργιος Μόσχος, Ειδικευόμενος Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας MD, MSc,
Τμήμα Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, Εργαστήριο Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «ΑΧΕΠΑ», Θεσσαλονίκη

The importance and contribution of medical ethics
at the every-day clinical pracitce 422

Athanasios G. Simotas, MSc.

Dimitrios Kardamakis, Md PhD, Department of radiation oncology,
University of Patras Medical School, Patras, Greece

Konstantinos Assimakopoulos, Professor of psychiatry, Division of internal
medicine II, University of Patras Medical School, Patras, Greece

Aikaterini Fountedaki, Professor, Department of civil law,
Aristotle University of Thessaloniki, Greece

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην πανδημία covid:
όσο φως τόσο σκοτάδι; 426

Μαριάνθη Γραμματικού, Δικηγόρος ΔΣΘ

Μαρία Καλαμάρα, Δικηγόρος ΔΣΘ, Υπ. Διδάκτωρ του Ποινικού Δικαίου
της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ

Περιστέρα Καλαμάρα, Ψυχολόγος, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια

Χριστίνα Καμτσίκη, Δικηγόρος ΔΣΘ, Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια

Σελ. 1

Χαιρετισμός

Ευστάθιος Κουτσοχήνας, Luisa Mühlböck

Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης

Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι, καλησπέρα σας!

Σας καλωσορίζω με τη σειρά μου στο παρόν διεθνές συνέδριο με θέμα «ΠΑΝΔΗΜΙΑ COVID-19: ΙΑΤΡΙΚΑ, ΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΗΘΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ», που συνδιοργανώνει ο Δικηγορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης με το Εργαστήριο Μελέτης Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής του ΑΠΘ και τον Ιατρικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης. Η συνεργασία μας, για μία ακόμη φορά, στηρίζεται στην κοινή θέση μας ότι με την προώθηση της διαδικασίας του ανοιχτού επιστημονικού διαλόγου, οι εποικοδομητικές προτάσεις, οι απόψεις και τα σχόλια, που θα κατατεθούν στα πλαίσια των συνεδριών και των εισηγήσεων των εκλεκτών ομιλητών, θα τύχουν επεξεργασίας και θα ληφθούν υπόψη προκειμένου να δρομολογηθούν συντονισμένες θέσεις και δράσεις πάντα προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Επιπλέον, είμαι βαθιά πεπεισμένος ότι η χώρα μας, μετά από την ταλαιπωρία των δύο τελευταίων ετών, που οφείλεται στην επέλαση της πανδημίας, είναι υποχρεωμένη να επενδύσει στο ανθρώπινο δυναμικό της, στους επιστήμονές της και στις σχέσεις τους με τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, ώστε να ενσωματώσει και εντέλει χρησιμοποιήσει τη γνώση τους στη λήψη ορθότερων αποφάσεων.

Όπως είναι γνωστό, στις 11 Μαρτίου του 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε την ασθένεια από τον ιό COVID-19 ως παγκόσμια πανδημία και τα κράτη κλήθηκαν να λάβουν μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας προσαρμοσμένα στην κάθε φάση της πανδημίας, που αναπόφευκτα περιόρισαν ανθρώπινα δικαιώματα και ατομικές ελευθερίες. Ξεκινήσαμε με το «σκληρό» καθολικό lockdown, περάσαμε στο δύσκολο φθινόπωρο του 2020 και τον χειμώνα του ‘21, συνεχίσαμε με την έλευση των εμβολίων, προχωρήσαμε στο «άνοιγμα» της άνοιξης του ‘21 και, πλέον, βιώνουμε μια νέα πραγματικότητα, αυτή της νέας έξαρσης κρουσμάτων, που αφορά κυρίως όσους δεν έχουν εμβολιαστεί.

Αναμφίβολα η αναπάντεχη εξάπλωση του ιού δοκίμασε όλη την ανθρωπότητα και δημιούργησε πρωτοφανείς συνθήκες στο σύνολο της καθημερινότητας των κοινωνιών προκαλώντας αλυσιδωτές εξελίξεις στο νομικό, οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι επηρεάζοντας σε βάθος τομείς όπως την προσωπική μας ζωή, την κοινωνική συμμετοχή μας, τη λειτουργία της δικαιοσύνης κ.λπ.

