ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΩΝ ΜΙΚΡΟΔΙΑΦΟΡΩΝ

Συνδυάστε Βιβλίο (έντυπο) + e-book και κερδίστε 13.15€
Δωρεάν μεταφορικά σε όλη την Ελλάδα για αγορές άνω των 30€
credit-card

Πληρώστε σε έως άτοκες δόσεις των /μήνα με πιστωτική κάρτα.

Σε απόθεμα

Τιμή: 33,15 €

* Απαιτούμενα πεδία

Κωδικός Προϊόντος: 18730
Δελής Γ.
Δεληκωστόπουλος Ι.
  • Έκδοση: 2022
  • Σχήμα: 17x24
  • Βιβλιοδεσία: Εύκαμπτη
  • Σελίδες: 288
  • ISBN: 978-960-654-941-0
  • ISBN: 978-960-654-941-0

​Το έργο «Το Δίκαιο των Μικροδιαφορών» συνιστά μια προσπάθεια ερμηνευτικής προσέγγισης των βασικών και καίριων πτυχών της σχετικής ύλης.

Οι μικροδιαφορές αποτελούν εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα που έχει γίνει επίκαιρο τα τελευταία χρόνια μετά την εισαγωγή του Κανονισμού 861/2007 για την Ευρωπαϊκή Διαδικασία Μικροδιαφορών, τον υπερδιπλασιασμό του χρηματικού τους ορίου στην χώρα μας συνεπεία του Ν 3994/2011 και την ολική αναδόμηση του διαδικαστικού πλαισίου εκδίκασής τους σύμφωνα με την πρόσφατη δικονομική μεταρρύθμιση του Ν 4842/2021

Στο βιβλίο καταγράφονται:

  • Η προσέγγιση του νέου προτύπου δίκης των μικροδιαφορών της τακτικής διαδικασίας, όπως ισχύει μετά την τροποποίηση των άρθρων 468, 469 ΚΠολΔ από τον Ν 4842/2021
  • Η συγκριτική επισκόπηση των μικροδιαφορών στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης
  • Η ευρωπαϊκή διαδικασία μικροδιαφορών (ΕΔΜ)  

 Το έργο συμπληρώνεται με αποφάσεις Ειρηνοδικείων τόσο για την ευρωπαϊκή διαδικασία μικροδιαφορών όσο και για το νέο πρότυπο δίκης του Ν 4842/2021.

Το βιβλίο απευθύνεται σε δικαστές, δικηγόρους και εν γένει νομικούς που ασχολούνται τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο με τις μικροδιαφορές.

 

Πρόλογος XI

Εισαγωγικό σημείωμα του συγγραφέα XXI

I. ΜΙΚΡΟΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ 1

A. Eισαγωγή 3

B. Το Δίκαιο ήσσονος αξίας διαφορών στα κράτη μέλη ΕΕ 6

1. Διακρίσεις Ειρηνοδικείων 8

2. Μικροδιαφορές και διαταγή πληρωμής 10

3. Κράτη μέλη όπου δεν υφίστανται μικροδιαφορές 12

i) Φινλανδία 12

4. Μικροδιαφορές εν στενή έννοια 13

i) Ιρλανδία 14

ii) Μάλτα 14

5. Μικροδιαφορές ως απλοποιημένη διαδικασία 15

i) Δικαστήριο «οιονεί μικροδιαφορών». 15

α) Αυστρία 16

β) Βέλγιο 18

γ) Ιταλία 20

δ) Λουξεμβούργο 21

ε) Πορτογαλία 23

ii) Μικροδιαφορές σε σχέση με την αξία της διαφοράς 24

α) Γαλλία 25

β) Γερμανία 29

γ) Εσθονία 34

δ) Ισπανία 35

6. Η Τεχνολογία της Πληροφορίας (ΙΤ) στα κράτη μέλη 36

i) Το παράδειγμα της Πορτογαλίας 40

ii) Η Τεχνητή Νοημοσύνη στις υποθέσεις μικροδιαφορών 42

α) e - Εσθονία 43

Γ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΕΓΓΡΑΦΑ 46

Γαλλία (Cerfa No 11764_09) 46

Ιρλανδία (Application to Small Claims Registrar) 50

Ισπανία (Modelo de demanda de juicio verbal) 53

Λουξεμβούργο (Requête ordonnance de paiement) 57

ΙΙ. ΜΙΚΡΟΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟ ΕΝΩΣΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ 59

Α. Εισαγωγή 62

Β. Η Ευρωπαϊκή Διαδικασία Μικροδιαφορών 65

1. Η διαδρομή του Καν. (ΕΚ) 861/2007 66

i) Tα ψηφιακά εργαλεία του Καν. (ΕΕ) 2015/2421 70

2. Αντικειμενικό πεδίο εφαρμογής 71

3. Η κατάθεση της αγωγής 73

4. Η πρώτη εξέταση 75

i) Η διαφορά να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού 76

ii) Η αγωγή να μην είναι «προδήλως αβάσιμη ή απαράδεκτη». 77

α) Η περίπτωση της κατά τόπο αναρμοδιότητας ημεδαπού δικαστηρίου 78

iii) Το τυποποιημένο έντυπο Α να συμπληρώθηκε ορθά και τα αποδεικτικά στοιχεία
να είναι επαρκή 80

5. H ενημέρωση του εναγόμενου 82

6. H ολοκλήρωση της δικογραφίας 83

i) Mη εισαγωγή της υπόθεσης σε δικάσιμο 83

ii) Συλλογή περαιτέρω αποδείξεων και διεξαγωγή προφορικής διαδικασίας 85

iii) Η έκδοση απόφασης επί της ουσίας της διαφοράς 86

α) Αποκλεισμός τεκμηρίου ομολογίας του αρ. 469 ΚΠολΔ 86

β) Τύπος της απόφασης 89

Γ. Η περιορισμένη αξιοποίηση της ΕΔΜ στην πράξη 90

1. Αιτίες 91

i) Διαδικαστικά ζητήματα 91

ii) Έλλειψη ενημέρωσης 93

2. Το Πρόγραμμα Small Claims Analysis Net 94

i) Δεκάλογος της ΕΔΜ 95

ii) Κατευθυντήριες Οδηγίες 95

iii) Ηλεκτρονική Πλατφόρμα ΕΔΜ 97

Δ. Η Τεχνολογία Πληροφορίας στις ευρωπαϊκές μικροδιαφορές 98

1. Ηλεκτρονική Επίλυση Καταναλωτικών Διαφορών (ΗΕΚΔ) 101

i) Ευρωπαϊκή πλατφόρμα ΗΕΚΔ 103

2. Kαν. (ΕΕ) 2022/850 «Σύστημα e - CODEX» 105

i) Η αποϋλοποίηση της Ευρωπαϊκής Διαδικασίας Μικροδιαφορών 108

Ε. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΣ 111

Παραπομπή στις εθνικές μικροδιαφορές 111

Απορριπτική απόφαση λόγω τοπικής αναρμοδιότητας 113

Πώληση / Αντιμωλία διαδίκων 115

Απαράδεκτη αγωγή λόγω μη χρήσης του τυποποιημένου εντύπου Α της ΕΔΜ 122

Ανακοπή ερημοδικίας 124

ΙΙΙ. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ 131

Α. Εισαγωγή 132

Β. Η εξέλιξη των μικροδιαφορών 134

1. ΝΔ 9/16 Νοεμβρίου 1925 «περί εκδικάσεως των μικροδιαφορών και
της εκτελέσεως των επ’ αυτών εκδιδομένων αποφάσεων» 134

i) Προδικασία 135

ii) Σύστημα «πρωτοβουλίας του Ειρηνοδίκη στη διενέργεια
των διαδικαστικών πράξεων» 136

iii) Συγκράτηση του κόστους 138

2. Η ένταξη των μικροδιαφορών στον ΚΠολΔ 68/71 139

i) Η «προοδευτική τάση» του Ν 3994/2011 141

ii) Tο ρήγμα με την τακτική διαδικασία υπό τον Ν 4335/2015 142

Γ. Αποτίμηση 146

1. Το πεδίο εφαρμογής των μικροδιαφορών παρουσίαζε ανέκαθεν θεωρητικό
και νομολογιακό ενδιαφέρον 146