Σελ. 2

Ειδικά όσον αφορά στις νομικές προεκτάσεις της πανδημίας, αυτές διαφαίνονται στις νομοθετικές εξελίξεις κρίσιμων νομικών θεμάτων, όπως οι επιδράσεις των νέων δεδομένων στην απονομή της δικαιοσύνης, αλλά και στο παρόν και μέλλον των νομικών επαγγελμάτων, η εισαγωγή νέων εννοιών και οι επιπτώσεις τους στον χώρο των συμβάσεων (συμβάσεις “click away”, κ.τ.λ.), η απαγόρευση λειτουργίας πολλών επιχειρήσεων για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας και τα συνακόλουθα μέτρα στήριξής τους, ο επαναπροσδιορισμός του εργασιακού χώρου (αναστολή εργασιακών σχέσεων, εργασία εξ αποστάσεως-τηλεργασία), ο υποχρεωτικός εμβολιασμός, ο προσδιορισμός της έννοιας της διασποράς ψευδών ειδήσεων και πολλά άλλα.

Τα λόγω των ιδιαίτερων συνθηκών επιβληθέντα περιοριστικά μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας αναπότρεπτα οδήγησαν σε διερεύνηση της συνταγματικότητας της λήψης τους. Ας μην ξεχνάμε όμως και τις οδυνηρές συνέπειες της μη τήρησής τους. Ποιος θα το πίστευε, αν κάποιος πριν από 2 χρόνια μας έλεγε ότι θα χρειαζόταν στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας να εφαρμόζεται η επιλογή, που αποτελεί το έσχατο μέσο στάθμισης εννόμων αγαθών και εκείνη τη στιγμή μετατρέπει τον γιατρό σε μικρό θεό, ρόλο τον οποίο είμαι βέβαιος ότι ουδείς θέλει να παίξει.

Κυρίες και κύριοι, οι προκλήσεις είναι μεγάλες και συνεχείς. Η δημόσια υγεία, όμως, απαιτεί ενημέρωση, πειθώ, επενδύσεις από την Πολιτεία και συνειδητή συστράτευση των πολιτών. Προσωπική μου άποψη είναι ότι πρέπει να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση με νηφαλιότητα εκπληρώνοντας ταυτόχρονα το ηθικό καθήκον μας κοινωνικής αλληλεγγύης και τούτο επιτυγχάνεται με την τήρηση των αναγκαίων μέτρων, ώστε να μη βλάπτεται η υγεία τόσο η δική μας όσο και των τρίτων.

 

Σας ευχαριστώ

Σελ. 3

Χαιρετισμός

Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου, Luisa Mühlböck

Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ - Διευθύντρια Εργαστηρίου Μελέτης Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής Νομικής Σχολής ΑΠΘ

 

Αγαπητοί συνάδελφοι,

κυρίες και κύριοι,

αγαπητοί φοιτητές,

Σας καλωσορίζω στο Διεθνές Συνέδριο Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής που διοργανώνει κάθε δύο χρόνια στη Θεσσαλονίκη το Εργαστήριο Μελέτης Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής σε συνεργασία με τον Ιατρικό και Δικηγορικό Σύλλογο της Θεσσαλονίκης.

Όταν επιλέξαμε το φετινό μας θέμα - πριν από ένα χρόνο - οι νομικοί είχαμε τις επιφυλάξεις μας. Είπαμε ότι το θέμα θα το έχουμε ξεχάσει μέχρι τον επόμενο Νοέμβριο.

Μας συγκράτησαν οι συνάδελφοι γιατροί, λέγοντάς μας πως τίποτε σε αυτή την πανδημία δεν είναι εύκολο ούτε πρόκειται να ξεπεράσουμε τόσο γρήγορα τα προβλήματα. Τους ακούσαμε. Και είχαν δίκιο.

Η ένταση του προβλήματος μας επέβαλε μάλιστα να οργανώσουμε το συνέδριο διαδικτυακά, καθώς ήδη πολλοί ομιλητές, αλλά και άλλοι, που θέλουν να παρακολουθήσουν το συνέδριο, ρωτούσαν αν θα μπορούσαν να συμμετάσχουν μέσω ΖΟΟΜ.

Σήμερα, λοιπόν, διαδικτυακά θα συζητήσουμε για πολλά κρίσιμα ζητήματα που απασχολούν όλη την κοινωνία εδώ και είκοσι δύο μήνες. Θα τα εξετάσουμε μάλιστα διεπιστημονικά, όπως σε όλα τα συνέδριά μας, ξεκινώντας από την ιατρική πράξη και αξιολογώντας στη συνέχεια τα νομικά και βιοηθικά ζητήματα που αυτή εγείρει.

Τους τελευταίους μήνες κυριαρχεί η προβολή απόψεων σχετικά με την αυτονομία του ατόμου. Μπορεί άραγε η αυτονομία – που αναμφισβήτητα αποτελεί θεμελιώδη αξία της κοινωνίας μας - να θέσει φραγμό στην υιοθέτηση περιοριστικών μέτρων για εκείνους που αρνούνται τον εμβολιασμό;

Δικαιούνται οι επαγγελματίες υγείας να αρνούνται την παροχή των υπηρεσιών τους ή μπορεί να τιμωρηθούν αστικά ή και ποινικά σε περίπτωση άρνη-

Σελ. 4

σης; Και αντίστροφα, μπορούν άραγε να υποχρεώνονται να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους μόνο υπό τον όρο του προηγούμενου εμβολιασμού τους;

Είναι επιπλέον ισότιμη η μεταχείριση όλων των ανθρώπων σε ό,τι αφορά την θεραπεία που τους προσφέρεται; Ίδια θεραπεία προσφέρεται λ.χ. σε μέλη της Κυβέρνησης ή άλλους αξιωματούχους και στους απλούς πολίτες ή τους πρόσφυγες;

Και αν τα μέσα δεν αρκούν για όλους, πώς επιλέγονται εκείνοι που θα λάβουν την κατάλληλη θεραπεία; Πώς ελέγχεται το σύστημα παροχής της δέουσας ιατρικής περίθαλψης; Και ποια είναι η ευθύνη των γιατρών αν η επιλογή των ασθενών δεν είναι εκείνη που προβλέπει ο νόμος;

Όλα αυτά είναι θεμελιώδη ερωτήματα που έχουν απασχολήσει όχι μόνο τους ειδικούς, αλλά και όλο τον κόσμο, ο οποίος συχνά σε περιόδους κρίσης διολισθαίνει στον λαϊκισμό και αποδέχεται, χωρίς ιδιαίτερο προβληματισμό, διάφορες θεωρίες συνωμοσίας. Τις θεωρίες μάλιστα αυτές τις διαδίδει σήμερα εύκολα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μπορεί άραγε να απαγορευτεί η διάδοση αυτών των σεναρίων; Πού τελειώνει με άλλα λόγια η ελευθερία του λόγου και πού αρχίζει η προσβολή των αγαθών της κοινότητας ή του κράτους, για την οποία νομιμοποιείται το κράτος να επιβάλει ποινή.

Σε όλα αυτά τα ερωτήματα θα προσπαθήσουν να απαντήσουν οι διακεκριμένοι εισηγητές αυτού του συνεδρίου.

Αλλά τα προβλήματα της πανδημίας δεν σχετίζονται μόνο με την ιατρική και τις ελευθερίες των πολιτών. Η οικονομία, η επιχειρηματική δραστηριότητα, ο τουρισμός είναι ζητήματα που μας απασχολούν όλους, όπως και η ιδιωτική ασφάλιση της υγείας, αλλά και η ασφάλιση διακοπής λειτουργίας των επιχειρήσεων. Τα ζητήματα αυτά θα εξεταστούν επίσης στο πλαίσιο του συνεδρίου από εξαιρετικούς Έλληνες και ξένους συναδέλφους.