2. Ανεφάρμοστο διατάξεων 149

IV. ΝΕΟ ΠΡΟΤΥΠΟ ΔΙΚΗΣ ΜΙΚΡΟΔΙΑΦΟΡΩΝ
ΤΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ 151

Α. Εισαγωγή 154

Β. Η διαδρομή της τροποποίησης 157

1. Ομάδα Εργασίας για την αξιολόγηση του Ν 4335/2015 158

2. Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή του Ν 4842/2021 160

Γ. Γενικό μέρος 160

1. Ρυθμιστική απόκλιση της τακτικής διαδικασίας 160

2. Μικτό πρότυπο δίκης 162

i) Aυτοπρόσωπη παράσταση 164

ii) Προαιρετικότητα προτάσεων 167

iii) Υπόμνημα του εναγόμενου - Νομική φύση 169

3. Οι μικροδιαφορές στη τακτική διαδικασία των αρ. 237, 238 ΚΠολΔ 171

i) Ταχύτατος προσδιορισμός δικασίμου 171

ii) Πινάκιο μικροδιαφορών 173

α) Η πλασματική κλήτευση 174

β) Διαγραφή υποθέσεων από το πινάκιο 176

iii) Αποκλεισμός αναβολής της συζήτησης 177

iv) Δυσμενείς συνέπειες ερημοδικίας 181

4. Νέα στοιχεία της διαδικασίας 182

i) Παράσταση με κοινή δήλωση των διαδίκων 183

ii) Ένορκες βεβαιώσεις χωρίς κλήση 184

iii) Τυποποιημένα έγγραφα 187

iv) Χρήση Τεχνολογίας Πληροφορίας & Επικοινωνίας 189

5. Τελολογία των νέων μικροδιαφορών 192

i) Απλοποίηση, ταχύτητα και κόστος 194

Δ. Ειδικό μέρος 196

1. Προδικασία εκούσιας διαμεσολάβησης μικροδιαφορών 196

i) Συσταλτική εφαρμογή του αρ. 3 παρ. 2 Ν 4640/2019 198

2. Προδικασία μικροδιαφορών 199

i) Άσκηση της αγωγής 199

α) Κατάθεση της αγωγής στην Γραμματεία του Ειρηνοδικείου 201

β) Επίδοση της αγωγής 202

ii) Συγκέντρωση της μικροδιαφοράς 204

α) Υποβολή έγγραφων υπομνημάτων των διαδίκων 205

β) Προσκομιδή αποδεικτικών μέσων 207

γ) Έγγραφη προσθήκη - αντίκρουση 208

iii) Ανταγωγή 209

iv) Συμμετοχή τρίτων 211

α) Παρεμβάσεις 211

β) Αποκλεισμός προσεπίκλησης δικονομικού εγγυητή 212

v) Ολοκλήρωση της δικογραφίας 214

α) Πράξη ορισμού δικασίμου 215

β) Εγγραφή της υπόθεσης σε πινάκιο μικροδιαφορών 216

vi) Ειδικά ζητήματα της προδικασίας 216

α) Παράταση των προθεσμιών κατ΄αρ. 148 ΚΠολΔ 217

β) Επαναφορά των πραγμάτων στην πρότερη κατάσταση 220

3. Η «υποβαθμισμένη» προφορική συζήτηση 222

i) Διάδικοι 222

α) Υποχρεωτική παράσταση - πλασματική παράσταση 222

Υπόδειγμα Κοινής Δήλωσης 225

Υπόδειγμα Δήλωσης Ενάγοντα 226

Υπόδειγμα Δήλωσης Εναγόμενου 227

β) Επιτρεπόμενες διαδικαστικές πράξεις 228

γ) Κάμψη του συγκεντρωτικού συστήματος 230

ii) Ειρηνοδίκης 232

α) Υποχρέωση καθοδήγησης 232

β) Συμπληρωματική εξέταση διαδίκου - ενόρκως βεβαιώσαντα 234

γ) Έκδοση απόφασης με βάση τα στοιχεία της δικογραφίας 235

4. Ειδικά ζητήματα 235

i) H ανεπίδοτη μικροδιαφορά 235

ii) Εσφαλμένη εισαγωγή 236

iii) Πιλοτική Δίκη για μικροδιαφορά 238

iv) Έννομο συμφέρον ανακοπής ερημοδικίας 241

Ε. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΟΜΟΛΟΓΙΑΣ 242

Μικροδιαφορές Ν 4842/2021 242

Βιβλιογραφία - Αρθρογραφία 247

Α. Ξενόγλωσση 247

Β. Ελληνική 250

Ευρετήριο 259

1

I. ΜΙΚΡΟΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ:

Α. Ξενόγλωσση: - Carnevali D., L’Italia nel tunnel dell’ejustice, σε Tecnologie per la giustizia. I successi e le false promesse dell’e-justice, GIUFRE, 2006. - Carnevali D./Velicogna M., Information Systems as Assemblages: An Example from the Italian Justice System’, συνέδριο ITAIS, 2-3 October 2009. - Contini F., Processi di innovazione e context making: l’adozione dell’Information Technology negli uffici giudiziari’, Labirinti dell’innovazione, 1999. - Cortés P., ‘The Need for Synergies In Judicial Cooperation and Dispute Resolution: Changes in the European Small Claims Procedure, σε Hess V/Kramer X. E., From Common Rules to Best Practices in European Civil Procedure, Studies of the Max Planck Institute Luxembourg for International, European and Regulatory Procedural Law, Νo. 8,2017. - Dainow J., The Constitutional and Judicial Organization of France and Germany and some comparisons of the Civil Law and Common Law Systems, Indiana Law Journal, 1961, Vol. 37.1. - De Palo G/Trevor M., EU Mediation: Law and Practice, Oxford University Press, 2012. - Evro L. σε Argunov V.V., Voluntary (Non - Contentious) Jurisdiction around the World, Gorodets, 2017. - Fabri M., E-Justice in Finland and in Italy, σε Contini F./Lanzara G.F., ICT and Innovation in the Public Sector, Palgrave Macmillan, London, 2009. - Fantini P./Giacomelli S./Palumbo J./Volpe G., La litigiositα presso giudici di pace: fisiologia e casi anomali, Banca d’ Italia, Nο 92, Απρίλος 2011. - Fernando P., Intertwining Judicial Reforms and the Use of ICT in Courts: A Brief Description of the Portuguese Experience. European Quarterly of Political Attitudes and Mentalities,2012(8). - Foster N./Sule S., German legal system and laws, 4η έκδοση, 2010, Oxford University Press. - Flejzar R./Izarova I./Vebraite V., Access to Justice in Small Calims Procedure, International Journal of Procedural Law, 2019. - Garth B./Capelleti M./Trocker N., Access to Justice - Variations and Continuity of a World-Wide Movement, The Rabel Journal of Comparative and International Private Law, 1982. - Giacalone M./Salehi S.S, Small Calims and the pursuit of (Digital) Justice: A tiered online dispute resolution perspective, Revista Italo - Espanola de Derecho Procesal, Vol. 1, 2022, - Gioia G, Small Claims: Μarket realities and new possibilities, Revista Ítalo-Española de Derecho Procesal , Vol.1, 2022. - Hurani S., Mind the gap? A critical analysis of the recognition and enforcment of cross-border consumer ODR in thw EU Revista Italo - Espanola de Derecho Procesal, Vol. 1, 2022. - Kallinikos J., Institutional complexity and functional simplification: the case of money claim online service in England and Wales, σε Contini F., ICT and Innovation in the Public Sector, Palgrave Macmillan, 2009. - Kramer X.E., A Major Step in the Harmonization of Procedural Law in Europe: The European Small Claims Procedure: Accomplishments, New Features and Some Fundamental Questions of European Harmonization, 2008, The XIIITH World Congress of Procedural Law: the Belgian and Dutch reports. - Η ίδια, Enhancing Enforcement in the European Union. The European Order for Payment Procedure and Its Implementation in the Member States, Particularly in Germany, the Netherlands, and England , C.H. van Rhee and A. Ucelac, Enforcement

2

and Enforceability. Tradition and Reform, Antwerp Oxford-Portland, Intersentia,2010. - Η ίδια μαζί με Ontanu E. A., The Functioning of the European Small Claims Procedure in the Netherlands: Normative and Empirical Reflections», Nederlands Internationaal Privaatrecht 2013 (3). - Kujanen Κ./Marttila R., Judicial Electronic Data Interchange in Finland, σε Fabri Μ./Contini F., Judicial electronic data interchange in Europe: Applications, policies and trends, 2003, - Larson D. A., Designing a State Court Small Claims ODR System: Hitting a Moving Target in New York during a Pandemic, Cardozo J Conflict Resol, 2021 (22), σ. 569, - Lazaro C./Eichhorn S., Telephonic Mediation of Small Claims, St. John’s University School of Law, 2022, - Leanza P./Vairo R.,Il processo civile davanti al giudice di pace, UTET, 2005, - Lima D.F.S., The Portugese Judicial System, 2013, διπλωμ. εργασία Πανεπιστήμιο Λισαβόνα, - Lupo G./Bailey J., Designing and Implementing e-Justice Systems: Some Lessons Learned from EU and Canadian Examples, Laws 2014.3. - Nieva - Fenoll J., Online dispute resolution for small claims: Is this the only realistic Solution?, Revista Ítalo-Española de Derecho Procesal , Vol.1, 2022. - Norvaišaitė E., A Guide to the LithuanianLegalResearch,2017,https://www.nyulawglobal.org/globalex/Lithuania1.html. - Ontanu E. A., Adapting Justice to Technology and Technology to Justice: A Coevolution Process to e-Justice in Cross-border Litigation. European Quarterly of Political Attitudes and Mentalities, 2019, 8(2). - Papp - Vary A.F., A Successful Example of Complex Country Branding: The ‘E-Estonia’ Positioning Concept and Its Relation to the Presidency of the Council of the EU, European and regional studies, 2018 (14). - Park J., Your Honor, AI, Harvard International Review, 2020 (41),(2). - Pastorelli F., La Tutella Giudiziale del credito in Europa, διδακτορική διατριβή Πανεπιστήμιο Φλωρεντίας. - Ramos F. P. σε Le Cheng, King Kui Sin, Wagner Α. The Ashgate Handbook of Legal Translation/, Law, Language and Communication, 2014. - Reiling A.D., Courts and Artificial Intelligence, International Journal for Court Administration, 2020.11(2). - Silvestre S., Small Claims and procedural simplification, Civil Procedure Review, Vol. 10, No2, 2019. - Steele Ε., The Historical Complex of Small Claims Courts, American Bar Foundation Research Journal, 1981. - Stein F./Jonas M., Kommentar zur Zivilprozessordnung, 23 Auflage, Band 1. - Testone A., The Courts of Justice of Malta, Commonwealth Law Bulletin, 2010, Vol. 36. - Titiriga R., EU as a Normative Power Enhancing Access to Justice: Small Claims Litigation and Romania, σε Neuwahl N./Hammamoun S., The European Small Claims Procedure and the Philosophy of Small Change., Thémis, Montreal, Canada, 2014. - Velicogna Μ./Contini F., Developing the e-services for the Justice of the Peace Office in Italy, σε Contini F./Lanzara F., ICT and Innovation in the Public Sector. European studies in the making of e-government, 2009. - Velicogna M./Errera A./Derlagne F., Building E - Justice in Continetal Europe, Utrecht Law Review 2013, - Vnukova J., Evidence in Civil Law - Slovakia, Institute for Local Self-Government and Public Procurement, 2015, - Voet S., Relief in small matters in Belgium, Erasmus Law Review, 2015, Is. 4. - Zan S., Tecnologia, Organizzazione e Giustizia: L’evoluzione del Processo Civile Telematico, Ιl Mulino, 2004, - Zwickel M., La jurisdiction de proximite Francaise comparee avec le droit Allemand, Revenue International de Droit Compare, 3.2011

Β. Ελληνική: - Αρβανιτάκης Π., Η διαταγή πληρωμής κατά τον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, Σάκκουλας, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, 2012. - Αργυρόπουλος Π., Δημοτική Διοίκησις εν Ελλάδι, Τόμος Α΄, 1843, Φιλολάου Τυπογραφία. - Βλαχάβας Ι./Κεφαλάς Π./ Βασιλειά