Είμαι βέβαιη ότι, τελειώνοντας τις εργασίες αυτού του συνεδρίου, θα είμαστε όλοι καλύτερα ενημερωμένοι για τα θέματα που σχεδόν μονοπώλησαν το ενδιαφέρον του επιστημονικού κόσμου και του κοινού τα τελευταία δύο χρόνια.

Εύχομαι καλή επιτυχία και ελπίζω σε μια δημιουργική ανταλλαγή απόψεων.

Σελ. 5

1η ΣΥΝΕΔΡΙΑ

Πανδημία Covid-19: μέτρα για τη δημόσια υγεία και ατομικές ελευθερίες

Προεδρία

Ελισάβετ Συμεωνίδου-Καστανίδου

Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ - Διευθύντρια Εργαστηρίου Μελέτης Ιατρικού Δικαίου και Βιοηθικής Νομικής Σχολής ΑΠΔ

Σελ. 7

Medically Assisted Reproduction in the Covid-19 Era: Reproductive Health Services and ART Protocols

Prof. Emer. Basil C. Tarlatzis

MD, PhD, FRCOG (hon)

Unit for Human Reproduction

1st Dept. of OB/GYN, School of Medicine

Aristotle University of Thessaloniki, Greece

President of EBCOG

Board of Trustees of FIGO

Structure

• Covid-19 pandemic and ART

• Protocols for couples undergoing ART

• Protocols for ART in couples who contracted Covid-19

• Vaccination in women who wish to become pregnant or are pregnant

• Conclusions

Assisted Reproductive Techniques

• 1/6 couples worldwide à infertility

• >9 million babies born worldwide since Luise Brown

• ART= IUI, IVF/ICSI, Donor oocytes/sperm, surrogacy

• 2.4 million ART cycles estimated/year

• About 500,000 babies born/year

Gallagher et al, 2012

Σελ. 8

Timeline for the outbreak of COVID-19 in Europe

Hum Reprod Open, Volume 2020, Issue 3, 2020, hoaa035, https://doi.org/10.1093/hropen/hoaa035

Overview of cessation and restart of ART activities in Europe between 1st of March and 30th of May 2020

Hum Reprod Open, Volume 2020, Issue 3, 2020, hoaa035, https://doi.org/10.1093/hropen/hoaa035

The content of this slide may be subject to copyright: please see the slide notes for details.

Σελ. 9

All fertility patients considering or planning treatment, even if they do not meet the diagnostic criteria for Covid-19 infection, should avoid becoming pregnant at this time

• Cryopreservation of gametes, embryos or tissue in urgent oncological patients

• Patients who have started ART treatment, elective oocyte or embryo freezing is recommended

Σελ. 10

Structure

• Covid-19 pandemic and ART

• Protocols for couples undergoing ART

• Protocols for ART in couples who contracted Covid-19

• Vaccination in women who wish to become pregnant or are pregnant

• Conclusions

Triage Questionnaire (ESHRE)

Appendix 1- ART Triage Questionnaire

1. Have you been sick in the last two weeks

2. Do you have fever (over 37.5.C)?

3. Are you coughing at present?

4. Do you have a sore throat?

5. Have you lost your sense of smell or taste?

6. Have you been in contact with somebody who has any of these symptoms?

7. Have you travelled to an area at high risk for COVID-19, nationally or internationally?

8. Do youwork in a hospital/nursing home or healthcare faciLity?

9. Have you been in contact with somebody who has COVID-19?

10. Have you been you diagnosed with COVID-19?

11. Do you live in a household with somebody who has been diagnosed with COVID- 19 infection or has COVID-19 symptoms (fever.cough. loss of smell)?

12. If you have been COVID-19 positive and recovered, do you have certified medical evidence of clearance?

13. Do you have a severe medical condition like diabetes, respiratory disease, chronic kidney disease, etc.? (this question can be skipped when using the ART triage questionnaire for staff)

14. Have you been vaccinated?

15. Is the vaccination protocol finished?

Σελ. 11

Triage and Testing: Staff

Preventive Measures in the Lab

• Work in small groups

• PPM

• Principles of good laboratory practice

• Special caution on handling the biological material

• Cryopreservation in safety straws and in special tanks only for Covid patients

Σελ. 12

Triage and Testing: Patients

Structure

• Covid-19 pandemic and ART

• Protocols for couples undergoing ART

• Protocols for ART in couples who contracted Covid-19

• Vaccination in women who wish to become pregnant or are pregnant

• Conclusions

ART Treatment in Couples who Contracted Covid-19 (Positive PCR Test)