3

δης Ν./Κόκκορας Φ./Σακελλαρίου Η., Τεχνητή Νοημοσύνη, Γ΄ Έκδοση, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας, 2011. - Γιαννόπουλος Π., Διαμεσολάβηση και Πολιτική Δίκη, Σάκκουλας, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, 2020. - Δελής Γ. σε Αρμοδιότητες Ειρηνοδικείων, Νομική Βιβλιοθήκη, Συλλογικό Έργο, 2021. - O ίδιος, Συγκριτική επισκόπηση διάκρισης αδικημάτων σε κράτη μέλη Ε.Ε., ιδίως καθόσον αφορά στα πταίσματα, http://dikastis.blogspot.com/2019/04/blog-post_53.html. -Καρυπίδου Μ., Η τεχνητή νοημοσύνη στα δικαστικά συστήματα, διπλ. εργ., διαθ. εδώ: https://dspace.lib.uom.gr/handle/2159/25607, - Κοκκινογένης Ι., Η οργάνωση και δικαιοδοσία των δικαστηρίων, https://curia.gr/organosi-kai-dikaiodosia-ton-dioikitikon-dikastirion/. - Μπέης Κ., Μαθήματα Πολιτικής Δικονομίας - Εισαγωγή στη δικονομική σκέψη, Σάκκουλας, 1981, - Μήτση Π., Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη και μηχανογράφηση Δικαιϊκών Συστημάτων, Διπλωματική εργασία, http://ikee.lib.auth.gr/record/329075?ln=el. - Μυλώση Μ., Οι αλγόριθμοι στην υπηρεσία της δικαιοσύνης, αμεροληψία ή προκατάληψη στην επεξεργασία δεδομένων και τη λήψη αποφάσεων; ημερίδα Εθνικής Σχολής Δικαστών της 18.2.2021 με θέμα: ΨΗΦΙΑΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ: «ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ». - Πετράκος Δ., Τεχνητή Νοημοσύνη και δικαιοσύνη. Συνταγματική θεμελίωση, κίνδυνοι και προοπτικές. Εφημερίδα Διοικητικού Δικαίου, Τεύχος 5.2020. - Ποδηματά Ε., Η Ευρωπαϊκή Διαταγή Πληρωμής, Σάκκουλας, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, 2011. - Στάμελος Χ./Χατζημανώλη Δ./ Μπαλογιάννη Ε., Λεξικό Νομικών Όρων, Νομική Βιβλιοθήκη, 3η έκδοση, 2015. - Τζουνάκου Ε./Δελής Γ., Το Ειρηνοδικείο στον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας, 2021, Μελέτη Επιτροπής Ειρηνοδικών της ΕνΔΕ. - Τιγρέ Π., Εγχειρίδιο Γερμανικής Νομικής, University Studio Press, Εκδόσεις Επιστημονικών Βιβλίων και Περιοδικών, 2008. - Τίτσιας Δ., Η ψηφιοποίηση της δικαστικής συνεργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η δυνητική της επίδραση στο ελληνικό δικαστικό σύστημα, ΕλλΔνη 2021.1313. - Τσακνή Γ., Η διοίκηση της δικαιοσύνης - δικαιοσυγκριτική προσέγγιση, Σάκκουλας, Αθήνα - Θεσσαλονίκη, 2019. - Φούρκας Β. / Δελής Γ., Το δίκαιο των μικροδιαφορών στην ημεδαπή και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Αρμ. 5/2019, σ. 497. - Χιωτάκης M., Αγγλο-Ελληνικό Λεξικό Νομικών - Εμπορικών Όρων, Δαίδαλος, 1992.

A. Eισαγωγή

Η ιδέα για απλουστευμένες και προσβάσιμες σε όλους διαδικασίες, δυνάμει των οποίων οι πολίτες μπορούν να διευθετούν τις ιδιωτικές διαφορές τους χωρίς τη σύμπραξη δικαστικού παραστάτη - εξοικονομώντας χρόνο και χρήματα- δεν είναι νέα. Όπως παρατηρεί ο Steele Ε. στην έρευνά του «The Historical Complex of Small Claims Courts», ανάλογη σύλληψη είχε γοητεύσει τους Αμερικάνους ήδη από την εποχή της αποικιοκρατίας[1], ενώ ειδικές διατάξεις για τις μικρής αξίας διαφορές περιλάμβανε και το Ιουστινιάνειο Δίκαιο[2]. Στο πέρασμα του χρόνου οι προσπάθειες κωδικοποίησης, προσαρμογής και μεταρρύθμισης των μικροδιαφορών στις εθνικές έννομες τάξεις διέπονταν, κατά βάση, από δύο θεμελιώδεις τάσεις που εναλλάσσονταν «κυκλικά» μεταξύ τους ανάλογα με την ιστορική περίοδο.

4

Σύμφωνα με τη συντηρητική τάση, αποτελούν μικρής σημασίας ιδιωτικές διενέξεις για τις οποίες η Πολιτεία οφείλει να παρέχει εχέγγυα δίκαιου αποτελέσματος μεταξύ των μερών. Δεν έχουν ευρύ κοινωνικό αντίκτυπο και η ευθυδικία, εξατομικευμένα στη συγκεκριμένη περίπτωση, αποτελεί τον κατάλληλο τρόπο αντιμετώπισής τους. De minimis non curat praetor[3]. Οι μικροδιαφορές συγκροτούν έναν διακριτό τομέα υποθέσεων με ειδική, συμβολική όμως, βαρύτητα στο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης, το οποίο μπορεί να τις διαχειριστεί με τους ελάχιστους δυνατούς δημόσιους πόρους και δικαστική ενέργεια. Αντίθετα, η προοδευτική τάση προκρίνει τις μικροδιαφορές ως σημαντικό εργαλείο άσκησης πολιτικής για την εξομάλυνση της κοινωνικής πάλης. Οι «μικροαπαιτήσεις» εκλαμβάνονται ως ειδικές συνέπειες της γενικευμένης και εκτεταμένης αδικίας που παρατηρείται μεταξύ κοινωνικών ομάδων και τάξεων, οπλίζουν δε τον φορέα τους με την αξίωση για απλή, φθηνή και γρήγορη πρόσβαση στο σύστημα δικαιοσύνης προκειμένου να αποκατασταθεί. Διαφορετικά, θα επρόκειτο για αρνησιδικία, εφόσον τα κόστη και οι χρόνοι της συνήθους διαδικασίας που ισχύει για μεγαλύτερης αξίας διαφορές, ουσιαστικά θα κατέλυαν τη δικαστική προστασία του δικαιώματός του. Έτσι δικαιολογείται η κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού και η διάθεση πόρων, ενώ οι μικροδιαφορές τίθενται στην καθημερινή υπηρεσία των πολιτών, επιτελώντας σημαντική αποκαταστατική λειτουργία στα κοινωνικά τους προβλήματα.

Η διάκριση πάντως, πέραν άλλων, συνέχεται τελολογικά και με το αντικειμενικό πεδίο των μικροδιαφορών. Εθνικές έννομες τάξεις συντηρητικής επιρροής συγκρατούν το ποσοτικό όριό τους σε χαμηλά επίπεδα, με την παραδοχή ότι η δικαστική διαδικασία πρέπει να φείδεται μόνο για εκείνες τις περιπτώσεις που θεωρούνται σημαντικές ή έχουν κοινωνικό αντίκτυπο. Το κόστος είναι ανάλογο της δικαστικής επίλυσης των διαφορών και λειτουργεί ως δικλείδα ασφαλείας για την απεμπλοκή και ελευθέρωση από τη συστηματική ενασχόληση με ήσσονος αξίας φιλονικίες, από τις οποίες δεν κινδυνεύει ούτε διασαλεύεται η κοινωνική ειρήνη. Έως συγκεκριμένο ποσό οι ιδιωτικές διαφορές θεωρούνται μεμονωμένες και απαξιωμένες περιπτώσεις, που δικαιολογούν ad hoc τη δικαστική εκκαθάρισή τους. Στον αντίποδα, η προοδευτική τάση αποδίδει ιδιαίτερη έμφαση στη συλλογική, κοινωνική διάσταση των μικροδιαφορών. Υποστηρίζει τη δραστική αύξηση του ορίου τους, προκειμένου να υπαχθούν στο ρυθμιστικό τους πεδίο ολοένα και περισσότερες αστικές υποθέσεις και να αποκτήσει έτσι o φορέας τους φθηνή, γρήγορη και χωρίς προσκόλληση στους δικονομικούς κανόνες πρόσβαση στην τακτική δικαιοσύνη[4]. H δικαιοσύνη αφορά στην καθημερινότητα των πολιτών και μέσω των μικροδιαφορών εμπεδώνεται το αίσθημα Δικαίου, που εξυπηρετείται με την επαρκή, αποτελεσματική και ταχεία δικαστική προστασία των δικαιωμάτων τους.

5

Οι δύο αυτές τάσεις βρίσκουν εφαρμογή και στις σύγχρονες εθνικές δικαιοταξίες. Χαρακτηριστικά, το όριο των μικροδιαφορών στον ευρωπαϊκό χώρο κυμαίνεται από 600 ευρώ στη Γερμανία, έως 25.000,00 ευρώ στην Ολλανδία και για συγκεκριμένες περιπτώσεις έως 40.000,00 ευρώ αντίστοιχα, αναδεικνύοντας με έντονο τρόπο τις διαφορετικές πολιτικές που ισχύουν για το αντικειμενικό τους πεδίο, τόσο ως αποτέλεσμα μακράς επιστημονικής προσπάθειας στο δυναμικό αυτό τμήμα του δικονομικού δικαίου, όσο και ως επακόλουθο της ιστορικής εξέλιξης έκαστης ευρωπαϊκής κοινωνίας.

Με τα δεδομένα αυτά οι απλουστευμένες διαδικασίες εκκαθάρισης των ήσσονος αξίας απαιτήσεων αποτελούν εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα που έχει γίνει μάλλον επίκαιρο τα τελευταία χρόνια μετά την εισαγωγή του Καν. (ΕK) 861/2007 για την Ευρωπαϊκή Διαδικασία Μικροδιαφορών. Στη διεθνή βιβλιογραφία επισημάνθηκαν ήδη από τις αρχές του περασμένου αιώνα, ενώ στα τέλη του 1970 και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, ο αυξανόμενος όγκος των υποθέσεων που απασχολούσε τη δικαιοσύνη είχε ως αποτέλεσμα την υιοθέτηση του θεσμού των μικροδιαφορών από κράτη μέλη που δεν περιείχαν συναφείς διαδικασίες, προκειμένου να αντιμετωπιστεί - λόγω της αυξανόμενης με γεωμετρική πρόοδο πολυπλοκότητας των εννόμων σχέσεων και των προβλημάτων που προκύπτουν απ’ αυτές - η κατασπατάληση χρόνου και η καθυστέρηση στην ορθολογική εξέλιξη της συνήθους διαδικασίας[5]. Οι Cappelletti Μ., Garth Β. και Trocker Ν. στην έκθεσή τους «Access to Justice: Comparative General Report» που υιοθετήθηκε το 1981 από την Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης στη Σύστασή της Αριθ. R (81) 7 προς τα κράτη μέλη σχετικά με τα μέτρα διευκόλυνσης της πρόσβασης στη δικαιοσύνη[6], τόνισαν τη σημασία των μικροδιαφορών για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας στη δικαιοσύνη, ενώ έκτοτε επισημάνθηκε και η ανάγκη επέκτασης του θεσμού, προκειμένου να παρακαμφθεί η αυστηρή τυπικότητα της συνήθους δικαστικής διαδικασίας και να πληρωθεί το ιδεατό για ανεμπόδιστη, προσιτή σε όλους δικαιοσύνη[7].

Σήμερα, περισσότερα από τα δύο τρίτα των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν εντάξει στην εθνική νομοθεσία τους διατάξεις για τις μικροδιαφορές. Η Επιτροπή για την Αποτελεσματικότητα της Δικαιοσύνης (CEPEJ) στην ετήσια Έκθεσή της για την αποτελεσματικότητα και την ποιότητα της δικαιοσύνης έτους 2014[8] αναφέρει

6

ότι απλοποιήθηκαν οι διαδικασίες για τις μικροδιαφορές στην εθνική νομοθεσία χωρών όπως η Αλβανία, Ανδόρα, Αυστρία, Βέλγιο, Βοσνία - Ερζεγοβίνη, Κροατία, Εσθονία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ισραήλ, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μακεδονία, Μάλτα, Μονακό, Μαυροβούνιο, Νορβηγία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σερβία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ισπανία, Σουηδία, Τσεχία, Ηνωμένο Βασίλειο[9], ενώ σχετικά πρόσφατα εισήχθησαν μικροδιαφορές στο αστικό δικονομικό δίκαιο κρατών στα οποία παραδοσιακά δεν υπήρχαν. Πρόκειται για χώρες της ανατολικής περιφέρειας του Συμβουλίου της Ευρώπης[10], το λεγόμενο Σοβιετικό Μπλοκ, οι οποίες επί τη βάσει του γερμανικού προτύπου μικροδιαφορών, παράλληλα με τη δικαστική εντολή πληρωμής, περιέλαβαν τις λεγόμενες «απλοποιημένες αστικές διαδικασίες» στο νομικό τους δόγμα[11].

B. Το Δίκαιο ήσσονος αξίας διαφορών στα κράτη μέλη ΕΕ

Για την ασφαλέστερη, κατά το δυνατόν, προσέγγιση του Δικαίου των ήσσονος αξίας διαφορών σκόπιμη είναι η συγκριτική επισκόπησή του στα κράτη μέλη της ΕΕ· οι δε πληροφορίες αντλήθηκαν σπερματικά από το «Πράσινο Βιβλίο για τη διαδικασία έκδοσης Ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής και μέτρα απλούστευσης και επιτάχυνσης της εκδίκασης των μικροδιαφορών»[12] της Επιτροπής, έτους 2002, που βρίσκονται, επικαιροποιημένες και προσβάσιμες σε όλους, στον διαδικτυακό τόπο «https://e-justice.europa.eu/», ο οποίος ενημερώνεται επιμελεία του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Δικτύου για αστικές και εμπορικές υποθέσεις[13].

Η απάντηση απηχεί στην εξαγωγή συμπεράσματος με διττή λειτουργία. Αφενός στο πώς λειτουργούν οι μικροδιαφορές στις ευρωπαϊκές έννομες τάξεις, ιδίως του Ηπειρωτικού Δικαίου όπου η καταγωγή μας, και στο τι μπορεί να θεωρηθεί βέλτιστη πρακτική ταχείας, απλουστευμένης και φθηνής δικαστικής διαδικασίας στο ενοποιημένο, ενωσιακό δικονομικό περιβάλλον[14] και αφετέρου στην τελολογική σύνδεσή του με τον Καν. ΕΕ 861/2007 «για τη θέσπιση ευρωπαϊκής διαδικασίας μικροδιαφορών» [15],

7

αλλά και τον Καν. ΕΕ 1896/2006 «για τη θέσπιση ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής»[16] ως τα πλέον σημαίνοντα εργαλεία του παράγωγου Δικονομικού Δικαίου άμεσης εφαρμογής, σε υπερεθνικό - ευρωπαϊκό επίπεδο και τον αντίκτυπο που έχουν ή θα έπρεπε να έχουν στην ημεδαπή δικονομική έννομη τάξη[17].