• Quarantine 14 days, treatment as indicated

• Testing

Molecular (2 consecutive tests)

Antibodies IgG και IgM

• ART treatment:

Full recovery, 2 consecutive PCR tests negative,

positive IgG and negative IgM antibodies,

>2 months from the diagnosis

Σελ. 13

Mitigation Measures

Σελ. 14

Structure

• Covid-19 pandemic and ART

• Protocols for couples undergoing ART

• Protocols for ART in couples who contracted Covid-19

•Vaccination in women who wish to become pregnant or are pregnant

• Conclusions

Vaccination

No indication of possible adverse effects of Covid-19 vaccination on gametes, fertility, ART or future pregnancy

Pregnant women Covid-19 positive are at increased risk for severe disease, death and adverse pregnancy outcomes (preterm delivery and cesarean section)

Women with co-morbidities, at higher risk encourage vaccination

Vaccination of women wishing to become pregnant with or without ART

Joint IFFS/ESHRE Statement (9 February 2021)

• Proceed with efforts at conception, continue mitigation measures and seek Covid-19 vaccination as soon as possible (no waiting time for getting pregnant seems to be necessary)

Vaccine Recommendations for Women Planning to Conceive

Σελ. 15

Vaccination of women wishing to become pregnant with or without ART

RCOG Q&As on Covid-19 vaccines (16 April 2021)

• Women trying to become pregnant do not need to avoid pregnancy after vaccination

• If a woman becomes pregnant after the first dose, it is her choice to have the second at the foreseen interval or defer it for after the 12th week

• There is no evidence to suggest that Covid-19 vaccines will affect fertility

• There is no biologically plausible mechanism that the current vaccines could affect fertility

• No evidence of fertility problems in people who already had Covid-19

Vaccination of pregnant and lactating women

American College of Obstetricians and Gynecologists (3 November 2021)

• No evidence of adverse maternal or fetal effects from vaccination

• All pregnant and lactating women should receive Covid-19 vaccine(s)

• Vaccination can be done at any trimester of pregnancy

• Covid-19 vaccines may be given simultaneously with that for influenza

• Pregnant and recently pregnant women up to 6 weeks post-partum should receive a booster dose of their Covid-19 vaccines

• Obstetricians-Gynecologists and women’s health care practitioners should lead by example by being fully vaccinated

Structure

• Covid-19 pandemic and ART

• Protocols for couples undergoing ART

• Protocols for ART in couples who contracted Covid-19

• Vaccination in women who wish to become pregnant or are pregnant

•Conclusions

Σελ. 16

Conclusions

• Fertility services greatly impacted by Covid-19

• Data available on human fertility are reassuring but more are needed

• Vaccination is strongly encouraged in women wishing to conceive or are pregnant

Σελ. 17

Mandatory vaccination. Pandemics and selected human rights issues from an EU perspective

Markus Frischhut1

Kαθηγητής Jean Monnet, Ινστιτούτο Διοίκησης Ίνσμπρουκ

1. Introduction

In the field of public health and with regard to infectious diseases, the current SARS-COV-2 pandemic has had the strongest impact on our societies since the Spanish flu. Amongst others, we have been confronted with more or less strict lockdowns, closing of schools (mainly in combination with distance learning), with the obligation to wear facemask (indoors and/or outdoors), the recommendation or obligation to work in home office, contact tracing, and other measures, often referred to as non-pharmaceutical interventions (NPIs). After a number of waves of infections, some have stated or at least thought that the pandemic has ended. This might have influenced the opinion of some decision-makers to openly discard the possibility of mandatory vaccination. The SARS-CoV-2 Omicron variant has changed this view and some countries have started to discuss mandatory vaccination, either for some

Σελ. 18

professions, especially those working with vulnerable persons (health care, education, etc.), or for everyone in a society.