Επισημαίνεται, εξ αρχής, ότι η οριστική επίλυση των «μικροαπαιτήσεων» επιτυγχάνεται σε πολλά κράτη μέλη διαμέσου εναλλακτικών τρόπων επίλυσης διαφορών[18] (ADR)[19], οι δε μικροδιαφορές θεωρούνται κατεξοχήν πεδίο απομακρυσμένης ηλεκτρονικής ή και τηλεφωνικής εφαρμογής τους[20]. Ο θεσμός της ιδιωτικής διαμεσολάβησης λ.χ. εισήχθη, μετά τον Ν 4512/2018, για δεύτερη φορά στη χώρα μας με τον Ν 4640/2019 «Διαμεσολάβηση σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις - Περαιτέρω εναρμόνιση της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2008/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2008 και άλλες διατάξεις.»[21], ως υποχρεωτική προδικασία ενδίκου βοηθήματος αγωγής για υποθέσεις, μεταξύ άλλων, τακτικής διαδικασίας του Πρωτοδικείου που υπερβαίνουν το ποσό των 30.000,00 ευρώ[22], ενώ εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της οι ημεδαπές μικροδιαφορές του Ειρηνοδικείου, οι οποίες μόνο εκουσίως διαμεσολαβούνται ως κοινές αστικές και εμπορικές υποθέσεις που υπάγονται στο ρυθμιστικό πεδίο του νόμου, εφόσον τα μέρη έχουν εξουσία διάθεσης κατά το ουσιαστικό δίκαιο[23]. Αν ληφθεί υπόψη όμως το γεγονός ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο η συμβιβαστική επίλυση των μικροδιαφορών εντάσσεται στους ίδιους τους σκοπούς της θεσμοθέτησής τους, δικαιολογούνται προβληματισμοί για την επιλογή του εθνικού νομοθέτη, οι οποίοι, μαζί με τα σχετικά ζητήματα που ανακύπτουν, θα αναπτυχθούν στο οικείο κεφάλαιο[24].

8

Τα κράτη μέλη της ΕΕ, μπορούν να κατηγοριοποιηθούν[25]: α. Σε κράτη στα οποία δεν υφίστανται καθόλου μικροδιαφορές. Η συνήθης διαδικασία ακολουθείται για όλες τις αστικές διαφορές ανεξαρτήτως ποσού, β. Σε κράτη όπου οι μικροδιαφορές διέπονται από διαδικαστική αυτοτέλεια στοιχειοθετώντας διακριτό τμήμα των αστικών υποθέσεων, που εκδικάζεται από τακτικά Δικαστήρια ειδικής δικαιοδοσίας, τα λεγόμενα Small Claims Courts[26], και γ. Σε κράτη όπου οι μικροδιαφορές, συναρτώμενες είτε με συγκεκριμένο δικαστηριακό σχηματισμό είτε με ανώτατο χρηματικό όριο, αποτελούν ρυθμιστική απόκλιση της συνήθους διαδικασίας που είναι κοινή στα πρωτοβάθμια Δικαστήρια. Διέπονται, κατά κανόνα, από τις ίδιες αρχές, η αξία του αντικειμένου τους όμως δικαιολογεί την ελαστικότητα της διαδικασίας προκειμένου να εξυπηρετηθεί το γενικότερο συμφέρον ταχείας, απλοποιημένης, οικονομικότερης και ταχύτερης εκκαθάρισής τους.

1. Διακρίσεις Ειρηνοδικείων

Επί τη βάσει του αξιώματος κατανομής των ιδιωτικών διαφορών στη λειτουργική αρμοδιότητα του πρώτου βαθμού ανάλογα με τη φύση ή την αξία της επίδικης διαφοράς και ανάλογα με την τοπική σχέση που συνδέει είτε τους διαδίκους είτε τη διαφορά με το συγκεκριμένο δικαστήριο[27], το Ειρηνοδικείο μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε χώρες που λειτουργεί είτε ως Δημοτικό Δικαστήριο Γαλλικής προέλευσης είτε ως Τοπικό Δικαστήριο Γερμανικής - Αυστριακής[28] προέλευσης αντίστοιχα.

Η διαφορά τους έγκειται στην κανονιστική τους καταγωγή. Κατά το πρότυπο της Ναπολεόντειας νομοθεσίας, τα Ειρηνοδικεία κατανέμονται επί τη βάσει της αρχής «Διοικητής, Δήμαρχος και Ειρηνοδίκης» σε κάθε δημοτική διαίρεση της Επικράτειας[29], ενώ κατά το Γερμανικό - Αυστριακό πρότυπο, το οποίο επηρεάστηκε από τον θεσμό των magistrate courts που επικρατούν στην αγγλοσαξονική οικογένεια Δικαίου, τα Ειρηνοδικεία αντλούν την υπόστασή τους από τα ομόσπονδα κρατίδια, ως πρωτοβάθμια τοπικά δικαστήρια τακτικής δικαιοδοσίας της περιφέρειάς τους[30]. Στο Γαλλικό πρότυπο τα προαπαιτούμενα διορισμού και η θέση των Ειρηνοδικών διαφέρουν από των λοι

9

πών Δικαστών του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας, αποτελούν δε ιδιαίτερο κλάδο στην Ιεραρχία[31], σε αντίθεση με το Γερμανικό - Αυστριακό πρότυπο, στο οποίο τα προσόντα και ο τρόπος διορισμού των Δικαστών είναι κοινά και η τοποθέτηση στο Πρωτοδικείο, με σύγχρονη πρώτη υπηρεσία στο Ειρηνοδικείο, αποτελεί εισαγωγικό βαθμό στο Σώμα[32]. Το Ειρηνοδικείο Γαλλικής επιρροής αποτελεί δικαστήριο περιορισμένης αρμοδιότητας και το βάρος του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας επιφορτίζει το Πρωτοδικείο, σε αντίθεση με το Γερμανικό - Αυστριακό πρότυπο, στο οποίο αποτελεί τη βάση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας και ο μεγαλύτερος αριθμός δικών διεξάγεται ενώπιόν του[33] και κατά το Γαλλικό πρότυπο η διαδικασία ενώπιον του Ειρηνοδικείου διαφέρει από τη διαδικασία του Πρωτοδικείου, σε αντίθεση με το Γερμανικό - Αυστριακό πρότυπο[34] που είναι κατά κανόνα κοινή[35].

Έτσι, κατά τις γενικές αρχές του Γαλλικού προτύπου τα Ειρηνοδικεία αποτελούν πρωτοβάθμια Δημοτικά Δικαστήρια περιορισμένης αρμοδιότητας, που στελεχώνονται από Δικαστές οι οποίοι αποτελούν ιδιαίτερο κλάδο στο Σώμα και εφαρμόζουν δική τους διαδικασία σε σχέση με τη διαδικασία ενώπιον του Πρωτοδικείου, το οποίο και έχει γενικό τεκμήριο αρμοδιότητας για τις υποθέσεις του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας. Αντίθετα, κατά το Γερμανικό - Αυστριακό πρότυπο τα Ειρηνοδικεία αποτελούν πρωτοβάθμια τοπικά Δικαστήρια του Πρωτοδικείου, που στελεχώνονται από Δικαστές μίας Ιεραρχίας. Η διαδικασία ενώπιόν τους είναι κατά κανόνα κοινή και αποτελούν τη βάση του πρώτου βαθμού δικαιοδοσίας. Η ιδιαίτερη κατάταξη των Ειρηνοδικών στην Ιεραρχία, κατά το Γαλλικό πρότυπο, παρέχει εχέγγυα ύπαρξης πεπειραμένων Δικαστών στον πρώτο βαθμό δικαιοδοσίας, ενώ στον αντίποδά της βρίσκεται η εμπέδωση υπαλληλικής νοοτροπίας, από την οποία απελευθερώνονται οι Ειρηνοδίκες του Γερμανικού - Αυστριακού προτύπου, που από νεαρή ηλικία επιδιώκουν την επιστημονική, επαγγελματική και κοινωνική καταξίωσή τους, προκειμένου να ανελιχθούν, γεγονός όμως που επικρίνεται ότι ενέχει τον κίνδυνο φαλκίδευσης της δικαστικής ανεξαρτησίας[36]. Αμφότερα τα πρότυπα Ειρηνοδικείων, όμως, έχουν και ομοιότητες με κυριότερη εξ αυτών τη δυνατότητα αυτοπρόσωπης επιχείρησης των διαδικαστικών

10

πράξεων με τη συνδρομή του Δικαστηρίου, γεγονός που διαχρονικά αποτελεί εγγενές χαρακτηριστικό απλοποίησης της διαδικασίας των μικροδιαφορών[37].

2. Μικροδιαφορές και διαταγή πληρωμής

Μικροδιαφορές και διαταγή πληρωμής -σε κράτη ιδίως γερμανικής επιρροής- γονιμοποιήθηκαν στη μήτρα των αποκαλούμενων «απλοποιημένων αστικών διαδικασιών»[38]. Ανάλογα με τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την έκδοση διαταγής πληρωμής, οι ευρωπαϊκές έννομες τάξεις διακρίνονται σε δύο κύριες κατηγορίες. Σε κράτη μέλη που ακολουθούν την αρχή της «μη απόδειξης» και σε αυτά που ακολουθούν την αρχή της «απόδειξης»· ενώ, καθόσον αφορά στο περιεχόμενο του δικογράφου των αντιρρήσεων, σε κράτη που ακολουθούν την αρχή της «αναιτιολόγητης ανακοπής» και σε όσα ακολουθούν την αρχή της «αιτιολογημένης ανακοπής»[39]. Η διαδικασία της «μη απόδειξης» αντλεί το πρότυπό της από τη Γερμανική «Mahnverfahren» και της «απόδειξης» από τη Γαλλική «injonction de payer». Οι διαφορές τους έχουν φιλοσοφικό και δογματικό υπόβαθρο που έχει τις ρίζες του, μεταξύ άλλων, και στην πίστη που αποδίδει έκαστη σχολή για την τήρηση εγγράφων στις συναλλαγές[40], ενώ αμφότερες έχουν και κοινά σημεία, με κυριότερο εξ αυτών τη μετακύλιση του βάρους διεξαγωγής κατ΄ αντιμωλία διαδικασίας στον καθ’ ου η διαταγή πληρωμής[41].

Το κύριο χαρακτηριστικό της πρώτης κατηγορίας είναι η παντελής απουσία οποιασδήποτε δικαιοδοτικής κρίσης για το βάσιμο ή μη της επισπευδόμενης απαίτησης. Η κύρια ευθύνη για την έκβαση της υπόθεσης ανήκει στον καθ’ ου, ο οποίος έχει τη δυνατότητα λέγοντας απλώς «όχι» να αποτρέψει την έκδοση εκτελεστού τίτλου σε βάρος του[42]. Σε γενικές γραμμές, από τον συνδυασμό των αρχών της «μη απόδειξης» και «αναιτιολόγητης ανακοπής» δημιουργείται ένα «δικαιικό σύστημα» όπου, κατά τα βασικά του χαρακτηριστικά, ο αιτών δηλώνει ότι διατηρεί αστική ή εμπορική αξίωση σε βάρος του καθ’ ου και η διαταγή εκδίδεται, χωρίς να λαμβάνει χώρα εξέταση της ουσιαστικής βασιμότητάς της, συνήθως από δικαστικούς γραμματείς, όργανα εκτέλεσης ή άλλους κρατικούς υπαλλήλους. Αν δεν ασκηθεί εμπρόθεσμα ανακοπή, εκδίδεται μια δεύτερη απόφαση που έχει την ισχύ εκτελεστού τίτλου και προσβάλλεται αυτοτε

11

λώς. Για την άσκηση αντιρρήσεων απαιτούνται ελάχιστες αναγκαίες προϋποθέσεις ως προς το περιεχόμενο του δικογράφου και αρκεί η δήλωση του καθ’ ου ότι αμφισβητεί την απαίτηση. Με την υποβολή τους παύει αυτόματα η ισχύς της διαταγής πληρωμής. Η δίκη που ακολουθεί έχει ως αντικείμενο τη διάγνωση της βασιμότητας της απαιτήσεως και επέχει η σχετική αίτηση για την έκδοση της διαταγής χαρακτήρα εισαγωγικού δικογράφου, συμπληρωμένου θεμιτά και με τους ισχυρισμούς, που προβάλλει ο αιτών με ξεχωριστό δικόγραφο. Η «αρχή της μη απόδειξης και αναιτιολόγητης ανακοπής» ακολουθείται από χώρες όπως η Γερμανία, Βουλγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, Φιλανδία κ.ο.κ., ενώ άλλες έννομες τάξεις, όπως η Αυστρία και η Πορτογαλία που έχουν προσχωρήσει στον θεσμό, έχουν προβεί σε περαιτέρω απλουστεύσεις της διαδικασίας με την υιοθέτηση ενός και μόνο σταδίου για τη χορήγηση εκτελεστού τίτλου. Εφόσον ο καθ’ ου απολέσει την προθεσμία αντιρρήσεων η διαταγή πληρωμής οπλίζεται εκτελεστότητας αφ’ εαυτής, χωρίς την παρεμβολή δικαιοδοτικού οργάνου[43]. Σε αυτές τις χώρες η «διαταγή πληρωμής για μη αμφισβητούμενες απαιτήσεις» επιτελεί την ιδία λειτουργία με την ημεδαπή προσωρινά εκτελεστή ερήμην απόφαση της διαγνωστικής διαδικασίας[44]. O θεσμός της εντολής πληρωμής για μη αμφισβητούμενες απαιτήσεις εισήχθη και στη χώρα μας με τις μεταβατικές διατάξεις του άρθρου 1 άρθρο 9 παρ. 8 Ν 4335/2015[45], δεν έχει όμως εισέτι ενεργοποιηθεί.

Αντίθετα, από τον συνδυασμό των αρχών της «απόδειξης» και της «αιτιολογημένης ανακοπής» δημιουργείται ένα διαφορετικό σύστημα, που ακολουθούν χώρες όπως η Γαλλία, η Ισπανία, η Ελλάδα, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο. Κατά τα βασικά χαρακτηριστικά του άνω συστήματος, η διαταγή πληρωμής εκδίδεται μετά από έλεγχο για την ύπαρξη της απαίτησης και ο αιτών υποχρεούται να επικαλεστεί και να προσκομίσει τα έγγραφα που την προαποδεικνύουν. Η έγγραφη απόδειξη διαδραματίζει κεντρικό ρόλο. Χωρίς έγγραφο δεν είναι δυνατή η έκδοση διαταγής πληρωμής, χάριν προστασίας του καθ’ ου, αλλά και επιβράβευσης του επιμελούς δανειστή ο οποίος τηρεί έγγραφο στις συναλλαγές του[46]. Το δικόγραφο των αντιρρήσεων χαρακτηρίζεται ανακοπή και πρέπει να περιλαμβάνει συγκεκριμένους λόγους και αίτημα ακύρωσης της διαταγής, η ισχύς της οποίας δεν παύει μόνο με την άσκηση, καθώς ακολουθεί ακυρωτική δίκη, που έχει σαν αντικείμενο την άρση ισχύος της με βάση τους προβαλλόμενους λόγους[47].