The term of ‘mandatory vaccination’ can include several variations. This can (potentially) range from a forced shot, to making it obligatory under criminal, private and/or administrative law, to various other disadvantages. The latter can include the withholding of certain payments, the denial of access to certain facilities (restaurants, schools, cinema, shops, etc.), and many more. Concisely, the term of ‘mandatory vaccination’ covers a broad range of measures with the aim of making more people to get vaccination, which surpasses mere nudging.

The legal issue of mandatory vaccination is not the only human rights issue in the context of the current pandemic. All of the above-mentioned measures (lockdowns, closing of schools, contact tracing, etc.) can potentially cause human-rights issues. However, potential human rights implications go far beyond this. Since the year 2021, when the first vaccines were available, the question of who can have access to vaccines has been discussed, both with regard to access in one country, between countries (such as in the European Union [EU]), as well as worldwide. Especially the latter question of access to vaccines, besides a human rights perspective, is also a question of solidarity, one of the EU’s values.

Vaccination hesitancy can have various reasons, and it is beyond the scope of this paper to focus on this question. A retracted paper on falsely linking children’s’ vaccination to autism might be one reason amongst many. Vaccination hesitancy is not a new phenomenon. For instance, it has already been an issue in a case leading to the seminal decision of the U.S. Supreme Court in Jacobson vs. Massachusetts in 1905. At the time, especially

Σελ. 19

the bovine origin of smallpox vaccination was disturbing for the religious viewpoint of Reverend Jacobson. These concerns can centre on both the safety (‘side-effects’) as well as the effectiveness (does it protect?) of the vaccine. Vaccination hesitancy has already been an issues before the current pandemic. A Eurobarometer survey, amongst others, has revealed a strong diversity of vaccination coverage, ranging between 72% (Finland) and 17% (Romania), with an EU28 average of 45%. Asked why people did not have any vaccination in the last five years, respondents answered as follows. 34% of respondents did not see the need to be vaccinated, 29% mentioned that they were still covered by earlier vaccination, and 22% stated that they have not been offered vaccination by their general practitioner, etc. Finally, 11% thought that vaccines are only necessary for children, or thought that vaccines are not safe and that they can have side effects (9%). It can be assumed that the latter number is higher today with regard to various (types of) SARS-COV-2 vaccines.

In Europe, the pandemic has come to our attention around the beginning of the year 2020 and is still ongoing at the time of writing this paper (January 2022). In April 2021, the European Court of Human Rights (ECtHR) has provided important clarification in a case not on SARS-COV-2, but on various child-hood vaccines (Vavřička). While this case was not the first one on this topic, it was delivered at a time when this question of mandatory vaccination was mainly discussed in academia, less so by politicians.

Besides the 46 contracting states of the Council of Europe, the European Court of Justice (ECJ) also had to deal with the question of mandatory

Σελ. 20

vaccination for the (now) 27 EU Member States. As the decision of the ECJ did not bring too much clarification, Chapter 2 will briefly cover the legal situation under EU law, before turning to the legal situation of the Council of Europe, focussing on the above-mentioned Vavřička case (Chapter 3). This legal analysis will then be contrasted with an ethical one (Chapter 4), before shedding some light on a case-study of Austria, one of the first countries introducing mandatory SARS-COV-2 vaccination for basically all adults residing in Austria (Chapter 5), before summarizing the main aspects in Chapter 6.

2. Little clarification by the ECJ

In this Slovakian case, Mrs Široká and the child’s father refused to have their child vaccinated against diphtheria, tetanus, whooping cough and poliomyelitis at the age of six. The relevant national legislation at the time provided for a compulsory booster vaccination against these diseases. Due to non-compliance with this obligation, in the end a fine of € 100 of a possible maximum of € 331 was imposed on Mrs Široká.

Against the background of a long line of case-law on the right to get treatment abroad (‘patient mobility’), this case would have allowed the Court to clarify whether there is a right not to be treated (i.e. to refuse vaccination). However, the Court did not clarify the substantive EU legal situation concerning vaccination hesitancy of Mrs Široká, who had relied on several arguments to justify her decision. First, she argued that the Oviedo Convention allows any person to refuse vaccination.

Back to Top