Σε αυτό το πλαίσιο η διαταγή πληρωμής - που αποτελεί φθηνή και αποτελεσματική διαδικασία χορήγησης εκτελεστού τίτλου - συνέχεται με τις μικροδιαφορές στο ποσοτικό όριό τους. Προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος βλάβης του καθ΄ ου από εκτέλεση που

12

θα ανατραπεί, ορισμένα κράτη έχουν θέσει ποσοτικούς περιορισμούς στο ύψος του αιτούμενου ποσού της διαταγής πληρωμής[48], όπως ισχύει και για τις μικροδιαφορές, η διάγνωση και εκκαθάριση των οποίων συναρτάται απόλυτα με ανώτατο χρηματικό όριο.

3. Κράτη μέλη όπου δεν υφίστανται μικροδιαφορές

Από τα 28 κράτη μέλη[49] , ειδικές διατάξεις περί μικροδιαφορών δεν υφίστανται σε 7 από αυτά και δη[50] στη Βουλγαρία[51], στη Δανία[52], στην Κύπρο[53], στην Ουγγαρία[54], στη Σλοβακία[55], στην Τσεχία[56] και στη Φινλανδία. Εξ’ αυτών:

i) Φινλανδία

Αξιοσημείωτο είναι το Δίκαιο της Φινλανδίας, που προβλέπει εναλλακτικές δυνατότητες απλουστευμένων διαδικασιών για υποθέσεις που δεν παρουσιάζουν πολύπλοκα ζητήματα επί τη βάσει αποκλειστικά ποιοτικών κριτηρίων ανεξαρτήτως ποσού[57]. Με

13

ταξύ δε αυτών υφίσταται προαιρετικά απλουστευμένη διαδικασία[58] για την είσπραξη και εκκαθάριση μη αμφισβητούμενων απαιτήσεων ενώπιον του Πρωτοδικείου[59], στο πλαίσιο της εκούσιας δικαιοδοσίας[60], που ρυθμίζεται λεπτομερώς στο 8ο Κεφάλαιο του ΦινλΚΠολΔ[61].

Η διαδικασία εκκινεί με κατάθεση γραπτής αίτησης[62], η οποία περιλαμβάνει την αξίωση, την αιτία της, καθώς και τα στοιχεία επικοινωνίας των μερών. Στις μη αμφισβητούμενες αξιώσεις ο αιτών δεν χρειάζεται να υποβάλει αποδεικτικά έγγραφα[63]. Η αίτηση αποστέλλεται στον καθ’ ου, ο οποίος εντός προθεσμίας που ορίζεται από το Δικαστήριο -συνήθως σε δύο με τρεις εβδομάδες- δύναται να απαντήσει εάν αμφισβητεί αιτιολογημένα[64] την αξίωση. Σε περίπτωση εμπρόθεσμης αμφισβήτησής της η διαδικασία παύει και συνεχίζεται με τη συνήθη διαδικασία. Επί άπρακτης παρόδου της προθεσμίας εκδίδεται «διάταξη» αφ΄εαυτής εκτελεστή, η οποία μπορεί να ανατραπεί μόνο με αίτηση «αποκατάστασης» στο εκδόν Δικαστήριο εντός αποκλειστικής προθεσμίας 30 ημερών από κοινοποίησής της[65]. Σημειώνεται ότι η όλη διαδικασία μπορεί να λάβει χώρα ηλεκτρονικά, επί τη βάσει προδιατυπωμένων εγγράφων, στον ιστότοπο «https://oikeus.fi/en/index.html»[66]

4. Μικροδιαφορές εν στενή έννοια

Μικροδιαφορές με εγγενή διαδικαστική αυτοτέλεια, ως διακριτό τμήμα υποθέσεων που εκδικάζεται από τακτικά Δικαστήρια ειδικής δικαιοδοσίας (Small claims Courts), λειτουργούν σε 2 κράτη μέλη και δη[67] στην Ιρλανδία και στη Μάλτα. Εξ΄αυτών:

14

i) Ιρλανδία

Το Δίκαιο της Ιρλανδίας προβλέπει εναλλακτική ειδική διαδικασία μικροδιαφορών έως το ποσό των 2.000,00 ευρώ για υποθέσεις πώλησης καταναλωτικών αγαθών και προϊόντων, ακόμα και για επαγγελματική χρήση, για ελαφρές περιουσιακές ζημίες από τις οποίες εξαιρούνται οι σωματικές βλάβες, καθώς και για επιστροφή εγγύησης μίσθωσης[68], που κινείται προαιρετικά, σύμφωνα με τους Κανόνες του District Court 1997 & 1999, όπως τροποποιήθηκαν με το ΝΔ 519 του 2009 και την υπ’ αρ. Order 53Α.

Η μικροδιαφορά μπορεί να κατατεθεί είτε αυτοπροσώπως, χωρίς τη σύμπραξη πληρεξουσίου Δικηγόρου, είτε αποκλειστικά μέσω διαδικτύου [69] ενώπιον του Γραμματέα Μικροδιαφορών του Πρωτοδικείου[70]. Η διαδικασία κινείται επί τη βάσει προδιατυπωμένων εγγράφων[71], ενώ ο Γραμματέας συνέχεται άμεσα με την προσπάθεια εξώδικης επίλυσης και διενεργεί άτυπες συζητήσεις μεταξύ των μερών, προκειμένου να διευθετηθεί φιλικά η υπόθεση χωρίς την έκδοση απόφασης[72]. Ο εναγόμενος δικαιούται είτε να αποδεχτεί την αγωγή είτε να την αμφισβητήσει. Στην περίπτωση αποδοχής ή έλλειψης απάντησης, οπότε και η μικροδιαφορά θεωρείται αυτομάτως μη αμφισβητούμενη, ο Γραμματέας Μικροδιαφορών εισάγει την υπόθεση στο Δικαστήριο, το οποίο, ερήμην των διαδίκων, εκδίδει απόφαση αμέσως εκτελεστή. Αντίθετα, αν ο εναγόμενος αμφισβητήσει την αλήθεια των αγωγικών ισχυρισμών και ο Γραμματέας αποτύχει στην προσπάθεια συμβιβασμού, ο τελευταίος εισάγει την υπόθεση προς προφορική ακρόαση στο Δικαστήριο σε συγκεκριμένη δικάσιμο που ισχύει ως κλήτευση όλων των διαδίκων. Στην προφορική διεξαγωγή είναι υποχρεωτική η παράστασή τους, η δε απόφαση που θα εκδοθεί υπόκειται στο ένδικο μέσο της έφεσης[73].

ii) Μάλτα

Στο δικαστηριακό σύστημα της Μάλτας υφίσταται Δικαστήριο Μικροδιαφορών (Small Claims Tribunal) για αστικές υποθέσεις έως το ποσό των 5.000,00 ευρώ. Η διαδικασία ενώπιόν του ρυθμίζεται στο Κεφάλαιο 380 του «Small Claims Tribunal Act» και μπορεί να λάβει χώρα αποκλειστικά ηλεκτρονικά στον επίσημο ιστότοπο https://ecourts.gov.mt/onlineservices[74].

Back to Top